Econl12. 2020 2021on

1. МАКРО ЭДИЙН ЗАСГИЙН ТЭНЦВЭР
1. Нийт эрэлтийн функц, муруй
2. Нийт эрэлтэд нөлөөлөх үнийн бус хүчин зүйлс.
3. Нийт нийлүүлэлтийн функц, муруй
4. Нийт нийлүүлэлтэд нөлөөлөх үнийн бус хүчин
зүйлс
5. Макро эдийн засгийн тэнцвэрийг тодорхойлох
нь
6. Макро эдийн засгийн тэнцвэрт нөлөөлөх хүчин
зүйлс

2. НИЙТ ЭРЭЛТИЙН ФУНКЦ, МУРУЙ
d

3. ҮНИЙН ЕРӨНХИЙ ТҮВШИН
Үнийн ерөнхий түвшин гэдэг нь бүх
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнүүдийг нэгтгэсэн
үнийн дундаж түвшин юм.
Эдийн засагчид үнийн ерөнхий түвшинг
хэмжихдээ үнийн индексийг ашигладаг.

4. НИЙТ ЭРЭЛТ
Нийт эрэлт гэдэг нь үнийн ерөнхий түвшин
бүрт өрх гэрүүд, пүүсүүд, засгийн газар ба
гадаадын оролцогчийн худалдан авахаар
төлөвлөсөн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний нийт
хэмжээ юм.

5. НИЙТ ЭРЭЛТИЙГ ТОМЪЁОЛБОЛ :
p p p pAD E C G I NX    
- Нийт эрэлтийн тоо хэмжээ буюу нийт
төлөвлөгдсөн зардлын хэмжээ
- Өрхүүдийн хэрэглээндээ зарцуулахаар
төлөвлөж буй зардал
AD E
pC

6. - Хувийн секторт ажиллаж буй пүүсүүдийн
хөрөнгө оруулалтандаа зарцуулахаар
төлөвлөж буй зардал
- Засгийн газрын хэрэглээндээ зарцуулахаар
төлөвлөж буй зардал
- Гадаадын оролцогчийн тухайн улсаас
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ худалдан авахад
зарцуулахаар төлөвлөж буй зардал
pI
pG
pNX

7. НИЙТ ЭРЭЛТИЙН ФУНКЦ
( , , , , )p p p pAD E f P C G I NX 
( )AD E f P 
Нийт эрэлт буюу нийт төлөвлөгдсөн зардал ,
түүнд нөлөөлж буй хүчин зүйлсийн хоорондын
хамаарлыг нийт эрэлтийн функц хэлбэрээр
тодорхойлж болно

8. НИЙТ ЭРЭЛТИЙН МУРУЙ

9. Example of aggregate demand
RICE
LEVEL
C I G X M AD
200 300 50 100 50 450
180 320 60 105 100 425
160 340 70 110 150 400
140 360 80 115 200 375
120 380 90 120 250 350
100 400 100 125 300 325
80 420 110 130 350 300
60 440 120 135 400 275

11. НИЙТ ЭРЭЛТИЙН МУРУЙН НАЛАЛТ
 Пигугийн хөрөнгийн нөлөө
 Кейнсийн зээлийн хүүгийн нөлөө
 Манделл - Флемингийн валютын ханшны
нөлөө

12. Пигугийн хөрөнгийн нөлөө.
Хэрэглэгчдийн эзэмшиж буй нийт мөнгөн
хөрөнгийн хэмжээг тогтмол гэж үзье.
Энэ тохиолдолд үнийн ерөнхий түвшин өсвөл
хэрэглэгчдийн эзэмшиж байгаа мөнгөн хөрөнгийн
худалдан авах чадвар буурах бөгөөд энэ нь
хэрэглэгчдийг төлөвлөсөн хэрэглээний зардлаа
бууруулахад хүргэнэ.

13. Кейнсийн зээлийн хүүгийн нөлөө.
Үнийн ерөнхий түвшин өсөхөд эдийн засгийн
субъектүүдийн хувьд өмнө төлөвлөсөн зардлаа
санхүүжүүлэхийн тулд тэдэнд илүү их хэмжээний
мөнгө хэрэгтэй болно.
Иймээс мөнгөний нийлүүлэлтийн тогтмол түвшин
дэх мөнгөний арилжааны эрэлт нэмэгдэж,
мөнгөний үнэ цэнэ болох хүү өснө.
Энэ нь эдийн засгийн субъектүүдийг төлөвлөсөн
зардлаа бууруулахад хүргэдэг.

14. Манделл-Флемингийн валютын ханшны нөлөө.
Үнийн ерөнхий түвшин буурснаар хүү буурна.
Ингэснээр зарим хөрөнгө оруулагчид гадаадад
хөрөнгө оруулалт хийж илүү их хэмжээний ашиг
олохыг эрмэлзэнэ.
Жишээлбэл, засгийн газрын бондын хүү
буурахад эдийн засгийн субъектүүд бусад улсын
засгийн газрын бондыг худалдаж авахын тулд
өөрийн улсын засгийн газрын бондыг зарах
сонирхолтой болно.

15. Тухайн улсын эдийн засгийн харъяатууд хөрөнгөө
хилийн чанад уруу шилжүүлэх хандлагатай болох
тул гадаадын валютын зах зээл дээр тухайн улсын
мөнгөн тэмдэгтийн нийлүүлэлтийг өсгөнө.
Энэхүү нийлүүлэлтийн өсөлт нь тухайн улсын
мөнгөн тэмдэгтийн бусад валюттай харьцах
ханшийг бууруулна. Өөрөөр хэлбэл, тухайн улсын
мөнгөн тэмдэгтийн бодит ханш унана гэсэн үг.

16. Иймээс гадаадынхны хувьд тухайн улсын
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ өмнөхөөсөө илүү хямд
болох учраас экспорт нэмэгдэж, харин тухайн
улсын эдийн засгийн субъектүүдийн хувьд бусад
улсын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ үнэтэй болох
учраас импорт буурна.
Үүний үр дүнд цэвэр экспорт өсч, нийт эрэлтийн
тоо хэмжээ нэмэгдэнэ.

17. НИЙТ ЭРЭЛТЭД НӨЛӨӨЛӨХ ҮНИЙН БУС
ХҮЧИН ЗҮЙЛС

18. НИЙТ ЭРЭЛТЭД НӨЛӨӨЛӨХ ҮНИЙН БУС
ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ

21. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ФУНКЦ, МУРУЙ
Макроэкономикст хугацааг богино болон урт
хугацаа гэж ангилдаг.
Бодит ДНБ потенциал ДНБ - ээс бага эсвэл их
байх ба энэ үеийг макроэкономикст богино
хугацаа гэнэ.
Макроэкономикст урт хугацаа гэдэг нь бодит
ДНБ потенциал ДНБ - тэй тэнцүү байх үеийг
хэлнэ.

22. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТ
Нийт нийлүүлэлт гэдэг нь үнийн ерөнхий
түвшин бүрт харгалзах эдийн засгийн нийт
үйлдвэрлэл буюу бодит ДНБ-ий хэмжээ юм

23. AS = Y = f ( P, Pin, Ppr , G)
P - Үнийн түвшин
Pin – Нөөцийн үнэ
Ppr - Бүтээмж
G - Төрийн зохицуулалт
НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ФУНКЦ
AS = Y = f ( P)

24. Эдийн засгийн хугацааг богино болон урт хугацаа
гэж ангилж байгаа учраас нийт нийлүүлэлтийг
мөн богино болон урт хугацааны нийт
нийлүүлэлт гэж үзнэ.
Хугацааны хувьд ялган авч үзсэн нь эдийн
засгийн нөөц буюу үйлдвэрлэлийн хүчин
зүйлсийн ашиглалтын түвшинтэй холбоотой.

25. Нийт нийлүүлэлтийн муруйн хэлбэрийн хувьд
эдийн засагчдын үзэл баримтлал хуваагдмал
байдаг бөгөөд ерөнхийдөө нийт нийлүүлэлтийн
тоо хэмжээ болон үнийн ерөнхий түвшний
хоорондын хамаарал ямар байх эсэх дээр гурван
тайлбарыг хийдэг.

26. Өөрөөр хэлбэл, нийт нийлүүлэлтийн муруй нь
гурван ялгаатай хэрчмээс бүрдэнэ гэсэн үг юм.
Үүнд:
1 Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
/VSRAS - Very Short Run Aggregate Supply /
 Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
/SRAS - Short Run Aggregate Supply /
 Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
/LRAS - Long Run Aggregate Supply /

27. Математик утгаараа нийт нийлүүлэлтийн муруй
нь нийт нийлүүлэлтийн функцийн урвуу
функцийн график дүрслэл байдаг.
Иймээс P = f ( Y ) нь нийт нийлүүлэлийн
функцийн урвуу функц юм
Нийт нийлүүлэлтийн муруйн гурван ялгаатай
хэрчмийг нэгтгэн графикт дүрсэлбэл дараах
хэлбэртэй байна.

28. Нийт нийлүүлэлтийн муруй

29. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН МУРУЙ

30. А. Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
Энэ муруй нь хэвтээ тэнхлэгтэй параллель
хэлбэрээр дүрслэгдэнэ.
Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруйг
Английн эдийн засагч Ж.М.Кейнсийн нэрээр
нэрлэдэг.

31. Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
P
A B
Y 1 Y 2
P s =f(Y)
P
AS=Y

32. Дээрх зургаас нийт нийлүүлэлт буюу бодит
үйлдвэрлэлийн түвшин болон үнийн ерөнхий
түвшний хооронд дараах хамаарал ажиглагдаж
байна.
Энэхүү системийн хувьд бодит үйлдвэрлэлийн
өөрчлөлтөөс хамаарахгүйгээр үнийн ерөнхий
түвшин тогтмол байна. Үүний шалтгаан нь
үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн дутуу ашиглалттай
холбоотой.
1 2
2 1
Y Y
P
Y Y
 

 

34. B.Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
Цаашид ашиглагдахгүй байгаа үйлдвэрлэлийн
хүчин зүйлсийг ашиглаж, бодит үйлдвэрлэлийг
нэмэгдүүлэх явцад үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийн
зах зээл дээр өрсөлдөөн бий болсноор хүчин
зүйлсийн эрэлт нэмэгдэж түүний үнэ өсөхөд
хүргэнэ.

35. Энэ нь пүүсүүдийн үйлдвэрлэлийн зардлыг
нэмэгдүүлэх тул бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнэ
өсөх шалтгаан болно.
Иймээс нийт нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ болон
үнийн ерөнхий түвшин нь хоорондоо эерэг
хамааралтай.
Энэхүү хамаарлыг илэрхийлсэн муруйг богино
хугацааны буюу завсрын иийлүүлэлтийн муруй
гэж нэрлэдэг.

36. Үүнийг дараах байдлаар харуулах боломжтой.
- Завсрын нийлүүлэлтийн
муруй
1 2 1 2
2 1 2 1
Y Y P P
Y Y P P
    
    
P 2
A
B
P=f(Y)
P 1
Y 1 Y 2
P
AS=Y

38. C.Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
Энэ муруйн тайлбарыг эдийн засагчид Сонгодог
эдийн засгийн онол, үзэл баримтлал дээр үндэслэж
хийдэг.
Иймээс урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруйг
сонгодог нийлүүлэлтийн муруй гэж нэрлэдэг.
Урт хугацааны нийт нийлүүлэлт нь бусад хүчин
зүйлс тогтмол байх үеийн үнийн түвшин ба бодит
ДНБ-ний хоорондын хамаарлыг харуулдаг.

39. Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруйн мөн
чанарыг график ашиглан тайлбарлая.
Энэхүү муруй нь босоо тэнхлэгтэй параллель
хэлбэрээр дүрслэгдэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, үнийн ерөнхий түвшний
өөрчлөлтөөс хамаарахгүйгээр нийт нийлүүлэлтийн
тоо хэмжээ буюу бодит үйлдвэрлэлийн түвшин
тогтмол байна.
- Тогтмол1 2
2 1
P P
Y
P P
 

 

40. Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
P 2
A
B
P l =f(Y)
P 1
Y
P
AS=Y

42. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТЭД НӨЛӨӨЛӨХ ҮНИЙН
БУС ХҮЧИН ЗҮЙЛС
1. Нөөцийн үнэ
- Дотоод нөөцүүд
- Гадаад нөөцүүд
2. Бүтээмж“й
3. өй
3. Төрийн зохицуулалт
- Татвар ба татаас
4. Зах зээлийн бүтэц

45. Нийт нийлүүлэлтийн муруйн шилжилт
P 2=f(Y) P 1=f(Y)P=f(Y)P
AS=Y

46. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН МУРУЙН
ШИЛЖИЛТ

49. МАКРОЭДИЙН ЗАСГИЙН ТЭНЦВЭРИЙГ
ТОДОРХОЙЛОХ НЬ

50. МАКРОЭДИЙН ЗАСГИЙН ТЭНЦВЭР
Нийт эрэлтийн муруй нь нийт
нийлүүлэлтийн муруйтай огтлолцож буй цэгт
харгалзах үнийн түвшин нь тэнцвэрт үнэ, энэ
үеийн бодит ДНБ нь тэнцвэрт үйлдвэрлэл юм.
Эдийн засагт хугацаанаас хамаараад хоѐр
ялгаатай тэнцвэр тогтдог.
1. Богино хугацааны тэнцвэр
2. Урт хугацааны тэнцвэр

51. Урт хугацааны тэнцвэр нь эдийн засагт бүрэн
ажил эрхлэлт хангагдсан үед бий болдог бол
богино хугацааны тэнцвэр нь эдийн засгийн үйл
ажиллагаа потенциал ДНБ-ий орчимд хэлбэлзэх
үеийн түр зуурын тэнцвэр байдаг.
Нийт нийлүүлэлтийн муруй нь гурван ялгаатай
нөхцөл байдал бүхий эдийн засгийг илэрхийлэх
муруйнуудаас бүрддэг учраас эдийн засгийн
тэнцвэрийг нийт нийлүүлэлтийн муруй тус бүр
дээр авч үзэх шаардлагатай.

52. МАКРОЭДИЙН ЗАСГИЙН ТЭНЦВЭР
s
v

53. 1. Богино хугацааны эдийн засгийн тэнцвэр
Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруйг нийт
эрэлтийн муруй огтолсноор богино хугацааны
эдийн засгийн тэнцвэр тогтоно.
А. Хэт богино хугацааны тэнцвэр
Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй нь
хэвтээ тэнхлэгтэй параллелиар дүрслэгдэнэ.
( )s
P f Y

54. Хэт богино хугацааны тэнцвэр
Y 1
* =AD=AS
E 1
*
P s =f(Y)P 1
*
AS, AD
P=f(E)
P

56. B. Богино хугацааны тэнцвэр
Завсрын буюу богино хугацааны нийлүүлэлтийн
муруйг нийт эрэлтийн муруй огтолсноор богино
хугацааны эдийн засгийн тэнцвэр тогтоно.
Цаашид боломжит эдийн засгийн нөөцүүдийг
ашиглаж үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх явцад
тодорхой нэг түвшнээс эхлэн үйлдвэрлэлийн
өсөлтийг үнийн ерөнхий түвшний өсөлт дагалдана.
Иймээс завсрын нийлүүлэлтийн муруй нь эерэг
налалттай хэлбэрээр дүрслэгдэнэ.

57. Богино хугацааны эдийн засгийн тэнцвэр
P
P=f(E)
AS, AD
P 2
*
P=f(Y)
E 2
*
Y 2
* =AD=AS

60. 2. УРТ ХУГАЦААНЫ ТЭНЦВЭР
Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруйг нийт
эрэлтийн муруй огтолсноор урт хугацааны эдийн
засгийн тэнцвэр тогтоно.
Эдийн засаг дахь боломжит нөөц нэгэнт бүрэн
ашиглагдсан байх тул үйлдвэрлэлийн түвшинг
цаашид нэмэгдүүлэх боломжгүй учраас урт
хугацааны нийлүүлэлтийн муруй нь босоо
тэнхлэгтэй параллель хэлбэрээр дүрслэгдэнэ.

61. Урт хугацааны эдийн засгийн тэнцвэр
Y
E 3
*
P l =f(Y)
P 3
*
AS, AD
P=f(E)
P

63. Макро эдийн засгийн тэнцвэрт нөлөөлөх хүчин
зүйлс
Нийт эрэлт, нийт нийлүүлэлт өөрчлөгдснөөр
тэнцвэрт үйлдвэрлэлийн түвшин болон үнийн
ерөнхий түвшин өөрчлөгдөнө.
Өөрөөр хэлбэл, макро эдийн засгийн тэнцвэр
нэг төлвөөс нөгөө төлөвт шилжинэ.
Макро эдийн засгийн тэнцвэрийн энэхүү
шилжилтийг хэт богино, богино, урт хугацааны
нийлүүлэлтийн муруй тус бүр дээр авч үзье.

64. А. НИЙТ ЭРЭЛТИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ
Хэт богино хугацааны макро эдийн засгийн
тэнцвэрийн шилжилт
E 4
*E 1
*
E 5
*
P s =f(Y)
Y 4
*Y 1
*
P 2=f(E)
P 1=f(E)
P
P=f(E)
AS, AD
P
Y 5
*

67. Богино хугацааны макро эдийн засгийн
тэнцвэрийн шилжилт /Нийт эрэлтийн өөрчлөлт /
P 7
*
P 2
*
P 6
* E 6
*
E 2
*
E 7
*
Y 7
*
AS, AD
P=f(E)
P
P 1=f(E)
P 2=f(E)
Y 2
*
Y 6
*
P=f(Y)

71. Урт хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэрийн
шилжилт /Нийт эрэлтийн өөрчлөлт /
P 8
*
P 3
*
P 9
*
E 3
*
E 8
*
E 9
*
P l =f(Y)
Y
P 2=f(E)
P 1=f(E)
P
P=f(E)
AS, AD

76. B. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ
Макро эдийн засгийн тэнцвэрт нөлөөлдөг хоѐр
дахь хүчин зүйл бол нийт нийлүүлэлтийн
өөрчлөлт юм.
Үүнийг макро эдийн засгийн богино болон урт
хугацаанд тус бүрт нь авч үзье.

77. Богино макро эдийн засгийн тэнцвэрийн
шилжилт / Нийт нийлүүлэлтийн өөрчлөлт /
P 1
s =f(Y)
P 2
s =f(Y)
P s =f(Y)
Y 10
*Y 2
*
P
P=f(E)
AD, ASY 11
*
E 10
*
E 2
*
E 11
*
P 11
*
P 2
*
P 10
*

80. Урт хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэрийн
шилжилт /Нийт нийлүүлэлтийн өөрчлөлт /
Урт хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэрийн
хувьд нийт нийлүүлэлт өөрчлөгдсөнөөр тэнцвэрт
үйлдвэрлэлийн түвшин болон үнийн ерөнхий
түвшин хэрхэн өөрчлөгдөхийг авч үзье.
Урт хугацааны тэнцвэрийн хувьд нийт
нийлүүлэлт өөрчлөгдөнө гэдэг нь потенциал
үйлдвэрлэлийн түвшин өөрчлөгдөнө гэсэн үг.

81. Потенциал үйлдвэрлэлийн түвшний
өөрчлөлтөнд ямар хүчин зүйлс нөлөөлдөг вэ?
гэдгийг тодорхойлох шаардлагатай.
Үүнд дараах хүчин зүйлс нөлөөлдөг.
 Нийт ажлын цагийн өсөлт
 Бүтээмжийн өсөлт

82. Y 1Y
P 2
l =f(Y) P l =f(Y) P 1
l =f(Y)
P
P=f(E)
AS, ADY 2
E 12
*
E 3
*
E 13
*
P 13
*
P 3
*
P 12
*

84. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА