Disa mendime per Evolucionin

1. Lënda:Biologji
Tema:Teoria e evolucionit
E punoi:
Erhan Luma

2. Përmbajtja
1. Evolucioni
2. Çarls Darvini
3. Historia e evolucionit
4. Evolucioni i shpendëve
5. Evolucioni i gjitarëve
6. Evolucioni i njeriut
7. Homo sapiensi
8. Përmbledhje

3. Evolucioni
◈ Evolucioni është një proces i ndryshimit të vazhdueshëm nga një gjendje
më e ulët, e thjeshtë, ose më e keqe në një gjendje më të lartë, më
komplekse ose më të mirë. Proceset evolutive i japin jetë diversitetit në
çdo nivel të organizimit biologjik, si në specie, organizma individualë dhe
në molekula si ADN-ja dhe proteinat.
◈ Këtë teori i pari e ka dhënë natyralisti anglez Çarls Darvini

4. Çarls Darvini
◈Çarls Darvini (1809-1882) ishte fëmia i doktorit Robert Darvin
dhe Susanah Darvin. Ai ishte një natyralist anglez që themeloi
teorinë e evolucionit sipas së cilës të gjitha krijesat zhvillohen me
kalimin e kohës.
◈Sipas tij zhvillimi i krijesave të gjalla që ndanin midis tyre të
njëjtin paraardhës, ishte rrjedhojë e një procesi të
quajtur seleksionim natyror. Evolucioni dhe seleksionimi natyror
ishin një ide shumë përparimtare për atë kohë. Megjithatë vetëm
me themelimin e Sintezës Moderne Evolucioniste nga vitet 1930
deri më 1950, u pranua se selektimi natyror ishte mekanizimi bazë
i evolucionit.
◈Ai mori pjesë në një udhëtim 5 vjeçar në bordin e anijes Beagle,
udhëtim i cili i ndihmoi shumë në teorinë e tij.

5. Historia e evolucionit
◈Propozimi se një lloj kafshe mund ta ketë prejardhjen nga një nga kafshë e një lloji tjetër
shkon në kohën filozofëve grekë para-Sokratikë,si Anaksimandri dhe Empedokli.
◈ Çështja e origjinës gjithnjë e ka twrhequr vwmendjen njerëzore. Megjithëse rrënjët e
biologjisë moderne evolucionare janë ngulitur fort në botimin e 1859 të Çarls Darvinit mbi
origjinën e llojeve me anë të mjeteve të përzgjedhjes natyrore, zhvillimi historik i biologjisë
evolucionare mund të gjurmohet shumë më tepër se kjo. Para Darvinit kishte shumë
pikëpamje jo evolucionare të botës natyrore, shumë prej të cilave pengonin çdo përpjekje
për të zhvilluar një pikëpamje evolucionare botërore. Në kundërshtim me këto pikëpamje
materialiste, Aristoteli i përkufizon të gjitha gjërat natyrore, jo vetëm ato frymore, si forma
të disa ideve të fiksuara natyrore. Kjo ishte pjesë e kuptimit të tij teleologjik të natyrës në të
cilën të gjitha gjërat kanë një rol të qëllimtë për të luajtur në rendin hyjnor kozmik.

6. ◈ Në shekullin e 17-të metoda e re e shkencës moderne hodhi poshtë propozimet e
Aristotelit dhe kërkoi shpjegimin e fenomeneve natyrore në lidhje me ligjet e natyrës të
cilat ishin të njëjta për çdo gjë të dukshme dhe nuk kishin nevojë të viheshin në punë
nga ndonjë rend hyjnor kozmik. John Ray përdori një nga termat e përgjithshme të
tipeve natyrore të fiksuara, “speciet”, te kafshët dhe bimët, duke propozuar se çdo
specie përkufizohet nga tiparet që i dallojnë nga të tjerët dhe që çojnë te pasardhësit.
Këto specie ishin formuar nga Zoti, por me ndryshime të shkaktuara nga kushtet lokale.
Klasifikimi biologjik i prezantuar nga Karl Lineu në 1735 i shihte speciet si të fiksuara
sipas një plani hyjnor.
◈ Teoria e Evolucionit dhe Teza e Seleksionimit Natyror u trajtuan në mënyrë të detajuar
nga Charles Darvin në librin e tij "Origjina e species" , botuar në vitin 1859. Në vitet
rreth 1930, seleksionimi natyror i Darvinit u pasurua me rregullat e trashëgimisë së
Mendelit, duke çuar në lindjen e Teorisë Sintetike të Evolucionit. Është, pikërisht, kjo
teori ajo që krijoi themelet e biologjisë moderne.

7. Evolucioni i shpendëve
◈ Shpendët u shfaqën vonë në planetin tonë. Si fillim
u shfaqën insektet, shumë kohë më parë. Ato ishin
pionerët e parë të qiellit. Fosilet më të hershme të
shpendëve sygjerojnë që shpendi i parë ka qenë
Archaeopteryx i cili ka qenë në historinë e
evolucionit tranzicioni në mes zvarranikëve dhe
shpendëve. Fosilet e këtij shpendi janë zbuluar në
Gjermaninë jugore dhe besohen të jenë 150 milion
vjecare. Shkenca e ka pranuar plotsisht që
Archaeoopteryx është një formë e tranzicionit në
mes të zvarranikëve dhe shpendëve, pra të
evoluimit të zvarranikëve drejt shpendëve në
epokën Jurassic (150 milionë vjet më parë).

8. Evolucioni i gjitarëve
◈ Evolucioni i gjitarëve ka kaluar nëpër shumë faza që nga shfaqja e parë e paraardhësve të tyre
synapsidë në periudhën e vonshme të karbonit. Format më stërgjyshore në klasën Mammalia
janë gjitarët vezë-hedhës në Prototheria nënklasa. Kjo klasë fillimisht filloi si diçka afër
platypus dhe evoluar në gjitarët moderne. Nga mesi i Triasikut, kishte shumë lloje synapside
që dukeshin si gjitarë. Linja që çon në gjitarët e sotëm ndahet në Jurassic. Më vonë, linjat
eutherian dhe metatherian janë ndarë; metatherians janë kafshët më të ngushtë të lidhura me
marsupials, ndërsa eutherians janë ato që lidhen më ngushtë me placentals. Meqenëse
Juramania, eutherianja më e hershme e njohur, jetonte 160 milionë vjet më parë në Jurassic,
kjo divergjencë duhet të kishte ndodhur në të njëjtën periudhë.

9. Evolucioni i njeriut
◈ Evolucioni i njeriut karakterizohet nga një numër i rëndësishëm ndryshimesh
morfologjike, fiziologjike dhe të sjelljes, që kanë ndodhur qysh nga ndarja ndërmjet
paraardhësit të njeriut dhe shimpanzesë.
◈ Mendohet se origjina e njeriut është e njejtë me atë të qenieve të gjalla. Njeriu qe
rezultat i një evolucioni të gjatë. Ka shumë teori rreth origjinës së qenies së gjallë.
Shumica e shkencëtarëve mendojnë se homo sapiensi është shfaqur para 100.000
vitesh. Skeletet antike kanë treguar se qenie të tjera, të ngjashme me qeniet
humane kanë jetuar 4 milion vite më parë se homo sapiensi.

10. Homo sapiensi
◈ Homo sapiensi është qenie humane intelegjente. Skeletet
e para të homo sapiensit janë gjetur në Neandertal dhe
në shpellën e Kromanjonit. Njeriu i Neandertalit ka jetuar
në paleolit në Europë dhe në Azi. Megjithëse njerzit e
Neandertalit u quajtën homo sapiensata dallojnë në
pamje nga njeriu i sotëm. Kishin ballë të ulët dhe të
pjerrët, trupin e mbuluar me qime, duar më të gjata, trup
më të shkurtër, trurin e ishin më të madhë. Njerzit e
Neandertalit u zëvendësuan në Europë nga njerzit e
Kromanjonit. Njerzit e Kromanjonit prej të cilëveka
shumë mundësi të kenë rrjedhur njerzit e sotëm.

11. Përmbledhje
◈ Evolucioni është një proces i ndryshimit të vazhdueshëm nga një gjendje më e
ulët, e thjeshtë, ose më e keqe në një gjendje më të lartë, më komplekse ose më të
mirë.
◈ Këtë teori i pari e ka dhënë natyralisti anglez Çarls Darvini
◈ Fosilet më të hershme të shpendëve sygjerojnë që shpendi i parë ka qenë
Archaeopteryx i cili ka qenë në historinë e evolucionit tranzicioni në mes
zvarranikëve dhe shpendëve.
◈ Format më stërgjyshore në klasën Mammalia(gjitarët) janë gjitarët vezë-hedhës në
Prototheria nënklasa.
◈ Shumica e shkencëtarëve mendojnë se homo sapiensi është shfaqur para 100.000
vitesh.
◈ Homo sapiensi është qenie humane intelegjente.

12. Ju faleminderit!
Pyetje?