Cursus literatuurgeschiedenis

1. 21 Modern,
vreemd en
moeilijk
Literatuur en moderniteit
Inleiding Literatuurgeschiedenis
Thomas Vaessens

2. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)

3. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
Arnold Schönberg (1874-1951) John Cage (1912-1992)
Muziek

4. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
James McNeil Whistler
(1834-1903)
Jackson Pollock (1912-1956)
Beeldende kunst

5. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
Gerrit Rietveld (1888-1964) Ludwig Mies van der Rohe
(1886-1969)
Architectuur

6. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
Etiketten:
• ‘Avant-gardekunst’
• ‘Moderne kunst’
• ‘Elitaire kunst’
• …

7. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
Etiketten:
• ‘Avant-gardekunst’
• ‘Moderne kunst’
• ‘Elitaire kunst’
• …
Vaak ervaren als:
• ‘Anti-kunst’
• ‘Lelijk’
• ‘Smakeloos’
• ‘Provocerend’
• ‘Verontrustend’
• …

8. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
De ‘Vijftigers’
Literatuur

9. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
De ‘Vijftigers’
Literatuur
Proclamatie van
de vernieuwing
gaat samen met
scherpe afkeuring
(“afschaffing”) van
het bestaande

10. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
1974
De traditie van de breuk

11. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
ik ben geen lieflijke dichter
ik ben de schielijke oplichter
der liefde, zie onder haar de haat
en daarop een kaaklende daad.
lyriek is de moeder der politiek,
ik ben niets dan omroeper van oproer
en mijn mystiek is het bedorven voer
van leugen waarmee de deugd zich uitziekt.
ik bericht, dat de dichters van fluweel
schuw en humanistisch dood gaan.
voortaan zal de hete ijzeren keel
der ontroerde beulen muzikaal opengaan.
nog ik, die in deze bundel woon
als een rat in de val, snak naar het riool
van revolutie en roep: rijmratten, hoon,
hoon nog deze veel te schone poëzieschool
Lucebert (1924-1994)

12. ‘Moderne kunst is moeilijk en vreemd’ (p.238)
ik ben geen lieflijke dichter
ik ben de schielijke oplichter
der liefde, zie onder haar de haat
en daarop een kaaklende daad.
lyriek is de moeder der politiek,
ik ben niets dan omroeper van oproer
en mijn mystiek is het bedorven voer
van leugen waarmee de deugd zich uitziekt.
ik bericht, dat de dichters van fluweel
schuw en humanistisch dood gaan.
voortaan zal de hete ijzeren keel
der ontroerde beulen muzikaal opengaan.
nog ik, die in deze bundel woon
als een rat in de val, snak naar het riool
van revolutie en roep: rijmratten, hoon,
hoon nog deze veel te schone poëzieschool
Lucebert (1924-1994)

13. Verontwaardiging
Bertus Aafjes, 1953:
“Lees ik Luceberts poëzie, dan heb
ik het idee dat de SS de literatuur
is binnengemarcheerd”
ik ben geen lieflijke dichter
ik ben de schielijke oplichter
der liefde, zie onder haar de haat
en daarop een kaaklende daad.
lyriek is de moeder der politiek,
ik ben niets dan omroeper van oproer
en mijn mystiek is het bedorven voer
van leugen waarmee de deugd zich uitziekt.
ik bericht, dat de dichters van fluweel
schuw en humanistisch dood gaan.
voortaan zal de hete ijzeren keel
der ontroerde beulen muzikaal opengaan.
nog ik, die in deze bundel woon
als een rat in de val, snak naar het riool
van revolutie en roep: rijmratten, hoon,
hoon nog deze veel te schone poëzieschool

15. Modern, vreemd en
moeilijk
• De traditie van de breuk: er is een lange reeks van
negentiende- en twintigste-eeuwse literaire teksten waarin zo
radikaal gebroken wordt met de traditie en met de vigerende
normen dat zij aanvankelijk door een deel van het publiek niet
als ‘literatuur’ werden (h)erkend en waarop aanvankelijk met
onbegrip en zelfs (morele) verontwaardiging is gereageerd