Kendveshtrimi katolik nr. 5

KËNDVËSHTRIMI KATOLIK
NJË BESIMTAR PËRBALLË EVOLUCIONIT.
21 PRILL 2019
Nr. 6
PËRMBAJTJA
KREACIONIZMI APO
EVOLUCONIZMI? A
ËSHTË KJO DILEMA?
(PJESA E PARË)
NË NUMRIN E
ARDHSHËM
KREACIONIZMI APO
EVOLUCONIZMI? A
ËSHTË KJO DILEMA?
(PJESA E DYTË)
Ju lutem
na kontaktoni me
pyetje për të njohur
këndvështrimin
katolik!
vatrabiblike@gmail.com
Pas diplomimit në fizikë, ka kryer disa aktivitete hulumtimi në
fushën e optikës së integruar para se të ndërmarrë profesionin e
profesorit. Aktualisht është profesor i matematikës dhe fizikës në
një lice shkencor. Ka publikuar “Evoluzionismo e cosmologia.
Ovvero: Cosa c’entra Darwin con la vita, l’Universo e tutto
quanto?” (Cantagalli 2011).
Michele Forastiere
“...vendosa t’i shkruaj për ty, i përndritshmi
Teofil, ....që të jesh i sigurt për palëkundshmërinë
e mësimeve që more.”
(Lk 1,3-4)
Michele..Forastiere,
Profesor i matematikës dhe
fizikës prezanton
shkurtimisht përmbajtjen e
librit të tij lidhur me teorinë
e evolucionit, duke e
përshtatur atë në mënyrë të
saktë në kontekstin e një
dialogu të respektueshëm
mes shkencës, filozofisë
dhe besimit. Më poshtë
është një përmbledhje e
fjalimit të tij.
Libri im është fryt i disa
viteve reflektim personal në
çështje themelore që secili
prej nesh kërkon në vetvete
së paku një herë në jetë:
kush jemi ne, prej nga kemi
ardhur, pse ekziston bota -
me pak fjalë, pyetjet e
origjinës dhe e evolucionit
të Njeriut dhe Universit.
Për shkak të profesionit
(unë jam një fizikant) unë
nuk mund të bëja ndryshe,
veç t'i përballoja këto pyetje
nga një këndvështrim
rreptësisht galilean. Tani,
kushdo që i vë vetes synimin
për të analizuar shkencërisht
problemin e origjinës,
pashmangshmërisht vjen tek
teoria evolucionit më e
përhapur dhe e akredituar
aktualisht, që është; Sinteza
Moderne e Evolucionit, një
pasardhëse e drejtpërdrejtë
dhe e azhornuar e teorisë së
famshme të Çarls Darvinit
për përzgjedhjen natyrore
("Origjina e specieve
nëpërmjet përzgjedhjes
natyrore, ose ruajtjen e
racave të favorizuara në
luftën për jetën ", 1859).
Dihet pak a shumë nga të
gjithë - në format e saj më
të larmishme, imazhi i
"ecjes së progresit njerëzor"
që u krijua nga vepra e
mëvonshme e Darvinit në
shfaqjen e Njeriut në Tokë
KREACIONIZMI APO EVOLUCONIZMI? A ËSHTË KJO DILEMA?
(PJESA E PARË)
Mbi Origjinën E Specieve
Çarls Darvin

F A Q J A 2
("Origjina e Njeriut dhe
Përzgjedhja..Seksuale",1871):
imazh që sugjeron, në një mënyrë
skematike, por efektive, idenë e
ardhjes së Njeriut nga një
paraardhës majmun (edhe pse
sipas biologëve evolucionistë,
duhet të themi më saktë se Njeriu
dhe majmunët modernë janë
pasardhës nga një paraardhës i
përbashkët tashmë i zhdukur).
Besoj se është po aq i njohur
fakti që teoria e Darvinit ngjalli
menjëherë polemika të forta,
pjesërisht për shkak se mendohej
të shkaktonte një goditje të rëndë
me imazhin e Njeriut si zotërues
dhe padron i Natyrës, por mbi të
gjitha sepse ai e mohoi hapur
imazhin e Krijimi biblik të
njeriut nga balta. Në fakt, sikleti
u ndje kryesisht nga pjesë të
ndryshme protestante të lidhura me
një interpretim literal të Biblës,
ndërkohë që duhet theksuar që
Kisha Katolike kurrë nuk u shpall
zyrtarisht mbi teorinë e Darvinit
(për të cilën kurrë nuk i përmëndi
këto vepra) ose mbi evolucionin në
përgjithësi (deri në fjalimin e
famshëm të Gjon Palit II të vitit
1996, i cili "U hap" ndaj teorisë
shkencore të evolucionit).
Megjithatë, gjatë viteve kam vënë
re që shumë njerëz vazhdojnë të
përdorin teorinë e Darvinit si një
argument anti-teist. Në këtë pikë,
si një shkencëtar dhe një besimtar,
ndjeva nevojën të kuptoja diçka
më shumë se çka mësohej në
shkollë, dëgjohej në TV dhe
lexohej në revista dhe libra
shkencorë. Është i nevojshëm një
sqarim i rëndësishëm në këtë
drejtim. Kur flasim për
"darvinizëm", ne në përgjithësi
tentojmë t'i ngatërrojmë nivelet
shkencore dhe filozofike. Le të
themi menjëherë se Darvinizmi
filozofik është një princip
shpjegues i Realitetit që bazohet në
materializëm (duke mohuar kështu
ekzistencën e Zotit dhe të çdo
forme të transcendencës1
); si i tillë,
pra, është një qëndrim i respektuar
metafizik - i cili në vetvete, nuk
mund të konsiderohet më i mirë
apo më i preferueshëm nga
qëndrimet e tjerë metafizik. Nga
ana tjetër, Darvinizmi shkencor
(domethënë çdo teori shkencore që
frymëzohet drejtpërdrejt nga vepra
e Darvinit) është një skemë
interpretuese e pjesës fizike të
Realitetit, e cila për këtë arsye
duhet të përfshihet në sferën e
shkencës galileane. Tani, në filozofi
ka qenë e njohur prej shekujsh që
asnjë teori shkencore (edhe nëse
është vërtetuar përtej çdo dyshimi të
mundshëm), nuk është në gjendje të
demostrojë ekzistencën ose
mosekzistencën e një pjese të
realitetit transhendent të natyrës (ku
pjesa fizike, ajo që mund të
hulumtohet nga shkenca, është një
nëngrup i saj). Prandaj, ata që
mendojnë se darvinizmi shkencor
mund të sjellë ujë në mullinjtë e
bazave metafizike të filozofisë,
është seriozisht gabim. Si
shkencëtar, jo si besimtar, qëndrime
të tilla gjithmonë kanë qenë të
pakëndshme për mua. Më pas u
përpoqa të theksoj, me kompletimin
e librit, në cilat përfundime
filozofike mund të arrijmë bazuar
në "gjendjen faktike" të njohurive
aktuale mbi evolucionin biologjik.
Le të shohim së pari kush janë sot
njohurinë "shkencërisht të
konstatuara" (në kuptimin
Galilean) për evolucionin
biologjik: Toka u formua rreth katër
miliardë e gjashtëqind milion vjet
më parë, në një kënd jo veçanërisht
interesant në Galaksi. Sapo lindi
planeti ynë ishte një vend shumë i
pakëndshëm, krejtësisht i
papërshtatshëm për pritjen e jetës.
Sa për informacion, ai iu nënshtrua
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 6

F A Q J A 3
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 6 vatrabiblike@gmail.com
një bombardimi të pandërprerë të
meteorive dhe kometave, të cilat e
bënin koren e tokës të ishte
gjithmonë e nxehtë. Oqeanet
primitive u shfaqën fill pasi
temperatura u ul mjaftueshëm për
të lejuar që uji të kondensohej. Kjo
ishte pak a shumë tre miliardë e
gjashtëqind milion vjet më parë;
vetëm njëqind milionë vjet më pas,
organizmat e para uniqelizor
filluan të përhapen. Është përtej
dyshimit se diçka ka ndryshuar,
prej asaj kohe deri në ditët e
sotme: forma të gjalla shumë të
ndryshme janë shfaqur në vendin e
ngjarjes në periudhat e
njëpasnjëshme gjeologjike; ato
përparuan për një kohë, duke
luajtur rolin e tyre në dramën e
jetës; më pas ato përfunduan duke
u dhënë mundësi aktorëve të rinj.
Dëshmitë shkencore të kësaj
çështjeje të pashtershme janë
absolutisht të mëdha dhe vinë nga
fusha të ndryshme kërkimore, duke
filluar nga biologjia në
paleontologji, nga kimia në fizikën
e grimcave. [nga "Evolucionizmi
dhe kozmologjia", f. 11]
Do të duhej të shtonim vëzhgimin
e pamohueshëm, që kjo histori
shumë e gjatë, më në fund, çoi në
shfaqjen e një specie të vetme
shtazore të pajisura me intelekt,
gjuhë simbolike dhe aftësi
planifikimi: Homo sapiens sapiens.
Ekzistojnë mjaft video, (si kjo psh.
https://youtu.be/zE12BNgpi9U) ku
mund të shihni se si zhvillohet
zakonisht teoria e evolucionit
darvinian. Mund të thuhet se kjo
është me një përafrim të mirë
modeli evolucionar i përfaqësuar
nga Sinteza Moderne duke filluar
rreth viteve 1950. Thënë kjo,
historia duket absolutisht e qetë
dhe e vendosur - duket sikur nuk
ka asgjë për të shtuar ose për të
ndryshuar.
Megjithatë, e tillë dhe e madhe
ishte forca shpjeguese e kësaj
skeme, saqë nxiti filozofin
Jacques Monod të shkruante (në
tekstin e tij themelor "Rasti dhe
Nevojshmëria",1971):
"[Ndryshimet në ADN] janë
aksidentale, ato ndodhin në
mënyrë të rastësishme. Dhe
meqenëse ato përfaqësojnë
burimin e vetëm të mundshëm të
modifikimit të tekstit gjenetik, nga
ana e vet, depozituesi i vetëm i
strukturave trashëgimore të
organizmit, domosdoshmërisht del
se vetëm rasti është origjina e çdo
risie, të çdo krijimi në biosferë.
Rasti i pastër, vetëm rasti, liria
absolute por e verbër, në rrënjën e
një ndërtese të mrekullueshme të
evolucionit [...]. Mund të
pohojmë, në fund të fundit, se
teoria e Darvinit ka gurthemelet e
saj në Rastin dhe Nevojshmërinë:
ndryshimi i ngadaltë dhe gradual i
karaktereve përmes modifikimit të
trashëgimisë gjenetike (Rasti) dhe
zgjedhjes natyrore në format e saj
të ndryshme, duke përfshirë atë
seksuale (Nevojshmëria) ". Duhet të
thuhet se shumë biologë
evolucionistë dhe filozofë të
shkencës, avokatë mbrojtës të
materializmit, kanë kaluar lehtë në
metafizikë, të frymëzuar nga
konceptet e Monodit. Arsyetimi i
tyre mund të përmblidhet pak a
shumë si më poshtë: "Nëse motori i
vërtetë i inovacionit biologjik është
ndryshimi i ngadaltë dhe i
rastësishëm i karaktereve (cilesive),
ashtu si dalin nga gabimet e
kopjimit dhe mutacionet e ADN-së,
atëherë nuk është e mundur të
gjurmosh në natyrë një Dizenjim në
të cilin Njeriu është objekti
(qëllimi) dhe dmth Perëndia nuk
ekziston ose nuk kujdeset
(interesohet) për ne. Njeriu është
vetëm rezultat i një mekanizmi
gjenerues i verbër ndryshimesh, që
arrin krejt rastësisht të kapërcejë në
inteligjencë dhe aftësi çdo qenie
tjetër të gjallë. " Që në këtë nivel jo
shumë të lartë shkencor, gjithsesi
mund të kuptohet, që edhe nëse
skema Monod do të ishte e vërtetë,
nuk do të ishte e arsyeshme të
nxirrej një përfundim i tillë
metafizik. Me fjalë të tjera, nuk
mund të përjashtohet ekzistenca e
një Krijuesi thjesht duke futur në
lojë "Rastin"- veçanërisht
ekzistenca e një Krijuesi të
Gjithëdijshëm dhe të kujdesshëm, i
cili vepron në mënyrë misterioze në
botë me anë të "shkaqeve
Shën Toma Akuinit.

F A Q J A 4
sekondare" (në përputhje me
konceptin filozofik të Shën Toma i
Akuinit).
Përsa i përket rastit, në fakt, është
një kategori "filozofie", pas së
cilës është gjithmonë e mundur të
fshihet thjeshtë padituria e një
numri shkaqesh të panjohura.
Bëhet fjalë realisht, për një të
vërtetë tashmë të njohur nga ata që
janë të përfshirë seriozisht me
evolucionin dhe që - nëse
dëshirojmë - dëshmohet nga fakti
që ka shumë biologë darvinistë
katolikë (për të përmendur vetëm
disa, kujtojmë Francisco Ayala,
Fiorenzo Facchini, Stanley Miller).
Në anën tjetër, kryetari i
Akademisë Papnore të Shkencave,
fituesi i Nobelit Werner Arber,
është një darvinist i palëkundur.
Për ta kuptuar më mirë këtë
koncept, le të përpiqemi të bëjmë
një shqyrtim shumë të thjeshtë
(në fakt, është një rishikim, me
kokë poshtë, i një argumenti i
përdorur nga vetë Darvini).
Imagjinoni një numër delesh të
egra që jetojnë në Skoci, të cilat po
i studjojmë për një periudhë shumë
të gjatë kohore. Është e qartë se do
të përshtaten më mirë me mjedisin
e ftohtë nordik ato që janë
rastësisht, që nga lindja, me qimen
më të dendur dhe të gjatë; prandaj,
është logjike të mendosh se ato do
të jenë më të mbrojtur nga të
ftohtit dhe prandaj kjo e fundit do
të riprodhohet më mirë se pjesa
tjetër e tufës dhe delet me qime të
shkurtër do të eliminohen pas një
serie të gjatë dimrash veçanërisht
të ashpër.
Këtu flitet për rastin e një
microevolucioni..natyral:
domethënë, shfaqja e një varieteti
të ri brenda një specie. Tani: në
qoftë se zgjidhen vullnetarisht
delet, përmes kryqëzimit, nga një
bari skocez për të fituar një
prodhim më të madh të leshit
(mikroevolucioni i drejtuar), si
mund ta dallonim rezultatin
përfundimtar të procesit natyror
nga ai i drejtuar? Me pak fjalë, le
të imagjinojmë sikur po shëtisim
në një luginë ftohtë veriore, dhe
hasim në një dele të bukur
leshatore; e pra, unë besoj se pa
ndonjë informacion të mëtejshëm
nuk do të ishim në gjendje të
tregonim nëse ajo i takon një race
të marra nga mbarështimi apo
nga ato të përshtatjes me
mjedisin për shumë breza.
Tani, darvinizmi e konsideron
makroevolucionin, domethënë
shfaqjen e inovacioneve TË
VËRTETA - organe të reja (p.sh.
syri), funksione të reja (p.sh.
frymëmarrje ajrore), plane të reja
të trupit (p.sh. skeletin e
brendshëm) - vetëm si shuma e një
zinxhiri të gjatë të diversifikimit
microevolutiv të ngjashëm me atë
të përshkruara më parë. Kush
mund të thotë atëherë, nëse gjithë
ky proces i madh ishte në të
vërtetë spontan dhe rastësor, dhe
jo përkundrazi, i kërkuar dhe i
udhëhequr mistershëm nga një
Krijues i Gjithëfuqishëm, në një
Univers të pajisur me një sasi të
caktuar dhe bazike të "lirisë"? Këtu
mund të bëhen - dhe, më besoni,
janë bërë! - kaq shumë konsiderata
të mëtejshme, shumë të hollësishme
dhe të thella; të gjitha, megjithatë,
çojnë në të njëjtin përfundim të
njëjtë: në asnjë rast, edhe nëse
vlefshmëria shkencore e teorisë
darviniane të evolucionit të
provohet përtej çdo dyshimi të
mundshëm, nuk do të ishte e
mundur të përjashtohej a priori
ekzistenca e një Krijuesi të
kujdesshëm. Le të shohim përse.
Ndërkohë, ndryshimi i rastësishëm
dhe përzgjedhja natyrore duhet
gjithashtu të veprojë në qeniet e
gjalla tashmë "funksionalë" dhe të
aftë për tu riprodhuar; pra, duke
ecur prapa në kohë drejt
paraardhësve të përbashkët
gradualisht gjithnjë e më të thjeshtë
(sipas skemës darviniane të pemës
së jetës e cila pasurohet me
degëzime me kalimin e kohës, për
shkak te dallimevetë njëpasnjëshme
të llojeve të gjalla) duhet patjetër të
mbërrijmë në një Paraardhës të Parë
shumë të thjeshtë, ose më mirë një
mekanizëm të parë riprodhues
biokimik i dallueshëm nga materia
e pajetë: dhe për këtë, deri më sot,
shkenca nuk mund të thotë pikërisht
asgjë. Me fjalë të tjera, shkenca
nuk mundet të përjashtojë a
priori ndërhyrjen e një Vullneti
krijues që ka sjellë në ekzistencë
paraardhësin më të lashtë të
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 6

përbashkët të të gjitha qenieve të
gjalla.
Përsëri, edhe nëse nesër shkenca
do të arrinte të konfirmonte me
sukses se ky "Paraardhës i Parë"
mund të jetë shfaqur spontanisht
nga lënda e pajetë (kjo do të thotë,
vetëm si rezultat i proceseve
spontane fiziko-kimike – p.sh. nga
rrufete e lëshuar në supë
primordiale për miliona vite),
duhet megjithatë të pranohet se
shkaqet që çuan në paraqitjen e
saj varen nga një varg ngjarjesh që,
duke shkuar mbrapa në kohë (nga
formimi i Sistemit Diellor, deri në
shpërthimin e supernovës së afërt
që mbolli elementët e rëndë, reja
primordiale nga e cila rrodhi, deri
në kondensimin e materieve në
galaktika, dhe në ndarjen e dritës
nga materia), çojnë drejt e në atë
ngjarje të parë e cila njihet si Big
Bang dhe për të cilën shkenca nuk
është e aftë të identifikojë një
kauzë imanente2
(të brëndshme).
Shkenca moderne, pra, nuk mund
të përjashtojë në asnjë mënyrë
mundësinë që një Krijues i
Gjithëdijshëm thjeshtë të ketë
dashur dhe te ketë krijuar një
Univers, ligjet fizike e vetë të cilit
do të kishin sjellë, në kohën e
duhur, shfaqjen e një forme të parë
të jetesës, prej së cilës pas një kohe
të gjatë do të lindte një qënie që
mendon "i bërë në imazhin dhe
ngjashmërinë e Tij". Në të vërtetë
zbulojmë se, përtej këtyre
konsideratave të thjeshta, ka
shumë më tepër për të thënë për
marrëdhënien midis shkencës dhe
besimit (më në përgjithësi midis
arsyes dhe besimit): dhe kjo është
ajo që u përpoqa të bëja në librin
tim. Fakti është se skema
darviniste, megjithëse në dukje
kompakte...dhe...e...pa
kundërshtueshme, tregon qartësisht
për kalime që shtrihen nga versioni
shkencor në versionin filozofik.
Para së gjithash, duhet të
theksohet se kur flasim për
evolucionin biologjik Darvinian -
sidomos atë të njeriut – në vend të
RASTIT3
duhet të flitet për
KONTINGJENCËN4
. Në fakt
rezulton empirikisht e qartë se nuk
është e mundur të shpjegojmë të
gjithë kompleksin e
makroevolucionit si një
vazhdimësi e ngadaltë dhe
graduale e shumë hapave
elementarë të mikroevolucionit
(efekti, realisht i vëzhguar në
praktikë, i rastisjes së pastër të
kombinuar me përzgjedhjen
natyrore) gjersa një numër i madh
ngjarjesh makroevolutive
absolutisht të rëndësishme në
historinë e jetës janë përcaktuar
nga një sërë goditjesh të fatit, të
jashtëzakonshme dhe të
pashpjegueshme, të pa nevojshme
dhe të pa kushtezuara aspak nga
kushtet e mëparshme. Ky
konstatim, kini kujdes, nuk është
aspak një qëndrim kreacionist, por
është e pranuar gjerësisht dhe
"laikisht" nga shumica e biologëve
evolucionistë (duke filluar me
paleontologun e madh Stephen Jay
Gould).
Pra, le të shohim disa nga goditjet
e fatit që çuan në shfaqjen e
Njeriut – e nënkuptuar si një qenie
e gjallë që mund të vëzhgonte botën
dhe të bënte pyetje rreth saj (duke
lënë mënjanë për momentin
"shansin" e jashtëzakonshëm që çoi
në lindjen e mekanizmi të parë të
riprodhimit biologjik nga lënda e
pajetë, e ashtuquajtura
abiogjeneza):
a) Shfaqja e fotosintezës, pra ndarja
e qenieve të gjalla në autotrofe dhe
heterotrofe. Pa këtë, nuk do të
kishte qenë kurrë e mundur të
krijohej një zinxhir i plotë ushqimor
(mishngrënës-herbivorë-bimë-
detritivorë, ose ndryshe: prodhues-
konsumatorë-dekompozues), dhe as
mund të prodhohej oksigjen për të
furnizuar me energji kafshët
superiore: çdo gjë do të kishte
përfunduar miliarda vjet më parë.
b) Shfaqja e qelizave me bërthamë
dhe organeleve qelizore, sipas
teorisë së endosimbiozës nga Lynn
Margulis. Në mungesë të kësaj, nuk
vatrabiblike@gmail.comK Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 6

Kendveshtrimi katolik nr. 5

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Kendveshtrimi katolik nr. 5

Similar to Kendveshtrimi katolik nr. 5 (20)

More from VatraBiblike

More from VatraBiblike (20)

Kendveshtrimi katolik nr. 5