Distributive justice and free market

1. 1
‫عدالت‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫و‬‫بازار‬‫آزاد‬*
‫تعریف‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫خود‬ ‫خدای‬ ‫با‬ ‫صحیحی‬ ‫رابطة‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫کسی‬ ‫باید‬ ‫ما‬ ‫دینی‬ ‫فرهنگ‬ ‫در‬ ‫درستکار‬ ‫و‬ ‫عادل‬ ‫انسان‬ ،‫دین‬ ‫منظر‬ ‫از‬
‫آن‬ ‫و‬‫انسان‬ ‫با‬ ‫رابطة‬ ‫در‬ ‫گاه‬‫کند‬ ‫رفتار‬ ‫عادالنه‬ ‫دیگر‬ ‫های‬.،‫درآمد‬ ‫تخصیص‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫خواهان‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬
‫در‬ ‫قدرت‬ ‫و‬ ‫ثروت‬‫جامعه‬،‫آن‬ ‫اولیة‬ ‫مادی‬ ‫نیازهای‬ ‫که‬ ‫افرادی‬ ‫بر‬ ‫آن‬ ‫آثار‬.‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ،‫نشده‬ ‫ارضاء‬ ‫ها‬
‫اخالق‬‫اقتضا‬‫دارد‬‫که‬‫در‬‫تقس‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫امکانات‬‫و‬‫مزا‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫اقتصاد‬‫ی‬‫و‬‫اجتماع‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫ن‬‫شهروندان‬«‫عدالت‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬»
‫مراعات‬‫شود‬.‫مکاتب‬‫فکر‬‫ی‬‫از‬‫بسیاری‬‫فا‬‫ی‬‫ده‬‫گرا‬‫ی‬‫ان‬‫و‬‫اخت‬‫ی‬‫ارگرا‬‫ی‬‫ان‬‫نظریه‬ ‫تا‬‫و‬‫راولز‬‫نظریات‬ ‫تا‬‫گرفته‬‫های‬‫براب‬‫ر‬‫ی‬‫گرا‬‫ی‬‫ان‬
‫و‬‫اجتماع‬‫گرا‬‫ی‬‫ان‬‫می‬ ‫تالش‬.‫دهند‬ ‫توضیح‬ ‫را‬ ‫موضوع‬ ‫کنند‬
‫نظر‬‫ی‬‫ه‬‫ها‬‫ی‬‫توز‬ ‫عدالت‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬
‫مسؤولیت‬ ‫با‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬‫آن‬ ‫به‬ .‫دارد‬ ‫مرتبط‬ ‫دارد‬ ‫خود‬ ‫افراد‬ ‫قبال‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫که‬ ‫هایی‬«‫توزیعی‬»‫می‬‫چ‬ ،‫گویند‬‫که‬ ‫را‬‫به‬
‫عادالنة‬ ‫توزیع‬ ‫دنبال‬.‫است‬ ‫مردم‬ ‫همة‬ ‫بین‬ ‫زمین‬ ‫روی‬ ‫منابع‬‫ک‬‫دیدگاه‬ ‫نیستند‬ ‫م‬‫معتقدند‬ ‫که‬ ‫هایی‬‫بر‬ ‫عدالت‬«‫عدالت‬
‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬»‫و‬«‫اجتماع‬ ‫عدالت‬‫ی‬»‫م‬‫ی‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫تک‬‫ی‬‫ه‬‫تنب‬ ‫عدالت‬ ‫بر‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫کند‬‫ی‬‫ه‬‫ی‬‫مجازات‬ ‫و‬‫محور‬.
‫ارسطو‬‫بود‬ ‫معتقد‬‫با‬‫برابر‬‫ی‬‫ها‬‫م‬‫ی‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫برابر‬‫و‬‫با‬‫نابرابر‬‫ی‬‫ها‬،‫م‬‫ی‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫نابرابر‬‫برخورد‬‫شود‬.‫افالطون‬‫بود‬ ‫آن‬ ‫پی‬ ‫در‬‫که‬‫هر‬
‫کس‬‫به‬‫اندازة‬‫حقش‬‫کند؛‬ ‫دریافت‬‫مارکس‬‫می‬‫گفت‬‫از‬‫هر‬‫کس‬‫به‬‫اندازة‬‫توانش‬‫و‬‫به‬‫هر‬‫کس‬‫به‬‫اندازة‬‫ن‬‫ی‬‫ازش‬‫باید‬
‫نظریات‬ ،‫معاصران‬ ‫بین‬ ‫در‬ .‫داد‬ ‫تخصیص‬‫راولز‬Rawls‫وی‬ .‫است‬ ‫اشاره‬ ‫مورد‬ ‫بسیار‬‫اصول‬‫عدالت‬‫را‬‫به‬‫تخص‬‫ی‬‫ص‬
‫حقوق‬‫و‬‫وظا‬‫ی‬‫ف‬‫و‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫منافع‬‫و‬‫هز‬‫ی‬‫نه‬‫ها‬‫ی‬‫همکار‬‫ی‬‫اجتماع‬‫ی‬‫برمی‬.‫گرداند‬‫می‬ ‫وی‬‫گوید‬‫عدالت‬‫و‬‫ی‬‫ژگ‬‫ی‬‫مهم‬‫نهادها‬
‫و‬‫رو‬‫ی‬‫ه‬‫ها‬‫ی‬‫اجرا‬‫یی‬‫اجتماع‬‫ی‬‫است‬‫؛‬‫عدالت‬‫به‬‫مثابة‬‫توافق‬‫خودخواهان‬‫منطق‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫است‬‫که‬‫به‬‫همکار‬‫ی‬‫عالقه‬‫مندند‬.
‫حق‬ ‫دیگران‬ ‫اندازة‬ ‫به‬ ‫انسان‬‫آزادی‬ ‫فراگیر‬ ‫بسیار‬ ‫طرح‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫انکارناپذیری‬‫دارد؛‬ ‫یکسان‬ ‫اساسی‬ ‫های‬‫با‬ ‫که‬ ‫طرحی‬
‫انط‬ ‫همه‬ ‫برای‬ ‫آزادی‬ ‫طرح‬‫ب‬.‫دارد‬ ‫کامل‬ ‫اق‬
*
‫مناظره‬ ‫جریان‬ ‫در‬‫عنوان‬ ‫با‬ ‫ای‬«‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫و‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬»‫روز‬ ‫در‬ ‫توکلی‬ ‫احمد‬ ‫دکتر‬ ‫آقای‬ ‫با‬02‫اسفندماه‬1931،‫تهران‬ ‫دانشگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫دانشکدة‬ ‫محل‬ ‫در‬
‫نقطه‬ ‫آن‬ ‫خالصة‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫اشاره‬ ‫نکاتی‬ ‫به‬ ‫تبریزی‬ ‫عبده‬ ‫حسین‬‫این‬ ‫را‬ ‫نظرها‬‫می‬ ‫جا‬.‫خوانید‬

2. 0
‫عدالت‬‫راولز‬‫ویژگی‬ ‫چه‬‫وی‬ ‫دارد؟‬ ‫ای‬‫تدو‬‫ی‬‫ن‬‫نظر‬‫ی‬‫ه‬‫ا‬‫ی‬‫از‬‫عدالت‬‫بر‬‫پا‬‫ی‬‫ة‬‫آموزه‬‫ها‬‫ی‬‫می‬ ‫دنبال‬ ‫را‬ ‫آزادخواهانه‬‫که‬ ‫کند‬‫عمق‬
‫و‬‫جامع‬‫ی‬‫ت‬‫گسترده‬‫پ‬‫ی‬‫دا‬‫کرد‬،‫به‬‫گونه‬‫ا‬‫ی‬‫که‬‫اثر‬‫او‬‫را‬‫با‬‫آثار‬‫فالسفة‬‫بزرگ‬‫مانند‬‫کانت‬‫مقا‬‫ی‬‫سه‬‫کرده‬‫اند‬.‫هدف‬‫رالز‬‫از‬‫ارائة‬
‫نظر‬‫ی‬‫ة‬،‫عدالت‬‫تعر‬‫ی‬‫ف‬‫و‬‫دفاع‬‫از‬‫مفهوم‬‫خاص‬‫عدالت‬‫اجتماع‬‫ی‬‫و‬‫اخالق‬‫ی‬‫و‬‫نظام‬‫مند‬‫از‬‫عدالت‬‫آزادی‬‫خواهانه‬‫است‬.
‫عدالت‬‫او‬ ‫برای‬‫مقدم‬‫تر‬‫ی‬‫ن‬‫فض‬‫ی‬‫لت‬‫نظام‬‫ها‬‫ی‬‫اجتماع‬‫ی‬‫است‬‫که‬‫به‬‫ه‬‫ی‬‫چ‬‫وجه‬‫از‬‫آن‬‫نم‬‫ی‬‫شود‬‫صرف‬‫نظر‬‫کرد‬.‫در‬‫فلسفة‬
‫س‬‫ی‬‫اس‬‫ی‬،‫راولز‬‫م‬‫ی‬‫ان‬‫اصول‬‫آزاد‬‫ی‬‫و‬‫برابر‬‫ی‬‫سازش‬‫برقرار‬‫است‬‫و‬‫ه‬‫ی‬‫چ‬‫کدام‬‫قربان‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫گر‬‫ی‬‫نم‬‫ی‬‫شود‬.
‫راولز‬ ‫نظر‬ ‫به‬‫باید‬ ‫نخست‬‫هزینه‬ ‫و‬ ‫منافع‬‫هایی‬‫بشناسیم‬ ‫را‬‫می‬ ‫که‬‫خدمات‬ ،‫وظایف‬ ،‫حقوق‬ ‫شود؟‬ ‫توزیع‬ ‫اجتماع‬ ‫در‬ ‫باید‬
،‫افتخارات‬ ،)‫آموزش‬ ،‫(پزشکی‬‫ناکامی‬‫ها‬‫حمایت‬ ،‫امتیازات‬ ،‫غیره‬ ‫و‬ ‫ها‬.‫آن‬‫پرسید‬ ‫باید‬ ‫گاه‬‫آن‬ ‫کسی‬ ‫چه‬‫توزیع‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫می‬‫سازمان‬ ‫بخش‬ ،‫دولت‬ ‫کند؟‬‫مردم‬ ‫های‬( ‫نهاد‬NGO‫ترکی‬ +( ‫انتفاعی‬ ‫بخش‬ ،)‫ب‬‫این‬ ‫مختلف‬‫ها‬‫پرسید‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ):
‫ک‬‫هزینه‬ ‫و‬ ‫منافع‬ ‫این‬ ‫جا‬‫ها‬‫می‬ ‫توزیع‬‫دولت‬ ‫قلمرو‬ ‫شود؟‬‫دولت‬ ،‫محلی‬ ‫های‬‫جهانی‬ ‫توزیع‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫فراملی‬ ،‫ملی‬ ‫های‬.
‫وی‬‫ناعدالتی‬‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬‫را‬‫م‬‫زیر‬ ‫مورد‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫شروط‬‫می‬‫داند‬:
‫م‬‫ی‬‫قابل‬ ‫باید‬‫موقعیت‬ ‫به‬ ‫انتساب‬‫فرصت‬ ‫شرایط‬ ‫تحت‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫مناصبی‬ ‫و‬ ‫ها‬،‫عادالنه‬ ‫مساوی‬ ‫های‬
.‫است‬ ‫همه‬ ‫دراختیار‬
‫آن‬‫می‬ ‫ها‬‫اعضایی‬ ‫نفع‬ ‫به‬ ‫وسیعی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫باید‬‫مزیت‬ ‫کمترین‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫اجتماع‬ ‫از‬‫برخوردارند‬ ‫ها‬
.)‫افتراق‬ ‫یا‬ ‫تفاوت‬ ‫(اصل‬
‫قابلیت‬ ‫رویکرد‬‫ها‬
‫نظریة‬ ‫دیگر‬ ‫نظریة‬‫قابلیت‬ ‫رویکرد‬‫مارتا‬ ‫که‬ ‫هاست‬‫نوس‬‫بام‬Nussbaum‫آمارتا‬ ‫و‬‫داده‬ ‫شکل‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫سن‬.‫اند‬‫نقطة‬
‫نوس‬ ‫مارتا‬ ‫نظریه‬ .‫است‬ ‫ارسطو‬ ‫غایی‬ ‫حکمت‬ ‫نظریه‬ ‫این‬ ‫عزیمت‬ً‫ا‬‫اصطالح‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫آنچه‬ ‫سن‬ ‫آمارتا‬ ‫همکاری‬ ‫با‬ ‫بام‬«‫رویکرد‬
‫قابلیت‬‫ها‬»‫می‬ ‫خوانده‬‫رویکرد‬ ‫این‬ .‫کرد‬ ‫طراحی‬ ،‫شود‬‫سیاست‬‫بدین‬ ‫را‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬‫می‬ ‫ارزیابی‬ ‫شکل‬‫آ‬ ‫آیا‬ :‫کند‬‫ن‬‫از‬ ‫ها‬
‫قابلیت‬ ‫توسعة‬‫می‬ ‫حمایت‬ ‫مردم‬ ‫خاص‬ ‫های‬‫قابلیت‬ ‫آن‬ ‫جلوی‬ ‫یا‬ ‫کنند‬‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬‫این‬ ‫گیرند؟‬‫که‬ ‫است‬ ‫استانداردهایی‬ ‫ها‬
‫سیاست‬‫آن‬ ‫براساس‬ ‫ها‬‫قابل‬ ‫ها‬.‫شود‬ ‫قضاوت‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫قضاوت‬
‫کارکردها‬ ‫از‬ ‫گروهی‬ ‫مردم‬ ‫زندگی‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫وقتی‬‫به‬ ‫ی‬‫می‬ ‫شناسایی‬ ‫را‬ ‫اهمیت‬ ‫با‬ ‫ویژه‬‫آن‬ ،‫کنیم‬‫هستیم‬ ‫موقعیتی‬ ‫در‬ ‫گاه‬‫که‬
‫ویژگی‬ ‫این‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫سیاسی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ‫نهادهای‬ ‫بپرسیم‬‫می‬ ‫چه‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫آیا‬ ‫کنند؟‬‫می‬ ‫ابزاری‬ ‫مردم‬ ‫به‬ ‫ها‬‫قادرش‬ ‫که‬ ‫دهند‬‫ان‬
‫حوزه‬ ‫این‬ ‫همة‬ ‫در‬ ‫کند‬‫حداقل‬ ‫آیا‬ ‫کنند؟‬ ‫عمل‬ ‫ها‬‫می‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫ها‬‫اجاز‬ ‫شهروندان‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫دهند‬‫می‬ ‫ه‬‫کنند؟‬ ‫عمل‬ ‫درست‬ ‫دهند‬

3. 9
‫ریشه‬‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ‫های‬
‫پاره‬ ‫موردنظر‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬‫فکری‬ ‫مکتب‬ ‫در‬ ‫ریشه‬ ‫صاحبنظران‬ ‫از‬ ‫ای‬‫یوداایمونیس‬ ‫یا‬ ‫خودکفا‬ ‫اخالق‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫ای‬‫م‬
eudaimonism‫(سعادت‬‫می‬ ‫خوشبختی‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫معنا‬ ‫جستجوی‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫اشخاصی‬ :‫باوری‬‫اس‬ ‫مشهور‬ )‫گردند‬.‫ت‬
‫یوداایمونیس‬‫می‬ ‫م‬‫منحصربه‬ ‫موجودی‬ ‫فرد‬ ‫هر‬ ‫گوید‬‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فرد‬‫مورد‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫کند‬ ‫کشف‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫کیستی‬ ‫باید‬
‫ظرفیت‬‫خود‬ ‫واقعی‬ ‫های‬،‫و‬ ‫برسد‬ ‫خودباوری‬ ‫به‬«‫باالیی‬ ‫طراز‬ ‫زندگی‬»‫تکمیل‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫همبستگی‬ ‫در‬ ‫را‬‫کنندگی‬‫مقام‬ ‫علو‬ ‫با‬
‫بنابراین‬ .‫کند‬ ‫دنبال‬ ‫خود‬ ‫جامعة‬ ‫اعضای‬ ‫فردی‬،‫طراز‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ناچار‬ ‫فرد‬ ‫هر‬ )‫(خودشکوفایی‬ ‫خودباوری‬ ‫فرایند‬ ‫در‬
.‫گیرد‬ ‫قرار‬ ،‫دارد‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫جامعه‬ ‫که‬ ‫توقعاتی‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫توقعاتی‬
‫غنی‬ ،‫شده‬ ‫هدایت‬ ‫متمایز‬ ‫و‬ ‫مسئول‬ ‫افراد‬ ‫توسط‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫فرد‬ ‫در‬ ‫ریشه‬ ‫اجتماع‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جایی‬ ‫در‬ ‫این‬‫گ‬ ‫شکل‬ ‫و‬ ‫شده‬‫رفته‬
‫این‬ ‫از‬ ‫غیر‬ .‫است‬‫مج‬ ‫افراد‬ ‫که‬‫موعه‬‫مردم‬ ‫از‬ ‫ای‬‫آن‬ ‫مشترک‬ ‫مشارکت‬ ،‫اند‬‫می‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫موهبت‬ ‫که‬ ‫هاست‬.‫آید‬
‫اساسی‬ ‫چه‬ ‫بر‬ ‫توزیع‬
،‫نظری‬ ‫بحث‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫مختلف‬ ‫مکاتب‬ ‫در‬:‫گیرد‬ ‫صورت‬ ‫باید‬ ‫اساسی‬ ‫چه‬ ‫بر‬ ‫توزیع‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫سؤال‬ ‫این‬ ‫نوبت‬ ‫آنگاه‬
‫شا‬‫ی‬‫ستگ‬‫ی‬-‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫مبتن‬‫ی‬‫شا‬ ‫آنچه‬ ‫بر‬‫ی‬‫سته‬.‫است‬ ‫افراد‬ ‫استحقاق‬ ‫در‬ ‫و‬
‫تساو‬‫ی‬-‫اصل‬‫ل‬‫ی‬‫برال‬‫ی‬‫کالس‬‫ی‬‫ک‬‫نفر‬ ‫هر‬ ‫که‬،‫ی‬‫ک‬‫پا‬‫ی‬‫در‬‫ی‬‫افت‬‫تلق‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫شود‬‫؟‬
‫یا‬‫ن‬‫ی‬‫از‬-‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫مبتن‬‫ی‬‫ن‬ ‫بر‬‫ی‬‫از‬‫افراد‬‫؟‬
‫بازار‬ ‫یا‬ ‫دولت‬
‫انگارة‬‫عج‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫که‬‫م‬‫ی‬‫گو‬‫ی‬‫د‬‫عدالت‬‫اجتماع‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫با‬‫قدرت‬‫قا‬‫هر‬‫ة‬‫دولت‬‫اعمال‬‫شود‬‫و‬‫دولت‬‫دارا‬‫ی‬‫قوة‬‫قهر‬‫ی‬‫ه‬‫برای‬
‫آیا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫پرسش‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ،‫است‬ ‫آن‬ ‫اعمال‬‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫ا‬‫ی‬‫ده‬‫که‬‫ی‬‫ک‬‫ساختار‬‫خارج‬‫ی‬‫ارادة‬‫خود‬‫را‬‫بر‬‫اشخاص‬‫به‬
‫منظور‬‫بازتوز‬‫ی‬‫ع‬‫عدالت‬‫تحم‬‫ی‬‫ل‬،‫کند‬‫انحراف‬‫ی‬‫از‬‫خود‬‫واژة‬«‫عدالت‬»‫نیست‬.
‫می‬ ‫جاری‬ ‫انسانی‬ ‫کرامت‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حقوقی‬ ‫و‬ ‫انسانی‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫احترام‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ‫چند‬ ‫هر‬‫آن‬ ‫و‬ ‫شود‬‫را‬
‫می‬ ‫تضمین‬‫کند‬‫؛‬‫عقیده‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫هنوز‬ ‫بسیاری‬ ،‫همه‬ ‫این‬ ‫با‬‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دولت‬ ‫وظیفة‬ ‫که‬ ‫اند‬‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ‫باید‬‫توزیع‬ ‫را‬
‫قانون‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫خارجی‬ ‫عنصر‬ ‫که‬ ‫فکر‬ ‫این‬ ‫اما‬ .‫کند‬‫ت‬ ‫را‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ‫جامعه‬ ‫همة‬ ‫برای‬ ‫ملی‬ ‫گذاری‬‫أم‬‫کند‬ ‫ین‬،‫خود‬
.‫است‬ ‫انسانی‬ ‫کرامت‬ ‫ناقض‬

4. 4
‫درست‬‫است‬‫که‬‫جامعه‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫شرا‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫را‬‫فراهم‬‫کند‬‫که‬‫به‬‫مردم‬‫اجازه‬‫دهد‬‫بر‬‫طبق‬‫سرشت‬‫و‬‫شغل‬‫خود‬‫آنچه‬‫را‬‫ک‬‫ه‬
‫حق‬‫شان‬‫است‬‫بدست‬‫آورند؛‬‫اما‬‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫کار‬ً‫ا‬‫صرف‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫با‬‫تعهد‬‫دولت‬‫نسبت‬‫به‬‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫موضوع‬‫همراه‬‫باشد‬‫که‬«‫زن‬‫دگ‬‫ی‬،‫آزاد‬‫ی‬،
‫و‬‫اموال‬‫ما‬»‫در‬‫دست‬‫خود‬‫ما‬‫است‬‫و‬‫بد‬‫ی‬‫ن‬‫ترت‬‫ی‬‫ب‬‫ما‬‫امکان‬‫ی‬‫اب‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫افراد‬‫انسان‬‫ی‬‫و‬‫متمدن‬‫دارا‬‫ی‬‫اخت‬‫ی‬‫ار‬‫باش‬‫ی‬‫م‬‫ک‬‫ه‬‫از‬
‫طر‬‫ی‬‫ق‬‫اعمال‬‫داوطلبانة‬‫خودمان‬‫دور‬‫هم‬‫جمع‬‫شو‬‫ی‬‫م‬.
‫می‬ ‫که‬ ‫کشوری‬ ‫در‬ ‫فردی‬ ‫اگر‬ ‫است‬ ‫اجتماعی‬ ‫گناه‬ ‫پس‬‫سر‬ ‫زندگی‬ ‫گرسنه‬ ،‫کنید‬ ‫تهیه‬ ‫غذا‬ ‫شهروندانش‬ ‫همة‬ ‫برای‬ ‫تواند‬
.‫کند‬‫اگر‬‫ما‬‫افراد‬‫ی‬‫را‬‫ب‬‫ی‬‫اب‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫بدون‬‫غذا‬‫و‬‫سرپناه‬‫در‬‫فقر‬‫زندگ‬‫ی‬‫م‬‫ی‬،‫کنند‬‫م‬‫ی‬‫با‬‫ی‬‫د‬‫از‬‫طر‬‫ی‬‫ق‬‫اقدام‬‫داوطلبانه‬‫خود‬‫به‬
‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫وضع‬‫ی‬‫ت‬‫پاسخ‬‫بده‬‫ی‬‫م‬.
‫برا‬‫ی‬‫تشک‬‫ی‬‫ل‬‫هر‬‫جامعة‬‫آزاد‬‫ی‬‫دو‬‫شرط‬‫الزم‬‫است‬:
1.‫تعداد‬‫ز‬‫ی‬‫اد‬‫و‬‫متنوع‬‫ی‬‫از‬‫منافع‬‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬‫که‬‫آگاهانه‬‫ب‬‫ی‬‫ن‬‫اعضا‬‫ی‬‫جامعه‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫شده‬‫و‬‫موضوع‬‫م‬‫شارکت‬
‫است‬.
2.‫تعامل‬‫کامل‬‫تر‬‫و‬‫آزادانه‬‫درون‬‫اشکال‬‫مختلف‬‫انجمن‬‫ها‬‫ی‬‫خصوص‬‫ی‬‫و‬‫مدن‬‫ی‬‫که‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬‫به‬‫شکل‬
‫داوطلبانه‬‫به‬‫نوبة‬،‫خود‬‫عادت‬‫ها‬‫ی‬‫اجتماع‬‫ی‬‫در‬‫جامعة‬‫دموکرات‬‫ی‬‫ک‬‫را‬‫تحت‬‫تأث‬‫ی‬‫ر‬‫قرار‬‫دهند‬.
‫عدالت‬ ‫مفهوم‬«‫اجتماعی‬»‫توزیعی‬ ‫یا‬‫می‬‫باید‬‫داوطلبانه‬ ‫تعامل‬ ‫حاصل‬‫و‬‫همه‬‫انسان‬ ‫خودآموختة‬ ‫فراگیر‬ ‫جا‬‫ها‬‫باش‬‫د‬‫توزیع‬ .
‫کنش‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫آن‬‫که‬ ‫افرادی‬ ‫انسانی‬ ‫های‬«‫خوشبختی‬»‫می‬ ‫دیگرانی‬ ‫با‬ ‫تعامل‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬‫خواست‬ ‫همان‬ ‫که‬ ‫یابند‬‫را‬ ‫ها‬
‫دارند‬.‫شود‬ ‫انجام‬ ‫باید‬ ،‫انسانی‬ ‫کرامت‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حقوقی‬ ‫و‬ ‫انسانی‬ ‫افراد‬ ‫برای‬ ‫احترام‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ،‫بنابراین‬
‫می‬ ‫نشأت‬‫می‬ ‫تضمین‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫گیرد‬.‫کند‬
‫جامعه‬ ‫وقتی‬«‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬»‫کرده‬ ‫برقرار‬ ‫را‬‫تا‬‫انجمن‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫آورد‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫شرایطی‬‫آنچه‬ ‫از‬ ‫دهد‬ ‫اجازه‬ ‫افراد‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫آن‬ ‫حق‬‫شغل‬ ‫و‬ ‫سرشت‬ ‫برحسب‬ ‫هاست‬‫عامه‬ ‫نفع‬ ‫به‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ،‫شوند‬ ‫برخوردار‬ ‫شان‬‫بوده‬‫قدرت‬ ‫اعمال‬ ‫و‬‫موج‬‫ه‬
.‫است‬.‫است‬ ‫نیازمند‬ ‫رهبری‬ ‫یا‬ ‫قدرت‬ ‫اعمال‬ ‫به‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬‫اما‬‫خط‬ ‫و‬ ‫تصمیمات‬ ‫در‬ ‫شهروندان‬‫مشی‬‫کشور‬ ‫های‬‫ب‬‫اید‬
‫نقش‬‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫مسلط‬.‫مسؤولیت‬ ‫همه‬ ‫ما‬ ‫پس‬.‫داریم‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ‫برقراری‬ ‫برای‬ ‫هایی‬
‫که‬ ‫شود‬ ‫گفته‬ ‫هم‬ ‫اگر‬‫می‬ ‫را‬ ‫جامعه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اجتماعی‬ ‫نهادهای‬ ‫برعهدة‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ‫اولیة‬ ‫مسئولیت‬‫یعنی‬ ،‫سازند‬‫برعهدة‬
‫دولت‬‫کسب‬ ،‫ها‬‫سازمان‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫وکارها‬‫مدنی‬ ‫های‬‫؛‬‫تو‬ ‫باید‬‫کرد‬ ‫جه‬‫انسان‬ ‫این‬‫می‬ ‫تصمیم‬ ‫نهادها‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫ها‬،‫گیرند‬
‫سیاست‬‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬‫رویه‬ ‫و‬ ‫سازند‬‫سازمان‬ ‫اجرایی‬ ‫های‬‫می‬ ‫شکل‬ ‫را‬ ‫هایشان‬‫سازمان‬ ‫این‬ ‫مقامات‬ ‫و‬ ‫رهبران‬ ‫آنان‬ .‫دهند‬.‫هستند‬ ‫ها‬

5. 5
‫مطلوبیت‬ ‫و‬ ‫کاالها‬‫تخصیص‬ ‫از‬‫است‬‫عبارت‬ ‫توزیعی‬ ‫عدالت‬‫بشر‬ ‫فراگیر‬ ‫و‬ ‫داوطلبانه‬‫تعامل‬ ‫طریق‬‫از‬ ‫ها‬‫ی‬‫خودکفایی‬ ‫افراد‬
‫درمی‬ ‫را‬ ‫دیگران‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫انسانی‬ ‫کرامت‬ ‫فقط‬ ‫نه‬ ‫که‬‫می‬ ‫ناشی‬ ‫کرامت‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حقوقی‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫یابند‬،‫باخبراند‬ ‫شود‬‫بلکه‬
‫نشان‬ ‫برای‬ ‫فعاالنه‬‫مطلوبیت‬ ‫و‬ ‫کاالها‬ ‫واگذاری‬ ‫به‬ ‫میل‬ ،‫انسانی‬ ‫کرامت‬ ‫این‬ ‫دادن‬.‫دارند‬ ‫دیگران‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫بای‬ ‫افراد‬ ‫را‬ ‫تخصیص‬ ‫تصمیمات‬ ،‫بازار‬ ‫غیبت‬ ‫در‬.‫نیست‬ ‫بازار‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ،‫یارانه‬ ‫اعطای‬ ‫به‬ ‫اعتقاد‬ ً‫ال‬‫مث‬ .‫بگیرند‬ ‫د‬‫ا‬‫باشد‬ ‫قرار‬ ‫گر‬
‫خوبی‬ ‫این‬ ‫فهرست‬ ،‫دهیم‬ ‫قرار‬ ‫یارانه‬ ‫مشمول‬ ‫است‬ ‫مفید‬ ‫و‬ ‫خوب‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫چه‬ ‫هر‬‫مفیدبودن‬ ‫و‬ ‫ها‬‫می‬ ‫تمام‬ ‫کجا‬ ‫ها‬‫شود؟‬‫مث‬‫اگر‬ ،ً‫ال‬
‫ساختمانی‬ ‫کارگران‬ ‫یا‬ ‫سنگین‬ ‫صنایع‬ ‫کارخانة‬ ‫کارگران‬ ‫چرا‬ ،‫هستند‬ ‫یارانه‬ ‫دریافت‬ ‫مستحق‬ ‫کشاورزان‬‫مش‬‫مول‬‫آیا‬ ‫نباشند؟‬
‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ‫از‬ ‫تخلف‬ ‫این‬‫یا‬ ‫است‬‫از‬ ‫حمایت‬‫آن‬.
‫بزنیم‬ ‫دیگری‬ ‫مثال‬.‫است‬ ‫خصوصی‬ ‫مالکیت‬ ‫به‬ ‫احترام‬ ‫قانون‬ ‫وظیفة‬‫؛‬‫پرداخ‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫مالک‬ ‫رضایت‬ ‫بدون‬ ‫اگر‬ ‫حال‬‫ت‬
،‫او‬ ‫به‬ ‫غرامت‬‫باید‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫حقی‬ ‫خود‬ ‫قانون‬ ‫اگر‬ .‫است‬ ‫قانون‬ ‫خالف‬ ‫این‬ ،‫شود‬ ‫سلب‬ ‫وی‬ ‫از‬ ‫مالکیت‬ ،‫تقلب‬ ‫با‬ ‫یا‬ ‫زور‬ ‫با‬
‫بزرگ‬ ‫ظلم‬ ‫و‬ ‫غارت‬ ‫خود‬ ‫این‬ ،‫گذارد‬ ‫زیرپا‬ ،‫بشمارد‬ ‫محترم‬‫این‬ .‫است‬ ‫تری‬‫قانون‬ ،‫قانون‬ ‫خود‬ ‫جا‬‫مقص‬ ‫جامعه‬ ‫خود‬ ،‫گذار‬‫ر‬
.‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫سیاسی‬ ‫خطر‬ ‫و‬ ‫است‬
‫بازار‬‫دا‬ ‫تعامل‬ ‫آزاد‬‫همه‬ ‫و‬ ‫وطلبانه‬‫خودکفایی‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫افرادی‬ ‫جانبة‬‫مطلوبیت‬ ‫و‬ ‫کاالها‬ ‫و‬ ‫اند‬‫برا‬ ‫را‬ ‫ها‬‫خوشبختی‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫مبادله‬ ‫دیگران‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫رفاه‬ ‫و‬‫اقتصادی‬ ‫اجتماعی‬ ‫سازوکار‬ ‫آزاد‬ ‫بازار‬ .‫کنند‬‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ‫آن‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫عمل‬.‫کند‬
‫نمی‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫اجرا‬ ‫جنبة‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫اشاره‬ ‫بدآن‬ ‫باال‬ ‫در‬ ‫آنچه‬.‫گیرد‬‫مشکل‬‫دولت‬‫در‬ ‫مختلف‬ ‫مدیران‬ ‫و‬ ،‫احزاب‬ ،‫ها‬
،‫متفاوت‬ ‫رشد‬ ‫درجة‬ ‫با‬ ‫کشورهای‬‫برای‬‫اعمال‬‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫نظر‬‫ی‬‫ه‬‫ها‬‫ی‬‫عدالت‬‫آن‬‫است‬:‫که‬
‫عالقه‬‫ا‬‫ی‬‫آن‬ ‫کاربست‬ ‫به‬‫ن‬ ‫ها‬‫ی‬‫ست‬.
‫عالقه‬‫ا‬‫ی‬‫نوع‬ ‫به‬‫ی‬‫نم‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫مصالحه‬‫ی‬‫خورد‬.
‫س‬ ‫حوزة‬ ‫در‬‫ی‬‫است‬،‫ها‬‫وضع‬ ‫حفظ‬ ‫از‬‫ی‬‫ت‬‫موجود‬‫همواره‬‫حما‬‫ی‬‫ت‬‫م‬‫ی‬‫شود‬.
،‫یعنی‬‫اصول‬‫عدالت‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫در‬‫بهتر‬‫ی‬‫ن‬‫حالت‬‫واقعی‬ ‫دنیای‬ ‫در‬‫راهنما‬‫ی‬‫اخالق‬‫ی‬‫برا‬‫ی‬‫فرا‬‫ی‬‫ندها‬‫و‬‫ساختارها‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫اس‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬
‫هستند‬‫که‬‫بر‬‫توز‬‫ی‬‫ع‬‫منافع‬‫و‬‫هز‬‫ی‬‫نه‬‫ها‬‫ی‬‫اقتصاد‬‫ی‬‫در‬‫جوامع‬‫تأث‬‫ی‬‫ر‬‫م‬‫ی‬‫گذارند‬.
‫قائل‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫هم‬ ‫فضیلتی‬ ،‫بازار‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ‫برقراری‬ ‫مخالفان‬ ‫آیا‬ ‫پرسید‬ ‫باید‬ ‫مشکالت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫برنامه‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫هستند‬‫متمایل‬ ‫متمرکز‬ ‫ریزی‬‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ .‫اند‬‫بی‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫اقتصاددانی‬ ‫کمتر‬ ‫امروزه‬ ‫که‬ ‫رسد‬‫اعتقاد‬
‫اقتصاد‬ ‫اکثریت‬ ،‫البته‬ .‫باشد‬ ‫بازار‬ ‫نقش‬ ‫به‬‫ن‬ ‫فکر‬ ‫دانان‬‫می‬ً‫ا‬‫صرف‬ ‫جامعه‬ ‫کل‬ ‫مطلوبیت‬ ‫کنند‬‫ب‬‫ا‬‫مث‬‫ال‬ُ‫م‬‫دست‬ ‫پارتو‬ ‫دل‬‫یافتنی‬

6. 6
‫سیاست‬ ‫کانون‬ ‫در‬ .‫باشد‬‫آن‬ ‫یا‬ ‫مسلط‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬‫می‬ ‫نامیده‬ ‫اقتصاد‬ ‫اصلی‬ ‫جریان‬ ‫چه‬‫ن‬ ‫طیف‬ .‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫بازار‬ ،‫شود‬ً‫ا‬‫سبت‬
‫گسترده‬‫سیاست‬ ‫از‬ ‫ای‬‫می‬ ‫اعمال‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫چارچوب‬ ‫در‬ ‫ها‬‫گرایش‬ ‫آن‬ ‫همة‬ ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫و‬ ‫شود؛‬‫ها‬‫اعتق‬ ‫دولت‬ ‫فعال‬ ‫نقش‬ ‫به‬‫اد‬
‫کرانه‬ ‫طیفی‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫چین‬ ‫کشور‬ ‫حتی‬ ،‫امروزه‬ .‫دارند‬‫قابل‬ ‫اصلی‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫ای‬‫طبقه‬.‫است‬ ‫بندی‬
‫می‬ ‫انگاشته‬ ‫نادیده‬ ‫بازار‬ ‫برای‬ ‫نقشی‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫گاه‬ ‫ما‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ،‫همه‬ ‫این‬ ‫با‬‫عدم‬ ‫این‬ ً‫ا‬‫اتفاق‬ ‫و‬ ،‫شود‬‫ع‬ ‫بهانة‬ ‫به‬ ‫توجه‬‫دالت‬
‫می‬ ‫صورت‬ ‫توزیعی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬‫مث‬ .‫گیرد‬‫ارز‬ ‫توزیع‬ ً‫ال‬222‫ر‬4‫صورت‬ ‫ضعیف‬ ‫اقشار‬ ‫از‬ ‫حمایت‬ ‫بهانة‬ ‫به‬ ‫اخیر‬ ‫تومانی‬
‫تصمیم‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫گرفت‬‫مزیت‬ ‫همة‬ ،‫گیری‬‫سیاست‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫انگاشته‬ ‫نادیده‬ ‫بازار‬ ‫های‬‫نگاه‬ ‫پایین‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫گذار‬‫قیمت‬ ‫داشتن‬
‫نتای‬ ،‫بیشتر‬ ‫ناعدالتی‬ ‫و‬ ‫رانت‬ ‫توزیع‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ‫که‬ ‫گرفت‬ ‫تصمیمی‬ ،‫ضعیف‬ ‫اقشار‬ ‫برای‬ ‫اساسی‬ ‫کاالهای‬‫ج‬‫همراه‬ ‫به‬ ‫دیگری‬
‫ضعیف‬ ‫اقشار‬ ‫از‬ ‫حمایت‬ ‫بهانة‬ ‫به‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ،‫گذشته‬ ‫دهة‬ ‫چهار‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫کشورهایی‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫ایران‬ .‫نداشت‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫انگاشته‬ ‫نادیده‬ ،‫بازار‬ ‫کارکردهای‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫و‬ ،‫اقتصاد‬ ‫پایة‬ ‫قوانین‬ ‫دائمی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ،‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ‫و‬
،‫خود‬ ‫شکست‬ ‫و‬ ‫گسست‬ ‫همة‬ ‫با‬ ‫بازار‬ ‫معتقدم‬‫کاستی‬ ‫و‬ ‫اشکاالت‬ ‫همة‬ ‫با‬‫بخواهد‬ ‫که‬ ‫عادلی‬ ‫ّم‬‫س‬‫مق‬ ‫هر‬ ‫از‬ ،‫دارد‬ ‫که‬ ‫هایی‬
‫عادالنه‬ ‫و‬ ‫کارآمدتر‬ ‫و‬ ‫مؤثرتر‬ ،‫دهد‬ ‫تخصیص‬ ‫را‬ ‫منابع‬ ،‫عدالت‬ ‫اتکای‬ ‫به‬‫می‬ ‫تخصیص‬ ‫را‬ ‫منابع‬ ‫تر‬‫اقتصا‬ .‫دهد‬‫ایران‬ ‫د‬
‫مفهوم‬ .‫است‬ ‫رقابت‬ ‫بازار‬ ‫اصول‬ ‫به‬ ‫پایبندی‬ ‫نیازمند‬«‫بازار‬»‫بی‬ ،‫مرج‬ ‫و‬ ‫هرج‬ ‫با‬ ‫گاهی‬ ‫ایران‬ ‫در‬‫ق‬‫رانت‬ ‫و‬ ‫انونی‬‫خواری‬
‫می‬ ‫پنداشته‬ ‫یکسان‬.‫شود‬‫مفهوم‬ ‫بیشتر‬ ‫توضیح‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫هنوز‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫چنین‬«‫رقابت‬ ‫بازار‬»‫نیازمندی‬‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ .‫م‬
‫درمی‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ‫بهتر‬ ‫بازار‬ ‫طریق‬ ‫از‬‫محوری‬ ‫بحث‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫یک‬ ‫امکانات‬ ،‫توزیعی‬ ‫عدالت‬ ‫بهانة‬ ‫به‬ ‫نباید‬ .‫آید‬«‫باز‬‫رقابت‬ ‫ار‬»‫به‬
‫در‬ .‫شود‬ ‫گذاشته‬ ‫کنار‬‫برای‬ ‫اجتماعی‬ ‫امنیت‬ ‫چتر‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫رقابتی‬ ‫بازار‬ ‫چنین‬ ‫بستر‬ ‫تأمین‬ ‫در‬ ‫دولت‬ ‫نقش‬ ،‫حال‬ ‫عین‬
‫قابل‬ ‫هرگز‬ ‫نیز‬ ‫جامعه‬ ‫مختلف‬ ‫اقشار‬.‫نیست‬ ‫انکار‬