Öğretim Tasarımı Modelleri

1. Hazırlayan: Beyzanur ŞENER
Danışman: Doç. DR. Agah Tuğrul KURUCU

2. Açık Ve Uzaktan Öğrenme İçin Öğretim
Tasarımı İhtiyacı
 Öğretim ve öğrenmenin gerçekleşmesi için planlamaya
ihtiyaç vardır. Öğretim tasarımı süreci planlamayı düzenler
ve sistematize eder. Teorik ve felsefi temelleri olan bir
öğretim tasarımında içerik, öğrenci, öğretim stratejileri ve
öğrenme deneyimini değerlendirme araçları gibi unsurları
dikkate almak esastır.
 Sistematik bir yaklaşımla hazırlanmış bir öğretim tasarımı
analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme
aşamalarında öğretmenlere, öğrencilere ve yöneticilere
neler yapmaları konusunda somut bir yol haritası sunar.
Dikkat edilmesi gereken en önemli husus aktif katılım ve
yaratıcı düşündürmeye yönlendiren problem çözme ve
proje geliştirme gibi etkinlikleri kapsayacak şekilde
tasarlanmalıdır.

3. ÖĞRETİM TASARIMI
 Öğretim Tasarımı, eğitim ve öğretim programlarının
tutarlı ve güvenilir biçimde geliştirilmesi için bir
sistemdir.
 Eğitimin kalitesini arttırmak için öğrenme sisteminin
özelliklerinin öğrenme ve öğretim kuramlarından
yararlanarak sistematik olarak geliştirilmesidir.
 ADDIE modeli, en bilinen öğretim tasarım
modellerindendir. ADDIE modeli, 5 adımdan
oluşmaktadır.
 Öğretim tasarımı sistem yaklaşımı içerisinde ele
alındığında analiz, tasarım, geliştirme, uygulama,
değerlendirme süreçlerini kapsayan bir kavramdır.

4. ADDIE MODELİ
 ADDIE, beş aşamayı temsil eden kısaltmalardan
oluşur: Analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve
değerlendirme ve değerlendirme.
 Eğitim ve öğretim tasarımcıları ADDIE modelini diğer
modellerin tasarımında genel bir süreç olarak
kullanmaktadır.
 ADDIE öğretim planlamasında ve tasarımında esnek
ve dinamik yapısıyla öğretim tasarımlarına kılavuz
olarak hizmet eder.
 Öğretim tasarımı modellerinin pek çoğu beş
basamaklı ADDIE’i temel alır.

6.  “Analiz” aşaması kursun hedeflerinin belirlendiği başlangıç
kısmıdır. Öğretim problemi açığa kavuşturulur, öğretim amaç ve
hedefleri belirlenir ve öğrenme ortamı ile öğrencinin mevcut
bilgi ve becerileri tespit edilir.
 “Tasarım” aşaması içeriğin, konu anlatımının, alıştırmaların,
kullanılacak değerlendirme araçlarının ve medyanın seçiminin
yapıldığı aşamadır.
 “Geliştirme” aşaması tasarım aşamasında belirlenen öğrenme-
öğretme ve ölçme-değerlendirme materyallerinin hazırlanması
ve geliştirilmesini içermektedir.
 “Uygulama” aşaması öğretimin belirlenen öğrenci grubuyla
gerçekleştirilmesi, içeriğin sunulması veya ulaştırılması
işlemlerini içerir.
 “Değerlendirme” aşaması bu projenin tüm bileşenlerinin titiz bir
son teste tabi tutulduğu aşamadır. Bu aşama iki bölüme ayrılır:
Süreç değerlendirme ve sonuç değerlendirme.

7. Açık Ve Uzaktan Öğrenmede Kullanılabilecek
Öğretim Tasarım Modelleri
 Eğitim ortamlarında kullanılabilecek çok çeşitli
öğretim tasarım modelleri vardır. Bu modellerden
ASSURE, Dick ve Carey Modely gibi teknoloji
kullanımına vurgu yapan modeller ve motivasyon gibi
uzaktan öğrenme için oldukça önemli bir unsuru öne
çıkaran ARSC modeli açık ve uzaktan öğrenme
ortamlarında kullanılabilir.

8. Dick ve Carey Modeli
 Dick ve Carey tarafından 1978 yılında geliştirilmiştir.
 Öğrenimi kapsamlı bir sistem olarak görmüşlerdir.
 Dick ve Carey’in öğretim tasarımı modeli, sistematik bir
yaklaşım içerisinde tasarım sürecini 9 aşamada ele almaktadır.
1. Öğretim hedeflerinin belirlenmesi
2. Öğretim analizinin yapılması
3. Giriş davranışlarının ve öğrenci özelliklerinin belirlenmesi
4. Performans hedeflerinin yazılması
5. Açık ve uzaktan öğrenme için ölçüt tabanlı ölçme-
değerlendirme araçlarının geliştirilmesi
6. Açık ve uzaktan öğrenme için öğretim stratejisinin
geliştirilmesi
7. Öğrenme materyalleri ve çevrimiçi etkinliklerin seçimi
8. Biçimlendirici değerlendirmenin yapılması
9. Düzey belirleyici değerlendirmenin yapılması

10. Dick ve Carey Modelinin Açık Ve Uzaktan
Öğrenme İçin Aşamaları
1. Öğretim Hedeflerinin Belirlenmesi: Öğrenciler ne tür bilgi ve
beceriler kazanacaklarını bilmelidir. Bunlar açık ve anlaşılır bir
şekilde ifade edilmelidir.
2. Öğretim Analizinin Yapılması: Öğrencilerin neleri bilip ve
bilmedikleri tespit edilir. Hedeflerin kazanılması için ne tür bilgi,
beceri ve etkinliklere gerek duyulduğu analiz edilir ve belirlenmeye
çalışılır.
3. Giriş Davranışlarının Ve Öğrenci Özelliklerinin Belirlenmesi:
Öğrencilerin giriş davranışlarını, özelliklerini, kişisel tercihlerini ve
öğrencilerin yüz-yüze ya da açık ve uzakta öğrenme ortamına
kaydolmasına neden olan motive edici etmenleri belirlemek gerekir.
4. Performans Hedeflerin Belirlenmesi: Öğrenilmesi gereken görevi
veya süreci açıkça tarif eden performans hedefleri açık bir şekilde
ifade edilmelidir.
5. Açık Ve Uzaktan Öğrenme İçin Ölçüt Tabanlı Ölçme-
Değerlendirme Araçlarının Geliştirilmesi: Performans hedefleri
göz önüne alınarak kriter referanslı bir değerlendirme geliştirilir.

11. 6. Öğretim Stratejisinin Geliştirilmesi: Hedefleri
belirleyip diğer ilgili aşamaları tamamladıktan sonra
uygun bir öğretim stratejisi stratejisi oluşturulur.
7. Öğrenme Materyalleri ve Çevrimiçi Etkinliklerin
Seçimi: Öğrenme hedeflerini kazandırmaya yönelik
öğrenme materyali, araç ve çevrimiçi etkinliklerin seçimi
yapılır. Çevrimiçi dersler, dallara ayrılmış seneryolar,
metin ve multimedya temelli yardımcı öğretim
materyalleri gibi e-öğrenme içeriğini oluşturmayı içerir.
8. Biçimlendirici Değerlendirmenin Yapısı: Öğretimin
nasıl geliştirileceğini belirlemek için bilgi toplanmasıdır.
9. Düzey Belirleyici Değerlendirmenin Yapılması:
Biçimlendirici değerlendirmeden elde edilen verileri
kullanarak öğretim analizi, öğrenen ve ortam
analizlerinin geçerliliğini gözden geçirilir.

12. ASSURE MODELİ
 ASSURE modeli daha etkili öğrenme-öğretme ortamı
ve uygulamaları için altı aşamalı bir öğretim sistemi
tasarımı sürecidir.
 Harmanlanmış öğrenme ortamları için uygun bir
modeldir.
 ASSURE modelinin aşamalarının İngilizce baş
harflerinden yararlanılarak isimlendirilmiştir.

13.  A nalyze learners(Öğrenenlerin analizi)
 S tate objectives(Hedeflerin belirlenmesi)
 S elect instructional methods, media, materials(Öğretim
yöntem, medya ve materyallerin seçimi)
 U tilize media and materials(Medya ve materyallerin
kullanımı)
 R equire learner participation(Öğrenen katılımı)
 E valuate and revise(Değerlendirme ve gözden geçirip
düzeltme)

14. ASSURE Öğretim Tasarımı Modelleri Ve Aşamaları

15. ARSC MOTİVASYON MODELİ
 ARCS Motivasyon Modeli, Keller tarafından öğretim
tasarımlarında, motivasyon faktörünü belirleyici kılmak ve
öğretim ortamının etkiliğini arttırmak için geliştirilen bir
öğretim modelidir.
 ARCS Motivasyon Modeli, öğretim boyutunda motivasyon
faktörünün dikkate alındığı bir modeldir. Eğitimcilere
öğrencilerin derse karşı meraklarının uyandırılması ve
sürdürülmesi için imkanlar sağlamaktadır.
 Bu modelin üç özeliği bulunmaktadır. Birincisi, modelin
kuramsal bir yapısının olmasıdır. İkincisi, model,
güdülenme ve öğretim tasarımı kuramlarının
birleştirilmesi sonucu oluşmuştur. Üçüncüsü, söz konusu
model, güdülenmeye ilişkin sorunların belirlenmesinde ve
çözümünde yardımcı olabilecek stratejiler içermektedir. Bu
yönüyle de, eğitim süreçlerini iyileştirebilmektedir.

16.  ARCS Motivasyon Modeli, adını 4 temel stratejisinin baş harflerinden almıştır.

17. Dikkat (Attention)
 ARCS güdüleme modelinin en önemli ve ilk unsuru,
öğrencinin dikkatini çekmek ve eğitim boyunca devamını
sağlamaktır. Dikkat kavramı, merakın uyarımı,
sürdürülmesi ve dikkati sağlama olarak ele alınmıştır.
 Keller’a göre güdülemenin ilk adımı dikkati oluşturmak ve
bunun devamını sağlamaktır. Bilgisayar ortamında
öğrenme uygulamaları öğrencinin dikkatini ayakta
tutmada büyük avantajlar sağlamaktadır. Çünkü bu
öğrenme içeriklerinde bilgi sunma yöntemlerinin tamamı
kullanılır. Bu yöntemler, yazılı anlatım, görsel anlatım, sesli
anlatım ve animasyondur.

18.  Öğrencinin, derse karşı ilgisini dersin başında çekmek
ve bu ilgiyi dersin sonuna kadar sürdürme stratejisidir.
Bu strateji, öğrencinin derse yönelik merakını artırır.
Bu stratejinin, 3 alt bileşeni vardır. Bunlar:
1. Algısal Uyarılma: Belirsizlik, sürpriz, yenilik v.s.
gibi değişik, belirsiz ve ilgi çekici ortamlar
oluşturularak öğrencinin dikkatinin çekilmesi.
2. Araştırmaya Yönelik Uyarılma: Öğrencilerin
problem çözmeleri ve soru sormaları için teşvik
edilmesi.
3. Değişkenlik: Çeşitli öğretim öğeleri ile öğrencinin
derse karşı ilgisini sürdürmesini sağlama.

19. Uygunluk (Relevance)
 Keller’e göre uygunluk düzeyi, öğrencilerin aşina olduğu dil ve
örnekler kullanarak oluşturulmalıdır. Uygunluk kategorisinde
Keller’in sunduğu üç büyük strateji hedef tanıtımı, güdü
eşleşmesi ve benzerliktir.
1. Hedef Tanıtımı: Gelecekteki değeri açısından öğrencilerin
kazanacakları bilgilerin gelecekte onların ne işine yarayacağını
açıklar.
2. Güdü Eşleşmesi: Öğrencilere yeni konu öğrenirken kendileri
için uygun yöntem veya tekniği seçmelerine fırsat verilmelidir.
3. Benzerlik: Öğretmenin öğrencilere yeni bir konu öğretiminde
onların var olan bilgi, beceri ve deneyimlerini dikkate alması
önemlidir. Daha fazla kazanımda bulunmaları için öğretmenin
sahip oldukları bilgi, beceri ve deneyimler onlara nasıl
kullanabileceklerini göstermesi öğrencilere benzerlik ve
modellik sağlaması açısından etkili olabilir.

20. Güven (Confıdence)
 Bu strateji, öğrencilerin başarı için olumlu düşünceler
geliştirmesine yardımcı olur. Öğrencilerin başarı
beklentileri, kişisel özellikleri, denetim odağı (öğretmen,
okul idaresi, aile vs.) ve geçmiş tecrübelerinden
etkilenmektedir.
1. Performans Gereksinimi: Başarıya ulaşmak ve olumlu
beklentiler oluşturmak için öğrencilere öğrenme
standartları ve değerlendirme kriterleri önceden
verilmelidir. Gereken çaba ve süreyi doğru
hesaplayabilirse, gerekli çabayı gösterme olasılığı ve
motivasyonu artar.
2. Başarı Olanakları: başarılı olmak, sonraki çabalara güven
yaratmaya yardımcı olur.
3. Kişisel Denetim: Öğrenciler, öğrenmeleri ve
değerlendirmeleri üzerinde bir bir miktar kontrol
hissetmelidirler.

21. Doyum (Satisfaction)
 Öğrenciler bir öğrenme tecrübesinden bir miktar
memnuniyet, doyum veya ödül elde etmelidir. Keller
doyumun artırılması için üç ana stratejiyi öneriyor:
1. İçsel Pekiştirme: Öğrenme tecrübesinin içsel
doyumunu teşvik etmek ve desteklemek gerekir.
2. Dışsal Ödüller: Öğrencilere pekiştireç ve motive
edici geri bildirim sağlamak öğrenme sürecinde
önemlidir. Öğrencilerin yaptıkları işler sonucunda
takdir edilince, öğrenmek için daha çok motive
olurlar.
3. Eşitlik: başarı için tutarlı standartlar ve ölçütlerin
kullanılması ve devam ettirilmesi gerekir.

22. KAYNAKÇA
 Erkan TEKİNARSLAN – Melih Derya GÜRER, Açık Ve
Uzaktan Öğrenme, Pegem Akademi, ANKARA, 2020
Slideshare Linki