1. II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ
ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
2. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
α. Η ανάπτυξη του εμπορίου
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
29
http://xtsat.blogspot.gr/

2. δραστηριοποιήθηκαν
Έγιναν
Οι Άραβες και οι Εβραίοι
στο διεθνές εμπόριο
Οι μεταπράτες του διεθνούς εμπορίου
Σε ποιο είδος εμπορίου επιδόθηκαν οι Άραβες;
μεταπράτης: το πρόσωπο που αγοράζει ένα προϊόν από κάποιο παραγωγό ή άλλο
πρόσωπο και το πουλάει σε τρίτους. Από τη μεταπώληση κερδίζει χρήματα

3. 1. Η εξαίρετη γεωγραφική
θέση του Χαλιφάτου μεταξύ
Ανατολής και Δύσης
Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην εμπορική δραστηριότητα των Αράβων;
Βυζαντινή μικρογραφία του 13ου αι. με αραβικά εμπορικά πλοία να διασχίζουν τον Ινδικό ωκεανό
(Μονή Ιβήρων, Άγιον Όρος) και Αραβικό εμπορικό - εξερευνητικό πλοίο.

4. 2. Η εκμετάλλευση των
ορυχείων χρυσού και αργύρου
της Δυτικής Αφρικής και της
Σαχάρας.
Μικρογραφία με Άραβες εμπόρους.
Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην εμπορική δραστηριότητα των Αράβων;

5. Εμπορικές αποικίες στις
ακτές των Ινδιών , της
Ν.Α Ασίας και στην
Κίνα.
Τι είδους αποικίες ίδρυσαν οι Άραβες, πού και με ποιο αποτέλεσμα;
Μεταφέρουν μπαχαρικά και
άλλα είδη πολυτελείας
κυρίως μέσω του Ιράκ, στις
αραβικές και βυζαντινές
αγορές, αποκομίζοντας
τεράστια κέρδη.

6. Συγκρότησαν
εμπορικές
εταιρείες
Επινόησαν την
εμπορική
επιταγή (τσεκ)
Ανέπτυξαν το
πιστωτικό σύστημα
(αργυραμοιβοί –
τράπεζες)
Ποιες καινοτομίες υιοθέτησαν οι Άραβες έμποροι και γιατί;
Οι καινοτομίες αυτές διευκόλυναν σημαντικά τις συναλλαγές.

7. Σελ.
29
Ποια μπαχαρικά προτιμούσαν οι Βυζαντινοί; Πώς τα προμηθεύονταν;

8. Το κείμενο είναι απόσπασμα από εβραϊκή εμπορική επιστολή που στάλθηκε από την Αλεξάνδρεια
στο Παλαιό Κάιρο στα τέλη του 11ου αιώνα. Πολυάριθμες τέτοιες επιστολές ανακαλύφθηκαν
θαμμένες σε μια συναγωγή του Καϊρου.
Στο απόσπασμα ο έμπορος ενημέρωνε τον αποδέκτη της επιστολής, επίσης έμπορο, ότι οι
Ρωμαίοι, δηλ. οι βυζαντινοί έμποροι, αναζητούσαν πιπέρι, κανέλλα και ζιγγίβερι (τζίντζερ),
και ότι σκόπευαν να ταξιδέψουν στο Κάιρο, γιατί τα τρία αυτά προϊόντα δεν ήταν διαθέσιμα
στην αγορά της Αλεξάνδρειας. Ο συντάκτης συνιστούσε στον αποδέκτη να μην πουλήσει τις
ποσότητες αυτών των τριών προϊόντων που είχε στη διάθεσή του, αλλά να τις φυλάξει για
τους Ρωμαίους, στους οποίους εννοείται ότι θα τις διέθετε σε πολύ υψηλές τιμές.
Το παράθεμα αποκαλύπτει πόσο μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον των Βυζαντινών για τα μπαχαρικά
και πόσο οι τιμές τους επηρεάζονταν από τη ζήτησή τους στην αγορά της Κωνσταντινούπολης.

9. II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ
ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
2. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
β. Γράμματα, επιστήμη και τέχνες
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
29
http://xtsat.blogspot.gr/

10. ▪ Τα γράμματα και οι τέχνες αναπτύχθηκαν σε μεγάλες
πόλεις όπως:
▪ Ιδρύθηκαν
▪ Τι απήχηση είχε η αραβική λογοτεχνία;
Κόρδοβα και Βαγδάτη
Βιβλιοθήκες και πανεπιστήμια
Η αραβική λογοτεχνία ήταν της μόδας και
αγαπητή ανάμεσα στους χριστιανούς υπηκόους
των αραβικών κρατών.
Πώς φαίνεται ο μεγάλος ζήλος των Αράβων για τα γράμματα;

11. Σελ.
29

12. Στις μεγάλες πόλεις υπήρχαν βιβλιοπωλεία , ενώ
πολλοί χαλίφες ήταν συλλέκτες χειρογράφων.
Πώς φαίνεται ο μεγάλος ζήλος των Αράβων για τα γράμματα;
Οι Άραβες
μετέφρασαν:
Έργα Ινδών
και Περσών
Έργα Ελλήνων σοφών,
κυρίως του Αριστοτέλη
και των Νεοπλατωνικών,
τα οποία επηρέασαν πολύ
την αραβική σκέψη και
επιστήμη.

13. .
Αραβικές μικρογραφίες του 13ου αι. με το Σωκράτη και δύο μαθητές του (αριστερά), με τον
Αριστοτέλη μαζί με κάποιον άραβα μελετητή (κέντρο) και με τον Έλληνα Διοσκουρίδη, ιδρυτή
της φαρμακολογίας, να δίνει φαρμακευτικό φυτό σε μαθητή του (δεξιά)

14. Μικρογραφία του Ι. Σκυλίτζη που εικονίζει
τον Μαμούν και το Βυζαντινό αυτοκράτορα
να ανταλλάσσουν επιστολές με πρεσβευτές.
Γιατί οι Άραβες μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ανέπτυξαν τα γράμματα και τις επιστήμες σε μεγάλο
βαθμό; Να απαντήσετε λαμβάνοντας υπόψη το παράθεμα.
Σελ.
30

15. Γιατί οι Άραβες μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ανέπτυξαν τα γράμματα και τις
επιστήμες σε μεγάλο βαθμό; Να απαντήσετε λαμβάνοντας υπόψη το παράθεμα.
Το παράθεμα είναι διαφωτιστικό για τη σημασία των αραβοβυζαντινών
πολιτιστικών ανταλλαγών. Οι ανταλλαγές αυτές έφτασαν σε πολύ μεγάλη
ακμή στα μέσα του 9ου αι. επί των ηγεμόνων Μαμούν και Θεόφιλου. Το
Βυζάντιο κατέστησε προσιτή στους Άραβες της Βαγδάτης την πνευματική
κληρονομιά της ελληνικής αρχαιότητας, όταν ο χαλίφης ζήτησε από τον
βυζαντινό αυτοκράτορα αρχαία χειρόγραφα. Ο Θεόφιλος ανταποκρίθηκε κι
έστειλε έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ιπποκράτη, του Γαληνού κ.ά.
Τότε ο Μαμούν φρόντισε να μεταφραστούν τα χειρόγραφα στην αραβική από
έμπειρους μεταφραστές και ενθάρρυνε τους υπηκόους του να τα
μελετήσουν. Το αποτέλεσμα ήταν η ανάπτυξη των γραμμάτων και των
επιστημών στο Χαλιφάτο της Βαγδάτης.

16. Δανείστηκε τεχνικές, τεχνίτες,
υλικά από το Βυζάντιο
Τι γνωρίζετε για την τέχνη των Αράβων;

17. Αριστερά: Το υδραγωγείο της Κωνσταντινούπολης. Κέντρο: Το τέμενος της Κόρδοβα.
Δεξιά : Το τέμενος της Δαμασκού και ψηφιδωτό του.

18. Τι γνωρίζετε για την τέχνη των Αράβων;
Η αραβική τέχνη για θρησκευτικούς
λόγους έμεινε προσηλωμένη στην
ανεικονική τεχνοτροπία.

19. Στην Αραβική τέχνη επικρατεί η ανεικονική τεχνοτροπία, γιατί το Κοράνι απαγορεύει την παράσταση της ανθρώπινης μορφής σε
ιερούς χώρους.
Αντί για εικόνες κυριαρχούν αραβουργήματα (δηλ. διακοσμητικά μοτίβα και γεωμετρικά σχήματα με ενδιάμεσα αποσπάσματα από το
Κοράνι).

20. 20
Στο εσωτερικό τους υπάρχει πάντα ο άμβωνας για
το κήρυγμα και η εσοχή στον τοίχο που δείχνει την
κατεύθυνση της Μέκκας. Στο εξωτερικό κυριαρχεί η
μεγάλη κεντρική αυλή και ο τρούλος του ναού.
Χαρακτηριστικά δημιουργήματα αραβικής τέχνης είναι τα τεμένη (τζαμιά)
Τι γνωρίζετε για την τέχνη των Αράβων;
Τέμενος
Ουμαγιάντ,
Δαμασκός, Συρία

22. Από αυτά ξεχωρίζουν
α) το τέμενος της Κόρδοβα.

23. 23
β) το τέμενος της Δαμασκού.
(τα μωσαϊκά του κατασκευάστηκαν από βυζαντινούς τεχνίτες)

24. 24
και γ) το τέμενος του Ομάρ στα Ιεροσόλυμα.

25. Οι Άραβες φιλοτέχνησαν λαμπρά έργα μικροτεχνίας
Τι γνωρίζετε για την τέχνη των Αράβων;

26. Ορειχάλκινο κιβωτίδιο με αραβουργήματα και επιγραφές από
ένθετο ασήμι . Αναφέρεται το όνομα του τεχνίτη, Ισμαήλ γιος
του Γουάρντ, από τη Μοσούλη. Πρόκειται για το παλαιότερο
χρονολογημένο έργο που πιστοποιεί ότι η Μοσούλη ήταν
σημαντικό κέντρο παραγωγής έργων ένθετης μεταλλοτεχνίας.
Ιράκ, Μοσούλη, 1220. Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, Μπενάκη
Χρυσά σκουλαρίκια σε σχήμα ημισελήνου. Φέρουν
τα τυπικά χαρακτηριστικά των φατιμιδικών
κοσμημάτων: κιβωτιόσχημη κατασκευή, συρματερό
διάκοσμο και σιγμοειδείς σπείρες. Η κύρια όψη
απεικονίζει δύο πουλιά εκατέρωθεν ενός δέντρου,
που μοιάζει με οβελίσκο. Αίγυπτος ή Συρία, 11ος
αι. Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, Μπενάκη

27. Ελεφαντόδοντο
Φυτικά μοτίβα

28. Ενεπίγραφο ελεφαντοστέινο φιαλίδιο σκόνης κολ για
τον καλλωπισμό των ματιών. Το φιαλίδιο είναι
διακοσμημένο με φυλλοειδή κοσμήματα και επιγραφές
σε ρέουσα γραφή. Αίγυπτος, 14ος αι. Μουσείο
Ισλαμικής Τέχνης, Μπενάκη
Ξυλόγλυπτη πλάκα με σύνθετο αραβούργημα σε δύο
επίπεδα. Από τα κύρια χαρακτηριστικά της ισλαμικής
τέχνης, το αραβούργημα είναι ένας ατέρμονα
επαναλαμβανόμενος φυτικός διάκοσμος που προσφέρει
τη δυνατότητα κάλυψης κάθε επιφάνειας οποιουδήποτε
σχήματος και όλων των διαστάσεων. Αίγυπτος, 13ος
αι. Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, Μπενάκη

29. II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ
ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
2. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
γ. Επίδραση του αραβικού
πολιτισμού
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
29
http://xtsat.blogspot.gr/

30. Μαθηματικά
Καθιέρωσαν
την ινδική
αρίθμηση
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;

31. Γεωγραφία
Οργάνωσαν
μακρινά
ταξίδια
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;

32. Αστρονομία
Υπολόγισαν
την τροχιά του
ήλιου και των
πλανητών
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;
Αραβικός αστρολάβος

33. Χημεία
Ανακάλυψαν
το θειϊκό
οξύ και το
οινόπνευμα
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;

34. Ιατρική
Καθιέρωσαν νέα
φάρμακα και
πραγματοποίησαν
πολύπλοκες
εγχειρήσεις
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;
Άραβες γιατροί επαναφέρουν
στη θέση του σπασμένο άκρο
Παρασκευή φαρμάκου

35. χειρόγραφο με το πεπτικό και
κυκλοφοριακό σύστημα του ανθρώπου
το βιβλίο των δέκα θεραπειών του
ματιού
Άραβες μελετούν
Γεωγραφία και
Αστρονομία

36. Χαρτί
από την
Κίνα
Τι εισήγαγαν οι Άραβες στο Βυζάντιο και τη Δύση;
Καλλιέργειες
βερίκοκο, βαμβάκι,
αγκινάρα, λεμόνι,
σακχαροκάλαμο κ.ά
Άλγεβρα,
ζενίθ,
ναδίρ,
αλκοόλ,
ρύζι,
σιρόπι,
ταμπουράς
κ.ά
Αράβικες
λέξεις στις
ευρωπαϊκές
γλώσσες.

37. Σελ. 29
Σελ. 30

38. ΤΕΛΟΣ