2. Կոմիտասը (Սողոմոն Սողոմոնյան) հայ դասական
երաժշտության հիմնադիրն է, կոմպոզիտոր, երգահան,
երգիչ, խմբավար, մանկավարժ, ազգագրագետբանահավաք:
Կոմիտասը հայ երաժշտությունը ներկայացրեց
աշխարհին` ապացուցելով, որ հայն ունի ինքնուրույն
երաժշտություն:
Կոմիտասը հավաքեց և մշակեց հայ ժողովրդական
երգերը` դրանք փրկելով կորստից ու աղվաղումից:
Նա գրել է հոդվածներ հայ ժողովրդական, հոգևոր
երաժշտության, պարի, խազերի մասին:
Կոմիտասը գրել է բանաստեղծություններ, թեպետ
դրանք նրա համար զուտ գրչի խաղեր էին:
Բանաստեղծությունների թեմատիկան տարբեր է`
մանկական, կատակային, սիրային:
3. Կոմիտաս
• Հալածանքներից խուսափելու համար 17-րդ դարի
վերջին Կոմիտասի նախնիները Գողթն գավառի Ծղնա
գյուղից գաղթել են Թուրքիայի Կուտինա քաղաք: Գողթն
գավառը հնուց հայտնի էր իր երգ-երաժշտությամբ:
Կոմիտասի նախնիներն իրենց հետ Թուրքիա տարան
երգելու ավանդույթը : Ե'վ հայրն էր փայլուն երգում, և'
մայրը, և' հորեղբայրը:
4. • Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյանը ծնվել
է 1869 թվականի սեպտեմբեր 26-ին
կամ հոկտեմբերի 8-ին, Թուրքիայի
Քյոթահիա քաղաքում, երաժշտասեր մի
ընտանիքում, ուր խոսում էին
միայն թուրքերենֈ Նա մեկ տարեկանում
զրկվում է մորից, իսկ տաս տարեկանում
կորցնում է հորըֈ Ապրում է իր տատի հետ
մինչև 1881 թվականը, երբ իրենց հայկական
թեմի առաջնորդը գնում
է Էջմիածին եպիսկոպոս օծվելու
համարֈ Գևորգ Դ Կաթողիկոսն առաջնորդին
պատվիրում է, որ նա իր հետ մեկ որբ երեխա
բերի՝ Էջմիածնի վանքում կրթություն
ստանալու համարֈ Նա գնում է Էջմիածին և
այնտեղ իր զարմանահրաշ երգով մեծ
տպավորություն է թողնում կաթողիկոսի
վրաֈ Ի վերջո 20 թեկնածուներից ընտրվում է
Սողոմոնըֈ
5. •
1890 թվականին դառնում
սարկավագ, 1893 թվականին նա
ավարտում է Գևորգյան Հոգևոր
Ճեմարանըֈ Նրան շնորհվում է
աբեղայի աստիճան եւ տրվում 7րդ դարի նշանավոր բանաստեղծ,
շարականների
հեղինակ Կոմիտաս
կաթողիկոսի անունըֈ
Ճեմարանում Կոմիտասը
նշանակվում է երաժշտության
ուսուցիչֈ
6. • 1895 թվականին Կոմիտասին
տրվում է վարդապետի աստիճանֈ
Նույն թվականի աշնանը նա
մեկնում է Թիֆլիս՝ երաժշտական
ուսումնարանում սովորելուֈ
Սակայն, հանդիպելով Պետերբուրգի
կոնսերվատորիայում կրթություն
ստացած կոմպոզիտոր Մակար
Եկմալյանին՝ փոխում է իր
մտադրությունը եւ վերջինիս մոտ
ուսումնասիրում ու յուրացնում
հարմոնիայի դասընթացըֈ
7. • Կաթողիկոսի բարեխոսությամբ՝ թոշակ ստանալով հայ
խոշոր նավթարդյունաբերող Ալեքսանդր Մանթաշյանից՝
Կոմիտասը մեկնում է Բեռլին, ուր արձանագրվում է
«Կայզեր Ֆրիդրիխ Վիլհելմ» համալսարանում և
երաժշտական ուսումնասիրություն կատարում Ռիխարդ
Շմիդտի ձեռքի տակֈ 1899-ին նա վերադառնում է
Էջմիածին և սկսում է ղեկավարել տղամարդկանց
բազմաձայն երգչախումբըֈ Ճամփորդում է երկրի բոլոր
շրջանները, գյուղերը, փնտրելու զանազան
ժողովրդական երգեր և պարերֈ Այսպիսով նա հավաքում
է մոտավորապես 3000 երգ, նրանցից մեծ մասը
հարմարեցրած էր երգչախմբով երգելու համարֈ
8. • Կոմիտասի գլխավոր աշխատանքը
իր «Պատարագն» է, որը մինչև այսօր ներկա է
եկեղեցու ծիսակատարության մեջֈ «Պատարագը»
առաջին անգամ հրատարակվել
է 1933 թվականին՝ Փարիզում և առաջին անգամ
ձայնագրվել1988 թվականին՝ Երևանումֈ Կոմիտասը
առաջին ոչ-եվրոպացին էր որ ընդունվեց Միջազգային
Երաժշտական Ընկերությունֈ Նա բազմաթիվ
դասախոսություններ և ելույթներ է ունենում
ամբողջ Եվրոպայում, Թուրքիայում և Եգիպտոսում,
ներկայացնելով մինչև այդ ժամանակը շատ քիչ
ճանաչված հայկական երաժշտությունըֈ 1910 թվից
հետո նա ապրել և աշխատել է Պոլսումֈ Այնտեղ նա
հիմնել է «Գուսան»երգչախումբը, 300 անդամովֈ
9. • 1915 թվականի ապրիլ 24-ին, Կոմիտասը շատ ուրիշ
հայ մտավորականների պես, ձերբակալվել է և
հարկադրվել քայլել աքսորի ճամփան դեպի Արաբիայի
անապատներըֈ Նրա լավ ընկերը՝ թուրք բանաստեղծ
Էմին Յարդաքուլը և ամերիկյան դեսպան Հենրի
Մորգենթաուն միջամտել են կառավարությանը և
Կոմիտասը ազատվել էֈ Բայց նրա ձեռագրերի մի մասը
կործանվել էր այս դեպքերի ժամանակ: Կոմիտասը
մահացավ հոգեբուժական
կլինիկայում 1935 թվականինֈ Հաջորդ տարի նրա
աճյունը փոխադրվել է Երևանֈ 1950-ական
թվականներին իր ձեռագրերը նույնպես
փոխադրվեցին Փարիզից Երևանֈ
