2. Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյանը ծնվել է 1869 թվականի
սեպտեմբեր 26-ին կամ հոկտեմբերի 8-ին Թուրքիայի
Քյոթահիա քաղաքում, երաժշտասեր մի ընտանիքում,
ուր խոսում էին միայն թուրքերեն։Նա մեկ տարեկանում
զրկվում է մորից, իսկ տաս տարեկանում կորցնում է
հորը։ Ապրում է իր տատի հետ մինչև 1881 թվականը,
երբ իրենց հայկական թեմի առաջնորդը գնում է
Էջմիածին եպիսկոպոս օծվելու համար։12 տարեկանում
ընդունվել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարան, որտեղ
հատուկ ուշադրություն են դարձրել նրան՝ գեղեցիկ
ձայնի և երաժշտական բացառիկ ընդունակությունների
համար: Ուսման տարիներին յուրացրել է հայ
նոտագրությունն ու հոգևոր երաժշտությունը, հավաքել
ժողովրդական երգեր և ստեղծագործական փորձեր
արել:
3. 1893 թ-ին ավարտել է ճեմարանը, նշանակվել երաժշտության
ուսուցիչ, Մայր տաճարում՝ խմբավար: 1894 թ-ին ձեռնադրվել է
կուսակրոն աբեղա` VII դարի բանաստեղծ ու երաժիշտ, կաթողիկոս
Կոմիտասի անվամբ: 1895 թվականին Կոմիտասին տրվում է
վարդապետի աստիճան։ Նույն թվականի աշնանը նա մեկնում է
Թիֆլիս՝ երաժշտական ուսումնարանում սովորելու։ Սակայն,
հանդիպելով Պետերբուրգի կոնսերվատորիայում կրթություն
ստացած կոմպոզիտոր Մակար Եկմալյանին՝ փոխում է իր
մտադրությունը և վերջինիս մոտ ուսումնասիրում ու յուրացնում
հարմոնիայի դասընթացը։1896–99 թթ-ին ուսումը շարունակել է
Բեռլինում՝ Ռ. Շմիդտի մասնավոր կոնսերվատորիայում և
Արքունական համալսարանում. ուսումնասիրել է կոմպոզիցիայի
տեսություն, հոգեբանություն, փիլիսոփայություն, խմբավարություն,
մշակել է ձայնը, սովորել դաշնամուր ու երգեհոն նվագել: 1899 թ-ին
վերադարձել է Էջմիածին. ճեմարանի երգչախմբով համերգներ է
տվել Երևանում, Թիֆլիսում, Բաքվում:
4.
5. Ճամփորդում է երկրի բոլոր շրջանները, գյուղերը,
փնտրելու զանազան ժողովրդական երգեր և
պարեր։ Այսպիսով նա հավաքում է մոտավորապես
3000 երգ, նրանցից մեծ մասը հարմարեցրած էր
երգչախմբով երգելու համար։1906 թ-ին հայ
ժողովրդական և հոգևոր երգերի իր մշակումները
ներկայացրել է Փարիզում: 1910 թ-ին
տեղափոխվել է Կոստանդնուպոլիս. ստեղծել է
«Գուսան» երգչախումբը և համերգներով շրջագայել
Ադաբազարում, Պարտիզակում, Կահիրեում,
Ալեքսանդրիայում և այլուր:
6. Կոմիտասը առաջին ոչ-եվրոպացին էր որ
ընդունվեց Միջազգային Երաժշտական
Ընկերություն։ Նա բազմաթիվ
դասախոսություններ և կատարումներ էր
ունենում ամբողջ Եվրոպայում, Թուրքիայում և
Եգիպտոսում, ներկայացնելով մինչև այդ
ժամանակը շատ քիչ ճանաչված հայկական
երաժշտությունը։ 1910 թվից հետո նա ապրել
և աշխատել է Պոլսում1915 թվականի Ապրիլ
24-ին, երբ Հայոց Եղեռնը սկսվեց, նա շատ
ուրիշ հայ մտավորականների պես,
ձերբակալվել է և հարկադրվել քայլել աքսորի
ճամփան դեպի Արաբիայի
անապատները։1915 թ-ին ապրելով Մեծ
եղեռնի և աքսորի մղձավանջը՝ կորցրել է
մտավոր հավասարակշռությունը և մինչև
կյանքի վերջը մնացել է Փարիզի
հոգեբուժարաններում: Կոմիտասին է
նվիրված Պարույր Սևակի «Անլռելի
զանգակատուն» պոեմը, որը
պատկերազարդել է գեղանկարիչ Գրիգոր
Խանջյանը:
7. Կոմիտասի կերպարին ու ստեղծագործությանն
անդրադարձել են նաև մի շարք գիտնականներ,
գեղանկարիչներ, քանդակագործներ, երաժիշտներ,
գրողներ և ուրիշներ:
Կոմիտասի անունով են կոչվել Հայաստանի
պետական լարային քառյակը, Երևանի
կոնսերվատորիան, Կամերային երաժշտության
տունը, պողոտա, զբոսայգի, Ստեփանակերտի
երաժշտական դպրոցը, երգչախմբեր արտերկրում,
արձաններ են կանգնեցվել Երևանում,
Վաղարշապատում, Փարիզում և այլուր:
