Cursus literatuurgeschiedenis

1. 10 Stromingen
en frames
Literatuur en moderniteit
Inleiding Literatuurgeschiedenis
Thomas Vaessens

2. 2
Frames: transhistorisch
Frames kunnen worden ingezet ter
verklaring van teksten of
lecturen/interpretaties/adaptaties uit
verschillende perioden en fasen van
de moderne letterkunde (niet
periode-gebonden)

3. 3
Frames: transhistorisch
Frames kunnen worden ingezet ter
verklaring van teksten of
lecturen/interpretaties/adaptaties uit
verschillende perioden en fasen van
de moderne letterkunde (niet
periode-gebonden)
Maar… de concepten ‘realisme’, ‘romantiek’, ‘modernisme’ etcetera worden meestal juist
historisch (synchroon) ingezet.

4. Poetry is not a turning loose of
emotion, but an escape from
emotion; it is not the expression of
personality, but an escape from
personality.
T.S. Eliot
Ce n’est pas avec des idées qu’on fait
des vers, c’est avec des mots.
Stéphane Mallarmé
Het is met woorden, en met niets
anders dat men gedichten schrijft.
M. Nijhoff

5. Poetry is not a turning loose of
emotion, but an escape from
emotion; it is not the expression of
personality, but an escape from
personality.
T.S. Eliot
Ce n’est pas avec des idées qu’on fait
des vers, c’est avec des mots.
Stéphane Mallarmé
Het is met woorden, en met niets
anders dat men gedichten schrijft.
M. Nijhoff
• Apodictisch
• Normatief
• Prescriptief
• Uiting van geloof
• ‘Poëtica’

6. Poetry is not a turning loose of
emotion, but an escape from
emotion; it is not the expression of
personality, but an escape from
personality.
T.S. Eliot
Ce n’est pas avec des idées qu’on fait
des vers, c’est avec des mots.
Stéphane Mallarmé
Het is met woorden, en met niets
anders dat men gedichten schrijft.
M. Nijhoff
• Apodictisch
• Normatief
• Prescriptief
• Uiting van geloof
• ‘Poëtica’
‘Poëtica’: normatief complex van
opvattingen en vooronderstellingen
over de aard en de functie van
literatuur en schrijverschap

7. De ‘poëtica’ van de auteurs
uit het historisch
modernisme

8. De ‘poëtica’ van de auteurs
uit het historisch
modernisme
Smaakoordelen
Hiërarchie
Goed en fout
Echt en onecht
Waardevol en waardeloos
….

9. De ‘poëtica’ van de auteurs
uit het historisch
modernisme
Smaakoordelen
Hiërarchie
Goed en fout
Echt en onecht
Waardevol en waardeloos
….
De modernistische canon

10. De modernistische canon
• Erbij horen of niet
• ‘Echte’ modernisten en ‘would be’ modernisten
• Selectie

11. De modernistische canon
• Erbij horen of niet
• ‘Echte’ modernisten en ‘would be’ modernisten
• Selectie

12. Het historisch modernisme
12
• Periodeconcepten
De historische romantiek
Het historisch realisme
De historische avant-garde
Het historisch modernisme
Het historisch postmodernisme

13. Het historisch modernisme
13
• Periodeconcepten
De historische romantiek
Het historisch realisme
De historische avant-garde
Het historisch modernisme
Het historisch postmodernisme
Normatievestelsels

14. • Frames
Het romantische frame
Het realistische frame
Het avant-gardistische frame
Het modernistische frame
Het postmodernistische frame
14
De historische romantiek
Het historisch realisme
De historische avant-garde
Het historisch modernisme
Het historisch postmodernisme
• Periodeconcepten

15. • Frames
Het romantische frame
Het realistische frame
Het avant-gardistische frame
Het modernistische frame
Het postmodernistische frame
15
De historische romantiek
Het historisch realisme
De historische avant-garde
Het historisch modernisme
Het historisch postmodernisme
• Periodeconcepten
Heuristischemodellen

16. • Frames
Het romantische frame
Het realistische frame
Het avant-gardistische frame
Het modernistische frame
Het postmodernistische frame
16
De historische romantiek
Het historisch realisme
De historische avant-garde
Het historisch modernisme
Het historisch postmodernisme
Objectiveringen van de traditionele concepten
• Periodeconcepten

17. 17
Stromingen en frames
Voorbeeld: ‘modernisme’
vooronderstellingen over literatuur en wereld

18. 18
Stromingen en frames
Voorbeeld: ‘modernisme’
identificatie, ‘geloof’
vooronderstellingen over literatuur en wereld

19. 19
Stromingen en frames
Voorbeeld: ‘modernisme’
identificatie, ‘geloof’
vooronderstellingen over literatuur en wereld
‘Echte literatuur zet, anders dan
amusement, aan tot denken’

20. 20
Stromingen en frames
Voorbeeld: ‘modernisme’
identificatie, ‘geloof’
vooronderstellingen over literatuur en wereld
‘Echte literatuur zet, anders dan
amusement, aan tot denken’
• Apodictisch
• Normatief
• Prescriptief
• Uiting van geloof
• ‘Poëtica’

21. 21
Stromingen en frames
Voorbeeld: ‘modernisme’
identificatie, ‘geloof’
vooronderstellingen over literatuur en wereld
afstand, analyse

22. 22
Stromingen en frames
Voorbeeld: ‘modernisme’
identificatie, ‘geloof’
vooronderstellingen over literatuur en wereld
afstand, analyse
HET MODERNISTISCHE FRAMEHET HISTORISCH MODERNISME

23. ‘De romantiek begon in de
18e eeuw’
‘Kloos was een echte
romanticus’

24. ‘De opkomst van de historische romantiek’ is het moment waarop een frame
onderdeel wordt van de literatuurhistorische werkelijkheid (actoren gaan het
expliciteren)
Een ‘romanticus’ is iemand die het romantische frame niet als frame hanteert,
maar er werkelijk in gelooft
‘De romantiek begon in de
18e eeuw’
‘Kloos was een echte
romanticus’

25. 25
Frames en literatuurhistorisch onderzoek:
 Het duiden en verklaren van interpretaties (‘symptomatische betekenissen’) die in
de loop van de tekstgeschiedenis aan een tekst zijn toegekend

26. Stromingen en frames
• Stromingen (bv. ‘het historisch modernisme’) zijn te herkennen aan de
normatieve hantering van frames als waardesystemen, met
literatuurkritische bedoelingen
• De literatuurhistoricus zet frames (bv. ‘het modernistische frame’) in als
niet-normatief, heuristisch instrument: het dient ter (literatuur-
wetenschappelijke) verklaring van literaire fenomenen (teksten, lecturen)