2. RESPIRATORNI SISTEM
Uloga
● sprovođenje i razmena gasova
○ stvaranje glasa
○ osećaj mirisa
■ imuni odgovor na inhalirane antigene
■ sinteza i sekrecija hormona
Deli se u dve funkcionalne jedinice
●sprovodni
●i respiratorni deo
3. • Sprovodni deo
• nosna duplja
• nazofarinks
• orofarinks
• larynx
• traheja
• bronhije
• i terminalne bronhiole
• Respiratorni deo
• respiratorne bronhiole
• alveolarni duktusi
• alveolarni sakulusi
• i plućne alveole
4.
5. Nosna duplja
u morfološkom
i funkcionalnom smislu
razlikuju
❖ VESTIBULUM NASI
VPE sa dlakama i lojnim žlezdama ⇨ respiratorni epitel
❖ REGIO RESPIRATORIA
respiratorni epitel, lamina propria
, mukusne žl.
❖ REGIO OLFAKTORIA
krov nosne duplje-mirisna zona
6. 1. Vestibulum nasi
početni deo nosne duplje
ima strukturu modifikovane kože
koja naleže na hrskavicu
u koži vestibuluma nalaze se
❖ apokrine znojne žlezde glandule vestibularis
❖ lojne žlezde
❖ i dlačice( vibrissae)
7. Regio respiratoria
● predstavlja najveću regiju nosne duplje
● obložena je epitelom respiratornog tipa- troredno prizmaticni sa trepljama ili pseudoslojeviti
● epitel karakterišu lažna slojevitost (nukleusi u tri nivoa) visoke cilindrične ćelije sa kinocilijama
na apikalnom delu
● respiratorni epitel oblaže sve organe od nosne duplje do bronha
● U bronhiolama se troredno prizmaticni epitel sa trepljama zamenjuje sa
dvorednog iz matičnim epitelom sa trepljama gubeći peharaste celije
● u respiratornom sistemu prizmaticne ćelije nose pokretne treplje kinocilije
● kinocilije imaju osovinski cilindar pravilno raspoređenih mikrotubula
● kinocilije respiratornog epitela imaju važnu ulogu u uklanjanju krupnih čestica iz udahnutog
vazduha
● respiratorni epitel u respiratornoj regiji nosa naleže na lamina proprija mukoze
● lamina proprija mukoze nosne sluznice izgrađena je od rastresitog vezivnog tkiva u kojem su
smešteni brojni krvni sudovi i mešovite žlezde
● venske lakune u sluznici nosne duplje imaju važnu funkciju zagrevanju udahnutog vazduha
9. Olfaktorna regija
1. Čulne (mirisne) ćelije - bipolarni neuroni; olfaktorni nerv
2. Potporne ćelije - mehanička i metabolička potpora, lipofuscin
3. Četkaste ćelije
4. Izvorne ćelije matične ćelije
smeštena je na krovu nosne duplje
sadrži olfaktorne ,potporne, bazalne matične ćelije i malobrojne cilindrične ćelije sa
mikrovilima
olfaktorne ćelije predstavljaju bipolarne neurone
aksonski snopovi olfaktorni ćelija grade filum olfactorium mirisno vlakno
potporne ćelije su visoko prizmaticne i nose brojne mikrovile.
14. Grkljan -larynx
obložen respiratornim epitelom
❖ osim pravih glasnih žica i epiglotisa koji su obloženi pločasto slojevitim epitelom bez
orozavanja lamina epitelialis mucosae-sluznica- tunika mukoza naleže na fragmente
hrskavice
❖ ispod epitela nalazi se lamina proprija mukoze izgrađena iz rastresitog vezivnog tkiva .
❏ cartilago epiglotisa je hrskavica elastičnog tipa
Epiglotis sa faringealne i najvećeg dela laringealne strane je obložen pločasto slojevitim
epitelom bez orozavanja na bazi laringealne strane pločasto slojeviti epitel prelazi u
prizmaticna slojeviti epitel
prizmaticna slojeviti epitel u nastavku prelazi u troredna prizmaticni epitel sa trepljama
u sluznici epiglotisa nalaze se glandule epigloticae mešovite seromukozne žlezde
❏ cartilago thyreoidea cartilago, cricoideai, cartilago arytenoidea su hrskavice hijalinog tipa
za hrskavice larinksa vezuju se mišići koji su po strukturi poprečno prugasti pa se kontrahuje pod
uticajem volje
15. LARINKS SA EPIGLOTISOM I GLASNIM ŽICAMA
- razdvajanje puteva DT i RT
- elastična i hijalinska hrskavica
- fonacija (glasne žice; vokalni
mišić)
- respiratorni epitel; VPNE
- larinksni mišići
- muko-serozne žlezde
komor
e
16.
17. Dušnik ili traheja
● je obložen troredoprizmatičnim epitelom sa trepljama- lamina epithelialis
● naleže na
● laminu propriju izgrađenu iz rastresitog vezivnog tkiva u kome se nalaze
glandule tracheales-seromukozne žlezde
● paries membranaceas tracheae čini zadnju petinu obima dušnika
● trahealna hrskavica je membranoznog tipa
● na površini hrskavice nalazi se omotač perihondrijum
● tunica adventicija spoljašnji omotač dušnika je izrađena iz rastresitog vezivnog
tkiva
18. TRAHEJA
Mukoza
respiratorni epitel
troredo prizmatični sa trepljama
lamina propria
limfni čvorići
Submukoza
vezivno tkivo
trahejne žlezde
Hijalinska hrskavica
(trahejni mišić i
vezivno tkivo)
Adventicija
rastresito VT
krvni i limfni sudovi
nervna vlakna
22. Primarni i sekundarni bronhi
imaju strukturu veoma sličan dušniku osim što dolazi do fragmentacije hrskavice
fragmenti hrskavice međusobni su povezani snopovima glatke muskulature
u daljem granju bronha i bronhiola
sve manje hrskavice a sve više glatkih mišića
i ćelija na nivou bronhiola
nestaju peharaste celije iz epitela
nestaju žlezde i sluznice i hrskavica iz zida
23.
24. ● Primarni i sekundarni Bronhi
● imaju strukturu veoma sličan dušniku osim što dolazi do fragmentacije hrskavice
● fragmenti hrskavice međusobni su povezani snopovima glatke muskulature
25. - prečnik < 1
mm
• smanjenje visine epitela:
pseudostrat. trepljasti ⇨ cilindr. trepljasti ⇨ kock. sa trepljama
•smanjenje broja trepljastih, pojava/povećanje broja Klarinih ćelija
•smanjenje broja i gubljenje mukusnih ćelija; žlezda nema
• poneka četkasta i ćelija sa sitnim granulama
• potporna komponenta – glatke mišićne ćelije (relativno debeo sloj)
• hrskavica ponegde, na mestima grananja
Bronhiole
u daljem granju bronha i bronhiola sve manje hrskavice a sve više glatkih mišića i ćelija
na nivou bronhiola nestaju peharaste celije iz epitela
nestaju žlezdesluzne i hrskavica iz zida
26. Klarine ćelije
- kupolasto uzdignuta površina
- sintetski aparat, gl EPR, granule
- sintetišu lipoproteine (surfaktanti)
- antimikrobni peptidi
- detoksikacija (glEPR)
- matične ćelije
Susan D. Reynolds and Alvin M. Malkinson (2010) Clara Cell: Progenitor for the Bronchiolar Epithelium. The
International Journal of Biochemistry and Cell Biology 42, 1–4
27.
28. RESPIRATORNE BRONHIOLE
• kockaste ⇨ niskokockaste trepljaste ćelije i Klarine ćelije ⇨
pretežno Klarine ćelije
• elastična vlakna i glatke mišićne ćelije u podepitelskom
vezivu
terminalna bronhiola sa svojim ograncima i alveolama formira plućni lobulus
u terminalnom bronhiola ma nalazi se visoko prizmaticni epitel sa kinocilijama
u respiratornom bronhiolama nalazi se kockasti epitel sa trepljama mestimično isprekidan
prisustvom plućnih alveola
29. Plućne alveole
❖ se otvaraju u alveolarne duktuse saculuse
❖ i respiratorne bronhiole i alveolarni epitel je izgrađen iz pneumocita tipa 1 i 2 i plućnih
makrofaga
❖ pneumociti tipa 1 su pločaste ćelije kroz koje se odvija razmena gasova
❖ preko bazalne membrane pneumocititi tipa jedan suprotnom kontaktu sa plućnim
kapilarima
❖ respiratorno barijeru čine
❖ pneumociti tipa I
❖ bazalna membrana alveolarnog epitela
❖ bazalna membrana kapilara
❖ endotel kapilara
❖ pneumociti tipa 2 su velike kockaste ćelije u kojima se sintetiše iz kojih se luči surfaktant
❖ surfaktant omogućuje ravnomerno širenje alveola i neophodan je za funkciju pluća
❖ pneumociti tipa 2 su matične ćelije alveolarnog epitela na računu koji se vrši regeneracija
30. ALVEOLUSNI KANALI I ALVEOLUSNE KESE
✱✱
✱✱
- bočno ograničen
alveolama
- “čvorići” glatkih mišića
- prostori okruženi klasterima
alveola
- mogu se sresti i duž alveolusnog
kanala
31. ALVEOLE
● pneumociti tipa I
pločaste ćelije kroz koje se odvija
razmena gasova
● pneumociti tipa II-surfaktant
surfaktant se počinje stvarati oko 23.
nedelje intrauterinog života ima ga
dovoljno za preživljavanje prevremeno
rođenog deteta sa oko 27. nedelja
intrauterinog života
● retko poneka četkasta ćelija
● interalveolusne septe sa kapilarima
● prašinasti makrofagi
● ćelije karakteristične za vezivna tkiva
epitel plućne alveole
33. Pneumociti tipa I
- pokrivaju oko 95% površine
- formiraju sa susednim ćelijama zonulae occludentes i
dezmozome
- nemaju sposobnost deobe
34. Pneumociti tipa II
- sekretne ćelije
- međućelijske veze
- granule - lamelarna tela - fosfolipidi, neutralni lipidi
i proteini
- izvorne ćelije
35. Plucni intersticijum
na koji naleže alveolarni epitel i u kome se nalaze plućni kapilari izgrađen je iz nežnog vezivnog
tkiva sa velikim brojem elastičnih vlakana elastična vlakna ispusnog intersticijuma u kontinuitetu
su sa elastičnim vlaknima isto je ure što je značajna u procesu respiracije
36. Prašinasti makrofagi
plućni makrofagi pripadaju mononuklearnom fagocitnom sistemu organizma
plućni makrofagi potiču od krvnih monocita
alveolarni makrofagi se ameboidno kreću po površini alveola
makrofagi fagocitoza čestice prašine i delom ih stvaraju putem enzima smešteni u sopstvenim
lizozomima
37. Plućna i bronhijalna cirkulacija
- plućna cirkulacija - donosi redukovanu krv na oksigenaciju i vraća je u srce
- bronhijalna cirkulacija - donosi oksigenisanu krv
- plućna i bronhijalna cirkulacija anastomoziraju na nivou veze između sprovodnog
i respiratornog dela i završavaju se u plućnim kapilarima
