Ц. Ганцог, Жени Ойл Шэйл Монголиа ХХК-ний Гүйцэтгэх Захирал

1. 1
ШАТДАГ ЗАНАРЫГ АШИГЛАХ
БОЛОМЖ
Улаанбаатар хот , 2014 оны 2 сар
Ц.Ганцог,
Жени Ойл Шэйл Монголиа ХХК
Гүйцэтгэх захирал

2. 2
1. Шатдаг занар гэж юу вэ?
2. Хаана байдаг?
3. Яаж боловсруулдаг?
4. Ач холбогдол?
5. Бэрхшээлүүд?
ДАРААХ АСУУЛТУУДАД ХАРИУЛНА:

3. 3
 Шатдаг занар нь юуны өмнө эрчим
хүчний асар их нөөц
 Шатдаг занар гэдэг нь кероген
хэмээх хатуу байдалтай
нүүрсустөрөгчийн нэгдэл бүхий
тунамал чулуулаг.
 Шатдаг занарыг ~325°C халаахад
кероген нь шингэн болон хийн
төлөвт нүүрсустөрөгчийн нэгдэл
үүсгэдэг.
Шатдаг занар гэж юу вэ?
 Боловсруулахын тулд хүчилтөрөгчгүй орчинд халаах
(retorting) ёстой. Үүнийг 2 аргаар хийдэг: ex-situ, in-situ

4. 4
155
Өтгөн тос, битум
Шатдаг занар
100 bln boe
Уламжлалт бус нөөцийн тархалт

5. 5
Монголын геологийн зураг

6. 6
Шатдаг занарын сав газрууд

7. 7
Source Rock
r
2480
120° F120° F
350° F350° F
GenerationGeneration
MigrationMigration
Seal RockSeal Rock
Reservoir
Rock
Reservoir
Rock
OilOil
WaterWater
Gas
Cap
Gas
Cap
EntrapmentEntrapment
Source Rock Tight Oil
Oil – Oil Shale – Shale Gas –Shale Oil

8. 8
1 D 1 mD 1 µD 1 nD
Permeability (Darcy)
Good Oil Reservoir
World’s Best Oil Reservoir Tight Gas Sand
Source Rock
SpraberryShalySand
Permeability of resource types

9. 9
Шатдаг занарын хайгуул

10. 1
Монголын шатдаг занар

11. 1
Газрын гүнд боловсруулах технологи
Энэ нь юуг хэлээд байна вэ
 Газрын гүнд занарыг аажим халаах замаар
кероген боловсрох байгалийн үйл явцыг
хурдасгана.
 Үүний үр дүнд:
 Дулааны задрал явагдана;
 Тос газрын гүнд устөрөгчөөр баяжина;
 Хийн конденсатын өндөр урсгал бий болно;
 Өндөр API бүхий газрын тос ялгарна;
 Азот, хүхэр, хүчилтөрөгчийн агууламж нөөцөөс
шалтгаална.
 Халаах дундаж температур дизель түлшний
буцлах температур орчимд байдаг.
Үүнийг яаж хийх вэ
 Цахилгаан, эсвэл хийн халаагуур ашиглана;
 Газрын гүнд дулаан дамжуулах тусгай
технологи ашиглана.
Энэ аргыг уламжлалт бус газрын тосны ямар
төрлийн эх үүсвэрийг боловсруулахад
ашиглаж болох вэ:
 Шатдаг занар;
 Өтгөн тос/ Битум;
 Нүүрс.
¢
Олборлох
цооног
халаагуурхалаагуур
Хучаас
•Нафта
•Онгоцны түлш
• Байгалийн хий
• Устөрөгч
• Химийн түүхий эд
• Дулаан
Өндөр үнэтэй
бүтээгдэхүүн

12. 1
Дэлхийн 2-р дайны үед Швед улс анх In-Situ
боловсруулах аргаар олборлолт хийж байв
Motivated by deeper oil shale next to a surface mine
R&D started in 1940
Full scale production began in 1942

13. 1
 1940 онд судалгаа, хөгжүүлэлтийг
эхлүүлсэн.
 1942 онд бүрэн хэмжээний үйлдвэрлэл
эхлэв.
 2.2 метрийн зайтай, зөв 6 өнцөгт хэлбэрээр
байрлуулсан 152B хүчдэлээр ажилладаг
цахилгаан халаагууруудыг суурилуулав.
 4 сарын турш 400o C хүртэл халааж байв.
 180 метрийн өргөнтэй газрыг жилд 140
метрээр урагшлуулж байв (17 метр
зузаантай)
 Өдөрт 26 цооног, жилд 6500 цооног
 Гаргаж авсан тос нь ил уурхайн аргаар (ex-
situ) боловсруулж гаргасан тосноос өндөр
чанартай байв.
Швед улс өдөрт 2,450 тонн занар боловсруулж, жилд 160,000 баррель тос гаргаж
байв

14. 1

15. 1
Үйлдвэрлэлийн талбай – Баруун
хэсэг (халаагуурын үлдэгдэлийг
харж болно)
Үйлдвэрлэлийн талбай - Өмнөд
хэсэг
Үйлдвэрлэлийн газрыг нөхөн сэргээсэн байдал

16. 1
In Situ халаах төхөөрөмж
Кюри тусгаарлагч бүхий
цахилгаан халаагуурууд
Хийн халаагуур

17. 1
In-situ боловсруулалт

18. 1
Subsurface Heating Interval
18
100-
200 m
50 m
HEATER
PRODUCER
OBSERVATION
CORE HOLE
COMBO. OBV./CORE
DE-WATERING HOLE
GROUND WATER MONITOR
WELL POSITIONS
Proprietary and Confidential

19. 1
HEATED
ZONE
Producer
Perf’s
3’ Dia. Target
TD @ 300m. Complete
with Sucker Rods &
Hydraulic Pump in
2-7/8” Tubing
Heater
Hole
8-1/2”
OH
9-5/8”
Csg.
3’ Dia. Target
Canister
Heater
Reflux
Baffle
De-Watering
Hole
3’ Dia. Target
9-5/8”
Csg.
9-5/8” Csg. & 7” Slotted Liner
13-3/8
Cond.
Drilled
&
Driven
(typ.)
2-7/8”
Tubing
& Pump
Ground Water
Monitor
5’ Dia. Target
9-5/8”
Csg.
8-1/2”
OH
9-5/8”
Csg.
Observation
Hole
3’ Dia. Target
TD @ 290m. Complete
with MI Heater in 4-1/2”
Canister w/ Reflux Baffle
TD @ 300m. Complete
with Fully Cemented
Welded 2-7/8” Tubing
TD @ 300m. Complete
with ESP on 2-7/8” Tubing
TD @ 300m. Complete
with ESP on 2-7/8” Tubing
7” Slotted Liner 7” Slotted Liner
8-1/2”
OH
8-1/2”
OH
12-1/4”
Pilot Well Designs
Proprietary and Confidential

20. 2
Цооногийн төрөл
Босоо цооног Хэвтээ цооног
Proprietary and Confidential

21. 2
Туршилтын олборлолтоос үйлдвэрлэлд
production well
heater well
Туршилтын олборлолт
Үйлдвэрлэлийн олборлолт
Proprietary and Confidential

22. 2
Байгаль орчны асуудал
Байгаль орчныг хамгаалах хууль,
олон улсын стандартын шаардлагад бүрэн нийцсэн
 Ердийн өрөмдөх технологи хэрэглэх учир хөрсний эвдрэл хамгийн бага;
 Ялгарах CO2 болон бусад хийн хэмжээ уламжлалт газрын тосны
олборлолтын үеийнхээс хэтрэхгүй;
 Үйлдвэрлэсэн шатдаг хийгээ эрчим хүчний эх үүсвэр болгон эргэж
ашигладаг;
 Гаднаас хэрэглэх эрчим хүч зөвхөн занарыг халаахад зарцуулагдана: Ус
болон аливаа химийн бодис огт ашигладаггүй.
АНУ-ын Дотоод хэргийн яамны Газрын
менежментийн товчооноос ICP
технологийн байгаль орчинд үзүүлэх
нөлөөллийг судлаад хор нөлөөгүй
болохыг тогтоосон дүгнэлт 2006 онд
гаргасан байдаг.

23. 2
Reactors at Ben Gurion University
Занарын пиролизын төхөөрөмж

24. 2
Монголын шатдаг занар
Пиролизын өмнө Пиролизын дараа

25. 2
0
2
4
6
8
10
12
14
260 344 373 383 392 400 409 422 435
Temp (C)
Oilvolume(ml)
Монголын шатдаг занарын тос
Тосныхэмжээ
Proprietary and Confidential

26. 2
Монголын шатдаг занарын тос
1 атм даралтанд
10 атм даралтанд
C20
Бензин
& Дизель
C20
Бензин
& Дизель
Proprietary and Confidential

27. 2
Шатдаг занарын тосны харьцуулалт
IC4NC4IC5NC522DMBCP23DMB2MP3MPNC622DMPMCP24DMP223TMBBZ33DMPCH2MH23DMP11DMCP3MH1C3DMCP1T3DMCP3EP1T2DMCPNC7ISTDMCH113TMCPECP124TMCP123TMCPTOL
NC8
IP9EBMXYLPXYL
OXYL
NC9
IP10PB
NC10
IP11
NC11
NC12IP13
IP14
NC13
IP15NC14
IP16
NC15
NC16
IP18
NC17IP19
PHEN
NC18IP20
NC19
NC20
NC21C25HBI
NC22
NC23
NC24
NC25
NC26
NC27
NC28
NC29
NC30
NC31
NC32
NC33
NC34
NC35
NC36
NC37
NC38
NC39
NC40
NC41
C20
C20
Монголын in-situ
занарын тос
Израилийн ex-situ
занарын тос
Бензин
& Дизель

28. 2
Хүхэр багатай түлш
Khoot Ex Situ
Khoot In Situ
OB In Situ
27
62
52
0.5%
0.14%
0.5%
API
Sulfur
Дээж A Ex Situ
Дээж A In Situ
Дээж B In Situ
Proprietary and Confidential

29. 2
Монголын тосны чанар
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0 10 20 30 40 50 60 70
S[wt%]
API Gravity
Maya
Arab Heavy
Zueta
Heavy
Iran
Heavy Arab Light
Urals
Bakkan Tapis
Bren
t
WTI
Иордани
Ex Situ
Жени
Израиль
In Situ
Colorado & Australia – Retort & In
situ
Жени-Дээж B
In Situ
Жени- Дээж A
In Situ

30. 3
In-situ аргаар занараас гаргасан хий
0
5
10
15
20
25
1 atm
10 atm
kgofGas/bblofOil
Natural Gas
LPG
Hydrogen
1 атм
даралт
10 атм даралт

31. 3
0.7
0.5
4.1
0.5
0.1
1
Эрчим хүчний баланс
Шатдаг
Занар
CH4
Газрын тос
LPG
C2H6
CH4
H2

32. 3
Эдийн засгийн баланс
Шатдаг
Занар
CH4
Газрын тос
LPG
C2H6
CH4
H2

33. 3
Төслийн урьдчилсан дүн шинжилгээ
Дэлхийд эхний 5-д ордог санхүүгийн консалтингийн компани болох BDO
Консалтинг Групп нь Жени-ийн төлөвлөж байгаа өдөрт 6,700 тонн газрын
тос олборлох бүрэн хэмжээний үйлдвэрийн бизнес төслийн урьдчилсан
ТЭЗҮ-г бэлтгэсэн.
Судалгааны үр дүн:
 1 тонн газрын тостой дүйцэх (TOE-ton of oil equivalent) бүтээгдэхүүний
үйлдвэрийн өртөг 350 доллар байх юм.
 Бүрэн хүчин чадлаар олборлолт хийх үйлдвэрт 4 тэрбум долларын
хөрөнгө оруулалт шаардагдана.
 Улсын төсөвт оруулах татварын орлого жилд850 сая долларт хүрнэ.
 Үйлдвэрийн төсөл хэрэгжүүлэхэд 5,600 ажлын байр (1,200 шууд болон
4,400 шууд бус) шинээр бий болно.

34. 3
Төслийн эрсдэл, өртөг зардлын эрсдэл
Улс төрийн хүчин зүйл
Хууль тогтоомжийн цоорхой, бэрхшээл
Олон нийтийн ташаа ойлголт
• ШУ-ны баримт ба ташаа ойлголт, цуу яриа
Байгаль орчны асуудлууд
Бэрхшээлтэй асуудлууд

35. 3
 Төрийн салбарт орох өгөөж
• Татвар, урамшуулал, роялти
• Эдийн засгийн өсөлт
• Дэд бүтцийн хөгжил
 Аж үйлдвэрийн салбар хөгжинө
• Тогтвортой ажлын байр
• Боловсролын хөгжил
• Ур чадвар нэмэгдэх
 Шатахууны дотоодын хэрэгцээг
найдвартай хангана
• Шатахууны үнийн бууралт
• Үндэсний аюулгүй байдал дээшлэх
• Агаарын бохирдлыг бууруулна
Шатдаг занарын аж үйлдвэрийн үр ашиг

36. 3
 Өдөрт 6,700 тонн газрын тос боловсруулах хүчин
чадалтай үйлдвэр байгуулах;
 Монгол улсыг эрчим хүчний хараат байдлаас гаргаж
бусад оронд экспортлох хэмжээнд хүргэнэ;
 Жени ХК нь Монгол улсын хамгийн том ажил
олгогчдын нэг болно.
Хэтийн зорилго: Монгол улс эрчим хүчний хувьд бүрэн
бие дааж, дэлхийд бүтээгдэхүүнээ экспортлох сүлжээтэй
болох.
2020 онд хүрэх зорилт

37. 3
1. Шатдаг занар бол нефтийн бүтээгдэхүүний импортын хараат байдлаас
гаргах эрчим хүний чухал эх үүсвэрийн нэг:
- эдийн засгийн болон үндэсний аюулгүй байдалд чухал үүрэгтэй
-эрчим хүчний урт хугацааны үндэсний стратегийн бодлогын нэг хэсэг
байх ёстой
2. Эдийн засаг, эрх зүйн зохицуулалт, байгаль орчин, улс төрийн хүчин
зүйлтэй холбоотой бэрхшээлүүд байна
3. Шатдаг занараас нефтийн бүтээгдэхүүн боловсруулах арга технологийг
сайжруулахад өндөр хөгжилтэй орнууд анхаарч, асар их хөрөнгө мөнгө
зарж, улам боловсронгуй болгож байна. Шатдаг занарын аж үйлдвэр
дэвшин хөгжиж, улс оронд ашиг тусаа өгөх нь дамжиггүй.
4. Байгаль орчинд ноцтой хор хөнөөл байхгүй.
5. Монгол улс эрчим хүчний дотоодын бүх төрлийн эх үүсвэрийг зүй
зохистой ашиглаж, хэрэглэгчдэд учирч буй импортын түлшний
дарамтыг багасгах шаардлагатай.
Дүгнэлт