Նյութի հեղինակ՝ Իսախանյան Նարեկ

1. Ռոմանոս Մելիքյան
«Իմ անհանգիստ բնավորությունը
հենց սրանում է արտահայտվում,
որ ես անկարող եմ բավարարվել
այն բանով, որ արդեն արել եմ, և
եթե սպառված չեմ ավելին անելու
համար, ես անհանգիստ եմ, իսկ
եթե սպառված եմ, ինձ համար
կյանքը կորցնում է արժեքը»:

2. Ավետիք Իսահակյանի և Մարտիրոս Սարյանի հետ

3. Հայ կոմպոզիտոր, խմբավար, մանկավարժ, երաժշտական-հասարակական
գործիչ Ռոմանոս Մելիքյանը իր ուրույն ներդրումն է ունեցել հայ
երաժշտության մեջ ռոմանսի ժանրի ստեղծման և զարգացման գործում:
Ծնվել է 1883 թ. սեպտեմբերի 19-ին /որոշ աղբյուրներում նշվում է
հոկտեմբերի 1-ին/ Հյուսիսային Կովկասի Ղզլար քաղաքում, այգեգործի
ընտանիքում: Նախնական կրթությունն ստացել է Ղզլարի ծխական
դպրոցում, իսկ միջնակարգը՝ ՆորՆախիջևանում, ուր և սկսվում են նրա
երաժշտական պարապմունքները դպրոցի երգչախմբում:
1900 թվականին, տակավին
աշակերտ, Մելիքյանը
ստանձնում է Նոր Նախիջևանի
ս.Գևորգ եկեղեցու երգչախմբի
ղեկավարի պաշտոնը:
Դպրոցն ավարտելուց հետո
(1902), Ռոմանոսն ընդունվում է
Ռոստովի երաժշտական
ուսումնարան: 1905 թվականին
Մելիքյանը մեկնում է Մոսկվա
և, մեկ տարի մասնավոր դասեր
ստանալուց հետո, ընդունվում
ժողովրդական
կոնսերվատորիա:

4. Մոսկվայում շարունակվում է
Մելիքյանի խմբավարական
գործունեությունը՝ ղեկավարում է
Lազարյան ճեմարանի երգչախումբը,
որի համար մշակում է մի շարք
ժողովրդական երգեր՝ «Վարդ
կոշիկս», «Արազը հեշտացել է»,
«Գնաց գարուն» և այլն: Նա
ստիպված է լինում անավարտ
թողնել ուսումը և վերադառնալ Նոր
Նախիջևան, ապա` Թիֆլիս: Նույն
թվին նրա աջակցությամբ Ազատ
Մանուկյանը հրատարակում է
«Փնջիկ» մանկական երգերի
ժողովածուն:
Որոշ ժամանակ անց Մելիքյանը Մանուկյանի հետ կազմում և
հրատարակում է «Երաժշտական այբբենարանի» աոաջին մասը (1912), իսկ
ուսանողության համար գրում «Աշուն» և «Վարդը» երգ-ռոմանսները,
«Ուռենի» զուգերգը և այլն: 1910-1914 թվականներին Մելիքյանը սովորում է
Պետերբուրգի կոնսերվատորիայում՝ կատարելագործվելու ձգտումով:
Ուսումնական բազմաթիվ առաջադրանքների հետ միասին, նա գրում է
ռոմանսներ, որոնց թվում՝ «Աշնան տողեր» շարը, «Բալլադը», «Մուրիկի
վիշտը» երգը, մշակում է վեց հայկական ժողովրդական երգեր (ամփոփված
են «Էսքիզներ» ժողովածուում):

5. Փանոս Թերլեմեզյանի հետ

6. 1916 թվականին,
ցեղասպանությունից տուժած
հայերին օգնելու համար, Թիֆլիսից
հայ մտավորականության մի
պատվիրակություն է մեկնում Վան:
Պատվիրակության մեջ էր նաև Ռ.
Մելիքյանը: Վանում նա
ականատես եղավ հայերի գլխով
անցած արհավիրքներին, բայց և
ունկնդրեց ու ձայնագրեց
ժողովրդական երգերի հիանալի
նմուշներ՝ կորստից փրկելու
համար: 1921-ին Հայաստանի
կառավարությունը նրան
հրավիրում է Երևան`
երաժշտական ստուդիա հիմնելու,
որն էլ հետագայում` 1923թ.
դառնում է կոնսերվատորիա:

7. Նա եռանդուն մասնակցեց
Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի
բեմադրության աշխատանքներին
(Օդեսայում, Թիֆլիսում, Երևանում) և
Երևանի օպերային թատրոնի
հիմնադրմանը: Նա առաջ քաշեց
Կոմիտասի երաժշտական
ժառանգությունը Հայաստանում
կենտրոնացնելու գաղափարը:
Երաժշտական-հասարակական
գործունեության այս բուռն տարիներին
Մելիքյանը շարունակում է իր
ստեղծագործական աշխատանքը:
Վերջնականապես հղկում ու
հրատարակության է հանձնում
«Զմրուխտի» երգաշարը (1928),
ավարտում է «Զառ-վառ» երգաշարը,
հրատարակում երկու ժողովածու՝
«Մանկական երգեր» և «Պիոներական
երգերը»՝ առաջին փորձերից մեկն այդ
բնագավառում և այլն:

8. Ս. Զորյանը՝ Ռ.Մելիքյանի մասին.
«Նրա քայլվածքը
առանձնահատուկ էր՝
թափով, շտապ: Թվում
էր` գնում է մեկին
օգնելու, մի կարևոր
գործի հասնելու և միշտ՝
լայն շարժումներով,
առյուծի բաշը թափ
տալով: Բայց և այնպես
առաջին
տպավորությունը, որ
ստանում էին
Ռոմանոսից, այն էր, որ
այդ մարդն արտիստ է,
բառի ամենալավ և
ամենալայն մտքով»:

9. Նյութը պատրաստեց՝ Նարեկ Իսախանյանը
Եվ առաջարկում եմ լսել այս հիանալի երգը:
Կոմպոզիտորը մահացել է 1935
թվականի մարտի 30-ին Թիֆլիսում: