2. Η μεταβατική εποχή: Οι έριδες για το ζήτημα των εικόνων. Ιστορία Β΄ Γυμνασίου (σελ. 34-35)

1. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ
ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
2. Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
▪ Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία, Β΄ Γυμνασίου, σελ.34-35

2. Κατανόηση των βαθύτερων κινήτρων
των Ισαύρων που κήρυξαν τη
εικονομαχία.
Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της
εικονομαχίας.

3. ανεικονικές
αντιλήψεις
εικονομάχοι –
εικονοκλάστες
(εικόνα + κλω
=σπάζω)
εικονόφιλοι -
εικονολάτρες
Ιωάννης
Δαμασκηνός
τιμητική
προσκύνηση
αναστήλωση
εικόνων
απαγόρευση
παράστασης
θείων
προσώπων
καταστροφή
έργων τέχνης

6. Ιερέας και στρατιώτες γονατίζουν και προσκυνούν μια λειψανοθήκη
Μικρογραφία, 12ος αι., Εθνική Βιβλιοθήκη Μαδρίτης. Ισπανία
αρχές του 8ου έως
μέσα του 9ου αιώνα
• «είναι σύμφωνη με την Ορθοδοξία
η λατρεία των εικόνων ή όχι;»

10. Είχαν επηρεαστεί από τις ανεικονικές αντιλήψεις της ιουδαϊκής
και της ισλαμικής θρησκείας και γι' αυτό απέρριπταν τη λατρεία
των εικόνων ως εκδήλωση ειδωλολατρική.
Λέων Γ' Ίσαυρος (717-741)
• καταγόταν από τη Γερμανίκεια της Β. Συρίας
Κωνσταντίνος Ε' (741-775)
• γιος του Λέοντος Γ΄
Πρωτεργάτες εικονομαχίας

14. Οι Ίσαυροι ήταν από τη
Β. Συρία και επηρεάστηκαν
από τις ανεικονικές
αντιλήψεις της ιουδαϊκής
και ισλαμικής θρησκείας.
Θεωρούσαν τη λατρεία των
εικόνων ως εκδήλωση
ειδωλολατρική.
Οι ανεικονικές αντιλήψεις
επηρέασαν τους αγρότες που
ζούσαν στα σύνορα με το
Ισλάμ. Οι Ίσαυροι
υποστήριξαν τις απόψεις τους
και για πολιτικούς λόγους.
Δεισιδαιμονίες και
υπερβολές που
εκδηλώθηκαν γύρω
από τη λατρεία των
εικόνων.
Η επιθυμία των
Ισαύρων να
περιορίσουν την
επιρροή των μοναχών
και των μονών.
Η άποψη ότι οι νίκες
των εχθρών του
Βυζαντίου (Αράβων)
οφείλονται στην οργή
του Θεού για ό,τι
συνέβαινε στο χώρο της
λατρείας των εικόνων.

15. Επίδραση ανεικονικών αντιλήψεων ιουδαϊκής + ισλαμικής
θρησκείας, εξαιτίας της εξάπλωσης των Αράβων.
Δεισιδαιμονίες, θρησκοληψία, αμάθεια ->
υπερβολές γύρω από την λατρεία των εικόνων
Επιθυμία περιορισμού επιρροής μοναχών
Εκκλησιαστική + μοναστική περιουσία= αφορολόγητη
Αύξηση αριθμού μονών : νέοι = μοναχοί
Μείωση γεννήσεων
Μείωση στρατιωτικού
δυναμικού
Μείωση εργατικών
χεριών
Αφορμή : Η έκρηξη του ηφαιστείου
της Θήρας το 726 που θεωρήθηκε από
τον Λέοντα Γ΄ θεϊκή οργή στη λατρεία
των εικόνων σαν είδωλα

16. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και η έναρξη της
εικονομαχίας
Τον ίδιο χρόνο (726), το καλοκαίρι, ανέβρασε η θάλασσα και σαν από
καμίνι σηκώθηκε ατμός από το βυθό ανάμεσα στη Θήρα και τη
Θηρασία . Αυτό κράτησε κάμποσες μέρες. Στο μέσο αυτό της
φοβερής φωτιάς σχηματίστηκε ένα νέο νησί που συνενώθηκε με το
νησί Ιερά. Όπως η Θήρα και η Θηρασία, έτσι και το νεοσχημάτιστο
νησί όφειλε τη γένεσή του στην έκρηξη του ηφαιστείου και
δημιουργήθηκε στη διάρκεια της βασιλείας του αντίχριστου Λέοντος.
Ο αυτοκράτορας εξήγησε αυτό το σημάδι της θείας οργής εναντίον
του με τρόπο ευνοϊκό για τον εαυτό του και σήκωσε ακόμη πιο
αναίσχυντο πόλεμο εναντίον των αγίων και σεπτών εικόνων. Και ο
λαός της Βασιλεύουσας εξαιτίας της απέραντης λύπης του για τις
καινοφανείς διδασκαλίες προσπάθησε να επιτεθεί και να σκοτώσει
τους στρατιώτες του αυτοκράτορα που καθαίρεσαν την εικόνα του
Χριστού στη Χαλκή Πύλη. Και τότε πολλοί από αυτούς τιμωρήθηκαν
για την ευσέβειά τους με ακρωτηριασμούς, μαστιγώσεις, εξορίες και
πρόστιμα και ιδιαίτερα οι αριστοκράτες και επιφανείς.
Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. C. de Boor, τόμ. 1, Λειψία 1883, 404-405
Ποια ερμηνεία έδωσαν
στην έκρηξη του
ηφαιστείου της Θήρας οι
εικονομάχοι και ποια οι
εικονολάτρες; Ποιο
χαρακτηριστικό της
μεσαιωνικής νοοτροπίας
αποκαλύπτουν οι
συγκεκριμένες
ερμηνείες;

17. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ
ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
2. Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
▪ Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία, Β΄ Γυμνασίου, σελ.34-35

18. 717
Άνοδος στο θρόνο
Λέοντα Γ΄
Ίσαυρου
726 – 787
Πρώτη φάση
815 – 843
Δεύτερη φάση
843
Οριστική
Αναστήλωση
εικόνων

19. ΦΑΣΕΙΣ
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ α’ Φάση
(726-787)
β’ Φάση
(815-843)

21. Απομάκρυνση εικόνας
του Χριστού το 726
από τη Χαλκή Πύλη
της
Κωνσταντινούπολης.
Δημοσιεύεται
αυτοκρατορικό
διάταγμα που
απαγορεύει τη
λατρεία των εικόνων
Οι οπαδοί των εικόνων
(εικονόφιλοι)
εξορίζονται,
φυλακίζονται και οι
περιουσίες τους
δημεύονται.

22. Η ΧΑΛΚΗ ΠΥΛΗ
(από το πρόγραμμα Byzantium 1200)
Antoine Helbert

23. «…ο Λέων ο δυσσεβής συγκρότησε σιλέντιο (=αυτοκρατορικό συμβούλιο)
κατά των αγίων και σεβαστών εικόνων. Κάλεσε τον αγιότατο Πατριάρχη
Γερμανό, επειδή νόμιζε πως θα τον πείσει να υπογράψει κατά των αγίων
εικόνων. Ο γενναίος όμως δούλος του Χριστού χωρίς να πειστεί καθόλου
στην άθλια κακοδοξία του ( του Λέοντα) ακολουθώντας το δρόμο το σωστό
της αλήθειας παραιτήθηκε από το αρχιερατικό του αξίωμα. Αφού
παρέδωσε το ωμοφόριό του είπε, μετά από πολλά διδακτικά λόγια: « Αν
εγώ είμαι Ιωνάς (δηλ. άπιστος), ρίξτε με στη θάλασσα. Όμως, βασιλιά,
είναι αδύνατο σε μένα να φέρω αλλαγές στην πίστη χωρίς οικουμενική
σύνοδο».
Θεοφάνης, Χρονογραφία, μετάφρ. Ζαχ. Ορφανουδάκης. Λάμπρου Τσακτσίρα – Ζαχαρία
Ορφανουδάκη – Μαρίας Θεοχάρη, Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1983
Αφού μελετήσετε το παράθεμα που ακολουθεί να απαντήσετε στις ερωτήσεις:
α) ποιος αποφάσισε για το ζήτημα των
εικόνων, ο αυτοκράτορας (πολιτική
εξουσία) ή ο πατριάρχης (θρησκευτικός
ηγέτης);
β) ποια πλευρά, των εικονομάχων ή των
εικονολατρών, φαίνεται να εκπροσωπεί ο
Θεοφάνης, συντάκτης του κειμένου; Να
δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

24. Κατά τη Α' φάση της εικονομαχίας (726-787), οι μοναχοί είναι
οι πρώτοι που δέχονται τις συνέπειες της διαμάχης. Στην
εικόνα, διωγμοί μοναχών, λεπτομέρεια από το Χρονικό του
Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα.
Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 28vb.

26. Επιχειρήματα των εικονομάχων
Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις
προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες [...]. Όμως δεν πρέπει να
προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και
κάθε είδους ομοίωμα [...]. Πληροφόρησέ με ποιος μας
κληροδότησε αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και
να προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, ενώ ο Θεός
απαγορεύει την προσκύνηση, και εγώ θα συμφωνήσω ότι
αυτό είναι νόμος του Θεού.
Από επιστολή του Λέοντος Γ' στον πάπα Γρηγόριο Β',
Travaux et memoires 3 (1968) 279.
Ποια ήταν τα βασικά επιχειρήματα των
εικονομάχων, σύμφωνα με το απόσπασμα;
Σελ.
34

27. α) Οι εικόνες στο πλαίσιο της λατρείας παίζουν ρόλο
ειδώλων και άρα όποιος τις λατρεύει είναι
ειδωλολάτρης.
β) Τα ανθρώπινα δημιουργήματα δεν είναι σωστό
να αντιμετωπίζονται ως ιερά αντικείμενα για
προσκύνημα.
γ) Η χριστιανική διδασκαλία, ο θεϊκός νόμος
καθώς και η παράδοση της Εκκλησίας δεν
κάνουν λόγο πουθενά για την ανάγκη να
προσκυνούν οι πιστοί τις εικόνες.
Ποια ήταν τα βασικά επιχειρήματα των
εικονομάχων, σύμφωνα με το απόσπασμα;

28. Ένας από τους
κυριότερους
υπερασπιστές της
λατρείας των
εικόνων ήταν ο
Ιωάννης ο
Δαμασκηνός
που γεννήθηκε στη
Δαμασκό της
Συρίας στα μέσα
του 7ου αιώνα.
Χειρόγραφο του 9ου αιώνα. Περιέχει έργα
του Ιωάννη Δαμασκηνού. Μεταξύ 820-835.
Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας
Στην εικόνα, ο Ιωάννης Δαμασκηνός.
Μικρογραφία χειρογράφου, 12ος
αιώνας.
'Aγιο Όρος, Μονή Ιβήρων, κώδ. 463

29. Εφόσον προσκυνώ και σέβομαι το σταυρό και τη λόγχη, τον
κάλαμο και τον σπόγγο με το οποίο οι θεοκτόνοι Ιουδαίοι
προσέβαλαν και σκότωσαν τον Κύριό μου, γιατί όλα αυτά
στάθηκαν όργανα του έργου της σωτηρίας των ανθρώπων,
πώς να μην προσκυνώ την εικόνα του σταυρού που
κατασκευάζεται από οποιοδήποτε υλικό, πώς να μην
προσκυνήσω την εικόνα του Χριστού που κατέστησε σωτήριο
τον σταυρό; Ότι δεν προσκυνώ την ύλη είναι φανερό, διότι
αν καταστραφεί το εκτύπωμα ενός σταυρού που είναι
κατασκευασμένος από ξύλο, παραδίδω το ξύλο στη φωτιά.
Το ίδιο συμβαίνει και με το ξύλο των εικονισμάτων, όταν
αυτά καταστραφούν.
Ιωάννης Δαμασκηνός, Περί εικόνων, Λόγος δεύτερος, κεφ.19, Μigne,
Patrologia Graeca, t.94, στήλη 1305
Σελ.
34
Με ποια επιχειρήματα υποστηρίζει ο Ιωάννης
Δαμασκηνός την προσκύνηση των εικόνων;
Ιωάννης Δαμασκηνός

30. α) Οι εικόνες
απεικονίζουν το έργο
του Θεού, το οποίο
αξίζει να προσκυνηθεί.
Εφόσον οι πιστοί
προσκυνούν τα
όργανα της
ανθρώπινης σωτηρίας
(σταυρός, λόγχη,
κάλαμος, σπόγγος),
πρέπει να προσκυνούν
και τις εικόνες που
θυμίζουν τα πάθη του
Χριστού.
β) Από τη στιγμή που οι
πιστοί προσκυνούν την εικόνα
του σταυρού, πρέπει να
προσκυνούν και την εικόνα
του Χριστού που κατέστησε
σωτήριο το σταυρό.
γ) Προσκυνώντας οι
πιστοί τις εικόνες, δεν
προσκυνούν την ύλη
από την οποία αυτές
αποτελούνται αλλά την
πνευματική ουσία που
αναπαριστούν. Απόδειξη
γι’ αυτό είναι το ότι αν
καταστραφεί το
εκτύπωμα του σταυρού ή
η παράσταση της
εικόνας, τα φθαρμένα
ξύλα ρίχνονται στη
φωτιά και
καταστρέφονται.
Με ποια επιχειρήματα υποστηρίζει ο Ιωάννης Δαμασκηνός την
προσκύνηση των εικόνων;

31. Στην εικόνα, ο Ιωάννης ο
Δαμασκηνός. Τοιχογραφία από
τη Μονή Βαρλαάμ στα Μετέωρα.
Χρονολογείται στα 1548.
Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός
κρατώντας ειλητάριο με ύμνο προς
τη Θεοτόκο (Μιχαήλ Αναγνώστου
1734 Βυζαντινό Μουσείο Χίου)

32. Ήδη στα μέσα του 6ου αιώνα
αναφέρεται ότι στην Κωνσταντινούπολη
υπήρχαν 92 μοναστήρια και μεγάλος
αριθμός μοναχών που διέμενε σ' αυτά.
Κορύφωση της διαμάχης
κατά τη βασιλεία του
Κωνσταντίνου Ε΄ (741-775)
τρομοκράτηση μοναχών
καταστροφή μονών
Στην εικόνα, το καθολικό της μονής του
Αγίου Ιωάννη του Στουδίου. Η μονή ήταν
προπύργιο των εικονολατρών

33. Τέλος α΄ φάσης
Η Ειρήνη η
Αθηναία
(780 – 802)
Συγκαλεί την
Ζ΄ Οικουμενική
Σύνοδο
(787)
Αποκατάσταση
εικόνων
Απόδοση
τιμητικής
προσκύνησης
στις εικόνεςΕιρήνη η Αθηναία,
Βασιλική του Αγίου Μάρκου, Βενετία

34. «Όπως είδαν οι Προφήτες, όπως δίδαξαν οι
Απόστολοι, όπως παρέλαβε η Εκκλησία, όπως
δογμάτισαν οι διδάσκαλοι, όπως έλαμψε η αλήθεια...
έτσι φρονούμε, έτσι λαλούμε, έτσι κηρύσσουμε ότι ο
Χριστός είναι ο αληθινός Θεός μας.
Τιμάμε δε τους Αγίους του με λόγια, με
συγγράμματα, με τη θυσία της θείας Ευχαριστίας
στους ναούς, με τα κονιάματα.
Και το μεν Χριστό προσκυνούμε ως Θεό και
Δεσπότη, τους δε Αγίους του τιμούμε και
απονέμουμε σχετική προσκύνηση».
(Κείμενο της Αγίας Εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου για την Ορθοδοξία)
Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος 17oς αι.
Moναστήρι Νοvodevichv, Mόσχα

35. Νόμισμα που απεικονίζει τον Κωνσταντίνο Στ’ με τον Λέοντα Δ’ .

37. Δεύτερη φάση (815 – 843)  μικρότερη διάρκεια, λιγότερη ένταση
Λέων Ε΄ ο
Αρμένιος
(813 – 820)
Στη λατρεία των
εικόνων αποδίδει
τις ήττες των
βυζαντινών
Θεόφιλος
(829-842)
Αυγούστα
Θεοδώρα,
σύζυγος Θεόφιλου,
επίτροπος γιου της Μιχαήλ Γ’
(842-867)
συγκαλεί Σύνοδο στην
Κωνσταντινούπολη
Επικύρωση αποφάσεων
της Ζ΄ Οικουμενικής
Συνόδου
Οριστική αποκατάσταση
και αναστήλωση των
εικόνων
H αναστήλωση των
εικόνων γιορτάζεται
από την Ορθόδοξη
Eκκλησία την πρώτη
Kυριακή των Nηστειών
ως η «Kυριακή της
Oρθοδοξίας».
Αυτοκράτορας Θεόφιλος
Χρονικό Ιω. Σκυλίτζη

38. Απόψεις Λέοντος Ε' για την εικονολατρία
Γιατί οι Χριστιανοί παθαίνουν ήττες από τους εθνικούς;
Επειδή λατρεύονται οι εικόνες [...]! Γι' αυτό σκοπεύω να τις
καταστρέψω. [...] Οι αυτοκράτορες που δέχτηκαν και λάτρεψαν
τις εικόνες πέθαναν στην εξορία ή στη μάχη. Αυτοί όμως που
δεν τις λάτρεψαν πέθαναν στο κρεβάτι τους και τάφηκαν με
τιμές στους αυτοκρατορικούς τάφους κοντά στο ναό των Αγ.
Αποστόλων. Εγώ επιθυμώ να μιμηθώ τη δεύτερη κατηγορία
και να τις καταστρέψω, για να μακροημερεύσω και εγώ και ο
γιος νου και η δυναστεία μας να βασιλεύσει ως την 4η και 5η
γενιά.
Scriptor incertus de Leone Bardae filio,έκδ. I. Bekker, Bonn 1842,
349.
Ποιους λόγους επικαλείται ο Λέων Ε΄, σύμφωνα με το παράθεμα, για
να επαναφέρει σε ισχύ την Εικονομαχία; Σελ.
35

39. α) θεωρεί ότι οι ήττες που υπέστησαν οι
Βυζαντινοί στα χρόνια που ακολούθησαν
την αποκατάσταση των εικόνων (787)
ήταν αποτέλεσμα της παρέμβασης του
θεού που οργίστηκε βλέποντάς τους να
λατρεύουν τις εικόνες σα να ήταν
ειδωλολάτρες.
β) Πιστεύει ότι ο βίαιος θάνατος των
αυτοκρατόρων που ήταν εικονολάτρες
στην εξορία ή στη μάχη αποτελούσε
θεϊκή τιμωρία.
γ) Γνωρίζει ότι όσοι αυτοκράτορες δεν
λάτρεψαν τις εικόνες είχαν ειρηνικό
θάνατο και τάφηκαν με τιμές.
δ) Τέλος, επιθυμεί να ζήσει και να
ασκήσει την εξουσία για πολλά χρόνια,
πράγμα που θέλει επίσης να συμβεί τόσο
στο γιο του όσο και στους διαδόχους του.
Ας σημειωθεί ότι οι λόγοι που επικαλείται ο Λέων
Ε’ για να επαναφέρει σε ισχύ την εικονομαχία
μπορεί να ακούγονται αφελείς και απλοϊκοί στις
μέρες μας, αλλά ήταν απολύτως εναρμονισμένοι με
την πνευματική ατμόσφαιρα της εποχής που ζούσε
ο αυτοκράτορας, μια ατμόσφαιρα που σφραγιζόταν
από πλήθος δεισιδαιμονιών και προλήψεων.
Ποιους λόγους επικαλείται ο Λέων Ε΄, σύμφωνα με το
παράθεμα, για να επαναφέρει σε ισχύ την Εικονομαχία;

40. η Σύνοδος του 815 που καταδίκασε
τη λατρεία των εικόνων.
ο πατριάρχης Νικηφόρος Α' (806-815),
υπέρμαχος των εικόνων, κρατά μετάλλιο με
την εικόνα του Χριστού.
ο εικονοκλάστης πατριάρχης
Ιωάννης Ζ΄ Γραμματικός (837-843)
Μικρογραφία από ψαλτήρι, 9ος αιώνας.
'Aγιον Όρος, Μονή Παντοκράτορος, κώδ. 61, φ. 16α.

41. Ο αυτοκράτορας
Θεόφιλος
επισκέπτεται το Ναό
της Παναγίας των
Βλαχερνών.
Μικρογραφία από το
χρονικό του Ιωάννη
Σκυλίτζη (Μαδρίτη,
Εθνική Βιβλιοθήκη)

42. Ο αυτοκράτορας
Θεόφιλος διατάζει την
εκτέλεση εικονόφιλων.
Μικρογραφία από το
χρονικό του Ιωάννη
Σκυλίτζη (Μαδρίτη,
Εθνική Βιβλιοθήκη).

43. Οι κόρες της Αγίας Θεοδώρας μαθαίνουν να προσκυνούν την εικόνα του Χριστού από την γιαγιά τους, Θεοκτίστη. Μικρογραφία
από το χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη (Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη).

44. Οι εικόνες υμνούν
την αναστήλωση των
εικόνων. Ανήκουν σε
διαφορετικές
περιόδους.
Παρατηρήστε τις
προσεκτικά.
Ποια τα κοινά τους
στοιχεία και ποιες οι
διαφορές;
Παρατηρήστε τα
πρόσωπα που
εικονίζονται, τον
τρόπο που
αποδίδονται, τη θέση
τους στο χώρο. Ποια
είναι η ταυτότητά
τους; Δικαιολογήστε
την απάντησή σας.

45. Οι εικόνες υμνούν
την αναστήλωση των
εικόνων. Ανήκουν σε
διαφορετικές
περιόδους.
Παρατηρήστε τις
προσεκτικά.
Ποια τα κοινά τους
στοιχεία και ποιες οι
διαφορές;
Παρατηρήστε τα
πρόσωπα που
εικονίζονται, τον
τρόπο που
αποδίδονται, τη θέση
τους στο χώρο. Ποια
είναι η ταυτότητά
τους; Δικαιολογήστε
την απάντησή σας.

46. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ
ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
2. Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
▪ Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία, Β΄ Γυμνασίου, σελ.34-35

48. Η αποκατάσταση των εικόνων θεωρείται νίκη της ελληνικής
πνευματικής παράδοσης που ευνοούσε την απόδοση της θείας
μορφής πάνω στην ανεικονική ανατολική παράδοση.
Εγκαινίασε
περίοδο γόνιμης
συνεργασίας του κράτους
με την εκκλησία, που
αφοσιώθηκε στο
ιεραποστολικό της έργο.
Τα μοναστήρια άρχισαν
να πολλαπλασιάζονται και
να πλουτίζουν.
Περιορίστηκαν όμως και
οι υπερβολές στη λατρεία
των εικόνων και των
λειψάνων.

49. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ
ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
2. Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
▪ Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία, Β΄ Γυμνασίου, σελ.34-35

51. .
Ο Πάπας
Γρηγόριος Γ’
καταδίκασε τις
εικονομαχικές
απόψεις του
Λέοντος Γ΄ σε
σύνοδο.
Συνέπειες της εικονομαχίας στην εξωτερική πολιτική
«Τα δόγματα της Εκκλησίας δεν είναι δική σου δουλειά, άφησε τις τρέλες σου» γράφει ο πάπας στον Λέοντα Γ΄

52. Η παράσταση θείων
προσώπων στους τοίχους
των εκκλησιών.
Η ανάρτηση εικόνων
Πολλά έργα τέχνης και
εικόνες. Οι εκκλησίες
διακοσμήθηκαν με ζώα, φυτά
και άλλα διακοσμητικά μοτίβα.
Μετά τη νίκη των
εικονολατρών καταστράφηκαν
πολλά σημαντικά κείμενα των
εικονομάχων.
Η ενασχόληση με τα
γράμματα και τις τέχνες.
Καταστροφή της εικόνας του Χριστού από
εικονομάχους. Λεπτομέρεια από το Ψαλτήρι Khludov,
857-865. Moscow, State Historical Museum
Ο πατριάρχης Νικηφόρος Α' (806-815), υποστηρικτής των εικόνων, ενάντια στον
αντίπαλό του, εικονομάχο Ιωάννη Γραμματικό, (837-843). Μικρογραφία από το
Ψαλτήρι Khludov, 9ος αιώνας. Moscow, State Historical Museum Khludov

53. Στην εικόνα, ο σταυρός από την
καμάρα του ιερού της Αγίας Σοφίας στη
Θεσσαλονίκη. Αρχές 8ου αιώνα.

54. Μίλιον: Μνημειώδης αψίδα στην Κωνσταντινούπολη.
Ήταν διακοσμημένη με παραστάσεις από έξι
Οικουμενικές Συνόδους. Οι παραστάσεις αφαιρέθηκαν
από τον Κωνσταντίνο Ε΄ και αντικαταστάθηκαν με
παραστάσεις του ευνοούμενού του αρματοδρόμου.
Αγία Ειρήνη Κωνσταντινούπολης:
Άποψη του εσωτερικού του ναού, όπου
διακρίνεται η αψίδα με τον εικονομαχικό
διάκοσμο (σταυρός). Γύρω στα 740.

55. «Η παθιασμένη λογοτεχνία της εποχής, η μόνη που
έφτασε ως εμάς, αμαυρώνει και δυσφημεί σκόπιμα το
έργο και την προσπάθεια των εικονομάχων
αυτοκρατόρων, που εργάστηκαν όλοι και με όλες τους
τις δυνάμεις για να σώσουν το Βυζάντιο από τον
αραβικό κίνδυνο».
Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ,
Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Μια σύγχρονη άποψη για την εικονομαχία

56. Β΄φάση εικονομαχίας (815 – 843)
Α΄ φάση εικονομαχίας (726 – 787)
Εικονομαχία (726 – 843)
726 730 741 787 815 843
Έκρηξη ηφαιστείου
Θήρας. Ο Λέων Γ΄
Ίσαυρος απομακρύνει
εικόνα Χριστού από
Χαλκή Πύλη Κων/πολης
Αυτοκρατορικό διάταγμα
απαγόρευσης εικόνων
Ζ΄ Οικουμενική
Σύνοδος –
αποκατάσταση εικόνων
από Ειρήνη Αθηναία
Κορύφωση της
εικονομαχίας την
περίοδο της βασιλείας
του Κωνσταντίνου Ε΄
Έναρξη Β΄ φάσης
εικονομαχίας από
Λέοντα Ε΄τον Αρμένιο
Οριστική αναστήλωση
εικόνων από
αυτοκράτειρα Θεοδώρα