SlideShare a Scribd company logo
1 of 67
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
МАТЕМАТИК-2
Ердийн дифференциал тэгшитгэл
Д.Баттөр
2010 оны 3-р сарын 16
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Агуулга
1 Ердийн дифференциал тэгшитгэл (ЕДТ)
ЕДТ-ийн эрэмбэ
ЕДТ-ийн шийд
ЕДТ-ийн Кошийн бодлого
2 Нэгдүгээр эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Хялбар интегралчлагдах тэгшитгэлүүд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн эрэмбэ
Тодорхойлт
Аргумент, түүнээс хамаардаг үл мэдэгдэх функц болон уг
функцийн уламжлалуудыг холбосон тэгшитгэл
F(x, y, y , y , ..., y(n)
) = 0 (1)
-г ийг дифференциал тэгшитгэл гэж нэрлэдэг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн эрэмбэ
Тодорхойлт
Аргумент, түүнээс хамаардаг үл мэдэгдэх функц болон уг
функцийн уламжлалуудыг холбосон тэгшитгэл
F(x, y, y , y , ..., y(n)
) = 0 (1)
-г ийг дифференциал тэгшитгэл гэж нэрлэдэг.
Хэрэв тэгшитгэлд орж байгаа үл мэдэгдэх функц нь нэг
хувьсагчтай функц бол уг тэгшитгэл нь ердийн
дифференциал тэгшитгэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн эрэмбэ
Тодорхойлт
Аргумент, түүнээс хамаардаг үл мэдэгдэх функц болон уг
функцийн уламжлалуудыг холбосон тэгшитгэл
F(x, y, y , y , ..., y(n)
) = 0 (1)
-г ийг дифференциал тэгшитгэл гэж нэрлэдэг.
Хэрэв тэгшитгэлд орж байгаа үл мэдэгдэх функц нь нэг
хувьсагчтай функц бол уг тэгшитгэл нь ердийн
дифференциал тэгшитгэл харин үл мэдэгдэх функц нь олон
хувьсагчтай функц байвал тухайн уламжлалт
дифференциал тэгшитгэлд хүрнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн эрэмбэ
Тодорхойлт
Өгөгдсөн дифференциал тэгшитгэлд орж байгаа үл
мэдэгдэх функцийн уламжлалуудын хамгийн дээд эрэмбэ нь
уг тэгшитгэлийн эрэмбэ болно. n эрэмбийн ердийн
дифференциал тэгшитгэл
F(x, y, y , y , ..., y(n)
) = 0
энд y = y(x) үл мэдэгдэх олох ёстой функц юм.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн эрэмбэ
Тодорхойлт
Өгөгдсөн дифференциал тэгшитгэлд орж байгаа үл
мэдэгдэх функцийн уламжлалуудын хамгийн дээд эрэмбэ нь
уг тэгшитгэлийн эрэмбэ болно. n эрэмбийн ердийн
дифференциал тэгшитгэл
F(x, y, y , y , ..., y(n)
) = 0
энд y = y(x) үл мэдэгдэх олох ёстой функц юм.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Тодорхойлт
Өгөгдсөн тэгшитгэлд орлуулан тавихад уг тэгшитгэлийг
адилтгал болгодог функц бүр нь энэ тэгшитгэлийн шийд
гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Тодорхойлт
Өгөгдсөн тэгшитгэлд орлуулан тавихад уг тэгшитгэлийг
адилтгал болгодог функц бүр нь энэ тэгшитгэлийн шийд
гэнэ.
Жишээлбэл
y = f (x) (∗)
1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийн шийд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Тодорхойлт
Өгөгдсөн тэгшитгэлд орлуулан тавихад уг тэгшитгэлийг
адилтгал болгодог функц бүр нь энэ тэгшитгэлийн шийд
гэнэ.
Жишээлбэл
y = f (x) (∗)
1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийн шийд
y = f (x)dx + C = φ(x, C); ∀C = const
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
y = φ(x, C) функц нь y = f (x) тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
гэж нэрлэгдэх бөгөөд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
y = φ(x, C) функц нь y = f (x) тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
гэж нэрлэгдэх бөгөөд C хэмжигдэхүүнд ямар нэгэн тодорхой
C0 утгыг өгсний үр дүнд уг тэгшитгэлийн тухайн шийд
y = φ(x, C0) үүснэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
y = φ(x, C) функц нь y = f (x) тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
гэж нэрлэгдэх бөгөөд C хэмжигдэхүүнд ямар нэгэн тодорхой
C0 утгыг өгсний үр дүнд уг тэгшитгэлийн тухайн шийд
y = φ(x, C0) үүснэ. Яг төстэй байдлаар, n-эрэмбийн
дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийд нь n удаа
интегралчласны үр дүнд гарах n ширхэг дурын тогтмол
хэмжигдэхүүнийг агуулна, y = φ(x, C1, C2, ..., Cn).
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
y = φ(x, C) функц нь y = f (x) тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
гэж нэрлэгдэх бөгөөд C хэмжигдэхүүнд ямар нэгэн тодорхой
C0 утгыг өгсний үр дүнд уг тэгшитгэлийн тухайн шийд
y = φ(x, C0) үүснэ. Яг төстэй байдлаар, n-эрэмбийн
дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийд нь n удаа
интегралчласны үр дүнд гарах n ширхэг дурын тогтмол
хэмжигдэхүүнийг агуулна, y = φ(x, C1, C2, ..., Cn).Хэрэв
эдгээр тогтмол хэмжигдэхүүнүүдэд тодорхой ямар нэгэн
утгуудыг C
(0)
1 , C
(0)
2 , ..., C
(0)
n , өгвөл уг тэгшитгэлийн тухайн
шийд y = φ(x, C
(0)
1 , C
(0)
2 , ..., C
(0)
n ) үүснэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
зарим тохиолдолд далд хэлбэрээр Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0
гэж олддог. Энэ илэрхийллийг уг тэгшитгэлийн ерөнхий
интеграл гэж нэрлэгддэг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
зарим тохиолдолд далд хэлбэрээр Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0
гэж олддог. Энэ илэрхийллийг уг тэгшитгэлийн ерөнхий
интеграл гэж нэрлэгддэг.Буцаагаад, n ширхэг параметр
C1, C2, ..., Cn агуулсан
Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0 муруйнуудын бүл ерөнхий интеграл
нь байх n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийг олох
асуудал бас тавигдаж болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
зарим тохиолдолд далд хэлбэрээр Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0
гэж олддог. Энэ илэрхийллийг уг тэгшитгэлийн ерөнхий
интеграл гэж нэрлэгддэг.Буцаагаад, n ширхэг параметр
C1, C2, ..., Cn агуулсан
Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0 муруйнуудын бүл ерөнхий интеграл
нь байх n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийг олох
асуудал бас тавигдаж болно.Энэ тохиолдолд
Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0 тэнцэтгэлд x-аргумент, y-түүнээс
хамаарах функц байна гэж үзээд, уг тэнцэтгэлийг n-удаа
дифференциалчлахад
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
зарим тохиолдолд далд хэлбэрээр Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0
гэж олддог. Энэ илэрхийллийг уг тэгшитгэлийн ерөнхий
интеграл гэж нэрлэгддэг.Буцаагаад, n ширхэг параметр
C1, C2, ..., Cn агуулсан
Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0 муруйнуудын бүл ерөнхий интеграл
нь байх n-эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлийг олох
асуудал бас тавигдаж болно.Энэ тохиолдолд
Φ(x, y, C1, C2, ..., Cn) = 0 тэнцэтгэлд x-аргумент, y-түүнээс
хамаарах функц байна гэж үзээд, уг тэнцэтгэлийг n-удаа
дифференциалчлахад үүссэн (n + 1) ширхэг
тэгшитгэлүүдийн системээс C1, C2, ..., Cn
хэмжигдэхүүнүүдийг зайлуулах замаар φ(x, y, y , ..., y(n)) = 0
хэлбэрийн тэгшитгэлд хүрнэ:
Φ(...) = 0;
d
dx
Φ(...) = 0; · · · ;
dn
dxn
Φ(...) = 0 ;
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
Өгөгдсөн тэнцэтгэлийг x-эр дифференциалчлана:
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
Өгөгдсөн тэнцэтгэлийг x-эр дифференциалчлана:
x + y · y = C;
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
Өгөгдсөн тэнцэтгэлийг x-эр дифференциалчлана:
x + y · y = C;
Одоо дараахь системээс C-ийг зайлуулна:
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
Өгөгдсөн тэнцэтгэлийг x-эр дифференциалчлана:
x + y · y = C;
Одоо дараахь системээс C-ийг зайлуулна:
x2 + y2 = 2Cx;
x + y · y = C;
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
Өгөгдсөн тэнцэтгэлийг x-эр дифференциалчлана:
x + y · y = C;
Одоо дараахь системээс C-ийг зайлуулна:
x2 + y2 = 2Cx;
x + y · y = C;
Эндээс, олох дифференциал тэгшитгэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн шийд
Жишээлбэл
x2 + y2 = 2Cx муруйнуудын бүлийн дифференциал
тэгшитгэлийг олъё.
Өгөгдсөн тэнцэтгэлийг x-эр дифференциалчлана:
x + y · y = C;
Одоо дараахь системээс C-ийг зайлуулна:
x2 + y2 = 2Cx;
x + y · y = C;
Эндээс, олох дифференциал тэгшитгэл
y =
y2 − x2
2xy
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн Кошийн бодлого
Дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийдээс тухайн
шийдийг нь ялган авахын тулд дифференциал тэгшитгэлийн
зэрэгцээ ямар нэгэн нэмэлт нөхцлүүдийг шаардах бөгөөд
тэдгээр нь эхний нөхцлүүд гэж нэрлэгддэг ба уг процессийн
анхны төлөв байдлыг илэрхийлдэг. Эхний нөхцлүүд нь
y0 = y(x)|x=x0 , y (x)|x=x0 = v0
гэх мэт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн Кошийн бодлого
Дифференциал тэгшитгэлийн ерөнхий шийдээс тухайн
шийдийг нь ялган авахын тулд дифференциал тэгшитгэлийн
зэрэгцээ ямар нэгэн нэмэлт нөхцлүүдийг шаардах бөгөөд
тэдгээр нь эхний нөхцлүүд гэж нэрлэгддэг ба уг процессийн
анхны төлөв байдлыг илэрхийлдэг. Эхний нөхцлүүд нь
y0 = y(x)|x=x0 , y (x)|x=x0 = v0
гэх мэт бичигдэнэ.
Ерөнхий тохиолдолд n эрэмбийн дифференциал
тэгшитгэлийн тухайн шийдийг тодорхойлох эхний нөхцлүүд
n ширхэг
y(x0) = y0, y (x0) = y0, ..., yn−1
(x0) = y
(n−1)
0
байна.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн Кошийн бодлого
Тодорхойлт
Дифференциал тэгшитгэлийн өгөгдсөн анхны нөхцлүүдэд
хангах тухайн шийдийг олох бодлого нь Кошийн бодлого
гэж нэрлэгддэг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
ЕДТ-ийн Кошийн бодлого
Тодорхойлт
Дифференциал тэгшитгэлийн өгөгдсөн анхны нөхцлүүдэд
хангах тухайн шийдийг олох бодлого нь Кошийн бодлого
гэж нэрлэгддэг.
Тодорхойлт
Ерөнхий шийдийн илэрхийлэлд орж байгаа тогтмол
хэмжигдэхүүний ямар ч утгаар илэрхийлэгдэж чадахгүй
шийд нь уг дифференциал тэгшитгэлийн онцгой шийд гэж
нэрлэгддэг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Нэгдүгээр эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Тодорхойлт
F(x, y, y ) = 0
хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлийг нэгдүгээр эрэмбийн
дифференциал тэгшитгэл гэнэ. Түүнийг мөн уламжлалын
хувьд бодогдсон,
y = f (x, y) (2)
хэлбэрт бичдэг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Нэгдүгээр эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Тодорхойлт
F(x, y, y ) = 0
хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлийг нэгдүгээр эрэмбийн
дифференциал тэгшитгэл гэнэ. Түүнийг мөн уламжлалын
хувьд бодогдсон,
y = f (x, y) (2)
хэлбэрт бичдэг. Энэ тэгшитгэлийн хувьд анхны нөхцөл
y |x=x0 = y0
хэлбэртэй байна.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Нэгдүгээр эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Нэгдүгээр эрэмбийн y = f (x, y) хэлбэрт бичигдсэн
дифференциал тэгшитгэлийн шийдийг бодож олох зарим
аргууд:
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэл
Шугаман тэгшитгэлд шилжих зарим тэгшитгэлүүд
Бүтэн дифференциалт тэгшитгэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Тодорхойлт
Хэрэв өгөгдсөн
y = f (x, y) (3)
тэгшитгэлд f (x, y) = φ(x) · ψ(y) хэлбэртэй байвал
хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Тодорхойлт
Хэрэв өгөгдсөн
y = f (x, y) (3)
тэгшитгэлд f (x, y) = φ(x) · ψ(y) хэлбэртэй байвал
хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл гэнэ.
Энэ тохиолдолд
y = φ(x) · ψ(y), эсвэл
dy
dx
= φ(x) · ψ(y)
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Эндээс, хувьсагчуудыг ялгаж (dy-ийн өмнөх коэффициент
зөвхөн y-ийг, dx-ийн өмнөх коэффициент зөвхөн x-ийг
агуулсан)
dy
ψ(y)
= φ(x)dx
хэлбэрт тэгшитгэлийг шилжүүлэх бөгөөд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Эндээс, хувьсагчуудыг ялгаж (dy-ийн өмнөх коэффициент
зөвхөн y-ийг, dx-ийн өмнөх коэффициент зөвхөн x-ийг
агуулсан)
dy
ψ(y)
= φ(x)dx
хэлбэрт тэгшитгэлийг шилжүүлэх бөгөөд тэнцэтгэлийн 2
талын интегралчивал уг тэгшитгэлийн ерөнхий шийд нь
dy
ψ(y)
= φ(x)dx + C, C = const
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln |y| = x2
+ C
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln |y| = x2
+ C
болно. Эндээс
|y| = ex2+C
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
y = 2xy тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dy
dx
= 2xy ⇒
dy
y
= 2xdx
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln |y| = x2
+ C
болно. Эндээс
|y| = ex2+C
⇒ y = ±ec
· ex2
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана. Эндээс, интегралчилвал ерөнхий
шийд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана. Эндээс, интегралчилвал ерөнхий
шийд
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = C, C = const
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Хувьсагчууд нь ялгагдах нэлээд ерөнхий хэлбэрийн
нэгдүгээр эрэмбийн тэгшитгэл бол
φ(x) · ψ(y)dx + r(x) · s(y)dy = 0 (4)
хэлбэрийн тэгшитгэл байдаг. Энэ тэгшитгэлийг ψ(y) · r(x)
үржигдэхүүнд гишүүнчлэн хувааж
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = 0
хувьсагчуудыг нь ялгана. Эндээс, интегралчилвал ерөнхий
шийд
φ(x)
r(x)
dx +
s(y)
ψ(y)
dy = C, C = const
хэлбэрт бичигдэнэ. Өөрөөр хэлбэл, F(x, y, c) = 0 хэлбэрийн
тэгшитгэлээр ерөнхий шийд илэрхийлэгдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
(1 + y2)dx + (1 + x2)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
(1 + y2)dx + (1 + x2)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dx
1 + x2
+
dy
1 + y2
= 0
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Хувьсагчууд нь ялгагдах тэгшитгэл
Жишээ
(1 + y2)dx + (1 + x2)dy = 0 тэгшитгэлийг бод.
- Хувьсагчуудыг нь ялгавал:
dx
1 + x2
+
dy
1 + y2
= 0
болно.Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
arctg x + arctg y = C
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
f (tx, ty) = tn
· f (x, y) (∗∗)
тэнцэтгэл биелэх y = f (x, y) хэлбэрийн тэгшитгэлийг авч
үзье.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
f (tx, ty) = tn
· f (x, y) (∗∗)
тэнцэтгэл биелэх y = f (x, y) хэлбэрийн тэгшитгэлийг авч
үзье.t = 1
x гэж авбал
f (x, y) = f
1
x
· x,
1
x
· y = f 1,
y
x
= φ
y
x
хэлбэрт бичигдэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
f (tx, ty) = tn
· f (x, y) (∗∗)
тэнцэтгэл биелэх y = f (x, y) хэлбэрийн тэгшитгэлийг авч
үзье.t = 1
x гэж авбал
f (x, y) = f
1
x
· x,
1
x
· y = f 1,
y
x
= φ
y
x
хэлбэрт бичигдэнэ.
Тодорхойлт
y = φ
y
x
(5)
хэлбэрийн дифференциал тэгшитгэлийг нэгэн төрлийн
дифференциал тэгшитгэл гэнэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл(5) тэгшитгэл
u · x + u = φ(u), x ·
du
dx
= φ(u) − u,
du
φ(u) − u
=
dx
x
;
хэлбэртэй хувьсагч нь ялгагдах тэгшитгэлд
шилжинэ.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл(5) тэгшитгэл
u · x + u = φ(u), x ·
du
dx
= φ(u) − u,
du
φ(u) − u
=
dx
x
;
хэлбэртэй хувьсагч нь ялгагдах тэгшитгэлд
шилжинэ.Сүүлчийн тэнцэтгэлийг интегралчлаад, улмаар
u-ийг u = y/x томъёогоор олно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Энэ тэгшитгэл нь y = y(x) функцийн оронд шинэ үл
мэдэгдэх u = u(x) функцийг
y
x
= u, y = u · x, y = u · x + u
томъёогоор орлуулга хийвэл(5) тэгшитгэл
u · x + u = φ(u), x ·
du
dx
= φ(u) − u,
du
φ(u) − u
=
dx
x
;
хэлбэртэй хувьсагч нь ялгагдах тэгшитгэлд
шилжинэ.Сүүлчийн тэнцэтгэлийг интегралчлаад, улмаар
u-ийг u = y/x томъёогоор олно.
Хэрэв M(x, y) ба N(x, y) ижил зэрэгтэй нэгэн төрлийн
функцүүд бол нэгдүгээр эрэмбийн нэгэн төрлийн
дифференциал тэгшитгэлийг
M(x, y)dx + N(x, y)dy = 0
хэлбэрт бичиж болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраас
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраасy = u · x
орлуулга хийхэд
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраасy = u · x
орлуулга хийхэд
x ·
du
dx
+ u =
u2 − 1
2u
,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраасy = u · x
орлуулга хийхэд
x ·
du
dx
+ u =
u2 − 1
2u
, x ·
du
dx
=
u2 − 1
2u
− u = −
u2 + 1
2u
;
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- f (x, y) =
y2 − x2
2xy
=
1
2
·
y
x
−
1
2 · y
x
байгаа учраасy = u · x
орлуулга хийхэд
x ·
du
dx
+ u =
u2 − 1
2u
, x ·
du
dx
=
u2 − 1
2u
− u = −
u2 + 1
2u
;
болно.Одоо сүүлчийн тэгшитгэлд хувьсагчуудыг
ялгавал
2udu
u2 + 1
= −
dx
x
.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln(u2
+ 1) = − ln x + ln C, u2
+ 1 =
C
x
;
болно.
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln(u2
+ 1) = − ln x + ln C, u2
+ 1 =
C
x
;
болно.Эцэст нь u-гийн оронд y
x тавибал өгөгдсөн
тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
y2
x2
+ 1 =
C
x
,
МАТЕМАТИК-
2
Д.Баттөр
Агуулга
Ердийн
дифференциал
тэгшитгэл
(ЕДТ)
ЕДТ-ийн
эрэмбэ
ЕДТ-ийн
шийд
ЕДТ-ийн
Кошийн
бодлого
Нэгдүгээр
эрэмбийн
дифференциал
тэгшитгэл
Хялбар
интегралчлагдах
тэгшитгэлүүд
Аргумент ба үл мэдэгдэх функцийн хувьд нэгэн
төрлийн тэгшитгэл
Жишээ
dy
dx = y2−x2
2xy тэгшитгэлийг бод.
- Тэнцэтгэлийн 2 талын интегралчивал
ln(u2
+ 1) = − ln x + ln C, u2
+ 1 =
C
x
;
болно.Эцэст нь u-гийн оронд y
x тавибал өгөгдсөн
тэгшитгэлийн ерөнхий шийд
y2
x2
+ 1 =
C
x
, ⇒ x2
+ y2
= C · x
хэлбэрт бичигдэнэ.

More Related Content

What's hot

P ii lekts-2 b-s-l hvvl
P ii lekts-2 b-s-l hvvlP ii lekts-2 b-s-l hvvl
P ii lekts-2 b-s-l hvvludwal555 bhus
 
Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...
Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...
Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...Adilbishiin Gelegjamts
 
багтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгт
багтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгтбагтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгт
багтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгтKhishighuu Myanganbuu
 
квадрат тэгшитгэл
квадрат тэгшитгэлквадрат тэгшитгэл
квадрат тэгшитгэлch-boldbayar
 
олонлог
олонлоголонлог
олонлогOlonlog
 
геометр прогресс
геометр прогрессгеометр прогресс
геометр прогрессTserendejid_od
 
Тоон цуваа
Тоон цувааТоон цуваа
Тоон цувааBattur
 
томъёо
томъёотомъёо
томъёоjuuyaar
 
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөлфункцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөлdoogii2335
 
Funktsin grafik8
Funktsin grafik8Funktsin grafik8
Funktsin grafik8rmarey
 
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интегралОлон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интегралBattur
 
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнДотоодын нийт бүтээгдэхүүн
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнNYAM-OCHIR BOLD
 

What's hot (20)

P ii lekts-2 b-s-l hvvl
P ii lekts-2 b-s-l hvvlP ii lekts-2 b-s-l hvvl
P ii lekts-2 b-s-l hvvl
 
Lection 1
Lection 1Lection 1
Lection 1
 
Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...
Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...
Үндэсний тооцооны систем /Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, Дотоодын нийт бүтээгдэх...
 
Math101 Lecture4
Math101 Lecture4Math101 Lecture4
Math101 Lecture4
 
багтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгт
багтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгтбагтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгт
багтсан ба багтаасан дөрвөн өнцөгт
 
квадрат тэгшитгэл
квадрат тэгшитгэлквадрат тэгшитгэл
квадрат тэгшитгэл
 
олонлог
олонлоголонлог
олонлог
 
геометр прогресс
геометр прогрессгеометр прогресс
геометр прогресс
 
MT102 Лекц 6
MT102 Лекц 6MT102 Лекц 6
MT102 Лекц 6
 
Тоон цуваа
Тоон цувааТоон цуваа
Тоон цуваа
 
Undrah
UndrahUndrah
Undrah
 
Lection 5
Lection 5Lection 5
Lection 5
 
хөдөлмөрийн нийлүүлэлт
хөдөлмөрийн нийлүүлэлтхөдөлмөрийн нийлүүлэлт
хөдөлмөрийн нийлүүлэлт
 
томъёо
томъёотомъёо
томъёо
 
geometr гурвалжин
geometr гурвалжинgeometr гурвалжин
geometr гурвалжин
 
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөлфункцийн өсөх ба буурах нөхцөл
функцийн өсөх ба буурах нөхцөл
 
Funktsin grafik8
Funktsin grafik8Funktsin grafik8
Funktsin grafik8
 
семинар3
семинар3семинар3
семинар3
 
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интегралОлон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
Олон хувьсагчтай функцийн нөхцөлт экстремум, интеграл
 
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнДотоодын нийт бүтээгдэхүүн
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
 

More from Battur

Тодорхой интегралын хэрэглээ
Тодорхой интегралын хэрэглээТодорхой интегралын хэрэглээ
Тодорхой интегралын хэрэглээBattur
 
Тодорхой интеграл
Тодорхой интегралТодорхой интеграл
Тодорхой интегралBattur
 
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц аргаБутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц аргаBattur
 
Интегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргуудИнтегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргуудBattur
 
Эх функц ба тодорхой биш интеграл
Эх функц ба тодорхой биш интегралЭх функц ба тодорхой биш интеграл
Эх функц ба тодорхой биш интегралBattur
 
Хязгаарыг бодох
Хязгаарыг бодохХязгаарыг бодох
Хязгаарыг бодохBattur
 
Уламжлал
УламжлалУламжлал
УламжлалBattur
 
Нэг хувьсагчийн функц
Нэг хувьсагчийн функцНэг хувьсагчийн функц
Нэг хувьсагчийн функцBattur
 
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодохМатриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодохBattur
 
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох ньМатриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох ньBattur
 
Функцэн цуваа
Функцэн цувааФункцэн цуваа
Функцэн цувааBattur
 
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлХялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлBattur
 
Олон хувьсагчтай функцийн экстремум
Олон хувьсагчтай функцийн экстремумОлон хувьсагчтай функцийн экстремум
Олон хувьсагчтай функцийн экстремумBattur
 
Олон хувьсагчтай функцийн үндэс
Олон хувьсагчтай функцийн үндэсОлон хувьсагчтай функцийн үндэс
Олон хувьсагчтай функцийн үндэсBattur
 
Test sourse MT207
Test sourse MT207Test sourse MT207
Test sourse MT207Battur
 

More from Battur (15)

Тодорхой интегралын хэрэглээ
Тодорхой интегралын хэрэглээТодорхой интегралын хэрэглээ
Тодорхой интегралын хэрэглээ
 
Тодорхой интеграл
Тодорхой интегралТодорхой интеграл
Тодорхой интеграл
 
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц аргаБутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
Бутархай рациональ функцийг интегралчлах өвөрмөц арга
 
Интегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргуудИнтегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргууд
 
Эх функц ба тодорхой биш интеграл
Эх функц ба тодорхой биш интегралЭх функц ба тодорхой биш интеграл
Эх функц ба тодорхой биш интеграл
 
Хязгаарыг бодох
Хязгаарыг бодохХязгаарыг бодох
Хязгаарыг бодох
 
Уламжлал
УламжлалУламжлал
Уламжлал
 
Нэг хувьсагчийн функц
Нэг хувьсагчийн функцНэг хувьсагчийн функц
Нэг хувьсагчийн функц
 
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодохМатриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
Матриц, тодорхойлогчийг хэрэглэн шугаман тэгшитгэлийн системийг бодох
 
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох ньМатриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
Матриц болон тодорхойлогч, тэдгээрийг бодох нь
 
Функцэн цуваа
Функцэн цувааФункцэн цуваа
Функцэн цуваа
 
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэлХялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
Хялбар интегралчлагдах 1-р эрэмбийн дифференциал тэгшитгэл
 
Олон хувьсагчтай функцийн экстремум
Олон хувьсагчтай функцийн экстремумОлон хувьсагчтай функцийн экстремум
Олон хувьсагчтай функцийн экстремум
 
Олон хувьсагчтай функцийн үндэс
Олон хувьсагчтай функцийн үндэсОлон хувьсагчтай функцийн үндэс
Олон хувьсагчтай функцийн үндэс
 
Test sourse MT207
Test sourse MT207Test sourse MT207
Test sourse MT207
 

Ердийн дифференциал тэгшитгэл