2. Perveq levizjes se dukshme ditore se bashku me te gjitha
yjet, Dielli kryen edhe nje levizje tjeter te dukshme vjetore e
cila mund te diktohet lehte, sepse ai ndryshon poziten e vet
ndermjet yjeve. P.sh. Nese e shikojm vendosjen e yjeve ne
ndonje mbremje dhe pas 1 apo 2 muajve ne te njejten ore e
shikojme qielin perseri, ateher do te verejm disa dallime te
cilat ndodhin sepse dielli zhvendoset ndermjet yjeve nga
perendimi ne lindje. Kjo tablo perseritet qdo vit.
Gjithashtu, jemi deshmitar se dielli gjat veres ne mesdit
ngrihet me lart, kurse gjat dimrit eshte me posht. Kjo
deshmon se rruga e tij vjetore nuk eshte paralel me
ekuatorin, sepse nese do te ishte paralel me ekuatorin
ateher do te rrinte ne te njejten pike ne te gjitha stinet.
Rruga vjetore e tij percaktohet duke e matur koordinatat
ekuatoriale te qendres se tij.
3. Vendi gjeometrik I pikave neper te cilat kalon dukshem qendra e
diellit gjat nje vitit quhet ekliptik. Ekliptika paraqet nje rreth te madh
te sferes qiellore dhe rrafshi I saj formon kendin ε =23º27’ me
rrafshin e ekuatorit qiellor.
Ekliptika e pret ekuatorin ne dy pika, ne pikat e ekuinoksit te
pranveres dhe te vjeshtes. Pikat qe I pergjysmojne harqet e
ekliptikes ndermjet pikave te ekuinokseve quhen pika te solsiciteve
dhe ndahen ne solsiciti I veres dhe I dimrit.
Rreth 21 marsi, Dielli kalon nga hemisfera jugore ne ate veriore. Si
fillim I pranveres merret kalimi I diellit neper ekuinoksin e pranveres.
pas kalimit ne ekuinoks te pranveres, dielli qdo dite zhvendoset
neper ekliptik gati 1º sepse rrotullimi I plote neper ekliptik prej 360º e
kryen per 1 vit. Lartesia ne horizont ne mesdit vazhdimisht I rritet,
ashtu qe dita zgjatet vazhdimisht, kurse nata shkurtohet. Kjo zgjatje
e dites vazhdon deri me 22 qershor deri sa dielli e arrin solsicitin e
veres. Kah 23 shtatori deklinacioni I diellit zvogelohet nga vlera
maksimale ne zero. Nga vlera zero, deklinacioni I diellit
vazhdon te zvoglohet deri sa nuk arrin ne vleren minimale qe
ndodh rreth 22 dhjetorit, kur fillon stina e dimrit.
4.
5. Intervali kohor ndrmjet dy kalimeve te njepasnjeshme te
qendres se diellit neper piken e ekuinoksit te pranveres quhet
vit tropik. Gjat ketij intervali nderrohen stinet e vitit teresisht.
Gjatesia e vitit tropik ndryshon shum ngadal dhe ne kuhet tona
permban 365d 5h 48m 46s.
Ne qiellekliptika kalon neper 12 yjesi. Brezi I qiellit qe zene
keto yjesi quhet brez I zodiakut. Ne secilen yjesi dielli qendron
afro 1 muaj.
Pranvera peshqit Ж dashi Ϫ demi Ϭ
Vera binjaket π gaforrja Ѳ luani ϑ
Vjeshta vajza Ѭ peshorja Ω akrepi Ϣ
Dimri shigjetari ϡ bricjapi ϗ shtemba ʬ
6. Kater pikat kryesore te ekliptikes gjenden ne:
1. Ekuinoksi I pranveres ne yjesin peshqit
2. Solstici I veres ne yjesin binjaket
3. Ekuinoksi I vjeshtes ne yjesin vajza
4. Solstici I dimrit ne yjesin shigjetari
Yjesit ku ndodhet dielli nuk duken. Por, shihen
ato qe jan ne anen e kundert te diellit.
Shpejtesia e levizjes se dukshme te diellit
neper ekliptik nuk eshte e njetrajtshme. Rrugen
nga ekuinoksi I pranveres deri te ekuinoksi I
vjeshtes dielli e kalon per 186d, ndersa nga
ekuinoksi I vjeshtes deri te I pranveres per
179d. Kjo tregon se dielli nuk leviz
njetrajtesisht.
7. 1. Gjatesit e ndryshme te dites dhe te nates,
ne nje vend gjat vitit ose ne ne vende te
ndryshme ne te njejtin moment.
2. Paraqitja e brezave klimatik ne siperfaqen e
tokes si rezaltat I pjerrtesis se rrezeve
renese te diellit.
3. Paraqitja e stineve te vitit, fillimet dhe
perfundimet, jame te lidhura me pjerrtesin e
boshtit te rrotullimit te tokes me rrafshin e
orbites zhvendosjen paralele me vetvete
dhe me poziten e kater pikave karakteristike
ne ekliptik.
