Please very art how to know read very art very you know about Mxitrarian Miabanutium very heaven, very good, very history been have you don't know for Armenia about...
2. Մխիթարյան միաբանություն (Մխիթարյաններ), հայ կրոնական և
մշակութային կազմակերպություն, հայ կաթոլիկ
եկեղեցու բենեդիկտյան վանականների միաբանություն։
Հիմնադրվել է 1701 թ. սեպտեմբերի 8-ին, Կ. Պոլիսում՝
վանահայր Մխիթար Սեբաստացու կողմից։ Միաբանությունն իր
գործունեության ընթացքում հրատարակել է բազմաթիվ
հայագիտական-բանասիրական, կրոնական և գիտական այլ
աշխատություններ։
3. Պատմություն
Յուրաքանչյուր մեծ գործի գլուխ կանգնած է լինում մի մեծ,
նվիրված ու հանճարեղ անհատականություն, որը ոչ միայն
ճանապարհ է բացում, այլև դառնում է այդ ճանապարհի
առաջին ուղևորը: Այդ հզոր, բազմատաղանդ անհատներից
մեկը մեր իրականության մեջ Մխիթար
Սեբաստացին վարդապետն էր: Նա պատանեկությունից
նվիրվել է ազգի լուսավորությանը և ծրագրել վիթխարի մի
գործ՝ եվրոպական լուսավորության մակարդակով ու
չափանիշով խթանել իր ազգի առաջադիմությունը:
4. Հիմնադրում
Մխիթար Աբբահայրը՝ Սեբաստացին ծնվել է 1676 թ. փետրվարի 7-ին՝ Սեբաստիա քաղաքում,
երբ Հայաստանի մեծ մասը և ժողովուրդը դժվարին օրեր էր ապրում: Ուսումը ստացել է
Սեբաստիայի Սուրբ Նշան վանքում: 1690-ականներին անցնում է Էջմիածնի,
ապա Սևանի և Կարինի Հնձուց վանքերը: 1693 թ. ուսման նպատակով Մխիթարը մեկնում
է Հալեպ, իսկ 1696 թ. մայիսի 17-ին օծվում որպես քահանա: Մխիթարն իր շուրջ հավաքում է
մի խումբ հայ երիտասարդների և որոշում հիմնել միաբանություն։ Մխիթարը Կ. Պոլսի
վարդապետ Խաչատուր Առաքելյանինխնդրում է ստանձնել ապագա միաբանության
առաջնորդի պաշտոնը, սակայն Խաչատուրը մերժում է այդ առաջարկը։ Այնուհետև Մխիթար
Սեբաստացին գնում է Կարմիր վանք, ուր սկսում է զբաղվել դպիրների կրթության գործով։
1699 թ. Կարմիր վանքում Մխիթարին շնորհվում է վարդապետի աստիճան։ Շուտով
Մխիթարն ընդունում է կաթոլիկ դավանանքը, բայց և պահպանում իր ազգային
առանձնահատկությունները։ 1701 թ. սեպտեմեբրի 8-ին՝ Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի
ծննդյան տոնին, Մխիթարը և իր շուրջ համախմբված երիտասարդները Կ. Պոլսում հիմնում
են Սուրբ Անտոն Աբբայի միաբանությունը։ Շուտով Կ. Պոլսի հայ առաքելական և կաթոլիկ
համայնքների միջև հարաբերությունները լարվում են՝ հասնելով արյունալի բախումների։ Կ.
Պոլսի ղեկավարությունը դիմում է ոստիկանության աջակցությանը՝
ձերբակալելու Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու համակիրներին՝ Մխիթարին, Խաչատուր
Առաքելյանին, Պետրոս Մսխեթցուն և Սարգիս Եվդոկացուն:
5. Մխիթարը փախուստի է դիմում։ Նրա պաշտպանություն է գտնում հիսուսյան հայրերի մոտ,
ապա՝ Բերայի Կապուչին հայրերի միաբանությունում: Մխիթարն ու մյուս միաբանները
որոշում են տեղափոխվել Մորեա թերակղզի, որ գտնվում էր Վենետիկի իշխանության տակ՝
օսմանյան հետապնդումներից խուսափելու նպատակով։ Այս առիթով ծնվեց «Որդեգիր
Կուսի-Վարդապետ Ապաշխարութեան» նշանաբանը, որի սկզբնատառերը հայտնվեցին
Միաբանության զինանշանի վրա։ Հիմնադրման ժամանակ միաբանությունում կար 12
վանական, որոնցից 4-ը՝ վարդապետ։ Հետապնդումների հետևանքնով Մխիթարն իր
աշակերտներով գաղտնի մեկնում է Հունաստանի Մորեայի (Պելոպոնես)
շրջանի Մեթոն բերդաքաղաք։ 1705 թ. Միաբանությունում գումարվում է ժողով, որի
ընթացքում մշակվում է Միաբանության Կանոնադրության նախագիծը։ Այն հիմնված էր
Բենեդիկտյան միաբանության հայրերի կանոնադրության վրա և քաղված էր սուրբ
Անտոն Աբբայի վարքի կանոններից, նաև այլ հոգևոր հայրերի խրատներից, վկայագրերից և
տեղական իշխանների հանձանարականներից։
6. Ժողովից հետո Մխիթարն իր աշակերտներին՝ հայր Եղիային և հայր Հովհաննեսին է
հանձնում Հռոմի Պապ Կղեմես XI-ին ու Հավատքի տարածման կուսակալ,
կարդինալ Ֆաբրիոնիին ուղղված նամակները, մշակված կանոնադրության նախագիծը և
ուղարկում նրանց Պապի մոտ։ 1705 թ. սեպտեմբերի սկզբներին աշակերտները հասնում են
Հռոմ, ուր արժանանում են Հավատքի տարածման կուսակալ, կարդինալ Ջուզեպպե
Սակրիպանտեի, այնուհետև Պապի ընդունելությանը։ Վերջինս կրոնական Հավատասփյուռ
ժողովին է ներկայացնում Մխիթարի «Հայ կաթողիկե վանականների հիմնադրած Սուրբ
Անտոն աբբայի Միաբանությունը» հաստատելու մասին խնդրագիրը։ Սուրբ Անտոնի
կանոնները լիարժեք չէին, այդուհանդերձ կրոնական Հավատասփյուռ ժողովը Մխիթարին
առաջարկում է ընտրել ս. Բարսեղի, ս. Օգոստինոսի կամ ս. Բենեդիկտոսիկանոններից
մեկը։ Մխիթարն ընտրում է ս. Բենեդիկտոսի կանոնները և 1711 թ. մայիսի 12-ին իր
կանոնադրությունը ներկայացնում է Հռոմի Պապի հաստատմանը։ 1717 թ. Կղեմես XI Պապը
հաստատում է միաբանության կանոնադրությունը և Մխիթարին շնորհում աբբահոր
տիտղոսը։
7. Եկեղեցի և վանքի շինարարություն
1706 թ. Մխիթարը Վենետիկի կառավարության
օգնությամբ Մեթոնում սկսում է եկեղեցու շինարարությունը։ 1714 թ.
դեկտեմբերի 3-ին թուրքերը պատերազմ են հայտարարում
վենետիկցիներին։ Պատերազմի վտանգը ստիպում է Մխիթարին և
միաբանների մեծ մասին լքել Մեթոնը և տեղափոխվել Վենետիկ, որն էլ
ծռայում է միաբանությանը որպես մշտական հանգրվան։ Մխիթարյան
միաբանները իրենց ծրագրերն իրականացնելու համար առանձին
մենաստանի ու վանատան կարիք ունեին։ Միևնույն ժամանակ նրանց
համար ժամանակը խիստ աննպաստ էր. Սենատը նոր օրենք էր ընդունել,
որով արգելվում էր քաղաքում որևէ նոր կրոնական միաբանության
կառուցել։ Այնուամենայնիվ, Սենատի նկատի է առնվում Մխիթարի
խնդրանքը և քննում այն։ Սենատը Աբբահորն առաջարկում է քաղաքից
դուրս միաբանության համար մի վայր ընտրել։
8. Մխիթարն ընտրում է Սուրբ Ղազար կղզին, որը պատկանում
էր Մենդիկանտի միաբանությանը։ 1716 թ. ամռանը նա այցելում է կղզի։ Հայ առաքելական
եկեղեցու Կ. Պոլսի պատրիարքարանի հոգևորականները փորձում են ամբաստանել և
խոչընդոտել նրա գործունեությունը, սակայն 1717 թ. օգոստոսի 26-ին Սենատը,
այնուամենայնիվ, Մխիթարյաններին մշտական բնակության իրավունքով շնորհում է Սուրբ
Ղազար կղզին, ուր Մխիթարն ու իր միաբանները հաստատվում են սեպտեմբերի 8-ին՝
Միաբանության հիմնադրման տարելիցի օրը։ 1723 թ. ավարտվում են եկեղեցու
վերանորոգման աշխատանքները։ 1724 թ. Մխիթարը սկսում է իրագործել նոր վանքի
շինարարության իր նախագիծը և ավարտին է հասցնում այն 1740 թ.՝ գրադարանով և
սեղանատնով։ 1749 թ. ապրիլի 27-ին Մխիթարը մահացավ և թաղվեց Սուրբ Ղազար կղզու
ավագ խորանի առջև։ Նրա գերեզմանը դարձավ ուխտատեղի։ 1990-ականների
սկզբին Վիեննայի Մխիթարյանների միաբանությունը վարձակալության
հիմունքով Հայաստանի Հանրապետության դեսպանությանը տրամադրում է մասնաշենք և
դրա դիմաց Հայաստանի Հանրապետությունում ստանում մի հողակտոր և
շինություն՝ Ավանհամայնքում վարժարան հիմնելու նպատակով։ Այսպիսով, 1994
թ. Երևանում բացվում է Մխիթարյանների կենտրոնը, ուր գործում է ժառանգավորաց դպրոց,
կա նաև մատուռ և գրադարան։
9. 2000 թ. տեղի է ունենում Վենետիկի և Վիեննայի Մխիթարյան
միաբանությունների միավորումը։ Միավորումից հետո՝ 2000 թ.
հուլիսի 10-21-ը Ս. Ղազար Մայրավանքում գումարվում է
արտակարգ ժողով, որի ժամանակ Վենետիկի և Վիեննայի
միաբանները որոշում են ստեղծել Մխիթարյան միացյալ
միաբանություն՝ մեկ կենտրոնական վարչությունով։ Այսպիսով,
Մխիթարյան միացյալ միաբանության գլխավոր կենտրոնատեղին
Վենետիկի Սուրբ Ղազար կղզու Մայրավանքն է, իսկ Վիեննայի
վանքը՝ առաջին գլխավոր մենաստանը։ 2000
թ. Իտալիայի իշխանությունները ֆինանսական հատուկ միջոցներ
են հատկացնում Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության
վանական համալիրի շինությունների և ծածկերի ընդհանուր
վերանորոգման համար։ 2002-2004 թթ. Վենետիկի քաղաքային
իշխանությունների աջակցությամբ վերանորոգվել են կղզու
ափերը, շրջապատող պարիսպները, նավամատույցն ու
հրապարակը։
10. Պատմություն Աշխատանքները
Լույս են
տեսնում Ագաթանգեղոսի «Պատմութիւն», Եղիշեի «Մատենագրութիւնք»
/1838/, Եզնիկ Կողբացու «Եղծ աղանդոց», Փավստոս Բուզանդի «Պատմութիւն
հայոց» /1832/, Մովսես Խորենացու «Գիրք պիտոյից», Ղազար
Փարպեցու«Պատմութիւն» աշխատությունները, ինչպես նաև հունա-
հռոմեական մատենագրության թարգմանություններ, որոնց թվում
էին Պլուտարքոսի«Զուգակշիռներ»-ը՝ վեց հատորով, Քսենոֆոնի «Կիւրոսի
խրոտու պատմութիւնքը», Մարկոս
Ավրելիոսի ճառերը, Հոմերոսի «Իլիականն» ու «Ոդիսականը»:
Այս ամենից բացի, սակայն, Մխիթարյանները հանդես են եկել իրենց
ինքնուրույն աշխատություններով։ Դրանցից ամենանշանավորը Մ. Չամչյանի
«Պատմութիւն Հայոցն» է, որ լույս տեսավ 1784-1786 թթ. Վենետիկում։ 1865-
1878 թթ. լույս է տեսնում Գ. Զարբհանալյանի «Պատմութիւն հայերեն
դպրութեանց» աշխատությունը։