Macrol6.2020 2021

1. НИЙТ НИЙЛҮҮЛЭЛТ
/AGGREGATE SUPPLY/
1. Нийт нийлүүлэлтийг тодорхойлох нь
2. Нийт нийлүүлэлтийн муруй
3. Нийт нийлүүлэлтэд нөлөөлөх үнийн бус хүчин
зүйлс

2. 1. Нийт нийлүүлэлт, нийт нийлүүлэлтийн муруй
Нийт нийлүүлэлт гэдэг нь үнийн ерөнхий түвшин
бүрт харгалзах эдийн засгийн нийт үйлдвэрлэл буюу
бодит ДНБ-ий хэмжээ юм
Нийт нийлүүлэлтийг нөгөө талаас эдийн засгийн
субъектүүдийн зүгээс тухайн хугацаанд
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг худалдан авахад зарцуулсан
зардлаар тодорхойлох боломжтой.

3. Бодит ДНБ нь хөдөлмөрийн хэмжээ, капиталын
хэмжээ ба технологийн түвшнээс хамаарна.
Капиталын хэмжээ болон технологийн тухай
шийдвэр нь өнгөрсөн хугацаанд гарсан байдаг учраас
өнөөдрийн капиталын хэмжээ болон технологийн
түвшнийг тогтмол гэж үзэж болно.

4. Харин хөдөлмөрийн хэмжээ нь хүмүүсийн
хөдөлмөрөө нийлүүлэх, аж ахуйн нэгжүүдийн
хөдөлмөр хөлслөх шийдвэрээс хамаарч байдаг
учраас хувьсаж өөрчлөгдөж байдаг.
Тиймээс бодит ДНБ нь хөдөлмөрийн тоо хэмжээ
буюу хөдөлмөрийн зах зээлийн төлөв байдлаас
хамаарна.
Хөдөлмөрийн зах зээл тэнцвэртэй үед хэвийн
ажилгүйдлийн түвшин тодорхойлогддог.

5. Ажилгүйдэл хэвийн түвшиндээ байх үеийн
үйлдвэрлэлийг потенциал үйлдвэрлэл буюу
потенциал ДНБ гэнэ.
Энэхүү бүрэн ажил эрхлэлттэй үед потенциал
хэмжээндээ хүрэх хугацааг макроэкономикст урт
хугацаа гэж нэрлэдэг.
Макроэкономикст урт хугацаа гэдэг нь бодит ДНБ
потенциал ДНБ - тэй тэнцүү бөгөөд бүрэн ажил
эрхлэлт хангагдсан байх үеийг хэлдэг.

6. Харин цалингийн түвшин тэнцвэрт цалингийн
түвшнээс ялгаатай үед хөдөлмөрийн зах зээлд илүүдэл
эсвэл хомсдол үүссэнээр бодит ажилгүйдлийн түвшин
хэвийн ажилгүйдлийн түвшнээсээ их эсвэл бага
болдог.
Энэ үед бодит ДНБ потенциал ДНБ - ээс бага эсвэл
их байх ба энэ үеийг макроэкономикст богино
хугацаа гэж авч үздэг.

7. Макроэкономикст бид хугацааг cap, жилээр биш
харин бүрэн ажил эрхлэлт хангагдаж байгаа эсэхээр
тодорхойлдог.
Эдийн засгийн хугацааг богино болон урт хугацаа гэж
ангилж байгаа учраас нийт нийлүүлэлтийг мөн богино
болон урт хугацааны нийт нийлүүлэлт гэж үзнэ.
Хугацааны хувьд ялган авч үзсэн нь эдийн засгийн
нөөц буюу үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн
ашиглалтын түвшинтэй холбоотой.

8. Нийт нийлүүлэлт /AS/ буюу бодит үйлдвэрлэлийн
түвшинд /Y= GDPReal/ олон хүчин зүйл нөлөөлж байдаг.
Эхлээд нийт нийлүүлэлтэд нөлөөлж байдаг бусад
хүчин зүйл тогтмол байхад нийт нийлүүлэлт, үнийн
ерөнхий түвшин богино болон урт хугацаанд ямар
хамааралтай байдгийг тодорхойлох боломжийг судалья.

9. 2. Нийт нийлүүлэлтийн муруй
Нийт нийлүүлэлтийн муруй нь үнийн ерөнхий
түвшин болон нийт нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ буюу
бодит үйлдвэрлэлийн хэмжээ хоорондын хамаарлыг
харуулна.
Нийт нийлүүлэлтийн муруйн хэлбэрийн хувьд
эдийн засагчдын үзэл баримтлал хуваагдмал байдаг
бөгөөд ерөнхийдөө нийт нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ
болон үнийн ерөнхий түвшний хоорондын хамаарал
ямар байх эсэх дээр гурван тайлбарыг хийдэг.

11. Өөрөөр хэлбэл, нийт нийлүүлэлтийн муруй нь
гурван ялгаатай хэрчмээс бүрдэнэ гэсэн үг юм.
Үүнд:
 Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
/VSRAS - Very Short Run Aggregate Supply /
 Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
/SRAS - Short Run Aggregate Supply /
 Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
/LRAS - Long Run Aggregate Supply /

13. Математик утгаараа нийт нийлүүлэлтийн муруй нь
нийт нийлүүлэлтийн функцийн урвуу функцийн
график дүрслэл байдаг.
Иймээс P = f ( Y ) нь нийт нийлүүлэлийн
функцийн урвуу функц юм
Нийт нийлүүлэлтийн муруйн гурван ялгаатай
хэрчмийг нэгтгэн графикт дүрсэлбэл дараах хэлбэртэй
байна.

14. Нийт нийлүүлэлтийн муруй

15. The aggregate supply curve

17. Одоо хэрчим тус бүрийн хувьд дэлгэрэнгүй
тайлбарыг хийе.
Богино хугацааны нийт нийлүүлэлт
Макро эдийн засгийн богино хугацаа нь бодит ДНБ
потенциал ДНБ - ялгаатай байгаа үеийг хэлдэг .
Богино хугацааны нийт нийлүүлэлт нь бусад хүчин
зүйлс тогтмол байх үеийн үнийн түвшин ба бодит
ДНБ-ний хоорондын хамаарлыг харуулдаг.

18. А. Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
Энэ муруй нь хэвтээ тэнхлэгтэй параллель хэлбэрээр
дүрслэгдэнэ.
Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруйг
Английн эдийн засагч Ж.М.Кейнсийн нэрээр нэрлэдэг.
Үүнийг дараахь зургаар харуулья

19. Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
P
A B
Y 1 Y 2
P s =f(Y)
P
AS=Y

21. Энд:
- Хэт богино хугацааны нийлүүлэлтийн
муруй
- Нийт нийлүүлэлт буюу бодит үйлдвэрлэлийн
түвшин
- Үнийн ерөнхий түвшин
Графикийг ашиглан хэт богино хугацааны
нийлүүлэлтийн муруйн мөн чанарыг авч үзье.
( )
s
P f Y

Y AS

P

22. Дээрх зургаас нийт нийлүүлэлт буюу бодит
үйлдвэрлэлийн түвшин болон үнийн ерөнхий түвшний
хооронд дараах хамаарал ажиглагдаж байна.
Энэхүү системийн хувьд бодит үйлдвэрлэлийн
өөрчлөлтөөс хамаарахгүйгээр үнийн ерөнхий түвшин
тогтмол байна.
Үүний шалтгаан нь үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн
дутуу ашиглалттай холбоотой.
1 2
2 1
Y Y
P
Y Y
 

 

23. Ийнхүү ашиглагдахгүй байгаа нөөцүүдийг
үйлдвэрлэлийн процесст оруулж, үйлдвэрлэлийг
нэмэгдүүлэх явцад хүчин зүйлийн зах зээлд
өрсөлдөөн байхгүй эсвэл бага байдаг учир хүчин
зүйлсийн үнэ өсөх өдөөлт бий болохгүй, иймээс
үйлдвэрлэлийн зардал өсөхгүй байх боломжтой.
Энэ нь бодит үйлдвэрлэл нэмэгдэхэд пүүсүүдийн
үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнэ
нэмэгдэхгүй байх шалтгаан юм.

24. Кейнсийн нийлүүлэлтийн муруй нь боломжит
нөөцүүдээ ашиглахгүй байгаа эдийн засгийг
илэрхийлэх учраас эдийн засгийн хямралтай байх
тохиолдлыг харуулдаг гэж тодорхойлж болно.
B.Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
Цаашид ашиглагдахгүй байгаа үйлдвэрлэлийн
хүчин зүйлсийг ашиглаж, бодит үйлдвэрлэлийг
нэмэгдүүлэх явцад үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийн зах
зээл дээр өрсөлдөөн бий болсноор хүчин зүйлсийн
эрэлт нэмэгдэж түүний үнэ өсөхөд хүргэнэ.

25. Энэ нь пүүсүүдийн үйлдвэрлэлийн зардлыг
нэмэгдүүлэх тул бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнэ
өсөх шалтгаан болно.
Иймээс нийт нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ болон үнийн
ерөнхий түвшин нь хоорондоо эерэг хамааралтай.
Энэхүү хамаарлыг илэрхийлсэн муруйг богино
хугацааны буюу завсрын иийлүүлэлтийн муруй гэж
нэрлэдэг.

26. Үүнийг дараах байдлаар харуулах боломжтой.
- Завсрын нийлүүлэлтийн муруй
Үүнийг дараахь зургаар харуулья
1 2 1 2
2 1 2 1
Y Y P P
Y Y P P
    
    

27. Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
P 2
A
B
P=f(Y)
P 1
Y 1 Y 2
P
AS=Y

29. Энд:
- Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
- Нийт нийлүүлэлт буюу бодит үйлдвэрлэлийн
түвшин
- Үнийн ерөнхий түвшин
( )
P f Y

Y AS

P

32. C.Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
Энэ муруйн тайлбарыг эдийн засагчид Сонгодог
эдийн засгийн онол, үзэл баримтлал дээр үндэслэж
хийдэг.
Иймээс урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруйг
сонгодог нийлүүлэлтийн муруй гэж нэрлэдэг.
Урт хугацааны нийт нийлүүлэлт нь бусад хүчин зүйлс
тогтмол байх үеийн үнийн түвшин ба бодит ДНБ-ний
хоорондын хамаарлыг харуулдаг.

33. Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруйн мөн чанарыг
график ашиглан тайлбарлая.
Энэхүү муруй нь босоо тэнхлэгтэй параллель
хэлбэрээр дүрслэгдэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, үнийн ерөнхий түвшний
өөрчлөлтөөс хамаарахгүйгээр нийт нийлүүлэлтийн
тоо хэмжээ буюу бодит үйлдвэрлэлийн түвшин
тогтмол байна.
- Тогтмол
1 2
2 1
P P
Y
P P
 

 

34. Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй.
P 2
A
B
P l =f(Y)
P 1
Y
P
AS=Y

38. Графикийн хувьд урт хугацааны
нийлүүлэлтийн муруйг илэрхийлнэ.
Харин нь бүрэн ажил эрхлэлттэй байх үеийн
үйлдвэрлэлийн түвшин буюу потенциал
үйлдвэрлэлийн түвшин юм.
Эдийн засаг дахь боломжит нөөц бүрэн
ашиглагдсан тул үнийн ерөнхий түвшин хичнээн
өссөн ч пүүсүүд үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх хариу
үйлдэл үзүүлж чадахгүй. Иймээс бодит
үйлдвэрлэлийн түвшин өөрчлөгдөхгүй тогтмол байна
гэж үздэг.
( )
l
P f Y

Y

39. Урт хугацаанд бүрэн ажил эрхлэлттэй гэж үздэг
учраас нийт нийлүүлэлт нь потенциал ДНБ-ээр
илэрхийлэгдэнэ.
Зургаас харахад үнийн ямар ч түвшинд бодит ДНБ-
ий хэмжээ потенциал ДНБ-тэй тэнцүү түвшинд байна.
Өөрөөр хэлбэл, урт хугацааны нийт нийлүүлэлтийн
муруй нь потенциал ДНБ-ий түвшинд харгалзах босоо
тэнхлэгтэй параллель шулуун байдаг.

40. Урт хугацааны нийт нийлүүлэлт нь үнээс
хамаарахгүй байх шалтгаан нь бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээний зах зээлд үнэ өөрчлөгдөхөд хүчин
зүйлсийн зардал яг ижил хувиар өөрчлөгддөгт
оршино.
Хүчин зүйлсийн үнийн өөрчлөлт нь үнийн түвшний
өөрчлөлттэй тэнцсэнээр бодит цалин болон
харьцангуй үнэ тогтмол үлдэх ба улмаар бодит ДНБ
хэвээр байдаг.
Тиймээс урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй нь
босоо тэнхлэгтэй параллель дүрслэгддэг байна.

42. 3.Нийт нийлүүлэлтэд нөлөөлөх хүчин зүйлс
Үнийн ерөнхий түвшин өөрчлөгдсөнөөр нийт
нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ өөрчлөгдөнө.
Өөрөөр хэлбэл, нийт нийлүүлэлтийн муруйн дагуух
цэгэн шилжилт явагдана.
Нийт нийлүүлэлтийн муруйг тодорхойлоход
өөрчлөгдөхгүй тогтмол гэж үзсэн нийлүүлэлтэд
нөлөөлөгч бусад хүчин зүйлийг нийт нийлүүлэлтийн
үнийн бус хүчин зүйлс гэнэ.

43. Нийт нийлүүлэлтийн үнийн бус хүчин зүйлс
өөрчлөгдөж байгаа тохиолдолд нийт нийлүүлэлт
өөрчлөгдөх бөгөөд нийт нийлүүлэлтийн муруй
бүхэлдээ баруун, зүүн тийш параллель шилжилт
хийнэ.
Хэрэв нийт нийлүүлэлтийн үнийн бус ямар нэг
хүчин зүйл эерэг чиглэлээр өөрчлөгдвөл нийт
нийлүүлэлт өсөх бөгөөд нийт нийлүүлэлтийн муруй
бүхэлдээ баруун доош параллелиар шилжинэ.

44. Нийт нийлүүлэлтийн муруйн шилжилт
P 2=f(Y) P 1=f(Y)
P=f(Y)
P
AS=Y

45. Нийт нийлүүлэлтийн муруйн шилжилт

46. Эсрэг тохиолдолд нийт нийлүүлэлтийн үнийн бус
ямар нэг хүчин зүйл сөрөг чиглэлээр өөрчлөгдвөл
нийт нийлүүлэлт буурч, улмаар нийт нийлүүлэлтийн
муруй зүүн дээш параллель шилжилт хийнэ.
Нийт нийлүүлэлтийн муруй шилжихэд нөлөөлж
байдаг дараах хүчин зүйлс байна.
Үүнд:
1.Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс буюу эдийн засгийн
нөөцүүдийн үнэ

47. а.Дотоод нөөцүүд
Хөдөлмөр
Газар
Капитал
Үйлдвэр эрхлэх ур чадвар
б.Гадаад нөөцүүд
Хөдөлмөр
Газар
Капитал
Үйлдвэр эрхлэх ур чадвар

48. 2.Зах зээлийн бүтэц
3.Бүтээмжийн өөрчлөлт
4.Төрөөс бизнесийн орчны талаар явуулж буй
бодлого
-Татвар ба татаас
- Зах зээл дэх төрийн бусад зохицуулалт

64. Хүчин зүйлсийн үнэ өөрчлөгдөхөд урт хугацааны
нийт нийлүүлэлтийн муруй шилжилт хийдэггүй.
Харин хүчин зүйлсийн хэмжээ нэмэгдэхэд
потенциал ДНБ өсдөг.
Бид үйлдвэрлэлийн функцийг хөдөлмөр, капитал,
технологи гэсэн гурван хувьсагчаас хамаардаг гэж
тодорхойлсон.

65. Тэгвэл эдийн засгийн хүчин чадал дараах гурван
тохиолдолд өөрчлөгдөнө.
1. Бүрэн ажил эрхлэлттэй үеийн хөдөлмөрийн тоо
хэмжээ өөрчлөгдөх
2. Капиталын тоо хэмжээ өөрчлөгдөх
3. Технологийн шинэчлэл, дэвшил бий болох
Хөдөлмөр ба капиталын хэмжээ нэмэгдэх,
технологийн шинэчлэл, дэвшил бий болоход
потенциал ДНБ нэмэгдэнэ.
Дээрх зурагт эдгээр нөлөөллийн улмаас потенциал
ДНБ-ий хэмжээ хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харууллаа.

66. 1. Бүрэн ажил эрхлэлттэй үеийн хөдөлмөрийн
хэмжээний өөрчлөлт.
Эдийн засагт зөвхөн бүрэн ажил эрхлэлттэй үеийн
хөдөлмөрийн хэмжээ нэмэгдэхэд потенциал ДНБ
өсдөг.
Хөдөлмөрийн нөөц нэмэгдэхэд хөдөлмөрийн
нийлүүлэлтийн муруй баруун тийш шилжсэнээр
тэнцвэрт цалин буурна.
Энэ нь ахиу зардлын муруйг баруун тийш
шилжүүлснээр ахиу орлого ахиу зардлаас их болно.
Аж ахуй эрхлэгчид ашгаа хамгийн их байлгахын
тулд үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ өсгөнө.

67. 2.Капиталын хэмжээний өөрчлөлт.
Капитал хэмээх нөөцөд эдийн засагт ашиглагдаж
буй машин, тоног төхөөрөмжөөс гадна хүмүүн
капитал гэсэн ойлголт мөн багтдаг.
Хүмүүн капитал гэдэг нь ажилчдын бүтээмжийг
нэмэгдүүлдэг боловсрол, мэдлэг, ур чадварыг хэлнэ.

68. Тэгвэл урт хугацаанд иргэдийн боловсролын түвшин
сайжрах, эрүүл мэндийн байдал дээшлэх зэрэг хүмүүн
капиталын чанарын өөрчлөлтүүд нь нэгж капиталд
ногдох дундаж бүтээмжийг өсгөх тул потенциал ДНБ-
ий хэмжээг нэмэгдүүлдэг байна.
Биет капитал буюу үйлдвэрлэлийн тоног
төхөөрөмж, хүчин чадал нэмэгдэх нь потенциал ДНБ-
ий хэмжээг нэмэгдүүлнэ

69. 3.Технологийн түвшний өөрчлөлт.
Технологийн түвшний өөрчлөлт нь үйлдвэрлэлийн
хэмжээг өсгөх хамгийн чухал хүчин зүйл гэдгийг
өнгөрсөн хугацаанд бүх эдийн засагчид хүлээн
зөвшөөрсөн байдаг.
Иймд технологийн дэвшил нь бусад хүчин зүйлсийн
хэмжээ тогтмол үед үйлдвэрлэлийн бүтээмжийг олон
дахин нэмэгдүүлж чаддаг тул урт хугацааны
үйлдвэрлэлийн өсөх шалтгаан болдог

71. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА