1. ‫عنوان‬ : ‫اقتصادي‬ ‫هاي‬ ‫نظام‬ Economic Systems
‫نویسنده‬: ‫جلودار‬ ‫كفشگر‬ ‫:حسين‬
‫یا‬ ‫هدف‬ ‫یک‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫ایجاد‬ ‫بتواند‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫روابطی‬ ‫آنها‬ ‫ميان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عناصری‬ ‫منظم‬ ‫مجموعه‬ ،‫نظام‬
.‫باشد‬ ‫منظور‬[1]
‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عناصری‬ ‫منظم‬ ‫و‬ ‫مرتبط‬ ‫مجموعه‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬‫و‬ ‫توزیع‬ ،‫توليد‬ ‫زمينه‬ ‫در‬ ‫انتخاب‬ ‫و‬ ‫ارزشيابی‬ ‫منظور‬
‫می‬ ‫فعاليت‬ ‫موفقيت‬ ‫بيشترین‬ ‫کسب‬ ‫برای‬ ‫مصرف‬.‫کند‬[2]‫به‬‫نهادهای‬ ‫از‬ ‫هماهنگ‬ ‫مجموعه‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬
‫سازمان‬ ‫وسایل‬ ‫برخی‬ ،‫آن‬ ‫بطن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است؛‬ ‫حقوقی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬‫انگيزه‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫از‬ ‫پيروی‬ ‫به‬ ‫یافته‬‫به‬ ‫برتر‬ ‫های‬‫منظور‬
‫اقتص‬ ‫تعادل‬ ‫برقراری‬‫می‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫ادی‬.‫گيرد‬[3]‫نظام‬ ‫زیر‬ ‫از‬ ‫یكی‬ ‫نيز‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ،‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬‫های‬
‫(و‬ ‫ُعد‬‫ب‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ "‫"اقتصادی‬ ‫واژه‬ .‫است‬ ‫اجتماعی‬‫و‬ ‫رفتارها‬ ‫از‬ ‫خاصی‬ )‫قسم‬ ‫نه‬‫هزینه‬ ‫محاسبه‬ ‫براساس‬ ‫كه‬ ‫دارد؛‬ ‫مردم‬ ‫روابط‬
‫به‬ ‫و‬ ‫فایده‬ ‫و‬‫می‬ ‫انجام‬ ‫معاش‬ ‫تأمين‬ ‫منظور‬‫می‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫كالن‬ ‫اهداف‬ .‫گيرد‬،‫عمومی‬ ‫رفاه‬ ،‫استقالل‬ ،‫اقتصادی‬ ‫عدالت‬ ‫تواند‬
.‫باشد‬ ‫قبيل‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫اموری‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫رشد‬[4]
‫به‬ ‫نظام‬ ‫واژه‬‫سال‬ ‫در‬ ‫واژه‬ ‫این‬ .‫ندارد‬ ‫طوالنی‬ ‫سابقه‬ ،‫آن‬ ‫خاص‬ ‫مفهوم‬‫های‬1591‫ـ‬1591‫عمومی‬ ‫تئوری‬ ‫شدن‬ ‫مطرح‬ ‫با‬ ،
‫نظام‬‫به‬ ‫ها‬( ‫برتاالنفی‬ ‫وسيله‬Ludwig Von Bertallanffy: 1901-1972‫زیست‬ ،)‫یافت‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫خاص‬ ‫مفهوم‬ ،‫آلمانی‬ ‫شناس‬
‫بعدها‬ ‫و‬‫رشته‬ ‫در‬ ‫تئوری‬ ‫این‬ ‫كاربرد‬ ‫با‬‫واژه‬ ،‫علوم‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫اطالعات‬ ‫نظام‬ ‫و‬ ‫ارتباطات‬ ‫نظام‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫مانند‬ ‫هایی‬
.‫شد‬ ‫متداول‬[9]
‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫اساسی‬ ‫نهادهای‬[1]
:‫از‬ ‫عبارتند‬ ،‫شوند‬ ‫تعریف‬ ‫نظام‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫اقتصادی‬ ‫اساسی‬ ‫نهادهای‬ ‫مهمترین‬
‫اقتصادی؛‬ ‫عدالت‬‫به‬ ‫که‬‫برقر‬ ‫جامعه‬ ‫اقشار‬ ‫بين‬ ‫نسبی‬ ‫تعادل‬ ‫و‬ ‫توازن‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫مطلق‬ ‫فقر‬ ‫بردن‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫منظور‬‫می‬ ‫ار‬.‫گردد‬
‫اقتصادی؛‬ ‫آزادی‬‫این‬ ‫مقصود‬‫انسان‬ ‫که‬‫آزادی‬ ‫حد‬ ‫چه‬ ‫تا‬ ‫مصرف‬ ‫ميزان‬ ‫و‬ ‫نوع‬ ‫انتخاب‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫توليد‬ ‫ميزان‬ ‫و‬ ‫نوع‬ ‫انتخاب‬ ‫در‬ ‫ها‬
.‫دارند‬
‫مالکيت؛‬‫مصرفی؛‬ ‫خدمات‬ ‫و‬ ‫کاالها‬ ‫و‬ ‫توليد‬ ‫عوامل‬ ‫مالکيت‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ،‫نظام‬ ‫نظر‬
‫توليد؛‬ ‫عوامل‬ ‫حقوق‬‫این‬ ‫یعنی‬‫تولي‬ ‫چهارگانه‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫هرکدام‬ ‫که‬.‫دارند‬ ‫را‬ ‫حقی‬ ‫چه‬ ‫د‬
‫ویژگی‬‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫های‬[7]
1.‫به‬ ‫آن‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫اصول‬ ‫همه‬ ‫باید‬‫آن‬ ‫به‬ ‫دستيابی‬ ‫در‬ ‫نظام‬ ‫كه‬ ‫نتایجی‬ ‫تا‬ ‫شود؛‬ ‫اجرا‬ ‫كامل‬ ‫صورت‬،‫دارد‬ ‫تمایل‬ ‫ها‬
‫م‬‫همه‬ ‫سازگاری‬ ‫مستلزم‬ ،‫نظام‬ ‫هر‬ ‫كامل‬ ‫اجرای‬ .‫شود‬ ‫حقق‬‫عرصه‬ ‫ی‬.‫است‬ ‫نظام‬ ‫مطالبات‬ ‫با‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫فعاليت‬ ‫های‬
2.‫بلكه‬ ‫باشد؛‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬ ،‫شود‬ ‫شامل‬ ‫را‬ ‫جزئيات‬ ‫همه‬ ‫كه‬ ‫ثابتی‬ ‫قانون‬ ،‫آن‬ ‫در‬ ‫یعنی‬ ‫باشد؛‬ ‫پویا‬ ‫نظامی‬ ،‫باید‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬
‫كر‬ ‫تعيين‬ ‫را‬ ‫اساسی‬ ‫اصول‬ ‫و‬ ‫كلی‬ ‫خطوط‬ ‫فقط‬ ‫باید‬ ‫نظام‬‫متغير‬ ،‫وضعيت‬ ‫مطابق‬ ‫تا‬ ‫کند؛‬ ‫واگذار‬ ‫جامعه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دیگر‬ ‫جزئيات‬ ،‫ده‬
‫آن‬.‫شود‬ ‫تعيين‬ ‫زمان‬ ‫مرور‬ ‫به‬ ‫ها‬
3.‫ارزش‬ ‫دارای‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬‫هدف‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫ها‬‫می‬ ‫شمرده‬ ‫دار‬‫به‬ .‫شود‬‫مجموعه‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ،‫دیگر‬ ‫عبارت‬‫از‬ ‫معينی‬ ‫ی‬
‫ارزش‬.‫است‬ ‫پایبند‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫برگزیده‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫روش‬‫نظام‬ ‫بررسی‬ ‫های‬‫اقتصادی‬[8]
1)‫تاریخی؛‬ ‫بررسی‬ ‫روش‬‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫ل‬ ّ‫تحو‬ ‫و‬ ‫تغيير‬ ،‫پيدایش‬ ‫عوامل‬ ،‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬‫عواملی‬ ‫نيز‬ ‫و‬ ‫تاریخی‬ ‫لحاظ‬
‫بررسی‬ ‫مورد‬ ،‫است‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫انهدام‬ ‫موجب‬ ‫که‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫و‬.‫گيرند‬
2)‫تحليلی؛‬ ‫بررسی‬ ‫روش‬‫نظریه‬ ‫همچنين‬ ‫و‬ ‫نظام‬ ‫تئوریک‬ ‫اصول‬ ‫و‬ ‫فکری‬ ‫مبانی‬ ،‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬‫پذیرفته‬ ‫های‬‫که‬ ‫اقتصادی‬ ‫شده‬
‫شکل‬ ‫در‬‫به‬ ،‫بوده‬ ‫مؤثر‬ ،‫نظام‬ ‫آن‬ ‫گيری‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ،‫منطقی‬ ‫لحاظ‬‫و‬ ‫صحت‬ ،‫انسجام‬ ‫ميزان‬ ،‫طریق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫گيرد‬
‫نظا‬ ‫نظریات‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫سقم‬‫به‬ ‫را‬ ‫اقتصادی‬ ‫م‬‫می‬ ‫دست‬.‫آوریم‬
3)‫عملکردی؛‬ ‫بررسی‬ ‫روش‬‫هدف‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫طرف‬ ‫یک‬ ‫از‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫عملکرد‬ ،‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬‫و‬ ‫نظام‬ ‫همان‬ ‫های‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫سایر‬ ‫عملکرد‬ ‫با‬ ‫دیگر‬ ‫طرف‬ ‫از‬‫گرفتن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫مهم‬ ‫بررسی‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫آنچه‬ .‫گيرد‬
‫اقتصا‬ ‫بنيان‬ ‫و‬ ‫شرایط‬‫تأثير‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫عملکرد‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است؛‬ ... ‫و‬ ‫اخالقی‬ ،‫ّتی‬‫ي‬‫جمع‬ ،‫جغرافيایی‬ ‫شرایط‬ ‫مثل‬ ‫دی‬
‫چشم‬.‫دارد‬ ‫گيری‬
‫نظام‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫مالکيت‬‫اقتصادی‬ ‫های‬[5]

2. ‫شکل‬ ‫از‬ ‫هریک‬ ‫وجود‬‫ما‬ ‫های‬‫به‬ ‫لکيت‬‫به‬ ‫را‬ ‫خاصی‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ،‫دولتی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫جمعی‬ ،‫خصوصی‬ ‫صورت‬‫می‬ ‫وجود‬.‫آورد‬
‫آزادی‬ ‫ميزان‬‫به‬ ‫و‬ ‫فردی‬ ‫های‬‫نظام‬ ‫انواع‬ ‫اقتصادی‬ ‫تمرکز‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تمرکز‬ ‫عدم‬ ‫دیگر‬ ‫بيان‬‫می‬ ‫شکل‬ ‫را‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬‫نوع‬ .‫دهد‬
‫برنامه‬ ‫سيستم‬ ‫و‬ ‫مالکيت‬‫به‬ ‫پيوسته‬ ‫ریزی‬‫انواع‬ ‫تعيين‬ ‫برای‬ ‫اصلی‬ ‫معيار‬ ‫دو‬ ‫عنوان‬‫نظام‬‫از‬ ‫آنها‬ ‫تفکيک‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬
‫به‬ ‫یکدیگر‬‫می‬ ‫کار‬‫می‬ ‫تفکيک‬ ‫یکدیگر‬ ‫از‬ ‫جدول‬ ‫مطابق‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫شش‬ ‫معيار‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ .‫رود‬.‫شوند‬
‫برنامه‬ ‫سيستم‬‫هدایتی‬ ‫ریزی‬‫برنامه‬ ‫سيستم‬‫غيرمتمرکز‬ ‫هدایتی‬ ‫ریزی‬‫برنامه‬ ‫سيستم‬‫متمرکز‬ ‫هدایتی‬ ‫ریزی‬
‫مالکيت‬ ‫شکل‬
‫خصوصی‬ ‫مالکيت‬‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫اقتصاد‬
‫آمریکا‬ :‫الگو‬
‫هدایت‬ ‫خصوصی‬ ‫اقتصاد‬‫متمرکز‬ ‫شده‬
‫جنگ‬ ‫اقتصاد‬ :‫الگو‬
)‫گروه‬ ‫یا‬ ‫(بنگاه‬ ‫جمعی‬ ‫مالکيت‬‫خودگردان‬ ‫سوسياليستی‬ ‫بازار‬
‫الگو:یوگوسالوی‬
‫برنامه‬‫خودگردان‬ ‫سوسياليستی‬ ‫ای‬
‫الگو:دموکراسی‬‫شورایی‬ ‫های‬
‫دولتی‬ ‫مالکيت‬‫دولتی‬ ‫سوسياليستی‬ ‫بازار‬
‫مجارستان‬ :‫الگو‬
‫برنامه‬‫دولتی‬ ‫سوسياليستی‬ ‫متمرکز‬ ‫ای‬
‫آلمان‬ ‫دموکراتيک‬ ‫الگو:جمهوری‬
‫به‬ ‫صرفا‬ ‫تفکيک‬ ‫این‬ ‫البته‬‫به‬ ‫که‬ ،‫یافت‬ ‫نتوان‬ ‫را‬ ‫کشوری‬ ‫هيچ‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫نظری‬ ‫لحاظ‬‫مطلق‬ ‫صورت‬
‫برنامه‬.‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫مالکيت‬ ‫نوع‬ ‫یک‬ ‫فقط‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫متمرکز‬ ‫غير‬ ‫یا‬ ‫متمرکز‬ ‫آن‬ ‫ریزی‬
‫نظام‬ ‫همچنين‬‫می‬ ‫تحول‬ ‫و‬ ‫تغيير‬ ‫زنده‬ ‫موجود‬ ‫مانند‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬‫آنها‬ ‫الت‬ ّ‫تحو‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫جدول‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫جایگاه‬ ‫بنابراین‬ .‫یابند‬
‫می‬ ‫تغيير‬.‫باید‬
‫می‬ ‫تنها‬ ‫فوق‬ ‫معيار‬ ‫دو‬ ‫با‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬‫تقسيم‬ ‫یک‬ ‫توان‬‫نظام‬ ‫از‬ ‫کلی‬ ‫بندی‬‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬.‫آورد‬ ‫عمل‬
‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫و‬ ‫مکتب‬ ‫تفاوت‬
،‫مکتب‬‫آن‬ ‫باید‬ ‫کمال‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬ ‫برای‬ ،‫آن‬ ‫پيروان‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫رسمی‬ ‫و‬ ‫راه‬‫قواعدی‬ ‫اقتصادی‬ ‫مکتب‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫رعایت‬ ‫و‬ ‫پيموده‬ ‫را‬
‫راه‬ ‫ارائه‬ ،‫آن‬ ‫وظيغه‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫ارتباط‬ ‫اجتماعی‬ ‫عدالت‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اساسی‬‫حل‬‫عدالت‬ ‫مفهوم‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫هایی‬‫سازگار‬ ‫خواهی‬
.‫است‬[11]
‫انگيزه‬ ‫و‬ ‫اهداف‬ ،‫عقاید‬ ،‫اصول‬ ‫بر‬ ‫متکی‬ ،‫شيوه‬ ‫این‬‫به‬ ‫و‬ ‫نيست‬ ‫تجربی‬ ‫دانش‬ ‫اقتصادی‬ ‫مکتب‬ .‫است‬ ‫مقررات‬ ‫و‬ ‫قوانين‬ ،‫ها‬
‫نمی‬ ‫اقتصادی‬ ‫مشکالت‬ ‫تفسير‬ ‫و‬ ‫توضيح‬‫جهت‬ ،‫مکتب‬ ‫بلکه‬ ‫پردازد؛‬‫به‬ ‫دهنده‬‫ارائه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫علم‬‫انگيزه‬‫آرمان‬ ،‫ها‬،‫قوانين‬ ،‫ها‬
‫می‬ ‫هدایت‬ ‫را‬ ‫علم‬ ‫آن‬ ،‫نبایدها‬ ‫و‬ ‫بایدها‬ ‫و‬ ‫مقررات‬‫اجرای‬ ،‫آن‬ ‫رسالت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نظام‬ ،‫مکتب‬ ‫خارجی‬ ‫نمود‬ ‫و‬ ‫عينی‬ ‫ی‬ّ‫ل‬‫تج‬ .‫کند‬
‫به‬ .‫است‬ ‫مکتب‬ ‫اهداف‬‫فعاليت‬ ‫هدایت‬ ‫و‬ ‫تنظيم‬ ،‫دیگر‬ ‫عبارت‬،‫مکتب‬ ‫رهنمودهای‬ ‫طبق‬ ‫بر‬ ،‫افراد‬ ‫ميان‬ ‫آن‬ ‫تقسيم‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬
‫است‬ ‫هنری‬‫آن‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫که‬.‫دارد‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫را‬[11]
‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫انواع‬[12]
‫به‬:‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫فعلی‬ ‫دنيای‬ ‫در‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫نوع‬ ‫سه‬ ‫عمده‬ ‫طور‬
‫سرمایه‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬‫داری؛‬‫مکتب‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ،‫نظام‬ ‫این‬‫جهان‬ ،‫کالسيک‬ ،‫فيزیوکراتيسم‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬‫دئيسم‬ ‫فلسفی‬ ‫بينی‬
‫آزادی‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫(اصالت‬ ‫اقتصادی‬ ‫ليبراليسم‬ ‫و‬ )‫طبيعت‬ ‫(اصالت‬ ‫ناتوراليسم‬ ،)‫طبيعی‬ ‫(خداشناسی‬)‫فردی‬ ‫های‬.‫است‬ ‫گرفته‬ ‫شکل‬
‫می‬ ‫بازار‬ ‫در‬ ‫سود‬ ‫کردن‬ ‫حداکثر‬ ‫برای‬ ‫زمينه‬ ‫کردن‬ ‫فراهم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫بيشتر‬ ‫موفقيت‬ ،‫نظام‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫همسویی‬ ‫بر‬ ‫تأکيد‬ ‫ضمن‬ ‫و‬ ‫داند‬
‫می‬ ‫محکوم‬ ‫را‬ ‫دولت‬ ‫مداخله‬ ‫هرنوع‬ ‫و‬ ‫دانسته‬ ‫کافی‬ ‫اقتصادی‬ ‫تعادل‬ ‫برقراری‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫بازار‬ ‫مکانيسم‬ ،‫اجتماع‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫منافع‬.‫کند‬
‫سوسيالي‬ ‫اقتصاد‬ ‫نظام‬‫ستی؛‬‫جهان‬ ‫و‬ ‫مارکسيسم‬ ‫اقتصادی‬ ‫مکتب‬ ‫پذیرش‬ ‫با‬‫ابزار‬ ،‫جمع‬ ‫اصالت‬ ‫و‬ )‫ماده‬ ‫(اصالت‬ ‫ماتریاليسم‬ ‫بينی‬
‫به‬ ‫را‬ ‫توليد‬ ‫مادی‬‫به‬ ‫را‬ ‫جامعه‬ ‫تحوالت‬ ‫کليه‬ ‫و‬ ‫زیربنا‬ ‫عنوان‬‫می‬ ‫توليد‬ ‫مادی‬ ‫ابزار‬ ‫تکامل‬ ‫و‬ ‫پيشرفت‬ ‫تابع‬ ‫روبنا‬ ‫عنوان‬.‫داند‬
‫جامعه‬ ‫منافع‬ ‫و‬ ‫مصالح‬ ‫تأمين‬ ‫در‬ ،‫اجتماع‬ ‫موفقيت‬ ‫بيشترین‬‫آزادی‬ .‫فرد‬ ‫نه‬ ،‫است‬‫زمينه‬ ‫در‬ ‫فردی‬ ‫های‬‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬‫نفع‬
‫می‬ ‫سلب‬ ‫جامعه‬‫به‬ ‫دولت‬ ‫و‬ ‫گردد‬‫برنامه‬ ،‫جامعه‬ ‫نماینده‬ ‫عنوان‬‫می‬ ‫برعهده‬ ‫را‬ ‫ریزی‬.‫گيرد‬
‫اسالم؛‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬‫جهان‬ ‫تأثير‬ ‫تحت‬ ،‫نظام‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫در‬ ‫را‬ ‫موفقيت‬ ‫بيشترین‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫جامعه‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫نگرش‬ ‫و‬ ‫توحيدی‬ ‫بينی‬
‫تو‬ ‫ایجاد‬‫می‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫ميان‬ ‫همسویی‬ ‫کردن‬ ‫برقرار‬ ‫و‬ ‫اجتماع‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫منافع‬ ‫ميان‬ ‫ازن‬‫یک‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫فردی‬ ‫آزادی‬ ،‫اساس‬ ‫همين‬ ‫بر‬ .‫داند‬
‫به‬ ‫محدوده‬‫گسترده‬ ‫وظایف‬ ‫و‬ ‫شناخته‬ ‫رسميت‬‫به‬ ‫اجتماعی‬ ‫تأمين‬ ‫و‬ ‫توازن‬ ،‫اقتصادی‬ ‫تعادل‬ ‫ایجاد‬ ‫زمينه‬ ‫در‬ ‫ای‬‫دولت‬ ‫عهده‬
.‫است‬ ‫گذاشته‬

3. ‫اسالم‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫اهداف‬[13]
:‫دارد‬ ‫هدف‬ ‫نوع‬ ‫سه‬ ‫اسالم‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬
1‫غایی؛‬ ‫یا‬ ‫عالی‬ ‫هدف‬ .‫این‬ ‫بر‬ ‫تأكيد‬ ‫یعنی‬ ‫است؛‬ ‫عمومی‬ ‫رفاه‬ ،‫كالن‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫اسالم‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫عالی‬ ‫هدف‬‫مردم‬ ‫همه‬ ‫كه‬
‫جامعه‬ ‫در‬‫با‬ ‫اسالمی‬ ‫ی‬‫به‬ .‫برسند‬ ‫الزم‬ ‫مادی‬ ‫رفاه‬ ‫حد‬ ‫به‬ ‫ید‬‫رفاه‬ ‫پدیدآوردن‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫رفع‬ ‫برای‬ ،‫تدبيرها‬ ‫و‬ ‫راهكارها‬ ،‫نظری‬ ‫لحاظ‬
‫تفاوت‬ ،‫مردم‬ ‫همه‬ ‫برای‬‫نظام‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫اسالم‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫بين‬ ‫هایی‬.‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬
2‫ميانی؛‬ ‫اهداف‬ .‫از‬ ‫بشر‬ ‫رفاه‬ ‫و‬ ‫نيازها‬ ‫تأمين‬ ‫برای‬ ‫طبيعت‬ ‫استعدادهای‬ ‫ساختن‬ ‫بارور‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫امنيت‬ ،‫عدالت‬
‫به‬ .‫است‬ ‫اسالمی‬ ‫اقتصاد‬ ‫ميانی‬ ‫اهداف‬‫می‬ ‫یقين‬‫مگر‬ ،‫نيافته‬ ‫سامان‬ ‫تاریخ‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫هيچ‬ ‫كه‬ ‫داشت‬ ‫اظهار‬ ‫توان‬
‫آن‬‫بخش‬ ‫تمام‬ ‫آبادانی‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫عدالت‬ ‫كه‬‫اقتصادی‬ ‫های‬‫به‬ ‫باشد؛‬ ‫آن‬ ‫اهداف‬ ‫از‬‫نظامی‬ ‫هر‬ ،‫سبب‬ ‫همين‬‫دستيابی‬ ‫برای‬
‫تالش‬ ‫نظرش‬ ‫مورد‬ ‫اهداف‬ ‫به‬‫می‬ ‫پی‬ ‫را‬ ‫فراوانی‬ ‫های‬.‫گيرد‬
3‫مقدماتی؛‬ ‫اهداف‬ .‫برنامه‬ ،‫مقدماتی‬ ‫اهداف‬‫پيش‬ ‫نهایی‬ ‫و‬ ‫ميانی‬ ‫اهداف‬ ‫به‬ ‫وصول‬ ‫برای‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫هایی‬
‫می‬‫به‬ ‫كه‬ ‫ندارد‬ ‫ضرورتی‬ ‫اهداف‬ ‫این‬ .‫گيرد‬‫مستقي‬ ‫طور‬‫ناحيه‬ ‫از‬ ‫م‬‫آموزه‬ ‫ی‬‫دو‬ ‫دارای‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫بلكه‬ ‫شوند؛‬ ‫تأیيد‬ ‫دینی‬ ‫های‬
:‫باشند‬ ‫ویژگی‬
‫باشند؛‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظام‬ ‫نهایی‬ ‫و‬ ‫ميانی‬ ‫اهداف‬ ‫ق‬ّ‫ق‬‫تح‬ ‫برای‬ .‫أ‬
.‫باشند‬ ‫اسالمی‬ ‫موازین‬ ‫چارچوب‬ ‫در‬ ‫باید‬ .‫ب‬
‫می‬ ‫پيشين‬ ‫ویژگی‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫م‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫افزون‬ ‫و‬ ‫نيست‬ ‫محدود‬ ‫مقدماتی‬ ‫اهداف‬ ‫كه‬ ‫كرد‬ ‫ادعا‬ ‫توان‬‫وضعيت‬ ‫حسب‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫مكن‬
‫فرصت‬ ‫ایجاد‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫اهداف‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫برخی‬ .‫باشند‬ ‫متفاوت‬ ،‫اقتصادی‬‫قيمت‬ ‫عمومی‬ ‫سطح‬ ‫تثبيت‬ ،‫شغلی‬ ‫های‬.... ‫و‬ ‫ها‬
[1]‫نظامهای‬ ‫حسين؛‬ ،‫نمازی‬ .،‫انتشار‬ ‫سهامی‬ ‫شرکت‬ ،‫تهران‬ ‫اقتصادی؛‬1387‫ص‬ ،‫پنجم‬ ‫چاپ‬ ،31-33.
[2]‫ص‬ ‫نمازی،حسين؛‬ .37.
[3]‫نظام‬ ‫ژوزف؛‬ ،‫الژوژی‬ .‫شجاع‬ ‫ترجمه‬ ،‫اقتصادی‬ ‫های‬،‫تهران‬ ‫دانشگاه‬ ‫انتشارات‬ ،‫تهران‬ ،‫ضيائيان‬ ‫الدین‬1399،‫دوازدهم‬ ‫چاپ‬ ،
‫ص‬1.
[4]‫سيدح‬ ،‫ى‬ ّ‫ميرمعز‬ .‫پایيز‬ ،‫اول‬ ‫سال‬ ،‫اسالمی‬ ‫اقتصاد‬ ‫فصلنامه‬ ،‫اقتصادى‬ ‫نظام‬ ‫و‬ ‫اسالم‬ ‫سين؛‬1381‫شماره‬ ،3‫ص‬ ،52.
[9]‫مقدمه‬ ‫داوود؛‬ ،‫مدنى‬ .‫تئورى‬ ‫بر‬ ‫اى‬‫د‬ ‫انتشارات‬ ،‫تهران‬ ،‫مدیریت‬ ‫و‬ ‫سازمان‬ ‫هاى‬،‫نور‬ ‫پيام‬ ‫انشگاه‬1373‫ص‬ ،‫چهارم‬ ‫،چاپ‬221.
[1]‫علی‬ ،‫رزمی‬ .،‫موحد‬ ،‫مشهد‬ ،‫اقتصادی‬ ‫نظامهای‬ ‫اکبر؛‬1372‫ص‬ ،‫اول‬ ‫چاپ‬ ،11-17.
[7]‫اقتصاد‬ ‫فصلنامه‬ ،‫ميرمعزی‬ ‫سيدحسين‬ ‫ترجمه‬ ،)‫اسالم‬ ‫اقتصادی‬ ‫تحليل‬ ‫علم‬ ‫و‬ ‫اسالم‬ ‫اقتصادی‬ ‫(نظام‬ ‫اقتصاد‬ ‫و‬ ‫دین‬ ‫قحف؛‬ ،‫منذر‬ .
،‫اسالمی‬1384‫شماره‬ ،18‫ص‬ ،171-173.
[8]‫ص‬ ،‫پيشين‬ ‫حسين؛‬ ،‫نمازی‬ .42-43.
[5]‫ص‬ ،‫همان‬ .254.
[11]،‫برهان‬ ،‫تهران‬ ،‫اسپهبدی‬ .‫ع‬ ‫ترجمه‬ ،‫ما‬ ‫اقتصاد‬ ‫محمدباقر؛‬ ،‫صدر‬ .1391‫ص‬ ،‫دوم‬ ‫جلد‬14-17.
[11]‫نظام‬ ‫حسين؛‬ ‫سيد‬ ،‫حسينی‬ ‫سادات‬ .،‫مفيد‬ ‫دانشگاه‬ ،‫کالسی‬ ‫جزوه‬ ،‫اسالم‬ ‫صدر‬ ‫اقتصادی‬1381‫ص‬ ،‫مقدمه‬ ،2.
[12]‫ص‬ ،‫پيشين‬ ‫حسين؛‬ ،‫نمازی‬ .41.