SlideShare a Scribd company logo
1 of 116
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
МАТЕМАТИК-2
Ердийн дифференциал тэгшитгэл
Д.Баттөр
2010 оны 3-р сарын 24
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Агуулга
1 Хялбар интегралчлагдах тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим тэгшитгэлүүд
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Тодорхойлт
Хэрэв өгөгдсөн
y = f (x, y) (1)
тэгшитгэлд f (x, y) = φ(x) · ψ(y) хэлбэртэй байвал
хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Тодорхойлт
Хэрэв өгөгдсөн
y = f (x, y) (1)
тэгшитгэлд f (x, y) = φ(x) · ψ(y) хэлбэртэй байвал
хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл гэнэ.
Энэ тохиолдолд
y = φ(x) · ψ(y), эсвэл
dy
dx
= φ(x) · ψ(y)
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Эндээс, хувьсагчуудыг ялгаж (dy-ийн өмнөх коэффициент
зөвхөн y-ийг, dx-ийн өмнөх коэффициент зөвхөн x-ийг
агуулсан)
dy
ψ(y)
= φ(x)dx
хэлбэрт тэгшитгэлийг шилжүүлэх бөгөөд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Эндээс, хувьсагчуудыг ялгаж (dy-ийн өмнөх коэффициент
зөвхөн y-ийг, dx-ийн өмнөх коэффициент зөвхөн x-ийг
агуулсан)
dy
ψ(y)
= φ(x)dx
хэлбэрт тэгшитгэлийг шилжүүлэх бөгөөд тэнцэтгэлийн 2
талын интегралчивал уг тэгшитгэлийн ерөнхий шийд нь
dy
ψ(y)
= φ(x)dx + C, C = const
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln |y| = x2
+ C
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln |y| = x2
+ C
болно. Эндээс
|y| = ex2+C
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln |y| = x2
+ C
болно. Эндээс
|y| = ex2+C
⇒ y = ±ec
· ex2
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (2)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (2)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (2)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (2)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана. Эндээс, интегралчилвал ерөнхий
шийд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (2)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана. Эндээс, интегралчилвал ерөнхий
шийд
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = C, C = const
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (2)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана. Эндээс, интегралчилвал ерөнхий
шийд
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = C, C = const
хэлбэрт бичигдэнэ. Өөрөөр хэлбэл, F(x, y, c) = 0 хэлбэрийн
тэгшитгэлээр ерөнхий шийд илэрхийлэгдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
(1 + y2)dx + (1 + x2)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
(1 + y2)dx + (1 + x2)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dx
1 + x2
+
dy
1 + y2
= 0
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
(1 + y2)dx + (1 + x2)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dx
1 + x2
+
dy
1 + y2
= 0
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
arctg x + arctg y = C
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
f (tx, ty) = tn
· f (x, y) (∗∗)
тэнцэтгэл биелэх y = f (x, y) хэлбэрийн тэгшитгэлийг авч
үзье.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
f (tx, ty) = tn
· f (x, y) (∗∗)
тэнцэтгэл биелэх y = f (x, y) хэлбэрийн тэгшитгэлийг авч
үзье.t = 1
x гэж авбал
f (x, y) = f
1
x
· x,
1
x
· y = f 1,
y
x
= φ
y
x
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
f (tx, ty) = tn
· f (x, y) (∗∗)
тэнцэтгэл биелэх y = f (x, y) хэлбэрийн тэгшитгэлийг авч
үзье.t = 1
x гэж авбал
f (x, y) = f
1
x
· x,
1
x
· y = f 1,
y
x
= φ
y
x
хэлбэрт бичигдэнэ.
Тодорхойлт
y = φ
y
x
(3)
хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлийг нэгэн төрлийн
дифференциал тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл(3) тэгшитгэл
u · x + u = φ(u), x ·
du
dx
= φ(u) − u,
du
φ(u) − u
=
dx
x
;
хэлбэртэй хувьсагч нь ялгагдах тэгшитгэлд
шилжинэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл(3) тэгшитгэл
u · x + u = φ(u), x ·
du
dx
= φ(u) − u,
du
φ(u) − u
=
dx
x
;
хэлбэртэй хувьсагч нь ялгагдах тэгшитгэлд
шилжинэ.Сүүлчийн тэнцэтгэлийг интегралчлаад, улмаар
u-ийг u = y/x томъёогоор олно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл(3) тэгшитгэл
u · x + u = φ(u), x ·
du
dx
= φ(u) − u,
du
φ(u) − u
=
dx
x
;
хэлбэртэй хувьсагч нь ялгагдах тэгшитгэлд
шилжинэ.Сүүлчийн тэнцэтгэлийг интегралчлаад, улмаар
u-ийг u = y/x томъёогоор олно.
Хэрэв M(x, y) ба N(x, y) ижил зэрэгтэй нэгэн төрлийн
функцүүд бол нэгдүгээр эрэмбийн нэгэн төрлийн
дифференциал тэгшитгэлийг
M(x, y)dx + N(x, y)dy = 0
хэлбэрт бичиж болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
y = u · x орлуулга хийхэд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
y = u · x орлуулга хийхэд dy
dx = x · du
dx + u болох ба
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
y = u · x орлуулга хийхэд dy
dx = x · du
dx + u болох ба
x ·
du
dx
+ u =
u2 − 1
2u
,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
y = u · x орлуулга хийхэд dy
dx = x · du
dx + u болох ба
x ·
du
dx
+ u =
u2 − 1
2u
, x ·
du
dx
=
u2 − 1
2u
− u = −
u2 + 1
2u
;
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
y = u · x орлуулга хийхэд dy
dx = x · du
dx + u болох ба
x ·
du
dx
+ u =
u2 − 1
2u
, x ·
du
dx
=
u2 − 1
2u
− u = −
u2 + 1
2u
;
болно.Одоо сүүлчийн тэгшитгэлд хувьсагчуудыг
ялгавал
2udu
u2 + 1
= −
dx
x
.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln(u2
+ 1) = − ln x + ln C, u2
+ 1 =
C
x
;
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln(u2
+ 1) = − ln x + ln C, u2
+ 1 =
C
x
;
болно.Эцэст нь u-гийн оронд y
x тавибал өгөгдсөн
тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
y2
x2
+ 1 =
C
x
,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln(u2
+ 1) = − ln x + ln C, u2
+ 1 =
C
x
;
болно.Эцэст нь u-гийн оронд y
x тавибал өгөгдсөн
тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
y2
x2
+ 1 =
C
x
, ⇒ x2
+ y2
= C · x
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Тодорхойлт
Үл мэдэгдэх функц y(x) ба түүний уламжлал y (x)-ийг
шугаман хэлбэрээр агуулсан
a(x) · y + b(x) · y + c(x) = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэлийг шугаман тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Тодорхойлт
Хэрэв энэ тэгшитгэлийг a(x) = 0 коэффициентэд хуваавал
уг тэгшитгэл
y + p(x)y = f (x), энд p(x) =
b(x)
a(x)
, f (x) = −
c(x)
a(x)
(5)
хэлбэрт тавигдана.
Хэрэв f (x) = 0 бол нэгэн төрлийн шугаман тэгшитгэл
f (x) = 0 бол нэгэн төрлийн биш шугаман тэгшитгэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
(5) тэгшитгэлийн сул гишүүн f (x)-ийг орхиж, харгалзах
нэгэн төрлийн шугаман тэгшитгэл
z + p(x)z = 0, (∗ )
бодно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
(5) тэгшитгэлийн сул гишүүн f (x)-ийг орхиж, харгалзах
нэгэн төрлийн шугаман тэгшитгэл
z + p(x)z = 0, (∗ )
бодно.
Энэ нь ялгагдах тэгшитгэл тул
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
(5) тэгшитгэлийн сул гишүүн f (x)-ийг орхиж, харгалзах
нэгэн төрлийн шугаман тэгшитгэл
z + p(x)z = 0, (∗ )
бодно.
Энэ нь ялгагдах тэгшитгэл тул
dz
dx
= −p(x)z,
dz
z
= −p(x)dx,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
(5) тэгшитгэлийн сул гишүүн f (x)-ийг орхиж, харгалзах
нэгэн төрлийн шугаман тэгшитгэл
z + p(x)z = 0, (∗ )
бодно.
Энэ нь ялгагдах тэгшитгэл тул
dz
dx
= −p(x)z,
dz
z
= −p(x)dx,
ln |z| = − p(x)dx + ln C
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
(5) тэгшитгэлийн сул гишүүн f (x)-ийг орхиж, харгалзах
нэгэн төрлийн шугаман тэгшитгэл
z + p(x)z = 0, (∗ )
бодно.
Энэ нь ялгагдах тэгшитгэл тул
dz
dx
= −p(x)z,
dz
z
= −p(x)dx,
ln |z| = − p(x)dx + ln C
z = C · e− p(x)dx
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
Одоо нэгэн төрлийн биш тэгшитгэлийн шийд
y = φ(x) · e− p(x)dx
(∗ ∗ ∗)
хэлбэртэй байхаар φ(x) функцийг олох зорилт тавина.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
Одоо нэгэн төрлийн биш тэгшитгэлийн шийд
y = φ(x) · e− p(x)dx
(∗ ∗ ∗)
хэлбэртэй байхаар φ(x) функцийг олох зорилт тавина.
(***) тэнцэтгэлээс y -ийг олж (5) тэгшитгэлд орлуулан
тавибал
φ · z1 + φ · z1 + p(x)φ · z1 = f ,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
Одоо нэгэн төрлийн биш тэгшитгэлийн шийд
y = φ(x) · e− p(x)dx
(∗ ∗ ∗)
хэлбэртэй байхаар φ(x) функцийг олох зорилт тавина.
(***) тэнцэтгэлээс y -ийг олж (5) тэгшитгэлд орлуулан
тавибал
φ · z1 + φ · z1 + p(x)φ · z1 = f ,
φ · z1 + φ · (z1 + p(x) · z1) = f
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
z1 нь (∗ ) тэгшитгэлийн шийд учраас z1 + p(x) · z1 = 0
ба
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
z1 нь (∗ ) тэгшитгэлийн шийд учраас z1 + p(x) · z1 = 0
ба эндээс
φ (x) =
f (x)
z1(x)
, φ(x) =
f (x)
z1(x)
dx + C,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлийг бодох
z1 нь (∗ ) тэгшитгэлийн шийд учраас z1 + p(x) · z1 = 0
ба эндээс
φ (x) =
f (x)
z1(x)
, φ(x) =
f (x)
z1(x)
dx + C,
эцсийн дүнд
y = z1(x) ·
f (x)
z1(x)
dx + C · z1(x)
хэлбэрээр (5) тэгшитгэлийн ерөнхий шийд олдоно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Шугаман, нэгэн төрлийн биш тэгшитгэл өгөгдсөн
бөгөөд p(x) = 3, f (x) = e2x байна.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Шугаман, нэгэн төрлийн биш тэгшитгэл өгөгдсөн
бөгөөд p(x) = 3, f (x) = e2x байна.
z + 3z = 0 тэгшитгэлийг бодъё.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Шугаман, нэгэн төрлийн биш тэгшитгэл өгөгдсөн
бөгөөд p(x) = 3, f (x) = e2x байна.
z + 3z = 0 тэгшитгэлийг бодъё.Хувьсагч нь ялгагдах
тэгшитгэл учраас
dz
z
= −3dx,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Шугаман, нэгэн төрлийн биш тэгшитгэл өгөгдсөн
бөгөөд p(x) = 3, f (x) = e2x байна.
z + 3z = 0 тэгшитгэлийг бодъё.Хувьсагч нь ялгагдах
тэгшитгэл учраас
dz
z
= −3dx, ⇒ ln |z| = −3x + ln |C1|,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Шугаман, нэгэн төрлийн биш тэгшитгэл өгөгдсөн
бөгөөд p(x) = 3, f (x) = e2x байна.
z + 3z = 0 тэгшитгэлийг бодъё.Хувьсагч нь ялгагдах
тэгшитгэл учраас
dz
z
= −3dx, ⇒ ln |z| = −3x + ln |C1|, ⇒ z = C · e−3x
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Шугаман, нэгэн төрлийн биш тэгшитгэл өгөгдсөн
бөгөөд p(x) = 3, f (x) = e2x байна.
z + 3z = 0 тэгшитгэлийг бодъё.Хувьсагч нь ялгагдах
тэгшитгэл учраас
dz
z
= −3dx, ⇒ ln |z| = −3x + ln |C1|, ⇒ z = C · e−3x
Одоо өгөгдсөн тэгшитгэлийн ерөнхий шийдийг
y = ϕ(x) · e−3x хэлбэртэйгээр эрнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг дифференциалчлахад
y = ϕ (x) · e−3x − 3ϕ(x) · e−3x болох тул
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг дифференциалчлахад
y = ϕ (x) · e−3x − 3ϕ(x) · e−3x болох тул y, y -ийн энэ
илэрхийллүдийг орлуулан тавьж
ϕ (x) · e−3x
= e2x
, ϕ (x) = e5x
, ⇒ dϕ(x) = e5x
dx
тэнцэтгэлд хүрэх ба
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг дифференциалчлахад
y = ϕ (x) · e−3x − 3ϕ(x) · e−3x болох тул y, y -ийн энэ
илэрхийллүдийг орлуулан тавьж
ϕ (x) · e−3x
= e2x
, ϕ (x) = e5x
, ⇒ dϕ(x) = e5x
dx
тэнцэтгэлд хүрэх ба эндээс ϕ(x) = 1
5e5x + C2 гэж
олдно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг дифференциалчлахад
y = ϕ (x) · e−3x − 3ϕ(x) · e−3x болох тул y, y -ийн энэ
илэрхийллүдийг орлуулан тавьж
ϕ (x) · e−3x
= e2x
, ϕ (x) = e5x
, ⇒ dϕ(x) = e5x
dx
тэнцэтгэлд хүрэх ба эндээс ϕ(x) = 1
5e5x + C2 гэж
олдно. Өгөгдсөн нэгэн төрлийн биш тэгшитгэлийн
ерөнхий шийд
y = C(x)·e−3x
=
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг дифференциалчлахад
y = ϕ (x) · e−3x − 3ϕ(x) · e−3x болох тул y, y -ийн энэ
илэрхийллүдийг орлуулан тавьж
ϕ (x) · e−3x
= e2x
, ϕ (x) = e5x
, ⇒ dϕ(x) = e5x
dx
тэнцэтгэлд хүрэх ба эндээс ϕ(x) = 1
5e5x + C2 гэж
олдно. Өгөгдсөн нэгэн төрлийн биш тэгшитгэлийн
ерөнхий шийд
y = C(x)·e−3x
=
1
5
e5x
+ C2 ·e−3x
=
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Жишээ
y + 3y = e2x тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг дифференциалчлахад
y = ϕ (x) · e−3x − 3ϕ(x) · e−3x болох тул y, y -ийн энэ
илэрхийллүдийг орлуулан тавьж
ϕ (x) · e−3x
= e2x
, ϕ (x) = e5x
, ⇒ dϕ(x) = e5x
dx
тэнцэтгэлд хүрэх ба эндээс ϕ(x) = 1
5e5x + C2 гэж
олдно. Өгөгдсөн нэгэн төрлийн биш тэгшитгэлийн
ерөнхий шийд
y = C(x)·e−3x
=
1
5
e5x
+ C2 ·e−3x
=
1
5
e2x
+C2 ·e−3x
олдоно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Бернулли-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(6) тэгшитгэлийг yn функцэд хуваана
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Бернулли-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(6) тэгшитгэлийг yn функцэд хуваана
y1−n = u(x),
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Бернулли-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(6) тэгшитгэлийг yn функцэд хуваана
y1−n = u(x), y
yn = u (x)
1−n орлуулга хийж, шугаман
тэгшитгэлд шилжүүлнэ
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Бернулли-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(6) тэгшитгэлийг yn функцэд хуваана
y1−n = u(x), y
yn = u (x)
1−n орлуулга хийж, шугаман
тэгшитгэлд шилжүүлнэ
Үүсэх шигаман тэгшитгэлд бодож шийдийг олно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Бернулли-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(6) тэгшитгэлийг yn функцэд хуваана
y1−n = u(x), y
yn = u (x)
1−n орлуулга хийж, шугаман
тэгшитгэлд шилжүүлнэ
Үүсэх шигаман тэгшитгэлд бодож шийдийг олно.
u(x) = y1−n орлуулга хийж анхны тэгшитгэлийн
шийдийг олно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Бернулли-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш тэгшитгэл
y + p(x) · y = f (x) · yn
, (n = 1) (6)
-ийг Бернулли-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Бернулли-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(6) тэгшитгэлийг yn функцэд хуваана
y1−n = u(x), y
yn = u (x)
1−n орлуулга хийж, шугаман
тэгшитгэлд шилжүүлнэ
Үүсэх шигаман тэгшитгэлд бодож шийдийг олно.
u(x) = y1−n орлуулга хийж анхны тэгшитгэлийн
шийдийг олно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Жишээ
y − xy = x3y2 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Жишээ
y − xy = x3y2 тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг y2-д хуваавал
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Жишээ
y − xy = x3y2 тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг y2-д хуваавал
y
y2
−
x
y
= x3
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Жишээ
y − xy = x3y2 тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг y2-д хуваавал
y
y2
−
x
y
= x3
болно. 1
y = u, y
y2 = u
1−2 гэж орлуулбал
−u − xu = x3
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Жишээ
y − xy = x3y2 тэгшитгэлийг бод.
- Энэ тэнцэтгэлийг y2-д хуваавал
y
y2
−
x
y
= x3
болно. 1
y = u, y
y2 = u
1−2 гэж орлуулбал
−u − xu = x3
болно. Одоо
−u − xu = x3
тэгшитгэлийг бодож шийдийг олох ба u = 1
y орлуулгыг
хийснээр шийд олдоно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Ф.Рикатти-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш
y = p(x)y2
+ q(x)y + r(x) (7)
-ийг Рикатти-ийн тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим
тэгшитгэлүүд
Ф.Рикатти-ийн тэгшитгэл
Тодорхойлт
Нэгдүгээр эрэмбийн шугаман биш
y = p(x)y2
+ q(x)y + r(x) (7)
-ийг Рикатти-ийн тэгшитгэл гэнэ.
Рикатти-ийн тэгшитгэлийг бодох:
(7)-ийн тэгшитгэл нь ерөнхий тохиолдолд
интегралчлалаар шийдийг олж болохгүй ангилалд
ордог. Гэхдээ, хэрэв энэ тэгшитгэлийн аль нэгэн тухайн
шийд y1(x) нь ямар нэгэн арга замаар олдсон байвал
y = y1 + 1
z(x) орлуулга хийснээр шугаман тэгшитгэлд
шилжинэ:
z + (2py1 + q)z = −p
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Уламжлалын хувьд бодогдсон нэгдүгээр эрэмбийн
y = f (x, y) хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлд
уламжлалын y = dy
dx илэрхийллийг ашиглаж өгөгдсөн
тэгшитгэлийг
M(x, y)dx + N(x, y)dy = 0, (∗ ∗ ∗∗)
хэлбэрт бичиж болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Уламжлалын хувьд бодогдсон нэгдүгээр эрэмбийн
y = f (x, y) хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлд
уламжлалын y = dy
dx илэрхийллийг ашиглаж өгөгдсөн
тэгшитгэлийг
M(x, y)dx + N(x, y)dy = 0, (∗ ∗ ∗∗)
хэлбэрт бичиж болно.Буцаагаад, (****) хэлбэрт бичигдсэн
тэгшитгэлийг M(x, y) илэрхийлэлд гишүүнчлэн хуваах
замаар y = f (x, y) хэлбэрт оруулж болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Уламжлалын хувьд бодогдсон нэгдүгээр эрэмбийн
y = f (x, y) хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлд
уламжлалын y = dy
dx илэрхийллийг ашиглаж өгөгдсөн
тэгшитгэлийг
M(x, y)dx + N(x, y)dy = 0, (∗ ∗ ∗∗)
хэлбэрт бичиж болно.Буцаагаад, (****) хэлбэрт бичигдсэн
тэгшитгэлийг M(x, y) илэрхийлэлд гишүүнчлэн хуваах
замаар y = f (x, y) хэлбэрт оруулж болно.
Тодорхойлт
Хэрэв (****) тэгшитгэлийн хувьд
du(x, y) = M(x, y)dx + N(x, y)dy
тэнцэтгэлийг хангах u(x, y) функц оршин байвал уг
тэгшитгэл нь бүтэн дифференциалт тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Уламжлалын хувьд бодогдсон нэгдүгээр эрэмбийн
y = f (x, y) хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлд
уламжлалын y = dy
dx илэрхийллийг ашиглаж өгөгдсөн
тэгшитгэлийг
M(x, y)dx + N(x, y)dy = 0, (∗ ∗ ∗∗)
хэлбэрт бичиж болно.Буцаагаад, (****) хэлбэрт бичигдсэн
тэгшитгэлийг M(x, y) илэрхийлэлд гишүүнчлэн хуваах
замаар y = f (x, y) хэлбэрт оруулж болно.
Тодорхойлт
Хэрэв (****) тэгшитгэлийн хувьд
du(x, y) = M(x, y)dx + N(x, y)dy
тэнцэтгэлийг хангах u(x, y) функц оршин байвал уг
тэгшитгэл нь бүтэн дифференциалт тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Энэ тохиолдолд (****) тэгшитгэл
du(x, y) = 0
хэлбэрт бичигдэж болох ба, эндээс, шийд
u(x, y) = C = const байна.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Энэ тохиолдолд (****) тэгшитгэл
du(x, y) = 0
хэлбэрт бичигдэж болох ба, эндээс, шийд
u(x, y) = C = const байна.
Өгөгдсөн (****) тэгшитгэл бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
байгаа, эсэхийг шалгах:
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Энэ тохиолдолд (****) тэгшитгэл
du(x, y) = 0
хэлбэрт бичигдэж болох ба, эндээс, шийд
u(x, y) = C = const байна.
Өгөгдсөн (****) тэгшитгэл бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
байгаа, эсэхийг шалгах:
M(x, y)dx + N(x, y)dy илэрхийлэл ямар нэгэн u(x, y)
функцийн бүтэн дифференциал нь байхын зайлшгүй ба
хүрэлцээтэй нөхцөл бол
∂M(x, y)
∂y
=
∂N(x, y)
∂x
(8)
тэнцэтгэл биелэгдэхэд оршино.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Энэ тохиолдолд (****) тэгшитгэл
du(x, y) = 0
хэлбэрт бичигдэж болох ба, эндээс, шийд
u(x, y) = C = const байна.
Өгөгдсөн (****) тэгшитгэл бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
байгаа, эсэхийг шалгах:
M(x, y)dx + N(x, y)dy илэрхийлэл ямар нэгэн u(x, y)
функцийн бүтэн дифференциал нь байхын зайлшгүй ба
хүрэлцээтэй нөхцөл бол
∂M(x, y)
∂y
=
∂N(x, y)
∂x
(8)
тэнцэтгэл биелэгдэхэд оршино. Энэ нөхцөл биелэгдэж
байвал
∂u
∂x
= M(x, y),
∂u
∂y
= N(x, y) (9)
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
(9) системийн эхний тэгшитгэлийг x-ээр интегралчлавал
u(x, y) = M(x, y)dx + φ(y), (10)
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
(9) системийн эхний тэгшитгэлийг x-ээр интегралчлавал
u(x, y) = M(x, y)dx + φ(y), (10)
ба энд байгаа φ(y) нь зөвхөн y-ээс хамаарах дурын
(дифференциалчлагдах) функц юм.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
(9) системийн эхний тэгшитгэлийг x-ээр интегралчлавал
u(x, y) = M(x, y)dx + φ(y), (10)
ба энд байгаа φ(y) нь зөвхөн y-ээс хамаарах дурын
(дифференциалчлагдах) функц юм. Одоо (10) томъёогоор
илэрхийлэгдэх u(x, y) функц (9) системийн хоёрдахь
тэгшитгэлд хангаж байхаар φ(y) функцийг сонгож авъя:
∂u
∂y
=
∂
∂y
M(x, y)dx + φ (y) = N(x, y), (11)
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэлээс φ (y) -ийг олж, улмаар интегралчлах
замаар φ(y)-ийг олно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэлээс φ (y) -ийг олж, улмаар интегралчлах
замаар φ(y)-ийг олно. Ингэж олдсон φ(y)-ийг (10)
томъёонд орлуулж тавихад u(x, y) функц олдоно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- (3x2 + 6xy2) = M(x, y), (6x2y + 4y3) = N(x, y) ба
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- (3x2 + 6xy2) = M(x, y), (6x2y + 4y3) = N(x, y) ба
∂M(x, y)
∂y
=
∂N(x, y)
∂x
= 12xy
тул бүтэн дифференциал тэгшитгэл байна.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- (3x2 + 6xy2) = M(x, y), (6x2y + 4y3) = N(x, y) ба
∂M(x, y)
∂y
=
∂N(x, y)
∂x
= 12xy
тул бүтэн дифференциал тэгшитгэл байна.
u = (3x2
+ 6xy2
)dx = x3
+ 3x2
y2
+ φ(y)
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Эндээс y-р уламжлал авбал
6x2
y + φ (y) = 6x2
y + 4y3
тул
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Эндээс y-р уламжлал авбал
6x2
y + φ (y) = 6x2
y + 4y3
тул
φ(y) = 4 y3
dy = y4
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(3x2 + 6xy2)dx + (6x2y + 4y3)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Эндээс y-р уламжлал авбал
6x2
y + φ (y) = 6x2
y + 4y3
тул
φ(y) = 4 y3
dy = y4
болно. Иймд өгөгдсөн тэгшитгэлийн шийд
x3
+ 3x2
y2
+ y4
= C
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Хэрэв (****) тэгшитгэлийн зүүн тал дахь илэрхийлэл бүтэн
дифференциал биш ∂M
∂y ≡ ∂N
∂x байвал интегралчлагч
үржигдэхүүн гэж нэрлэгдэх µ = µ(x, y) функцийг
µ(Mdx + Ndy) илэрхийлэл бүтэн дифференциал байхаар,
олж болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Хэрэв (****) тэгшитгэлийн зүүн тал дахь илэрхийлэл бүтэн
дифференциал биш ∂M
∂y ≡ ∂N
∂x байвал интегралчлагч
үржигдэхүүн гэж нэрлэгдэх µ = µ(x, y) функцийг
µ(Mdx + Ndy) илэрхийлэл бүтэн дифференциал байхаар,
олж болно.
Интегралчлагч үржигдэхүүн:
1
N
∂M
∂y
−
∂N
∂x
= φ(x) гэвэл
ln µ(x) = φ(x)dx
1
M
∂N
∂x
−
∂M
∂y
= ψ(y) гэвэл
ln µ(y) = ψ(y)dy
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- x2 − y = M(x, y), N(x, y) = x ба
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- x2 − y = M(x, y), N(x, y) = x ба
∂M(x, y)
∂y
= −1;
∂N(x, y)
∂x
= 1
тул интегралчлагч үржигдэхүүнийг олъё.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- x2 − y = M(x, y), N(x, y) = x ба
∂M(x, y)
∂y
= −1;
∂N(x, y)
∂x
= 1
тул интегралчлагч үржигдэхүүнийг олъё.
φ(x) =
1
N
∂M
∂y
−
∂N
∂x
= −
2
x
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- x2 − y = M(x, y), N(x, y) = x ба
∂M(x, y)
∂y
= −1;
∂N(x, y)
∂x
= 1
тул интегралчлагч үржигдэхүүнийг олъё.
φ(x) =
1
N
∂M
∂y
−
∂N
∂x
= −
2
x
ln µ(x) = −
2
x
dx = −2 ln x = ln x−2
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- x2 − y = M(x, y), N(x, y) = x ба
∂M(x, y)
∂y
= −1;
∂N(x, y)
∂x
= 1
тул интегралчлагч үржигдэхүүнийг олъё.
φ(x) =
1
N
∂M
∂y
−
∂N
∂x
= −
2
x
ln µ(x) = −
2
x
dx = −2 ln x = ln x−2
⇒ µ(x) =
1
x2
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- µ(x) = 1
x2 -р үржүүлбэл
(1 −
y
x2
)dx +
1
x
dy = 0
тэгшитгэлд шилжүүллээ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- µ(x) = 1
x2 -р үржүүлбэл
(1 −
y
x2
)dx +
1
x
dy = 0
тэгшитгэлд шилжүүллээ.y-р интегралчибал
u =
1
x
dy =
y
x
+ φ(x)
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- µ(x) = 1
x2 -р үржүүлбэл
(1 −
y
x2
)dx +
1
x
dy = 0
тэгшитгэлд шилжүүллээ.y-р интегралчибал
u =
1
x
dy =
y
x
+ φ(x)
болно. x-р дифференциалбал
1 −
y
x2
= −
y
x2
+ φ (x)
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд
нь ялгагдах
тэгшитгэл
Аргумент ба
үл мэдэгдэх
функцийн
хувьд нэгэн
төрлийн
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэл
Шугаман
тэгшитгэлд
шилжих
зарим
тэгшитгэлүүд
Бүтэн
дифференциалт
тэгшитгэл
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
Жишээ
(x2 − y)dx + xdy = 0 тэгшитгэлийг бод.
-
φ (x) = 1
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл

More Related Content

What's hot

Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжилИнституцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
National of University Mongolia
 
математик анализ лекц№4
математик анализ лекц№4математик анализ лекц№4
математик анализ лекц№4
narangerelodon
 
2012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№2
2012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№22012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№2
2012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№2
Э. Гүнтулга
 
функц шинжлэх график байгуулах
функц шинжлэх график байгуулахфункц шинжлэх график байгуулах
функц шинжлэх график байгуулах
Khishighuu Myanganbuu
 
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөлфункцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
doogii2335
 
Lecture 9
Lecture 9Lecture 9
Lecture 9
Tj Crew
 
Lekts10 shugaman zagvariin parametr
Lekts10 shugaman zagvariin parametrLekts10 shugaman zagvariin parametr
Lekts10 shugaman zagvariin parametr
Anhaa8941
 

What's hot (20)

Lection 4
Lection 4Lection 4
Lection 4
 
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжилИнституцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
 
Эх функц ба тодорхой биш интеграл
Эх функц ба тодорхой биш интегралЭх функц ба тодорхой биш интеграл
Эх функц ба тодорхой биш интеграл
 
математик анализ лекц№4
математик анализ лекц№4математик анализ лекц№4
математик анализ лекц№4
 
Lecture 6
Lecture 6Lecture 6
Lecture 6
 
Lekts02
Lekts02Lekts02
Lekts02
 
Lection 1
Lection 1Lection 1
Lection 1
 
Тоон цуваа
Тоон цувааТоон цуваа
Тоон цуваа
 
2012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№2
2012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№22012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№2
2012 09 10 тоон дараалл хязгаар лекц№2
 
функц шинжлэх график байгуулах
функц шинжлэх график байгуулахфункц шинжлэх график байгуулах
функц шинжлэх график байгуулах
 
MT101 Lecture 1(Mongolia)
MT101 Lecture 1(Mongolia)MT101 Lecture 1(Mongolia)
MT101 Lecture 1(Mongolia)
 
Комплекс тоо цуврал хичээл-2
Комплекс тоо цуврал хичээл-2Комплекс тоо цуврал хичээл-2
Комплекс тоо цуврал хичээл-2
 
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөлфункцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
 
Lection 5
Lection 5Lection 5
Lection 5
 
функц
функцфункц
функц
 
Lecture 9
Lecture 9Lecture 9
Lecture 9
 
Ediin zasgiin matematic hicheeliin lekts
Ediin zasgiin matematic hicheeliin lektsEdiin zasgiin matematic hicheeliin lekts
Ediin zasgiin matematic hicheeliin lekts
 
Analitek geometrhicheeliin lektsiin huraangui.odon
Analitek geometrhicheeliin lektsiin huraangui.odonAnalitek geometrhicheeliin lektsiin huraangui.odon
Analitek geometrhicheeliin lektsiin huraangui.odon
 
Phys1 bie daalt
Phys1 bie daaltPhys1 bie daalt
Phys1 bie daalt
 
Lekts10 shugaman zagvariin parametr
Lekts10 shugaman zagvariin parametrLekts10 shugaman zagvariin parametr
Lekts10 shugaman zagvariin parametr
 

Similar to Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл (8)

Ердийн дифференциал тэгшитгэл
Ердийн дифференциал тэгшитгэлЕрдийн дифференциал тэгшитгэл
Ердийн дифференциал тэгшитгэл
 
Mathcad beginning-part2
Mathcad beginning-part2Mathcad beginning-part2
Mathcad beginning-part2
 
Mt102 lekts9
Mt102 lekts9Mt102 lekts9
Mt102 lekts9
 
Интегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргуудИнтегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргууд
 
Mathcad beginning-appendix
Mathcad beginning-appendixMathcad beginning-appendix
Mathcad beginning-appendix
 
Б.Хосбаяр - Мөнгө, сангийн бодлогын харилцан үйлчлэлийн динамик
Б.Хосбаяр - Мөнгө, сангийн бодлогын харилцан үйлчлэлийн динамикБ.Хосбаяр - Мөнгө, сангийн бодлогын харилцан үйлчлэлийн динамик
Б.Хосбаяр - Мөнгө, сангийн бодлогын харилцан үйлчлэлийн динамик
 
бодит тоо
бодит тоободит тоо
бодит тоо
 
Mt102 lekts11
Mt102 lekts11Mt102 lekts11
Mt102 lekts11
 

More from Battur

More from Battur (13)

Тодорхой интегралын хэрэглээ
Тодорхой интегралын хэрэглээТодорхой интегралын хэрэглээ
Тодорхой интегралын хэрэглээ
 
Тодорхой интеграл
Тодорхой интегралТодорхой интеграл
Тодорхой интеграл
 
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц аргаБутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
 
Хязгаарыг бодох
Хязгаарыг бодохХязгаарыг бодох
Хязгаарыг бодох
 
Уламжлал
УламжлалУламжлал
Уламжлал
 
Нэг хувьсагчийн функц
Нэг хувьсагчийн функцНэг хувьсагчийн функц
Нэг хувьсагчийн функц
 
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодохМатриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
 
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох ньМатриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
 
Функцэн цуваа
Функцэн цувааФункцэн цуваа
Функцэн цуваа
 
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интегралОлон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
 
Олон хувьсагчтай функцийн экстремум
Олон хувьсагчтай функцийн экстремумОлон хувьсагчтай функцийн экстремум
Олон хувьсагчтай функцийн экстремум
 
Олон хувьсагчтай функцийн үндэс
Олон хувьсагчтай функцийн үндэсОлон хувьсагчтай функцийн үндэс
Олон хувьсагчтай функцийн үндэс
 
Test sourse MT207
Test sourse MT207Test sourse MT207
Test sourse MT207
 

Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл