1. I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ
7. ΣΧΕΣΕΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – ΔΥΣΗΣ. ΑΓΩΝΕΣ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΩΝ
ΚΤΗΣΕΩΝ.
α. Ο Ελληνισμός της Ιταλίας.
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
45http://xtsat.blogspot.gr/

2. Παρακολούθηση
της εξέλιξης
της
.
Κατανόηση των
.
Κατανόηση της
μεσαιωνικής
.

3. μετοικεσίες
στην Καλαβρία
θέματα
Λογγοβαρδίας
Καλαβρίας
Λουκανίας
ενίσχυση
βυζαντινής
επιρροής στη
Γερμανία
βοήθεια
–
εμφάνιση

4. Τι γνωρίζετε για τη
βυζαντινή παρουσία
στη νότια Ιταλία κατά
το 10ο αιώνα;

5.  Β΄ ελληνικός
αποικισμός (Μεγάλη Ελλάς)
 κατακτήσεις
Ιουστινιανού. Ίδρυση εξαρχάτου
Ραβέννας (μέσα 6ου αι. ως 751).
Πώς βρέθηκαν οι Έλληνες στη Σικελία και τη Νότια Ιταλία;

6. ↝ μετοικεσίες
πληθυσμών από την Ελλάδα
εξαιτίας των σλαβικών επιδρομών.
↝ οι Άραβες κατέκτησαν τη Σικελία.
Στο Βυζάντιο απέμεινε η Ν. Ιταλία. Σικελιώτες, που
εγκατέλειψαν τις εστίες τους μπροστά στις αραβικές
επιθέσεις, πύκνωσαν το ελληνικό στοιχείο της
περιοχής.
Πώς βρέθηκαν οι Έλληνες στη Σικελία και τη Νότια Ιταλία;

7. Σε ποιο ιστορικό γεγονός
αναφέρεται το παράθεμα; Μελέτησε
τις αιτίες της μετανάστευσης των
Σικελιωτών. Ποιες ήταν οι
συνέπειες της μετανάστευσης για τη
Σικελία και τη Ν. Ιταλία;
Παρακολούθησε στο χάρτη - στην
επόμενη διαφάνεια - τη διαδρομή
που ακολούθησαν οι φυγάδες.

9. I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ
7. ΣΧΕΣΕΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – ΔΥΣΗΣ.
ΑΓΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ
ΙΤΑΛΙΚΩΝ ΚΤΗΣΕΩΝ.
β. Η ιταλική πολιτική των Μακεδόνων –
σχέσεις με το Γερμανικό Κράτος.
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
45
http://xtsat.blogspot.gr/

10. Ποιοι ήταν οι κύριοι
στόχοι της ιταλικής
πολιτικής των
Μακεδόνων
αυτοκρατόρων;

11. Διατήρηση και
επέκταση των
κτήσεων στην
Ιταλία.
Απόκρουση
των αραβικών
επιθέσεων και
της γερμανικής
απειλής.

12. (913-959)
Ανταλλαγή πρεσβειών
με ηγεμόνες της Δύσης
↝ εξασφάλιση
συμμάχων για
αντιμετώπιση Αράβων
Νικήθηκε από
τους ΆραβεςΟ Χριστός στέφει αυτοκράτορα
τον Κωνσταντίνο Ζ΄
Ο Κωνσταντίνος Ζ’ Πορφυρογέννητος
και η μητέρα του Ζωή

13. Ποια στάση κράτησε ο
Νικηφόρος Φωκάς απέναντι
στους Άραβες και τους
Γερμανούς που απειλούσαν τις
βυζαντινές κτήσεις στην
Ιταλία; Τι γνωρίζετε για τις
βυζαντινογερμανικές
διαβουλεύσεις στα χρόνια του;

14. Ακολούθησε αμυντική τακτική
έναντι των Αράβων της
Σικελίας και των Γερμανών
Στηρίχθηκε σε συμμαχίες με
Ιταλούς ηγεμόνες και στη βοήθεια
του ντόπιου πληθυσμού
Η είσοδος του Νικηφόρου Φωκά στην Κωνσταντινούπολη το 963. Από το χρονικό του Σκυλίτζη
(963-969)

15. 1.Για ποιο λόγο
εξεγέρθηκε ο πληθυσμός
του Rossano (Καλαβρία);
2. Με ποιο τρόπο
εκφράστηκε η δυσαρέσκεια
των εξεγερμένων;
Στάση των κατοίκων του Ροσσάνο (965-966)
Κυβερνούσε τότε και τις δύο περιοχές, δηλαδή την (υπόλοιπη) Ιταλία και την
Καλαβρία μας, ο μάγιστρος (είδος αξιώματος) Νικηφόρος Εξακιονίτης [...]. Ο μάγιστρος
[...] σκέφτηκε να κατασκευάσει τα λεγόμενα χελάνδια (τύπος βυζαντινού πολεμικού
πλοίου) σε κάθε πόλη της Καλαβρίας και μ' αυτά όχι μόνο να διαφυλάξει την ασφάλειά
τους και να τις απαλλάξει από κινδύνους, αλλά επίσης να παραδώσει στον αφανισμό τη
γειτονική και εχθρική Σικελία. Αυτό όμως δεν μπόρεσαν να το ανεχτούν οι κάτοικοι του
Ροσσάνο, γιατί ήταν ασυνήθιστοι να υπηρετούν στα χελάνδια και (έτσι), ενώ είχαν
ναυπηγήσει τα πλοία και έμελλαν να τα καθελκύσουν στη θάλασσα, παρακινημένοι από
υπέρμετρο ζήλο [...], όρμησαν με μεγάλο θόρυβο και πυρπόλησαν τα πλοία και κρέμασαν
τους καπετάνιους τους. [...]
Βίος Νείλου του Νέου, κεφ. 60-62, έκδ. P. Germano Giovanelli, Badia di Grottaferrata 1972, 101-103.

16. 1.Για ποιο λόγο εξεγέρθηκε ο
πληθυσμός του Rossano (Καλαβρία);
2. Με ποιο τρόπο εκφράστηκε η
δυσαρέσκεια των εξεγερμένων;
Με αγγαρεία
κατασκευάζονται
χελάνδια προκειμένου
να επιτεθούν στους
Άραβες. Όταν όμως
είναι όλα έτοιμα
γίνεται στάση των
κατοίκων εναντίον του
μαγίστρου.
Από τη μία η
επεκτατική βλέψη του
διοικητή και από την
άλλη ο ρεαλισμός και ο
φόβος των κατοίκων
για τους Άραβες.
Πολιτική σύγκρουση
μεταξύ πρωτεύουσας
και επαρχίας .

17. 968: έστειλε στην
Κωνσταντινούπολη
τον Λιουτπράνδο,
επίσκοπο Κρεμώνας,
ως πρεσβευτή του.
962: στέφθηκε
«αυτοκράτωρ των
Ρωμαίων» από τον
Πάπα της Ρώμης
951:
Ανακηρύχθηκε
βασιλεύς της
Ιταλίας

18. Πρόταση
ειρήνης προς
το Νικηφόρο
Φωκά
Πρόταση γάμου του
Γερμανού διαδόχου
Όθωνα Β΄ με μια
βυζαντινή
πριγκίπισσα
Προίκα: οι
βυζαντινές
κτήσεις της Ν.
Ιταλίας.
απέρριψε τις προτάσεις
αυτές, επικαλούμενος τη
γερμανική επιθετικότητα
εναντίον των ιταλικών του
κτήσεων
επιφύλαξε πολλές
ταπεινώσεις στον
Λιουτπράνδο που
επέστρεψε άπρακτος στη
Δύση.
Ο πάπας Ιωάννης ΙΒ΄έστεψε τον Όθωνα Α’ «αυτοκράτορα των Ρωμαίων»

19. 1. Για ποιο λόγο ο
Λιουτπράνδος αναφέρει
στο γερμανό ηγεμόνα ότι
ο βυζαντινός
αξιωματούχος δεν τον
αποκαλούσε
«imperator»; Ήταν
τόσο σημαντικό;
2. Πώς δικαιολογεί την
ταπεινωτική του
συμπεριφορά ο
Νικηφόρος Φωκάς
απέναντι στο
Λιουτπράνδο;

20. Σύμφωνα με τη βυζαντινή πολιτική ιδεολογία, υπήρχε μόνο μία αυτοκρατορία, η
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, και ένας μόνο Αυτοκράτορας με τον τίτλο
Σύμφωνα με τους βυζαντινούς, ο ηγεμόνας της Δύσης έπρεπε να φέρει τον
τίτλο , τίτλος που αναφερόταν σε υποδεέστερο ηγεμόνα.
Με αφορμή τον τίτλο που επικαλέστηκε ο Γερμανός βασιλιάς, ο Ν. Φωκάς αποκαλεί
τον πρεσβευτή των Γερμανών κατάσκοπο και καταλογίζει επιθετικότητα και
προσπάθεια σφετερισμού της εξουσίας στους Γερμανούς.
1. Για ποιο λόγο ο Λιουτπράνδος αναφέρει στο γερμανό
ηγεμόνα ότι ο βυζαντινός αξιωματούχος δεν τον
αποκαλούσε «imperator»; Ήταν τόσο σημαντικό;
2. Πώς δικαιολογεί την ταπεινωτική
του συμπεριφορά ο Νικηφόρος Φωκάς
απέναντι στο Λιουτπράνδο;

21. Αφού διαβάσετε το
απόσπασμα από την
επιστολή του Λιουτπράνδου
που ακολουθεί να
απαντήσετε στις παρακάτω
ερωτήσεις:
Πώς σχολιάζει
ο Λιουτπράνδος
τη βυζαντινή
κουζίνα;
Ποια εικόνα
είχε ο
Νικηφόρος
Φωκάς για τις
στρατιωτικές
ικανότητες των
Δυτικών;
Την ίδια ακριβώς ημέρα έδωσε εντολή να γευματίσω μαζί του. Επειδή όμως
δεν με θεώρησε άξιο να καθίσω μπροστά από τους αξιωματούχους του,
κάθισα στη δέκατη πέμπτη θέση απ’ αυτόν χωρίς τραπεζομάντηλο μπροστά
μου. Και δεν αναφέρω μόνο ότι κανένας από τους συνοδούς μου δεν
παρακάθησε στην τράπεζα, αλλά και δεν είδε το μέγαρο, στο οποίο εγώ
ήμουν προσκαλεσμένος. Την ώρα του αισχρού και αρκετά απαίσιου
γεύματος, που, όπως είναι συνήθεια στους μεθυσμένους, κολυμπούσε μέσα
στο λάδι και ήταν εμποτισμένο με ένα άλλο πιο χειρότερο υγρό ψαριών, μου
έκανε πολλές ερωτήσεις για τη δύναμή σας, για τα βασίλεια και το στρατό
σας. Αφού του απάντησα εύστοχα και ειλικρινά, μου είπε: «Ψεύδεσαι! Οι
στρατιώτες του κυρίου σου δεν έχουν ιδέα ούτε από ιππομαχία ούτε από
πεζομαχία, γιατί το μέγεθος των ασπίδων, το βάρος των περικεφαλαίων
τους εμποδίζουν και στις δύο περιπτώσεις να μάχονται». Και πρόσθεσε
χαμογελώντας: «Ακόμη τους εμποδίζει και η γαστριμαργία. Θεός τους είναι
η κοιλιά τους, θάρρος τους η κραιπάλη, τόλμη τους η μέθη και (θεωρούν)
τη νηστεία ως αδυναμία και την εγκράτεια ως φόβο. Ο δεσπότης σου δεν
έχει επίσης ούτε ναυτικό. Μόνο εγώ διαθέτω ισχυρή ναυτική δύναμη, που
αν του επιτεθώ με το στόλο μου, θα καταστρέψω τις παραθαλάσσιες πόλεις
του και θα πυρπολήσω εκείνες, που είναι κοντά στα ποτάμια. Αλλά πες μου,
ποιος θα μπορέσει και στην ξηρά να αντισταθεί με λίγες δυνάμεις; Ο γιος
του ήταν παρών και η σύζυγός του δεν απουσίαζε• Σάξωνες, Σουηβοί,
Βαυαροί, Ιταλοί όλοι τον βοήθησαν, και αφού δεν γνώριζαν ή μάλλον δεν
μπόρεσαν να καταλάβουν μια πολίχνη, που του πρόβαλε αντίσταση, πώς θα
αντισταθούν σε μένα, όταν έλθω, τον οποίο θα ακολουθήσουν τόσες
στρατιωτικές δυνάμεις;

22. Τα σχόλιά του Λιουτπράνδου είναι απαξιωτικά, περιφρονητικά. Δυσφημεί
τους Βυζαντινούς και φυσικά την κουζίνα τους. Το γεύμα χαρακτηρίζεται
αισχρό και απαίσιο. Το φαγητό κολυμπούσε στο λάδι και συνοδευόταν από
κάποια σάλτσα παρασκευασμένη από υγρό ψαριών.
Τα σχόλια του Φωκά είναι κι αυτά απαξιωτικά και περιφρονητικά για τους
στρατιώτες του Όθωνα. Τους θεωρεί ανίδεους και στην ιππομαχία και
την πεζομαχία. Πιστεύει ότι ο εξοπλισμός τους είναι ακατάλληλος για
μάχη. Τους χαρακτηρίζει μέθυσους, μαλθακούς, κοιλαράδες. Σχολιάζει
το γεγονός ότι οι Γερμανοί δεν έχουν ναυτικό. Φαίνεται να έχει
πληροφόρηση για τις υποθέσεις στην Ιταλία, αφού αναφέρει την
αποτυχημένη τους προσπάθεια να καταλάβουν κάποια μικρή πόλη παρόλο
που είχαν τη βοήθεια των συμμάχων τους. Αμφιβάλλει πως θα
μπορέσουν να του αντισταθούν αν επιτεθεί με τις ισχυρές του δυνάμεις
στην Ιταλία.

23. Ελένη Σταμπόγλη, Στους δρόμους του Βυζαντίου. Πρόσκληση σε
γεύμα, σελ. 42, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο

24. Τι γνωρίζετε για τις
βυζαντινογερμανικές
σχέσεις στα χρόνια
του Ιωάννη Τζιμισκή;

25. Συνένωσε τα τρία ιταλικά θέματα και ίδρυσε
το κατεπανάτο Ιταλίας. Ο κατεπάνω (δηλ. ο
διοικητής) της Ιταλίας έδρευε στο Μπάρι.
Ακολούθησε μετριοπαθή πολιτική έναντι των
Γερμανών.Το 972 η Θεοφανώ, ανεψιά του
αυτοκράτορα, νυμφεύτηκε στη Ρώμη τον
Όθωνα Β', διάδοχο του γερμανικού θρόνου.
(969-976)

26. Μπάρι

27. Έδειξε αλαζονεία. Διέσχισε τη Ν.
Ιταλία που αποτελούσε βυζαντινό
έδαφος.
Συντρίφτηκε από τους Άραβες
στον Κρότωνα, λιμάνι της Ν.
Ιταλίας το 982.
(973-983)
Όθων Β΄
Έντονη επιρροή βυζαντινού πολιτισμού στη Γερμανία
(η Θεοφανώ επιτρόπευε ανήλικο γιο της μετά το θάνατο του Όθωνα Β΄)
Οι γάμοι του Όθωνα Β’ και της Θεοφανώς.
Ελεφαντοστό του 10ου αι. (Παρίσι. Μουσείο Cluny)

28. Ποιες διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στην ιταλική πολιτική του Νικηφόρου Φωκά
και εκείνη του Ιωάννη Τζιμισκή; Να απαντήσετε με βάση τις πληροφορίες που
παρατίθενται στο σχολικό βιβλίο.
Ο Νικηφόρος Φωκάς απορρίπτει τις προτάσεις του Όθωνα Α΄
που προτείνει ειρήνη και γάμο του γιου του με μια βυζαντινή
πριγκίπισσα, στην οποία θα δίνονταν οι βυζαντινές κτήσεις στη
Ν. Ιταλία ως προίκα. Ο Φωκάς μάλιστα ταπεινώνει τον
απεσταλμένο του Όθωνα στην Κωνσταντινούπολη, Λιουτπράνδο.
Ο Ιωάννης Τζιμισκής ακολουθεί μετριοπαθή πολιτική
έναντι των Γερμανών. Το 972 η ανεψιά του Θεοφανώ
θα νυμφευτεί το διάδοχο του γερμανικού θρόνου
Όθωνα Β΄.

29. Ήδη από το 962, μια νέα συνθήκη ανανεώνει τις σχέσεις ανάμεσα στον
αυτοκράτορα και τον πάπα. Ο αυτοκράτορας [Όθων Α΄] εγγυάται και πάλι
την κοσμική εξουσία του πάπα στην Κληρονομιά του Αγίου Πέτρου, αλλά σε
αντάλλαγμα απαιτεί να στεφθεί Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων. […] Οι
εκστρατείες που αναλαμβάνει σε βάρος των Βυζαντινών αποβλέπουν
μονάχα στην αναγνώριση του τίτλου του και αυτό επιτυγχάνεται το 972 με
μια συνθήκη που σφραγίζεται με τον γάμο του πρωτότοκου γιου του με τη
βυζαντινή πριγκίπισσα Θεοφανώ.
Jacques Le Goff, Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής Δύσης, εκδ. Βάνιας, 1993, 80.
Σύμφωνα με το παράθεμα γιατί ο Γερμανός αυτοκράτορας Όθων Α΄
στράφηκε εναντίον του Βυζαντίου;
Πώς, τελικά, αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις του Όθωνα με τους Βυζαντινούς;

30. Σύμφωνα με το παράθεμα γιατί ο Γερμανός αυτοκράτορας Όθων Α΄
στράφηκε εναντίον του Βυζαντίου;
Ο Όθων Α΄ στράφηκε εναντίον του Βυζαντίου γιατί οι βυζαντινοί δεν
αποδέχονταν την ενέργειά του να στεφθεί το 962
(Ο τίτλος αυτός έδειχνε ποιος ήταν ο συνεχιστής της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας. Το Βυζάντιο θεωρούσε τον εαυτό του κορυφαίο κράτος
στον κόσμο και ήταν αδιανόητο να διεκδικήσει τον αυτοκρατορικό τίτλο
κάποιος άλλος ηγεμόνας)

31. Πώς, τελικά, αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις του Όθωνα με τους Βυζαντινούς;
Οι σχέσεις αποκαταστάθηκαν όταν ο διάδοχος
του γερμανικού θρόνου παντρεύεται το 972 τη
βυζαντινή πριγκίπισσα Θεοφανώ. Ο γάμος
αυτός οδηγεί έμμεσα στην αναγνώριση του
τίτλου του γερμανού ηγέτη ως «αυτοκράτορα
των Ρωμαίων» από τους Βυζαντινούς.

32. Πώς αντιμετώπισε ο
Βασίλειος Β΄ τις
εξωτερικές απειλές
εναντίον των
βυζαντινών κτήσεων
στη νότια Ιταλία;

33. Βενετία
(976-1025)
Επιτυχίες στην Ιταλία
με βοήθεια Βενετών
και Πισατών
Παραχώρησε εμπορικά
προνόμια στους
Βενετούς

34. (976-1025)

38. Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr