2. • Շաքարախտը շաքարային շատամիզություն, շաքարային
դիաբետ իրենից ներկայացնում է ինսուլինի անբավարարությամբ
կամ նրա ֆունկցիայի նվազմամբ պայմանավորված ներզատական-
նյութափոխանակային հիվանդություն, որի հետևանքով
խանգարվում են նյութափոխանակության բոլոր ձևերը:
3. Պատճառ
• Շաքարախտի առաջացման խնդրում կարևոր նշանակություն ունի
ժառանգականությունը: Շաքարախտի առաջացման այլ կարևոր
գործոններ են նաև մշտական շատակերությունը, սննդում
դյուրամարս ածխաջրերի ավելցուկային օգտագործումը: Արյան մեջ
շաքարի կայուն բարձրացումը ենթաստամոքսային
գեղձի ինսուլին արտադրող բջիջների հիմնական գրգռիչն է և
կարող է հանգեցնել դրանց ֆունկցիոնալ հյուծման։
4. • Մի շարք դեպքերում շաքարախտը պայմանավորված
է ենթաստամոքսային գեղձի բորբոքային, վնասվածքային,
անոթային և այլ բնույթի ախտահարումներով:
Հաճախ հիվանդությունն առաջանում է նյարգահոգեկան
գերբեռնվածությունից և ցնցումներից,
վարակիչ հիվանդություններից հետո, ինչպես նաև
ներզատիչ գեղձերի այլ հիվանդությունների օրինակ` մակերիկամն
երի կեղևի ուռուցքներ առկայության դեպքում:
5. Պաթոգենեզ
• Օրգանիզմում ինսուլինի անբավարարության
կամ ակտիվության նվազման ժամանակ լյարդը և մկանները
կորցնում են ընդունած շաքարը գլիկոգենի փոխարկելու
ունակությունը: Դրա հետևանքով հյուսվածքները չեն կարողանում
յուրացնել շաքարը և չեն կարողանում օգտագործել որպես
էներգիայի աղբյուր, որը հանգեցնում է արյան մեջ շաքարի
մակարդակի բարձրացման` գերշաքարարյունության
հիպերգլիկեմիա և մեզի միջոցով հեռացման` շաքարամիզության
(գլիկոզուրիա):
6. • Այդ ախտանշանները շաքարախտի հիմնական դրսևորումներն են:
Հիվանդի առաջին գանգատը, որպես կանոն, մշտական
սաստիկ ծարավն է և առատ (օրը 6 լիտր և ավելի) մեզի
արտազատումը: Հիվանդի մեզը պարունակում է շաքար, որի
հետևանքով ունի բարձր տեսական կշիռ: Հաճախ նկատվում է
մաշկի (հատկապես` շեքի) առատ քոր: Շաքարախտին բնորոշ է
մաշկի թարախաբշտիկային հիվանդությունների հակումը,
հնարավոր են նաև սեռական ֆունկցիայի խանգարումներ: Ոչ ճիշտ
կամ անբավարար բուժման ժամանակ հիվանդությունը հարաճում
է` ուղեկցվելով վերջույթների ցավերով, որոնք պայմանավորված են
ծայրամասային նյարդերի ախտահարմամբ:
7. • Շաքարախտի ծանր բարդություններն են տեսողության
խանգարումները` աչքի ցանցաթաղանթի արյան անոթների
փոփոխության հետևանքով, ինչպես նաև երիկամային կծիկների
ախտահարումը` երիկամների ֆունկցիայի
խանգարմամբ: Շաքարախտը սովորաբար նպաստում
է աթերոսկլերոզի առաջացմանը:
8. • Ժամանակին չբուժելիս նյութափոխանակության խանգարումն
աստիճանաբար խորանում է: Նվազում է հիվանդների ախորժակը,
սաստկանում են ծարավի զգացումը, թուլությունը, քորը, նկատվում
է մաշկի լորձաթաղանթների չորություն, ավելանում է
արտազատվող մեզի քանակը, ի հայտ են
գալիս սրտխառնոց, փսխում, բերանից ացետոնի հոտ է
փչում: Ինքնազգացողությունն անընդհատ վատանում է,
թորշոմածությունը, քնկոտությունը փոխարինվում են անգիտակից
վիճակներով, առաջանում է ամենածանր բարդությունը`
շաքարային կոմա: Հիվանդության ընթացքը ծանրանալիս
հարկավոր է անհապաղ դիմել բժշկի: