1. The document analyzes the main factors and chronology of the entry and spread of Islam in West Africa from 700-1100 CE.
2. It identifies key events like military expeditions that opened trade routes, the role of trade in spreading Islam along the Trans-Saharan trade networks, and the influence of the Almoravid movement in transforming the political, economic and social landscape of West Africa.
3. The chronology discusses early peaceful proselytization (7th century), the establishment of Muslim communities and trading posts (8th-10th century), and the religious reforms of the Almoravid movement who conquered major cities in the 11th century.
Sejarah Kemasukan dan Perkembangan Islam di Afrika Barat (700-1100M)
1. SEJARAH
KEMASUKAN DAN
PERKEMBANGAN
ISLAM DI AFRIKA
BARAT
(700-1100M)
WAN MOHD AMIROL ASHRAF
BIN WAN MOHD BADRUDDIN
CALON SARJANA
PROGRAM SISWAZAH PENGAJIAN ARAB
DAN TAMADUN ISLAM
FAKULTI PENGAJIAN ISLAM, UKM
EZAD AZRAAI JAMSARI
PENSYARAH KANAN
PUSAT KAJIAN BAHASA ARAB
DAN TAMADUN ISLAM
FAKULTI PENGAJIAN ISLAM
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
2. PERNYATAAN MASALAH
Berdasarkan kepada pernyataan Daniel F. McCall dalam penulisan beliau
yang bertajuk “Islamization Of The Western And Central Sudan In The
Eleventh Century.” dalam buku Aspects of West African Islam terbitan
Boston University pada tahun 1971. Dalam tulisan tersebut beliau
menyatakan:
“Islam moved into northern and western Africa in a series of spasmodic
thrusts. There have been four such pulsations to date. Each was completed
in less than a century. The first was in the seventh century A.D, the second
in the eleventh, the third in the late eighteenth to early nineteenth; and the
fourth in the first six decades of the twentieth century. Two of these periods
have been essentially military: the conquests of the seventh and the jihads
of the eighteenth-nineteenth centuries. The other two were principally
periods of peaceful proselytization the twentieth century, under European
colonial rule, completely so, and the eleventh century, despite the
spectacular case of the Almoravids (which dominates the literature) was for
the majority of the cases a time of peaceful conversion.”
2
3. OBJEKTIF
I. Menganalisis faktor utama dalam kemasukan dan
perkembangan Islam di Afrika Barat.
II. Mengenal pasti kronologi sejarah kemasukan dan
perkembangan Islam ke Afrika Barat
3
5. HASIL KAJIAN
1. FAKTOR UTAMA DALAM KEMASUKAN
DAN PERKEMBANGAN ISLAM
EKSPEDISI KETENTERAAN TELAH
MEMBAWA KEPADA PEMBINAAN
LALUAN PERDAGANGAN SERTA
TELAGA DARI TAMDULT SEHINGGA
AWDAGHUST
WANG YANG DIKELUARKAN
PADA ERA HISYAM IBN ABD
MALIK
TUGU ‘UQBAH IBN NAFI’
DI ALGERIA
I. PERLUASAN KUASA ISLAM
MEMAINKAN PERANAN PENTING
DALAM MEMBUKA LALUAN
KEPADA PENYEBARAN ISLAM
PADA PERINGKAT AWAL.
5
6. FAKTOR UTAMA DALAM KEMASUKAN
DAN PERKEMBANGAN ISLAM
KOMODITI UTAMA YANG DIPERDAGANGKAN
ADALAH GADING, GARAM, EMAS, BARANGAN BESI,
HASIL KRAF TANGAN, DAN SEBAGAINYA.
PERDAGANGAN DIGERAKKAN OLEH PEDAGANG
MUSLIM DARIPADA ORANG ARAB, SANHAJA SERTA
SUKU AFRIKA SEPERTI WANGARA, DYULA DAN
DAFIN.
II. PERDAGANGAN TURUT MEMBERIKAN
KESAN YANG BESAR DALAM PENYEBARAN ISLAM DI
AFRIKA BARAT. AKTIVITI INI TELAH MEMBAWA
KEPADA PENINGKATAN KEPENTINGAN LALUAN
PERDAGANGAN TRANS-SAHARA.
6
7. FAKTOR UTAMA DALAM KEMASUKAN DAN
PERKEMBANGAN ISLAM
DINAR EMAS ERA
YUSUF IBN TASHFIN
GAMBARAN ABU BAKR IBN
‘UMAR DALAM CARTA MAJORCAN
7
ABU BAKR IBN UMAR BERSAMA-SAMA DENGAN
SEKUTU MEREKA DARIPADA KERAJAAN TAKRUR
BERJAYA MENGUASAI AWDAGHUST DARIPADA
KERAJAAN GHANA. PADA 1076 MASIHI MEREKA
BERJAYA MENAWAN KOUMBI SALEH IBU KOTA
GHANA.
KEJATUHAN GHANA MEMBAWA KEPADA
PENINGKATAN PENGARUH KERAJAAN-KERAJAAN
KECIL DENGAN BEBERAPA DARIPADANYA YANG
DIPIMPIN OLEH PERMERINTAH MUSLIM
PERINGKAT KEDUA GERAKAN INI DIPIMPIN OLEH
YUSUF IBN TASHFIN YANG MEWAKILI SAYAP
UTARA DAN ABU BAKR IBN ‘UMAR YANG MEWAKILI
SAYAP SELATAN
III. GERAKAN AL-MURABITUN TURUT
MEMBERIKAN KESAN BESAR KEPADA
PENYEBARAN ISLAM DI SELATAN SAHARA SERTA
AFRIKA BARAT. GERAKAN INI DIASASKAN OLEH
YAHYA IBN IBRAHIM DAN IBN YASIN
8. DAPATAN KAJIAN
2. KRONOLOGI SEJARAH KEMASUKAN DAN
PERKEMBANGAN ISLAM
PERINGKAT SATU – FASA KUARANTIN
1. 19H – AMR
AL-AS
MEMASUKI
MESIR
2. 20H – PENAKLUKAN
IRFIQIYYAH OLEH
UQBAH IBN NAFI’
4. 87H –
EKSPEDISI KE
SUS AL-AQSA,
SIJILMASA DAN
WADI DAR’A
OLEH MUSA IBN
NUSAYR
TRIPOLI
FEZZAN
3. 47H – EKSPEDISI
KE SELATAN
TRIPOLI, FEZZAN
DAN KAWAR
SIJILMASA
8
9. PERINGKAT SATU – FASA KUARANTIN
2. 115H –
EKSPEDISI ABD
RAHMAN IBN
HABIB IBN ABI
UBAYDAH AL-
FIHRI
3. SELEPAS 115H -
PEMBINAAN LALUAN
DAN TELAGA DARI
TAMDOULT
SEHINGGA
AWDAGHUST
1. 106-125H - SUKU
BERBER SEPERTI
LAMTUNA, JUDDALA
DAN MASSUFA
MENERIMA ISLAM
KETIKA ERA
PEMERINTAHAN
KHALIFAH HISYAM
IBN ABD MALIK
9
10. PERINGKAT DUA – FASA PERCAMPURAN
1. ABAD KE-8M–
KEWUJUDAN
KOMUNITI MUSLIM
YANG TERDIRI
DARIPADA SUKU
BERBER, MANDE
DAN SONINKE
2. ABAD KE-9 SEHINGGA 10
MASIHI – PEMBUKAAN
PENEMPATAN PEDAGANG
MUSLIM DI KOUMBI SALEH
(GHANA) DAN GAO (SONGHAY).
3. ABAD KE-10M –
KEMUNCULAN KOTA
PERDAGANGAN SEPERTI
TAHERT, ZAWILA,
SIJILMASAH, TADMEKKA
DAN AWDAGHUST.
10
11. PERINGKAT KEDUA – FASA PERCAMPURAN
2. PENEMUAN BATU
NISAN PEMERINTAH
GAO BERTARIKH
494H
1. WAR DYABE
PEMERINTAH
TAKRUR MEMELUK
ISLAM SEKITAR
AWAL ABAD KE-11M.
BERKEMUNGKINAN
MILIK DIA KOSSOI
PEMERINTAH KE-15
DINASTI DIA
3. 1067M – TUNKA MANIN
MEMBENARKAN
PEDAGANG MUSLIM
MEMBINA PENEMPATAN
MEREKA DI KOUMBI SALEH
11
12. PERINGKAT KETIGA – FASA REFORMASI – GERAKAN AL-
MURABITUN
GAMBARAN ABU BAKR IBN
‘UMAR DALAM CARTA
MAJORCAN
1. 1039M –
GERAKAN AL-
MURABITUN
DIMULAKAN OLEH
YAHYA IBN
IBRAHIM DAN IBN
YASIN
3. 1076 MASIHI –
GERAKAN AL-
MURABITUN
BERJAYA MENAWAN
KOTA KOUMBI
SALEH
2. 1054M - GERAKAN
AL-MURABITUN YANG
DIPIMPIN OLEH ABU
BAKR IBN ‘UMAR
BERJAYA MENGUASAI
AWDAGHUST
DENGAN BANTUAN
SEKUTU MEREKA.
PENINGGALAN KOTA
KOUMBI SALEH
12
13. KESIMPULAN
• PERLUASAN WILAYAH SERTA EKSPEDISI KETENTERAAN
TELAH MEMBUKA JALAN KEPADA PENYEBARAN ISLAM DI
SELATAN SAHARA DAN AFRIKA BARAT.
• MALAH USAHA INI JUGA MENJADI PERINTIS KEPADA
PENINGKATAN KEPENTINGAN LALUAN PERDAGANGAN
TRANS-SAHARA
• USAHA DAKWAH DITERUSKAN OLEH PEDAGANG DAN JUGA
PENDAKWAH ISLAM YANG TERDIRI DARIPADA KOMUNITI
ARAB, SANHAJA MAHUPUN SUKU AFRIKA TEMPATAN SEPERTI
DAFIN, WANGGARA, DAN DYULA.
• KEJAYAAN DAN PENGARUH GERAKAN AL-MURABITUN
BERJAYA MENGUBAH LANDSKAP POLITIK, EKONOMI DAN
SOSIAL DI AFRIKA BARAT.
13
14. Sekian, terima kasih
Program Siswazah Pengajian Arab dan Tamadun Islam
Pusat Kajian Bahasa Arab dan Tamadun Islam
Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia