2. Եթե համակեցությունը սահմանազտվում է որոշակի բնակության
միջավայրերով, օգտագործվում է կենսացենոզ հասկացությունը
կենսակյանք, ցենոզ- համակեցությունը օրինակ՝
է՝ բույսերի, կենդանիների, միկրոօրգանիզմների պատմականորեն
ձևավորված ամբողջությունն է, որոնք բնակվում են ցամաքի մասում
կամ ջրամբարում կենսատոպ և բնութագրվում են որոշակի
փոխհարաբերությամբ ինչպես իրար մեջ, այնպես էլ շրջակա
միջավայրի աբիոտիկ բաղադրիչների հետ։ Առաջին անգամ
կենսացենոզ տերմինն առաջարկել է գերմանացի ջրակենսաբան Կ.
Մյոբիուսը՝ 1877 թվականին։
3. Միանման բնական պայմաններում հաճախ առաջանում են
նման տեսակային կազմ ունեցող կենսացենոզներ։
Այսպիսով, կենդանի բնությունը կազմված է ոչ միայն
առանձին օրգանիզմներից և պոպուլյացիաներից, այլ նաև
զանազան կենսացենոզներից, որոնցում խմբավորվում են
տարբեր տեսակներ; Կենսացենոզները, ինչպես և
պոպուլյացիաները կազմում են կյանքի կազմավորման
վերօգանիզմային մակարդակ համար։
4. ԿԵՆՍԱՑԵՆՈԶԻ ՏԵՍԱԿԱՅԻՆ ԿԱԶՄԸ
Կենսացենոզի տեսակային կազմը նրա կազմության մեջ մտնող
տեսակների ամբողջությունն է։ Կախված միջավայրի գործոններից՝
կենսացենոզը բնութագրվում է տեսակային բազմազանությամբ և
տեսակների թվային հարաբերությամբ։ Գլխավոր սահմանափակող
գործոններն են համարվում ջերմաստիճանը, խոնավությունը լույսը և
այլն։ բարձրլեռնային էկոհամակարգերի կենսացենոզները
բնութագրվում են աղքատ տեսակային կազմով և կազմված
են բույսերի և կենդանիների տասնյակ և հարյուրավոր, իսկ
արևադարձային անտառների, կորալյա
խութերի բուսախութերի, գետերի, հովիտների կենսացենոզները
բնութագրվում են հարուստ տեսակային կազմով և ընդգրկում են
հազարավոր տեսակներ։ Կենսաբազմազանության փոփոխության
կարևոր օրինաչափություն է այն, որ արևադարձներից դեպի բարձր
լայնություններ այն նվազում է։
5. Հասարակածին մոտ կենսացենոզները ունեն հարուստ տեսակային
կազմ և բազմազան բուսական և կենդանական աշխարհ։ Այդ
օրինաչափությունը վերաբերվում է նաև մյուս կենդանի
օրգանիզմներին։ Տեսակային կազմի բազմազանությունը որոշվում
է տեսակների հարաբերական կամ բացարձակ թվով և կախված է
կենսացենոզի տարիքից։ Հասուն կենսացենոզները ունեն
տեսակների բազմազանություն։ Եթե կենսացենոզում ինչ-որ
տեսակ ունի թվային մեծ առավելություն, ապա այն կոչվում է
դոմինանտ տեսակ։ Դոմինանտ տեսակ գոյությու ունի ցանկացած
կենսացենոզում։ Օրինակ՝ եղևնու անտառում եղևնիները
օգտագործում են արեգակնային էներգիայի մեծ մասը, ստեղծում են
մեծ կենսազանգված, նվազեցնում են քամու շարժման
արագությունը և կենսացենոզի մյուս բնակիչների համար
ստեղծում բազմաթիվ անբարենպաստ պայմաններ։
6. Սակայն կան նաև այնպիսի դոմինանտ տեսակներ, առանց որոնց
մյուս տեսակները գոյություն ունենալ չեն կարող։ Դրանք ստեղծում
են միկրոմիջավայր ամբողջ կենսացենոզի համար։ Դոմինանտ
տեսակի վերացման դեպքում մեծ վտանգ է սպառնում ամբողջ
կենսացենոզին։ Դոմինանտ տեսակներ հիմնականում համարվում
են բույսերը, հազվադեպ՝ կենդանիները։ Կենսացենոզներում կան
նաև հազվադեպ հանդիպող երկրորդական տեսակներ։ Դրանց
առկայությունը հանդիսանում է համակեցության կայուն
զարգացման երաշխիք։ Սովորաբար հարուստ տեսակային կազմ
ունեցող կենսացենոզներում բոլոր տեսակներն ունեն
առանձնյակների փոքր թվաքանակ։ Գոյությու ունի այսպիսի
օրինաչափություն, ըստ որի, ինչքան աղքատ է տեսակային կազմը,
այնքան շատ են դոմինանտ տեսակները։ Նման պայմաններում
հնարավոր է դոմինանտ տեսակների առանձնկյակների
թվաքանակի թռիչքային աճ։