Econom.s1 b

1. ЭДИЙН ЗАСГИЙН ОНОЛЫН СУДЛАХ ЗҮЙЛ, ТОГТОЛЦОО
Бодлого
1. Нэгэн пүүс 40 $-ын үнэ бүхий А бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэснээр хамгийн их ашиг олох бололцоотой гэж
бодъѐ. Мөн энэхүү бүтээгдэхүүнийг шаардагдах хэмжээгээр үйлдвэрлэхэд дараах хүснэгтэнд үзүүлсэн гурван
технологи гурвуулаа тохирдог гэж бодъѐ.
Нөөц Нэгж нөөцийн үнэ, $ Технологи I Технологи II Технологи III
Хөдөлмөр 3 5 2 3
Газар 4 2 4 2
Капитал 2 2 4 5
Ур чадвар 2 4 2 4
А.Нөөцийн үнийн тухайн түвшинд пүүс аль технологийг нь сонгох вэ? Яагаад? Энэхүү сонголт ашиг,
алдагдлын алийг нь авч ирэх вэ? Салбар өргөжихүү, эсвэл хумигдахуу ? Хэзээ үйлдвэрлэлийн
шинэ тэнцвэр хангагдах вэ?
Б. Одоо шинэ технологи гарч ирсэн гээд төсөөлье. Ингэснээр 2 нэгж хөдөлмөр, 2 нэгж газар, 6 нэгж
капитал, 3 нэгж ур чадварыг хослуулан хэрэглэх боломжтой болжээ. Хүснэгтэд өгөгдсөн нөөцийн үнэ
хэвээр гэж үзвэл пүүс шинэ технологийг нэвтрүүлэх үү?
В.Хөдөлмөрийн нийлүүлэлт огцом нэмэгдсэний улмаар нэгж хөдөлмөрийн үнэ 1.5 болтлоо хямдарч, харин
Бусад нөөцийн үнэ хэвээр үлдсэн гэж бодъѐ.Энэ тохиолдолд аль технологийг сонгох вэ? Яагаад гэдгээ
тайлбарлана уу?
Бодолт
А. Ашиг = TR – TC
TR - Нийт орлого
TC – Нийт зардал
TR = P * Q
P – Бүтээгдэхүүний үнэ
Q – Бүтээгдэхүүний тoo хэмжээ
TC = L x PL + La x PLa + K x Pk + S x Ps
L – Хөдөлмөрийн тоо хэмжээ
PL – Нэгж хөдөлмөрийн үнэ
La - Газрын тоо хэмжээ
PLa – Нэгж газрын үнэ
К - Капиталын тоо хэмжээ
Pk - Нэгж капиталын үнэ
S - Ур чадварын тоо хэмжээ
Ps - Нэгж ур чадварын тоо хэмжээ
TR = P * Q = 1 x 40 = 40 $
Технологи I. TC = L x PL +La x PLa + K x Pk + S x Ps = 5 x 3 + 2 x 4 + 2 x 2 + 4 x 2 = 35$
Ашиг = TR – TC = 40 – 35 = 5$
Технологи II. TC = L x PL +La x PLa + K x Pk + S x Ps = 2 x 3 + 4 x 4 + 4 x 2 + 2 x 2 = 34$
Ашиг = TR – TC = 40 – 34 = 6$
Технологи III. TC = L x PL +La x PLa + K x Pk + S x Ps = 3 x 3 + 2 x 4 + 5 x 2 + 4 x 2 = 35$
Ашиг = TR – TC = 40 – 35 = 5$
Пүүс хамгийн бага зардлаар хамгийн их олж байгаа учраас Технологи II -г сонгоно. Ашигтай учраас салбар
өргөжинө. TR – TC = 0 үед пүүсийн үйдввэрлэлийн шинэ тэнцвэр тогтоно.
Б олон В – г дээрх бодолтын адилаар бодно уу
2. Дараах хүснэгтийн жишээнд үндэслэн боломжийн муруйг байгуулна уу.
Бүтээгдэхүүн Үйлдвэрлэлийн боломжийн хувилбарууд
A B C D E
Гурил 0 10 20 30 40
Мах 18 16 12 7 0

2. Бодолт
3. Халуун уур амьсгалтай арал дээр 5 хүн амьдардаг байв гэж үзье. Эдгээр хүмүүс наргил мод ба яст
мэлхийн өндөг цуглуулах ажилтай. Нэг өдөрт 20 наргил мод эсвэл 10 яст мэлхийн өндөг цуглуулна.
а) Энэ арлын эдийн засгийн үйлдвэрлэлийн боломжийн муруйг зур
Зураг 1. Технологийн өөрчлөлтийн үр ашиг
б) Арал дээр зөөврийн жижиг тэргэнцэр аваачсан гэж үзвэл түүний тусламжтайгаар нэг хүн өдөрт 28
наргил мод цуглуулах болно. Тэгвэл энэ арлын үйлдвэрлэлийн боломжийн муруй яаж
өөрчлөгдөхийг график дээр харуулна уу?
Бодолт:
Зураг 1. Технологийн өөрчлөлтийн үр ашиг
а. Үйлдвэрлэлийн боломжийн муруй – 1
б. Үйлдвэрлэлийн боломжийн муруй – 2 нь уг арлын үйлдвэрлэлийн боломжийн шинэ хязгаар юм.
Шинэ технологи нь өндөгний үйлдвэрлэлийг бууруулахгүйгээр наргил модны үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх

3. боломж олгосон байна
4. Хүснэгт 1-д дайны үеийн А орны үйлдвэрлэлийн бүтцийн өөрчлөлтийг харуулсан
үзүүлэлтүүд өгөгджээ.
Хүснэгт 1- д өгөгдсөн үзүүлэлтийг ашиглан график байгуул (Зураг 2)
Зураг 2. Үйлдвэрлэлийн боломжийн муруй
б) Энэ графикт үйлдвэрлэлийн боломжийн муруй ямар хэлбэртэй байна вэ?
в) А орны эдийн засаг үйлдвэрлэлийн боломжийн шугам дээр байхын тулд ямар нөхцөлийг мөрдөх хэрэгтэй вэ?
г) Хүснэгт.1-д өгөгдсөн үзүүлэлтийг ашиглан нэг минометийн үйлдвэрлэлийн зардлын трактор үйлдвэрлэх
хувилбарыг тодорхойл
д) Эдгээр зардлын хувилбарууд яаж өөрчлөгдөж байна вэ? (буурах, өсөх, өөрчлөгдөхгүй)
Бодолт:
а)
Зураг1.Үйлдвэрлэлийн боломжийн муруй
б) Гүдгэр
в) Бүрэн ажил эрхлэлт ба бүх нөөцийн бүрэн ашиглалт
Хувилбарууд Трактор Минометууд Зардлын хувилбарууд
/Алдагдсан
боломжиийн өртөг/
A 7 0
B 6 10
C 5 19
D 4 27
E 3 34
F 2 40
G 1 45
H 0 49

4. г) 1/10; 1/9; 1/8; 1/7; 1/6; 1/5; 1/4
д) Өснө
Хувилбарууд Трактор Минометууд Зардлын хувилбарууд
/Алдагдсан
боломжиийн өртөг/
A 7 0
B 6 10 10
C 5 19 9
D 4 27 8
E 3 34 7
F 2 40 6
G 1 45 5
H 0 49 4