Ιστορία Ε΄ δημοτικού ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ

1. 26. Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η
μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών

2. Ας θυμηθούμε:
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες κυβέρνησαν επί δύο αιώνες την
αυτοκρατορία. Έκαναν αλλαγές στη διοίκηση και τη νομοθεσία.
Προστάτευσαν τη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Αυτά τα χρόνια
είναι περίοδος ακμής και μεγαλείου για το Βυζάντιο.

4. Μετά τη λήξη της εικονομαχίας και στα χρόνια της Μακεδονικής
δυναστείας, που ακολούθησαν, το Βυζάντιο γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη
στα γράμματα και τις τέχνες.

5. Ο
αυτοκράτορας Μιχαήλ
Γ’ και ο θείος του
καίσαρας
Βάρδας ίδρυσαν
το πανεπιστήμιο της
Μαγναύρας.
1. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’
ανάμεσα
σε δασκάλους και φοιτητές
του Πανεπιστημίου
(Μικρογραφία, Ρώμη, Βατικανή
Βιβλιοθήκη).

6. Σ’ αυτό δίδαξαν ονομαστοί
καθηγητές, όπως ο Λέων ο
μαθηματικός, ο πατριάρχη
ς Φώτιος, ο Ιωάννης
Γραμματικός και ο φωτιστής
των Σλάβων Κωνσταντίνος-
Κύριλλος.
ο Λέων ο μαθηματικός

7. Οι καθηγητές πληρώνονταν από το κράτος και «το έργο τους ήταν
κάλλιστο και περιβόητο»
Το Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας
(Ιερόν Παλάτιον)

8. Όλα σχεδόν τα μαθήματα γίνονταν στην ελληνική γλώσσα και στην έδρα
της Φιλοσοφίας διδάσκονταν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς. Η φοίτηση
όσων διακρίνονταν για την επιμέλειά τους ήταν δωρεάν. Πώς κρίνετε την
απόφαση του πανεπιστημίου να φοιτούν δωρεάν σ’ αυτό όσοι φοιτητές
διακρίνονταν για την επιμέλειά τους; Συμβαίνει κάτι ανάλογο σήμερα;

9. Από τους καθηγητές και τους απόφοιτους του Πανεπιστημίου το βυζαντινό
κράτος και η εκκλησία έπαιρναν τους ανώτερους υπαλλήλους τους.

10. Την ίδια περίοδο λειτουργούσε στην Κωνσταντινούπολη και
η Πατριαρχική Σχολή. Εκεί, όπως και στη Μαγναύρα, δίδαξαν
μορφωμένοι κληρικοί και λαϊκοί.

11. Μελέτησαν τους αρχαίους
Έλληνες συγγραφείς και
κατέγραψαν σε χειρόγραφα
βιβλία και περγαμηνές ό,τι
από τη αρχαία λογοτεχνία,
τη φιλοσοφία και τις
επιστήμες είχε διασωθεί.
Στο έργο αυτό
πρωτοστατούσαν ο
πατριάρχης Φώτιος, ο
επίσκοπος
Καισαρείας Αρέθας και ο
φιλόσοφος Μιχαήλ
Ψελλός.
Μιχαήλ Ψελλός

12. 4. «Στα μοναστικά κέντρα του Αγίου Όρους, της Ανατολής και της Πόλης
ασκημένες ομάδες γραφέων μοναχών αντέγραψαν και διέσωσαν από τη
φθορά και την καταστροφή χιλιάδες αρχαία ελληνικά συγγράμματα. Με τον
τρόπο αυτό τα μοναστήρια πρωτοστάτησαν στη διάσωση της αρχαίας
ελληνικής κληρονομιάς». Kurt Weitzmann, Βυζαντινή Ιστορία

13. Τα χειρόγραφα αυτά βιβλία, ζωγραφισμένα με θαυμάσιες μικρογραφίες,
πλούτιζαν τις δημόσιες βιβλιοθήκες του κράτους και πωλούνταν στις ιδιωτικές.
Από τα έσοδα των πωλήσεων αγόραζαν τα υλικά γραφής των βιβλίων.

14. 2. «Εάν σήμερα μπορούμε να διαβάζουμε τον Πλάτωνα, τον Όμηρο και τον
Ευριπίδη από το πρωτότυπό τους, το οφείλουμε πρώτιστα στους
διακεκριμένους Έλληνες λογίους, οι οποίοι το δέκατο αιώνα διέσωσαν
πολλά κείμενα από την καταστροφή».
Διον. Α. Ζακυθηνός, Βυζαντινή Ιστορία

15. Αλλά και οι ίδιοι οι αυτοκράτορες Λέων ΣΤ’ ο σοφός και Κωνσταντίνος ο
Πορφυρογέννητος έγραψαν πολλά βιβλία. Τα χρόνια αυτά «το παλάτι
έμοιαζε με ακαδημία, όπου όλοι μελετούσαν».

16. Η ανάπτυξη αυτή των γραμμάτων ωφέλησε και την τέχνη. Η μικρογραφία, η
ελεφαντοτεχνία και η διακοσμητική λειτούργησαν παράλληλα προς την
αγιογραφία, που επανήλθε μετά την αναστήλωση των εικόνων.
ελεφαντοτεχνία Μοναχός αντιγραφέας, μικρογραφία
από χειρόγραφο του 12ου αι., Εθνική
Βιβλιοθήκη Παρισιού.

17. Για όλα αυτά,
πολλοί ονομάζουν
την περίοδο αυτή
«χρυσή εποχή»
του Βυζαντίου και
άλλοι «μακεδονική
αναγέννηση».

18. Είναι δικαιολογημένοι οι τίτλοι «χρυσή εποχή» και «μακεδονική
αναγέννηση», που δίνουν στην περίοδο αυτή; Με ποιες παλαιότερες
καλές εποχές μοιάζει;

19. Ας θυμηθούμε:
Στα χρόνια διακυβέρνησης των Μακεδόνων αυτοκρατόρων άνθισαν τα
γράμματα και οι τέχνες. Οι Βυζαντινοί μελέτησαν, έσωσαν και δίδαξαν
τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Ο βυζαντινός πολιτισμός
απλώθηκε παντού. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε «χρυσή εποχή» του
Βυζαντίου ή «μακεδονική αναγέννηση».

20. 26. H ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών
1. Διαβάστε το κείμενο-πηγή 3 για τον Λέοντα τον μαθηματικό και παρατηρήστε την
εικόνα 3.α.
3. Λέων ο Μαθηματικός
Ο Άραβας χαλίφης της
Βαγδάτης ήθελε να πάρει
στην αυλή του το Λέοντα το
Μαθηματικό, που ήταν διευ-
θυντής του Πανεπιστημίου.
Γι αυτό έστειλε στον αυτο-
κράτορα Θεόφιλο μεγάλη
ποσότητα χρυσού και του
υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη.
Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε:
«Θα ήταν ανόητο για μας να
διώξουμε από τη χώρα μας
και να δώσουμε σε άλλους
ένα καλό, για το οποίο το
γένος μας τιμάται και θαυμά-
ζεται από όλους», είπε. Τα
μετά το Θεοφάνη

21. Γιατί ο αυτοκράτορας Θεόφιλος δεν έδωσε τον σπουδαίο επιστήμονα;
Υπάρχουν σήμερα Έλληνες επιστήμονες που διακρίνονται στο εξωτερικό;

22. Για να προσφέρει ο Άραβας χαλίφης χρυσό και διαρκή ειρήνη για να πάρει
τον το Λέοντα τον Μαθηματικό, πάει να πει ότι ήταν πραγματικά
σπουδαίος επιστήμονας. Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος όμως αρνήθηκε να
τον δώσει παρόλο που η αυτοκρατορία χρειαζόταν και τον χρυσό και την
ειρήνη. Ο Θεόφιλος προφανώς πίστευε ότι η αυτοκρατορία χρειαζόταν
πολύ περισσότερο ένα σπουδαίο μυαλό σαν αυτό του Λέοντα. Σήμερα και
μάλιστα στην εποχή της οικονομικής κρίσης υπάρχουν πολλοί σπουδαίοι
Έλληνες επιστήμονες που ζουν και διαπρέπουν στο εξωτερικό.
Ο Γιώργος Παυλάκης αναπτύσσει
εμβόλια για το AIDS και τον καρκίνο
και εργάζεται στο Εθνικό Ινστιτούτο
των ΗΠΑ .

23. 2. Στα χρόνια των ................................................... αυτοκρατόρων
αναπτύχθηκαν πολύ τα .................................. και
οι ........................................ Μελετήθηκαν οι
αρχαίοι ............................................. συγγραφείς. Ασκημένοι
γραφείς ......................................... τα βιβλία τους και τα διακόσμησαν με
ωραίες ................................................... Η περίο- δος αυτή ονομάστηκε-
«...................................................» για το Βυζάντιο.

24. 3. Διαβάστε το παρακάτω κείμενο για τον βυζαντινό ρυθμό και
παρατηρήστε τις εικόνες. Συζητήστε στην τάξη για τις εκκλησίες της
περιοχής σας και οργανώστε κάποιες επισκέψεις σ’ αυτές, προσέχοντας και
τον ρυθμό που καθεμιά είναι χτισμένη
Στα χρόνια των Μακεδόνων χτίστηκαν σε όλη την αυτοκρατορία πολλές
και ωραίες εκκλησίες με έναν νέο ρυθμό, που τον ονόμασαν Βυζαντινό.
Το κτίσμα τους έχει σχήμα σταυρού και στο μέσον του στηρίζεται ο
τρούλος. Οι αγιογραφίες και τα ψηφιδωτά τους έχουν τη φυσικότητα, τη
χάρη και την αισιοδοξία της αρχαίας ελληνικής τέχνης.
Η εικόνα της γέννησης, ψηφιδωτό από τη Μονή Δαφνίου. Η Μονή της Παναγίας της Σκριπούς στη Βοιωτία.

25. Ο ναός του Αγίου Ανδρέα είναι βυζαντινού ρυθμού και
είναι ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα.

26. Ας θυμηθούμε:
Στα χρόνια διακυβέρνησης των Μακεδόνων αυτοκρατόρων άνθισαν τα
γράμματα και οι τέχνες. Οι Βυζαντινοί μελέτησαν, έσωσαν και δίδαξαν
τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Ο βυζαντινός πολιτισμός
απλώθηκε παντού. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε «χρυσή εποχή» του
Βυζαντίου ή «μακεδονική αναγέννηση».

27. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ