Plesea how to about Aram khaxatryan

1. ԱՐԱՄ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

2. • Արամ Խաչատրյան մայիսի 11 (24), 1903, Թբիլիսի-
մայիսի 1, 1978, Մոսկվա, հայ կոմպոզիտոր,
դիրիժոր, մանկավարժ, ԽՍՀՄ ժողովրդական
արտիստ 1954, ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս 1963,
ռուսական կոմպոզիտորական դպրոցի և հայ
դասական երաժշտության ներկայացուցիչ, ով
ճանաչված է որպես համաշխարհային դասական։
Մանկությունը և պատանեկությունը անցկացրել է
ցարական Թիֆլիսում՝ Կովկասի մշակութային
բազմազգ մայրաքաղաքում, ապա 1921
թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա։ Առանց
սկզբնական երաժշտական գիտելիքների
ընդգրկվել է Գնեսինի պետական երաժշտական
ինստիտուտ՝ համատեղությամբ
սովորելով Մոսկվայի կոնսերվատորիայում:

3. • Առաջին մեծ գործը եղել է «Դաշնամուրի կոնցերտը» 1936, որով նա
հայտնի է դարձել ԽՍՀՄ սահմաններից դուրս։ Ժամանակակիցների
խոսքերով՝ Խաչատրյանի ոճը բնութագրվում է
գունագեղ հարմոնիաներով,
թովիչ ռիթմերով, վիրտուոզությամբ, իմպրովիզացիաներով և
զգացական մեղեդիներով:
• Խաչատրյանը 20-րդ դարի ամենաճանաչված հայ կոմպոզիտորն էր,
ինչպես նաև հայկական առաջին բալետի, սիմֆոնիայի, կոնցերտի և
ֆիլմի երաժշտության հեղինակը։Հետևելով ռուսական
երաժշտության ավանդույթներին՝ նա իր
ստեղծագործություններում լայնորեն օգտագործել է հայկական և
կովկասյան, արևելյան և արևմտյան Եվրոպայի, Մերձավոր
Արևելքի ժողովրդի ազգային երաժշտությունը

4. Կեսագրություն
• Արամ Խաչատրյանի ծնողները հինավուրց Գողթան գավառից էին,
որը պատմահայր Մովսես Խորենացին գովերգել էր որպես
շնորհալի երգիչ-երաժիշտների հայրենիք։ Հայրը՝ Եղիան, ծնվել
է Երևանի նահանգում՝ Օրդուբադի մոտակայքում
(ներկայիս Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն, Ադրբեջան)
և տեղափոխվել է Թիֆլիս 13 տարեկանում։ 25 տարեկանում նա
ուներ կազմարարական աշխատանքներով զբաղվող խանութ։
Մայրը՝ Ղումաշ Սարկիսովնան, ծնվել է Ներքին Ազա գյուղում։
Խաչատրյանի ծնողները նշանված են եղել մինչև իրար ճանաչելը,
երբ դեռ Ղումաշը 9 տարեկան էր, իսկ Եղիան՝ 19: Նրանք ունեցել են
5 երեխա՝ մեկ աղջիկ և չորս տղա։ Կազմարար Եղիայի ընտանիքը
ապրում էր Թիֆլիսի Կոջորի արվարձանում։

5. • Գեղարվեստական ավանդույթներով հարուստ այդ հինավուրց
քաղաքում ստացած երաժշտական տպավորությունները լրացվում
էին տանը՝ քաղցրահնչուն մեղեդիներով։ Արամի եղբայրները
նույնպես շնորհալի էին։ Սուրեն Խաչատրյանը Մոսկվայում
թատերական մեծ գործիչ դարձավ, Լևոնը լավ բարիտոն էր և
հայտնի երգիչ դարձավ, Վաղինակը հաճախ էր հանդես գալիս
սիրողական ներկայացումներում։ Նրանց զավակները նույնպես
իրենց նվիրաբերեցին արվեստին։

6. • Սուրենի որդին՝ Կարեն Խաչատրյանը անվանի կոմպոզիտոր է եղել
Մոսկվայում, Վաղինակի դուստր Լեյլա Խաչատրյանը
դերասանուհի է Երևանի Ռուսական թատրոնում, Լևոնի որդի Էմին
Խաչատրյանը նշանավոր դիրիժոր էր։ Ապագա կոմպոզիտորը նախ
ուսանում է Ա. Արղության-Դոլգորուկովայի վարժարանում, որտեղ
նրան ամենից շատ գրավում էին հայ անվանի գրող Ղազարոս
Աղայանի որդի Մուշեղ Աղայանի վարած երգի դասերը։ 10
տարեկանում ընդունվում է Թիֆլիսի առևտրական տեխնիկումը,
որտեղ փողային նվագախմբում շեփոր էր նվագում։

7. • Անհաղթահարելի էր պատանի Արամի սերը երաժշտության
նկատմամբ։ Անընդհատ երգում էր, հանրահայտ մեղեդիների
իմպրովիզացիաներ անում՝ միշտ զգալով երաժշտական կրթության
պակասը։1921 թվականի աշնանը արդեն ճանաչված արվեստագետ
դարձած Սուրեն Խաչատրյանը կրտսեր եղբորը տանում է Մոսկվա՝
ուսում ստանալու: Խաչատրյանը հիմնական տարրական
կրթությունը ստացել է Թիֆլիսի առևտրային դպրոցում՝ դպրոց
սկսնակ առևտրականների համար, որտեղ նա պայքարում էր
բժշկության և ինժեներիայի կարիերաների ընտրության միջև։

8. Կրթություն
• 1921 թվականին տասնութամյա
Խաչատրյանը տեղափոխվում
է Մոսկվա՝ ավագ եղբոր՝ Սուրենի մոտ,
ով աշխատում էր Մոսկվայի
արվեստների թատրոնում
որպես բեմադրող ռեժիսոր: Մոսկվայում
եղբոր աշխատանքից ներշնչված՝
Խաչատրյանը ընկնում է երաժշտության
հրաշալի աշխարհ: Նա 1922 թվականին
հաճախում էր Գնեսինի պետական
երաժշտական քոլեջ՝
համատեղությամբ Մոսկվայի
համալսարանում ուսանելով կենսաբ-
անություն:

9. • Նա սկզբում Սերգեյ Բիչկովի, այնուհետև Անդրեյ Բորուսյակի մոտ
ուսանում է թավջութակ: 1925 թվականին Միխայիլ
Գնեսինը ինստիտուտում հիմնում է կոմպոզիտորների դասարան,
որին միանում է նաև Խաչատրյանը: Նա նաև ուսանում է Ռայնհոլդ
Գլիերեի մոտ։ Այդ ընթացքում նա 1926 թվականին գրում է իր
առաջին գործը՝ «Պար», և պոեմ՝ դո դիեզ մինորում 1927: Դեռ
սկզբնական աշխատանքներում Խաչատրյանը արդեն լայնորեն
օգտագործում էր հայկական ժողովրդական երաժշտություն։
1929 թվականին Խաչատրյանն ընդունվում
է Մոսկվայի կոնսերվատորիա՝ Նիկոլայ
Մյասկովսկու ղեկավարությամբ սովորելու կոմպոզիտորական
գործ, նվագախմբի համար նոտայագրության բաժին՝ Սերգեյ
Վասիլենկոյի ղեկավարությամբ: 1933 թվականին նա ամուսնանում
է կոմպոզիտոր Նինա Մակարովայի հետ, ով Մյասկովսկու խմբում
սովորում էր Խաչատրյանի հետ: Նա ավարտում է
կոնսերվատորիան 1934 թվականին, ավարտական աշխատանքը
պաշտպանում 1936 թվականին:

10. Երաժշտություն
• Արամ Խաչատրյանի աշխատանքները ընդգրկում են բալետներ,
սիմֆոնիաներ, կոնցերտներ, ֆիլմերի երաժշտություններ և այլն։
Երաժշտական քննադատ Էդվարդ Գրինֆիլդն այն կարծիքին է, որ
Խաչատրյանը նշանակալի կերպով փայլել է խորհրդային
ժամանակակիցների շրջանակում՝ ստեղծելով հստակորեն
ճանաչելի ոճ՝ մի բան, որը իր նախորդներն ի վիճակի չեղան
անելու:

11. • Նա իր ստեղծագործությունների մեծ մասը ստեղծել է 10 տարվա
ընթացքում՝ 1936-1946 թվականներին՝ նախորդելով և
հաջորդելով երկրորդ համաշխարհային
պատերազմը: 1948 թվականի դատապարտումից և իր
պաշտոնական վերականգնումից հետո Խաչատրյանն կյանքի
վերջին 30 տարիների ընթացքում ստեղծել է միջազգային ճանաչում
ստացած բազում ստեղծագործություններ։Ըստ Ջեյմս Բաքսթի՝ այն,
ինչը Խաչատրյանին առանձնացրել է մյուս խորհրդային
կոմպոզիտորներից, ազգային հայկական վոկալային և գործիքային
ժամանակակից նվագախմբային հմտությունների միախառնումն է։
Խաչատրյանի երաժշտությունը բնութագրվում է ակտիվ ռիթմիկ
զարգացմամբ, ինչը հանգեցնում է կամ հիմնական բանաձևի սոսկ
կրկնման, կամ այս բանաձևի շրջանակներում շեշտի խաղի։