ревматизм

ТҮРКІСТАН МЕДИЦИНА КОЛЛЕДЖІ
№8 ТЕРАПИЯ ЖӘНЕ ТУЫСТАС ПӘНДЕР
ЦИКЛДІК ӘДІСТЕМЕЛІК КОМИССИЯСЫ
«ІШКІ АУРУЛАР»
ПӘНІНЕН ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚҚА АРНАЛҒАН
ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ
Б1 оқыту модулі: Ревматизм
Мамандығы: 0301000 «Емдеу ісі»
Біліктілігі: 0301013 «Фельдшер»
Курс: 4
Семестр:7

Тәжірибелік сабаққа арналған
әдістемелік өңдеу
ӘӨ -05.1.8-07.8
27 беттің 2-ші беті
Әзірлеген: Ішкі аурулар пәнінің оқытушысы: Сенбекқызы Ғ
№ 8 Терапия және туыстас пәндер циклдік әдістемелік комиссиясының мәжілісінде
талқыланып бекітілді.
Хаттама №_____ _____ __________ 2017жыл
ЦӘК төрайымы ____________________Зарипова Г.К.

ӘӨ -05.1.8-07.8
Сабақтың тақырыбы: Ревматизм
Сабақтың түрі: Тәжірибелік сабақ
Сабақ барысында қолданылатын басқа да педогогикалық технологиялар:
• Интерактивті технология
• Дамыта оқыту технологиясы
• Кәсіби бағдар беру технологиясы
• Ақпараттық технология
Белгіленген технологияны іске асыру әдістері:
• Шағын топтармен жұмыс жасау әдісі
• Жаңа материалды меңгеру және пысықтау әдісі
• Ауызша сұрау
• Иллюстративті түсіндіру
• Студенттердің өзіндік жұмысы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
 Анықтама беру. Ревматизм этиологиясында ошақты инфекциялардың рөлі.
 Патологиялық анатомиясы.
 Ревматизмнің негізгі клиникалық түрлері (терінің, буынның, жүректің, нерв жүйесінің
зақымдануы). Диагностикасы. Ағымы және аурудың нәтижесі.
 Ревматизмді емдеудің жаңа әдістері.
 Ревматизмнің профилактикасы (біріншілікті, екіншілікті)
Дамытушылық: Студенттердің клиникалық ойлау қабілетін жетілдіру, теорияны
тәжірибемен ұштастыру және студенттердің оқуға деген қызығушылығын дамыту, білім
деңгейін жоғарылату.
Тәрбиелік: Студенттерді болашақ маман ретінде тәрбиелеу. Болашақ мамандығына деген
жауапкершілігін, сүйіспеншілігін, ұстамдылығын, төзімділігін қалыптастыру,
адамгершілікке, мейірімділікке үйрету.
Пәнішілік байланыс:
Тақырыбы: Жүрек ақаулары. Инфекциялық эндокардит.

ӘӨ -05.1.8-07.8
Пәнаралық байланыс:
Физиология. Жүрек –
қантамыр
жүйесінің физиологиясы
Патофизиология
Жүрек –қантамыр
жүйесінің аурулары
Паталогиялық
анатомия
жүйесінің аурулары
Клиникаға кіріспе.
Мейірбикелік
дағдылар.
Қалыпты анатомия.
жүйесінің құрылысы.
Латын тілі.
Терминологиялық
сөздер.
Қамтитын
пәндер:
Қамтитын
пәндер:

ӘӨ -05.1.8-07.8
Студент білуі тиіс:
 Кардиологиялық аурулардың негізгі белгілері мен синдромдарын;
 Ревматизмнің анықтамасы мен жіктеуін;
 Аталған кеселдердің этиопатогенезін;
 Осы кеселдердің клиникалық белгілерін;
 Ағымы мен асқынуларын;
 Ем қағидалары мен ескертуін
тудент істей алуы керек:
 Ревматизм ауру анамнезін жиюді;
 Ауруға физикалық тексеру жүргізуді;
 Тексеру жоспарын тағайындауды;
 Зертханалы аспапты тексеру нәтижелерін анықтауды;
 Ем жоспарларын тағайындауды;
 Алдын алу шараларын жүргізуді.
Сабақтың жабдықталуы:
Көрнекі құралдар: Плакаттар,тонометр, фонендоскоп, кушетка, муляждар, фантом, торс,
торс-иммитатор, слайдтар.
Үлестірмелі материалдар: тесттер, тапсырмалар.
Техникалық оқу құралдары: Мультимедиялық кешен.
Сабақ барысында қолданылатын оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар:
Негізгі әдебиеттер:
1. Ішкі аурулар. Б. С. Калимурзина. – 2005
2. Внутренние болезни: учебник: в 2-х т + СД. Мухин Н. А., Моисеев В. С., Мартынов
А. И.- М., ГЭОТАР-Медиа, 2009. Т. 1-672с., Т. 2-592 с
3. Терапия с курсом ПМСП. Смолева Э. В. – Ростов-на Дону «Феникс», 2008
Қосымша әдебиеттер:
1. Акушерство и гинекология. Г. К. Степанковский, Б. М. Венцовский. – М., 2008.
2. Лекарственные средства. Машковский М. Д.- М., 2009.
3. Новые технологии в образовательном процессе. Учебно-методическое пособие.
Муминов Т. А., Даулетбакова М. И. – Алматы, 2003.
4. Синдромная патология дифференциальная диагностика и фармакотерапия. Г. Д.
Тобулток. – М., 2006.
5. Скорая медиицнская помощ. Руководство для фельдшеров А. Л. Верткин. – м.,
ГЭОТАР- Медиа, 2007. -400с.

ӘӨ -05.1.8-07.8
6. Терапия с курсом ПМСП. Э. В. Смолева. – ростов – на Дону, «Феникс», 2008.
7. Туберкулез легких и его дифференциальная диагностика (клинико-
рентгенологический атлас). В 2-х т. Муминов Т. А. – Алматы, 2003. – 808 с.
8. Фельдшер сорой помощи. Шелехов К. К. – «Феникс», 2007.
9. Болезни органов дыхания. Палеев Н. П. – М.- Медицина. – 2000. – 728 с.
10. Фельдшер общей практики. Э. В. Смолева, Степанова Л. А. – «Феникс», 2003.
11. Ішкі аурулар. Бимурзаев Ғ. Н, Зарипова Г. К.
Сабақтың хронокартасы
Сабақ бөлімдерінің атауы Сабақтың
ұзақтығы
І Ұйымдастыру сәті 2- минут
ІІ Тақырыпқа мотивациялық сипаттама беру 3-минут
ІІІ Студенттердің теориялық білімін бақылау. 30 минут
IV Тәжірибелік дағдылардың орындалу техникасын түсіндіру және
демонстрациялау.
25 минут
V Студенттердің өзіндік жұмысы 105 минут
VI Сабақты қорытындылау 10 минут
VII Үйге тапсырма 5 минут
Сабақ барысы:
І Ұйымдастыру сәті- 2 минут.
Аудитория тазалығына, сабақтың жабдықталуына көңіл аударып, топ түгелдігін
тексеріп, журнал толтыру.
ІІ Тақырыпқа мотивациялық сипаттама беру- 3 минут
Жүрек және тамырдың аурулары ішкі аурулар клиникасында жетекші орын алады және
олар аурулардың мүгедектігі мен ажалының жиі себебі болады.Ревматизм- бұл кең
таралған,әлеуметтік маңызы бар кесел. Жүрек ақауларының уақтылы диагностикасы мен
олардың адекваттық емі асқынулар,мүгедектік және аурулар өлімі дамуына алып
келеді.Сондықтан ертедегі клиницистердің ревматизмді «БУЫНДАРДЫ ЖАЛАП, ЖҮРЕКТІ
ТАЛАЙДЫ» деп суреттеуі осы дерттің табиғи барысын толық сипаттайды.
ІІІ Студенттердің теориялық білімін бақылау - 30 минут
1. Ревматизм ауруына анықтама беру. Ревматизм этиологиясында ошақты
инфекциялардың рөлі.
2. Патологиялық анатомиясы.
3. Ревматизмнің негізгі клиникалық түрлері (терінің, буынның, жүректің, нерв жүйесінің
зақымдануы).
4. Диагностикасы. Ағымы және аурудың нәтижесі.
5. Ревматизмді емдеудің жаңа әдістері.
6. Ревматизмнің профилактикасы (біріншілікті, екіншілікті)

ӘӨ -05.1.8-07.8
Ревматизм-осы ауруға бейім адамдарда, көбіне жас өспірімдер мен балаларда А топты β
гемолиздеуші стрептококктың әсерінен дамитын және жүрек-тамыр жүйесін басым
зақымдайтын дәнекерлік тіннің жүйелі инфекциялық-аллергиялық ауруы. Ревматизм көбіне
балалық және жасөспірім шақта, шамамен 7-15 жас аралығында басталады.
Этиологиясы. Ревматизмнің дамуы және оның рецидивтері А топты бетта- гемолиздеуші
стрептококктық инфекцияға тығыз байланысты.
Ревматизмнің дамуына бейімдейтін әлеуметтік тұрмыстық жағдайлар:
- көп пәтерлі жанұялардың тар пәтерде күнелтуі;
- мектеп сыныптарында, балабақша топтарында балалар санының аса көптігі;
- тамақтанудағы кемшіліктер;
- халықтың медициналық тұрғыдан төмен деңгейі;
Стрептококк организмге мұрын, көмейден енеді. Ревматизмнің алғашқы шабуылы және
оның, қай жаста боса да, барлық рецидивтері стрептококктың қатысуымен жүреді. Бірақ
стрептококктық инфекциямен ауырғандардың барлығы ревматизммен ауырмайды.
Сондықтан организмде стрептококктан басқа, ревматизмге алып келетін, бейімдеуші
факторлар болуы тиіс.
Патогенезі. Стрептококктардың тіршілігінен және ыдырауынан, ревматизмнің дамуында
маңызды, анитигендік заттар, ферменттер бөлінеді: гиалурон қышқылы, стрептокиназа,
дезоксирибонуклеаза. Бұлар лизосомалық мембраналарды зақымдап, қышқыл
гидралазалардың бөлінуіне алып келіп, қабынуды туғызады. Стрептококктық антигендерге
организмде анитиденелер түзіледі. Ревматизм патогенезінің мына тізбектерін айырады.
 стрептококк уларының тінге тікелей әсер етуі;
Ревматизм
этиологиясы:
Бадамша
безіндегі
қабыну
процесі
1-
сұра
қ
РЕВМАТИЗМ АНЫҚТАМАСЫ,ЭТИОЛОГИЯСЫНА
АНЫҚТАМА БЕРІҢІЗ.
ЖАУАП
2-
СҰРА
Қ
РЕВМАТИЗМ АУРУЫНЫҢ
ПАТОГЕНЕЗІН ТҮСІНДІРІҢІЗ
ЖАУАП

ӘӨ -05.1.8-07.8
 стрептококк антигендеріне аллергиялық реакцияның дамуы;
 антистрептококктық антиденелердің аутоантигендермен, әсіресе, жүректердің
антигендерімен иммундық реакцияны түзуі;
 аутоиммундық реакцияның қалыптасуы;
 Аталған патологиялық тізбектердің нәтижесінен бөлінетін медиаторлар (гистамин,
серотонин, брадикинин т.б.) және иммундық қабынудан дәнекер тін зақымдалады.
Ревматизмдік қабынудың «шабуылы» ұсақ тамырлардың қабырғасынан басталады.
Ревматизмдік процес ең алдымен эндотелийді зақымдап, кейін тамыр қабырғасының барлық
қабаттарын қамтып, әрі қарай тамырлардың маңындағы тінге тереңдейді.
А. Н. Нестеров ревматизм дамуының 3 кезеңін айырған:
1. Латентті , «үнсіз» ( стрептококктық инфекциядан 2-4 аптаға созылады). Бұл кезде
организмде стрептококктық антигендерге сенсибилизация процессі қалыптасады. Бұл кезең
симптомсыз жүреді немесе астенизацияның белгілері: делсалдық, мұрынның жиі қанауы,
ЭТЖ-ның шамалы жоғарылауы байқалады.
РЕВМАТИЗМНІҢ
КЛИНИКАЛЫҚ
КӨРІНІСІ
3-
СҰРА
Қ
А.Н. НЕСТЕРОВ
бойынша ревматизм
дамуының кезеңдерін
түсіндіріңіз
ЖАУАП

ӘӨ -05.1.8-07.8
2. Біріншілік ревматизмнің гиперергиялық реакцияларының кезеңі- ревматизмнің алғашқы
шабуылы. Полиартрит, біріншілік кардит, ревматизмге тән иммундық бұзылыстар дамиды.
Ревматизмнің алғашқы шабуылы көбіне мектеп жасындағы балаларда жиі кездеседі, дер
кезінде емдесе, толық сауығуы мүмкін.
3. Ревматизмнің қайталамалы өршулерінің кезеңі. Дерттің қайталап өршуінен жүрек ақауы,
шамасыздығы және организмде аутоиммундық, дистрофиялық өзгерістер дамиды.
Ревматизм дәнекер тіннің жүйелі ауруы болғандықтан, барлық ағзаларды зақымдауы мүмкін.
Бірақ оның басты белгісі- кардит. Сондықтан ертедегі клиницистер ревматизмді «буындарды
жалап, жүректі талайды» деп суреттеген. Ревматизмде жүрек-тамыр жүйесі басым
зақымдалады. Сондықтан, оның белгілерін екі топқа бөлуге болады: жүректік және жүректен
тыс. Жүректен тыс белгілер көбіне ревматизмнің алғашқы шабуылында жиі байқалады.
Ересектерді жиі жүректің зақымдалуы байқалады.
Ревматизмдік кардит (ревмокардит). Көбіне миокардтың бір өзі немесе 80-100%
миокард пен эндокард бірге зақымданады. Диффузды миокардитке тән белгілер:
жүрек шамасыздығы- ентікпе, цианоз, жүректік астма, ісіну, бауырдың ұлғаюы, жүрек
шектерінің кеңеюі; жүрек тондарының әлсіреуі; жүрек ұшында систолалық шудың
пайда болуы; ырғақ бұзылыстары;
Ревматизмдік эндокардит- жүре дамитын ақаулардың ең жиі және басты себебі.
Біріншілік ревмокардитте сау қақпақтың 3-4-ші апталарда систолалық шудың пайда болуы
байқалады. Шу біртіндеп күшейеді, өкпе артериясында ІІ тонның акценті және сол
қарыншаның ұлғаю белгілері байқалады. Ревматизмде ең бірінші зақымданатын митральды
қақпақ. Жармалардың бүрісіп қысқаруы алдымен митральды шамасыздыққа алып келеді.
Шабуылдан 1-2 жылдан кейін митральды шамасыздыққа стеноздың біртіндеп дамыған
белгілері қосылады. Митральды стеноз дамығаннан кейін аорта шамасыздығы мен стенозы
қалыптасады.
4-
сұра
қ
РЕВМАТИЗМ БЕЛГІЛЕРІН ҚАНША
ТОПҚА БӨЛІП ҚАРАЙМЫЗ.
ЖАУ
АП
6-
СҰРА
Қ
РЕВМАТИЗМДІК ЭНДОКАРДИТ ДЕГЕНІМІЗ НЕ
РЕВМАТИЗМНІҢ ЖҮРЕКТЕН ТЫС
ЗАҚЫМДАНУЫНЫҢ БЕЛГІЛЕРІНІҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
ЖАУ
АП
5-
сұра
қ
ЖАУАП

ӘӨ -05.1.8-07.8
Ревматизмнің жүректен тыс зақымдануының белгілері: жиі полиартрит және полиартралгия.
Ревматизмдік полиартриттің ерекшеліктері:
- ірі буындарды симметриялы түрде зақымдауы;
- көшпелілігі;
- қабынуға қарсы емнен тез жойылуы;
- буындардың қайтымсыз өзгерістерінің болмауы;
Буын синдромы 3 аптаға дейін созылуы мүмкін. Полисерозит- перикардит, плеврит,
перитонитпен білінеді. Ревматизмдік перикардит құрғақ немесе экссудатты түрде дамиды.
Клиникасында жүрек тұсының ауырсынуы байқалады. Ауырсыну қолға таралады және
қозғалғанда, дем алғанда күшейеді. Құрғақ перикардитті үйкеліс шуынан анықтайды.
Ревматизмдік плеврит - көбіне экссудатты, экссудат құрамында лимфоциттер мен фибриннің
мөлшері мол болады. Ревматизмдік перитонит- жиілеу балалық шақта, ревматизмнің ауыр
түрінде кездеседі. Ол іштің әр жерінің ауыруымен, кейде іштің «өткір ауруы» синдромымен
білінеді. Өкпенің зақымдануы пневмония түрінде дамиды.
Орталық нерв жүйесінің зақымдануы кіші хореямен білінеді. Ол көбіне 6-14 жастағы
қыз балаларда кездеседі. Көрінісі бұлшық етінің еріксіз, ретсіз қимылдауымен сипатталады.
Бұл қимылдар толқыған сәттерде, дене қызметінде күшейеді, ал ұйықтағанда басылады.
Қимылдың дискоординациясы- дизартрияға, жазудың, мимиканың еріксіз бұзылысына
әкеледі. Сонымен бірге баланың мінез-құлқына жат қасиеттер пайда болады; эгоизм,
агрессиялық немесе пассивтік т.б.
Терінің зақымдалуы сақиналық эритема, ревматизмдік түйіндер және түйінді
эритемамен білінеді. Сақиналық эритема тек ревматизмге тән белгі, аяқ-қолдарда, бетте,
кеудеде аз уақытқа пайда болып, тез жойылады. Бұл пішіні сақиналар тәрізді қызғылт
эритемалық дақтар, кейде бірнеше сағатққа ғана пайда болып, жойылады. Ревматизмдік
түйіндер сіңірлердің бойында, буындардың сыртында орналасады. Оларды табу үшін аталған
аймақтарды мұқият қолмен сипап тексереді.
Біріншілік ревматизмге тән белгілер:
 көбіне балалық шақта дамуы;
 жиі жедел немесе жеделдеу барыста дамуы;
 міндетті түрде буын синдромының болуы;
 жиі жүйелі зақымдануы: полисерозит, полиартрит, нерв жүйесінің зақымдануы;
Қайталамалы ревматизмге тән :
 көбіне созылмалы түрде дамуы;
 өршу кезінде кардиттің болуы;
 әр шабуыл сайын жүрек патологиясының біртіндеп өрістеуі;

БІРІНШІЛІК РЕВМАТИЗМГЕ ТӘН
БЕЛГІЛЕРДІ АЙТЫҢЫЗ
7-
СҰРА
Қ
8-
СҰРА
Қ
РЕВМАТИЗМНІҢ АСҚЫНУЫ ҚАНДАЙ
ЖАУАП

ӘӨ -05.1.8-07.8
Ревматизмнің активтілік дәрежесін анықтау.
- Активтіліктің максимальді дәрежесінде дерттің жалпы және жергілікті белгілері
айқын. Дене қызуы биік. Жедел полиатрит, миокардит, серозит кездеседі.
- Орташа активтілігінде дене қызуы шамалы биіктейді, ревмокардит, полиатралгияның,
хореяның белгілері айқын емес.
- Минимальды активтілікте шабуылдың белгілері болар-болмас, ағзалар мен тіндердің
зақымдануы болмайды.
Ревматизм дамуының түрлері:
1. жедел - белгілері тез басталады, 2-3 айдан аспайды, активтілік дәрежесі биік,
қабынуға қарсы ем тез, толық әсер етеді.
2. жеделдеу- белгілері айқын емес, ұзаққа созылады, біртіндеп, субфебрильды қызбамен,
артритпен басталады. Жиі 3-6 айға созылады.
3. созылыңқы – жүрек ақауы қалыптасады. Ревмокардит, полиатралгиялар болады.
Ұзақтығы 6 айдан артық.
4. латентті- аурудың басталуы және дамуы жасырын жүреді.
РЕВМАТИЗМНІҢ
АСҚЫНУЛАРЫ
МИТРАЛЬДЫ СТЕНОЗ ТРОМБОЭМБОЛИЯ ЖҮРЕК ШАМАСЫЗДЫҒЫ
ЖАУАП
ҚАНДАЙ
ДИАГНОСТИКА
ЖҮРГІЗЕМІЗ
ЖАУАП
9-
СҰРА
Қ
РЕВМАТИЗМНІҢ АКТИВТІЛІК
ДӘРЕЖЕСІН АНЫҚТАҢЫЗ
10-
СҰРА
Қ
ЖАУАП

ӘӨ -05.1.8-07.8
Лабораториялық көрсеткіштер: қанда стрептококк антигендері табылады, ЭТЖ, серомукоид
антистрептококктық антиденелер титрі жоғарылайды, диспротеинемия, С- реактивты белок
пайда болады.
Ревматизмнің диагностикалық критерийлері:
- үлкен критерийлері: кардит, полиартрит, хорея, сақиналық эритема, тері астылық
түйіндер;
- кіші критерийлер: қызба,артралгия, ЭТЖ-ның биіктеуі, лейкоцитоз, СРБ-ның пайда
болуы
Активты фазасында стационарлық ем жүргізіледі. Жеңіл барысында 7-10 күн жартылай
төсек тәртібі, ауыр түрінде қатаң төсек тәртібі 2-3 апта қолданылады.
- тағаммен емдеу – № 10 диета, оның құрамында белок жеткілікті болуы тиіс;
натрийдің, судың мөлшері шектеледі. Сонымен қатар, рационға көкөніс, жеміс қосқан
пайдалы;
- этиологиялық ем –пенициллиндер- емді ұзарту үшін
Қабыну процесінің активтілігін жою стероидтық емес қабынуға қарсы дәрілер және
глюкокортикоидтарды қолданады.
ЕМДЕУ ТАКТИКАҢЫЗ ҚАНДАЙ
2 АПТАДА 1РЕТ 1,5-2
АЙ
САЛЫНАДЫ,СОДАН
КЕЙІН ӘР 25 КҮНДЕ
БІР РЕТ 5 ЖЫЛ
САЛЫП ОТЫРАДЫ.
Болып өткен стрептококктық
инфекцияның дәлелдемелері
Рентген зерттеудегі буындардың
қабынулық көрінісі
11-
СҰРА
Қ
ЖАУАП

ӘӨ -05.1.8-07.8
- Аминохинолиндер- делагил 0,25г күніне 1-2 реттен 6-12 ай беріледі;
- Метаболизмдік ем – рибоксин 2 таблеткадан күніне 3 реттен 1 ай немесе 1-2 мл
бұлшықетке 1-2 реттен 20-25 күн салынады; витамин В, кокарбоксилаза бұлшықетке
50-10мг күніне 1 рет 20-30 күн еңгізіледі;
- Симптомдық ем – жүрек гликозидтері, антиаритмиялық т. б. дәрілер;
 Санаторлы курорттық ем- аурудың өршуі басылғаннан 6-8 айдан соң жүрек
шамасыздығы, аритмия болмаса жібереді;
 Диспансеризация – қазіргі кезде ревматизмнің этаптық ем жүйесі қолданылуда;
стационар- емхана- курорт. Санаторийде немесе емханада стероидтық емес қабынуға
қарсы дәрмектер, аминохинолиндік дәрмектер, бициллин-5-пен емді әрі қарай
жалғастырады және реабилитация мен диспансерлеу жүргізіледі:
 Алдын алу шаралары – біріншілік алдын алу шаралары; организмді шынықтыру,
тұрмысын, экономикалық жағдайын жақсарту, гигиенаны сақтау, жоғары тыныс
жолдарының инфекцияларын дер кезінде емдеу, т.б.; екіншілік алдын алу шаралары-
бициллин-5 -1500000 Б бұлшықетке 3 аптада 1 рет еңгізу, жүрек зақымдалмағанда 5
жыл, жүрек зақымданғанда одан да ұзақ жүргізіледі;
ТӘУЛІГІНЕ 20-30 МГ
2АПТА,СОДАН КЕЙІН
ДОЗАСЫН 2,5 МГ ӘР 5-7 КҮН
САЙЫН АЗАЙТАДЫ,ОНЫ
ТОҚТАТҚАННАН КЕЙІН ЕМДІ
СТЕРОИДТЫ ЕМЕС
ДӘРІЛЕРМЕН
ЖАЛҒАСТЫРАДЫ.
ТӘУЛІГІНЕ 150МГ 1АЙ,
КЕЙІННЕН ТӘУЛІГІНЕ
75МГ НЕМЕСЕ 50 МГ
БЕРІЛЕДІ.
2 ТАБЛЕТКАДАН
КҮНІНЕ 3 РЕТТЕН 1 АЙ
НЕМЕСЕ 1-2 МЛ
БҰЛШЫҚЕТКЕ 1-2
РЕТТЕН 20-25 КҮН
САЛЫНАДЫ.

ӘӨ -05.1.8-07.8
ІV Тәжірибелік дағдылардың орындалу техникасын түсіндіру және демонстрациялау-
25 минут.
1. Жүрек-қантамыр жүйесі ауруларымен сырқаттанған науқастарды тексеру әдістері:
сұрастыру, қарап тексеру.
Негізгі шағымдары:
1. Жүректің ауырсынуы
2. Ентігу
3. Жүректің қағуы.
4. Ісіну.
5. Жөтел, қан түкіру.
Жүректің ауырсынуы
Жүректің ауырсыну сезімі жүректен тыс себептерден болуы да мүмкін: нерв
талшықтарының қабынуы, қабырғаның сынуы, остеохондроз және т.б.
Жүректен болатын себептер: қолқа кеңеюі (аневризмасы), жүрек бұлшық етінің
жансыздануы (миокард инфаркты), жүректің тәж артериясы кенеттен тарылып, О2
тапшылығы үдегенде (стенокардия) ауырсыну дамиды.
Ентігу – физикалық күш түскенде немесе тыныштық күйде пайда болуы мүмкін. Субъективті
ентігу – науқас өзі ентігемін деп айтады. Объективті ентігу – дәрігер науқасты тексергенде
тахипноэ (тынысының жиілегені) бар екенін анықтайды. Жүрек ауруларында көбінесе
инспираторлық ентігу болады. Кейде аралас ентігу болуы да мүмкін.
Жүректің қағуы. Оның екі категориясы бар:
а) субъективті категориясы – науқас өзі жүрегінің қағып кеткенін сезінеді;
б) объективті – дәрігер тыңдағанда анықтайды.
Ісіну. Егер науқас жүрсе, ісіну аяғынан басталады, ал егер де төсек тартып жатса, бел
аймағынан басталады және ісіну кешке байқалып, таңертең жойылады.
Жөтел, қан түкіру.Жүрек демікпесінде болады, жөтел көбінесе түнде байқалады. Науқастың
тынысы тарылып, төсектен тұрып отырады, біраздан кейін жөтел басылуы мүмкін, өйткені
жүрекке қуысты венадан (аяқ-қолдардан) қан келуі азайып, соның салдарынан жүрекке
түсетін күш төмендейді де, оның жұмысы жеңілдейді. Жүрек демікпесіндегі жөтел мен
тұншығуды бронх демікпесінен айыра білу қажет.
Anamnesіs morbі.
Кеселдің белгілері пайда болу уақытын, белгілер мінезін, басқа
факторлармен байланысын, жүргізілген тексеру тәсілдерін, емін анықтау керек.
3. Anamnesіs vіtae.
Жүрек кеселдерін бейімдеуші факторларын анықтау: ревматизм, баспа, стресс, кәсіби
зияндықтар, климакс, зиянды әдеттер, тұқым қуалаушылық.
2. Жүрек ұшы түрткісінің (ЖҰТ) пальпациясы: ол үшін науқасты сол қолмен демеп, оң
қолдың алақанын кеуденің сол жағына, төс сүйегінің негізіне қойып, ал саусақтарын қолтық
жаққа қаратып ІV-V-VІ қабырға аралықтарға параллелді қойып алып, алдымен алақанмен,
содан кейін үш саусақтың жұмсақ бетімен сырттан ішке қарай қабырға аралықтарын баса
сипай отырып, жүрек ұшы түрткісі басталған жерді тауып алу керек. Оның бірнеше
қасиеттерін сипаттау керек:
ауданы (көлемі) - қалыпты жағдайда 1-2 см2;
Орны - V қабырға аралықта бұғана орта сызығынан 1-1,5см ішке орналасады;
Күші;
Биіктігі;

ӘӨ -05.1.8-07.8
Серпімділігі.
Күші, биіктігі, серпімділігі қалыпты жағдайда орташа болады. Жүрегі ауру адамда ЖҰТ-сі
көбінесе сыртқа қарай ығысады. Ол сол қарыншаның гипертрофиясы мен дилятациясына
байланысты болады. Осы жағдайда жүрек ұшы түрткісі VІ қабырға аралықта бүғана орта
сызығынан сыртта анықталуы мүмкін. Кейде ЖҰТ-ң күшінің және биіктігінің артуы да, сол
қарыншаның гипертрофиясы және дилатациясына байланысты болады. ЖҰТ сезілетін
аймақтың диаметрі 2см 2-тан кем болса, ондай түрткі шектелген деп, ал одан артық болса,
жайылмалы деп аталады. Амплитудасына қарай ЖҰТ биік немесе төмен болуы мүмкін. Бұл
жүректің соғу күшіне байланысты. Жүрек ұлғайған сайын жүректің тығыздығы артып, ЖҰТ
серпімділігі жоғарылайды.
Қолқа қақпақшаларының ақауынан, бүйректің созылмалы ауруларынан ұлғайған жүрекке -
жайылмалы, биік, қатты әрі серпімді ЖҰТ тән.
Сол қарыншасы кеңейген әрі ұлғайған жүректі пальпациялағанда, ЖҰТ қатты, серпімді,
күмбез сияқты болады, сондықтан ондай түрткі күмбез тәрізді түрткі деп аталады.
Оң қарынша гипертрофияланғанда, жүрек аневризмасында ІІІ-ІV қабырға аралықтарда сол
жақтан төс қырында пульсация анықталуы мүмкін – жүрек түрткісі (соққысы) деп аталады.
Ірі тамырлардағы систолалық дірілді анықтау үшін, төс сүйегінің жоғарғы бөлігіне
мойынтырық ойығынан төменірек алақанды көлденең қойып, төс тұтқасын және оның екі
жағын қолмен сезінеді. ІІ қабырға аралықты сипағанда оң жақта (қолқа аневризмасында)
қолқаның, ал сол жақта өкпе артериясының пульсациясын (кіші қан айналым шеңберінің
гипертензиясында) табуға болады. Қолқа сағасы тарылғанда систолалық діріл төс
тұтқасынан немесе оның оң жағынан, ал өкпе артериясы тарылғанда және артериялық
(боталлов) өзек жабылмай қалғанда - төстің сол жағынан сезіледі.
Төс арты пульсациясын анықтау үшін оң қолдың алақанын төс бойымен қойып, ортаңғы
саусақты мойынтырық ойығына орналастырады да, саусақтың ұшымен пульсацияны сезеді.
Бұл кезде науқас басын шамалы еңкейтіп, ал иықтарын көтеріңкіреп тұруы тиіс. Қолқаның
төс арты пульсациясы анықталған жағдайда, мойынтырық ойығында пульспен синхронды
толқындар төменнен жоғары қарай сезіледі. Төс арты пульсациясы қолқа доғасының
аневризмасында айқынырақ сезіледі немесе атеросклероздық зақымдануында, артериялық
гипертензияда және қолқа қақпағының жетіспеушілігінде анықталады. Тиреотоксикозда
(қалқанша без қызметінің күшеюінде) және нейроциркуляцилық дистонияда жүрек
лақтырысы күшеюінен төс артында пульсация анықталуы мүмкін.
Эпигастральді пульсация – эпигастральды бұрышта семсерше өскіннің қасынан байқалады
(оң қарыншаның гипертрофиясы мен дилатациясында), дем алған кезде пульсация
жоғарылайды.
Бауыр пульсациясы (үш жармалы қақпақтың жетіспеушілігінде) оның орны эпигастральды
пульсацияның орнынан төменірек анықталады.
Жүрек аймағын пальпациялағанда “мысық пырылы” анықталуы мүмкін, ол мысықты
сипағанда сезілетін ерекше дірілге ұқсас. Ол қарынша-жүрекше аралық тесік тарылғанда
қанның құйын тәрізді толқынмен өтуінен пайда болатын миокардтың дірілі. Ол діріл кеуде
қуысының қабырғасына тарайды. “Мысық пырылының” диастолалық және систолалық
түрлері бар, диастолалық - сол жақ атриовентрикулярлы тесіктің тарылуына, ал систолалық -
қолқа сағасының тарылуына тән.
3.Артериялық пульстің қасиеттерін анықтау.
Сол қарынша жиырылған сайын қан қолқаның серпімді іргесіне күшпен соғылып, оны
кереді. Осы кезде пайда болатын ырғақты тербеліс артерия іргелері арқылы таралады, соны
тамыр соғуы – пульс (лат: pulsus-соғу) деп атайды. Пульс жиілігі деп - бір минуттағы пульс

ӘӨ -05.1.8-07.8
санын айтады. Қалыпты жағдайда 1 минуттағы пульс саны мен жүректің соғу саны 60-90-ға
тең. Пульс жиілігін анықтау үшін оның санын 1 минут ішінде санау керек, немесе 15 не 20
сек. санап, сосын оны төртке не үшке көбейтеді. Қалыпты жағдайда пульс жиілігіне әсер
ететін жағдайлар: жыныс - еркектерге қарағанда әйелдерде пульс 6-8 соққыға жиі, төсекте
жатқан адамда, отырғандағыдан 4-6 ретке, ал тұрған адамнан 6-8 соққыға кем болады. Демді
алғанда пульс жиілейді (өкпе кеңігенде кезбе нерв тежеледі), ал демді шығарғанда сирейді
(өкпе басылғанда кезбе нерв қозады); Дене қызметінде пульс жиілейді; Тамақтан соң пульс
жиілейді; Қобалжу, қорқу, ашулану, қатты қуану кезінде пульс жиілейді; Бойы биік
адамдарда пульс сиректеу болады; Ұйықтағанда пульс сирейді. Пульс жиілеуін – тахикардия
(90-нан жоғары болса) деп атайды. Пульс сиреуін – брадикардия (60-тан төмен болса) деп
атайды.
Пульсті анықтаудағы қажетті жағдайлар: артерия тері астына жақын (беткей) жатуы керек,
артерия сүйекке жақын жатуы керек, пульсті барлық беткей сүйекке жақын жатқан
артериялардан анықтауға болады, (самай, ұйқы, білезік, сан, тізе арты, бақай артериялары)
негізінен қасиеттерін білезік артериясынан анықтап сипаттайды .
Анықтайтын қасиеттері: Синхрондылығы – оң және сол жақта тамыр соғуы бірдей болады.
Жиілігі (60-90 рет қалыпты жағдайда жүрек соғуына сәйкес). Ырғағы (дұрыс ырғақты) -
әрбір соғу аралығы бірдей болу керек. Кернеуі – білезік артериясын саусақпен басып, ондағы
пульс толқынын жою үшін қажетті күш көлемі арқылы анықталады. Гипертонияда ол қатты,
ал гипотонияда – жұмсақ болады. Толықтығы – артерияны басып тұрып, жібергенде толуы
тез болса, ол толық, яғни ол жүректің қолқаға айдайтын қан көлеміне байланысты, жеткілікті
мөлшерде болса толық, ал қанның мөлшері аз болса, онда әлсіз (бос) болады. Көлемі -
қанның систолалық көлемі жоғары, артериядағы қысымның мөлшері өте ауытқыған, артерия
іргесінің серпімділігі төмен жағдайда пульс толқыны ұлғайып, көтеріледі - бұл көлемі үлкен
пульс. Систолалық қан көлемі төмендегенде артериялық қысымның деңгейі аз мөлшерге
ауытқып, олардың іргелерінің серпімділігі артады, қансырағанда пульстің көлемі кішірейеді
– кіші пульс болады. Ол жіңішке жіп тәрізді. Пульс тапшылығы – жүрек ырғағы бұзылғанда
пайда болады. Жыбыр аритмиясында жүрек соғу саны мен тамыр соғу саны бірдей
болмайды, пульс саны кем болады.
Пульс жиілеуінің себептері:
Жүректен тыс себептерге жататындар: Дене қызуы көтерілгенде, 10С-қа көтерілуі
жүректің соғу жиілігін 1 минутта 8-10 соққыға жиілетеді. Невроздар. Симпатикалық нерв
жүйесінің тонусы жоғарылауынан жүректің соғуы жиілейді. Тиреотоксикоз - қалқанша
безінің функциясы күшеюінен, оның гормондары жүрек соғуын жиілетеді.
Жүрек ауруларынан: Эндокардиттер, миокардиттер және перикардиттерде жүрек соғуының
жиілеуі қабыну заттарының әсерінен болады. Қан айналысының бұзылуы. Ұстамалы
тахикардия (жүрек аритмиясының бір түрі).
Пульс сиреуінің себептері:
Патологиялық жағдайда жүректен тыс себептерден: Дәрі-дәрмектермен улану (дигоксин,
хинин), қорғасын, никотинмен улану. Бұл кезде жүректің өткізгіш жүйесінің жұмысы
бұзылады. Кахексия. Микседема (зат алмасудың азаюы).
Пульс сиреуінің жүрек-тамыр жүйесі жағынан болатын себептері: Толық
атриовентрикулярлық блок. Импульс синус түйінінен жүрек қарыншаларына жетпейді.
Қолқа сағасының тарылуы. Кедергі әсерінен қанды айдау уақыты ұзарады. Қан қысымының
тез жоғары көтерілуі, не тез төмен түсуі.
Білек артериясынан пульсті анықтау. Білезік буыны тұсынан оң жақ саусақтарыңызбен
ұстап, бірінші саусақты білектің сыртына орнластырамыз. 2-4 саусақтармен ырғақты соғатын
артерияны сипап сезіп, оны білек сүйегіне басыңыз. Пульсті 1 мин ішінде есептейміз.

ӘӨ -05.1.8-07.8
Пульсті ұйқы артериясында, сан артериясында, тізе арты, асықты жіліктің сыртқы
артериясында, табан сырты артериясында тексереді.
Қан қысымын өлшеу. Жүректің сол қарыншасы жиырылғанда қан қысымы ең жоғары
деңгейіне жетеді: бұл қысым – систолалық деп аталады, қалыпты жағдайда сынап
бағанасымен 100-140 мм жетеді. Жүрек қарыншаларының жиырылу аралық паузада қолқа
мен ірі артериялар қабырғалары жиырылып, қанды капилярларға айдай бастайды. Қан
қысымы біртіндеп төмендеп, диастола соңында төмендеп, 60-90 мм сынап бағанасына
жетеді. Ол диастолдық деп аталады. Систолалық және диастолалық қан қысымы арасындағы
айырмашылық – пульстық қысым деп аталады. Ол 40-50 мм.сын.бағ. тең. Емдеуші 10-15 мин
тыныс алған соң отырғанда немесе жатқанда қан қысымын өлшеп, нақты көрсеткішті алуға
болады. Қан қысымының көлемі тұрақсыз, өзгермелі болуы мүмкін. Систолалық қысымның
140 мм.сын.бағ.-дан жоғары, ал диастолалық қысымның 90 мм.сын.бағ. жоғарылауы
қысымының жоғарылауы – артериялық гипертензия деп аталады. Систолалық қысымның 100
мм.сын.бағ.-нан, ал диастолалық қысымның 60 мм.сын.бағ.төмендеуі гипотензия деп
аталады. Артериялық қысымның аз уақытқа жоғарылауы үлкен физикалық күш түскен кезде,
психикалық толқуда, алкоголь, кофе, шай ішкенде, темекі көп шеккенде байқалады.
Артериялық қысымның ұзақ уақыт жоғары деңгейде болуы гипертония ауруында, бүйрек
ауруларында, ішкі секреция жүйесінің ауруларында, кейде туа біткен жүрек ақауларында
кездеседі.
4. Қан қысымын анықтау. Әзірле: Тонометрді, фонендоскопты.
Іс әрекеттері:
Науқасты ыңғайлы жағдайда отырғызыңыз немесе жатқызыңыз.
Науқастың қолын жоғары қаратып ашыңыз.
Науқастың иығына, шынтақ иінінен 2-3 см жоғары арасына бір саусақө сиятындай етіп
манжетті байлаңыз.
Манометрді манжетпен қосыңыз.
Шынтақ иініне фонендоскопты орналастырып, иық артериясының соғуын тексеріңіз.
Резеңке баллонның тиегін жауып манжетке біртіндеп тамырдың соғуы естілмегенше ауа
жіберіңіз және оның үстіне 30мм.с.б. ауаны қосыңыз.
Ауаның қысымынан шыны түтіктегі сынап көтеріліп (манометр қолданса стрелкасы «0»-ден
жоғары көтеріледі), ол манжеттегі ауа қысымының өскенін көрсетеді.
Резеңке баллонның тиегін ақырындап ашып, манжеттегі ауаны жайлап шығарыңыз.
Фонендаскоптағы бірінші естілген дыбысты (тамырдың соғуы) сынап бағанасы бойынша
салыстырыңыз – бұл көрсеткіш – систоликалық жоғары қысым болып саналды.
Ауаны онан әрі ақырын шығарыңыз, сол кезде тамырдың соғуы естілмей қалады, бұл кездегі
көрсеткіш диастолалық-төменгі қысым болып саналады. Алынған мәліметтерді температура
(қызу) қағазына жазыңыз.
5.Салыстырмалы тұйық (шала тұйық) шекарасын анықтау
Жүректің нағыз шекарасы – салыстырмалы тұйықтыққа сәйкес.
Перкуссия жасағанда мына ережелерді сақтаймыз: 1. Науқастың ыңғайлы қалпы: жүрек
перкуссиясын жасағанда науқас тік тұруы тиіс, екі қолын төмен түсіріп, ал халі ауыр болса
науқасты жатқан қалпында жасайды. 2. Дәрігердің ыңғайлы қалпы: плессиметр-саусақты
өзіне ыңғайлы қою қажет. Жүректің салыстырмалы тұйықтығын анықтау кезінде орта күшті
перкуссияны қолданамыз. 3. Плессиметр- саусақтың қалпы: плессиметр-саусақты кеудеге
тығыз ұстап, анықтайтын шекарамызға сәйкестендіріп (параллель) қоямыз. 4. Перкуссияның
бағыты: жүрек перкуссиясын ашық дыбыстан бәсең дыбысқа қарай жасалады. 5. Жүрек

ӘӨ -05.1.8-07.8
шекараларын белгілеу: Жүрек шекараларының белгісін плессиметр-саусақтың ашық дыбыс
шыққан жерінен белгілейміз.
Жүректің салыстырмалы оң жақ шекарасын анықтау.
Оң жақ шекараны анықтау үшін алдымен оң бұғана орта сызығымен
өкпенің төменгі шегін тауып аламыз (6 қабырғада), өкпенің төменгі
шекарасын анықтағаннан кейін плессиметр-саусақты бір
қабырға жоғары көтеріп орналастырамыз – төртінші қабырға
аралығында плессиметр-саусақты бұрып, жүрекке параллель
қойып жүрекке қарай жылжытып перкуссия жасаймыз.
Ашық дыбыстан оның бәсеңдегеніне дейін соғып,
саусақтың сыртқы жағынан белгі қоямыз. Қалыпты жағдайда төстің оң жақ
шетінен 1см алшақ орналасады.
Жүректің салыстырмалы сол жақ шекарасын анықтау.
Сол жақ шекараны жүрек түрткісі орналасқан қабырға аралығынан анықтайды. Алдымен
пальпация әдісімен жүрек ұшы түрткісін тауып алады да, содан соң плессиметрді-саусақты
оның сырт жағынан қойып, сол деңгейде төске қарай жылжытып перкуссия жасайды.
Қалыпты жағдайда ортаңғы бұғана сызығынан 1-2см ішке қарай орналасады.
Жүректің жоғары шекарасын анықтау.
Саусақты төстің сол жақ шетінен 1-1,5см алшақ төске көлденең қойып, екінші
қабырға аралығынан бастап, төмен қарай жылжыта перкуссия жасайды.
Қалыпты жағдайда ол үшінші қабырғаға сәйкес келеді.
Жүректің салыстырмалы тұйықтығы:
№ Шегі Орналасуы
1. Оң жақты (ІV қ/ара) Төстің оң шетінен 1см сыртқа
2. Сол жағы (V қ/ара) Сол бұғана орта сызығынан 1-2см ішке
3. Жоғарғы ІІІ қабырғада
6.Жүрек аускультациясы, ережелері.
Жүректі аускультациялаудың негізгі ережелері:
жүректі аускультациялағанда тыныштық сақтау керек және бөлме жылы болуы керек;
жүректің аускультациясы науқастың горизонтальді және вертикальді жағдайында
жүргізіледі, егер керек болса физикалық күштемеден кейін де жүргізуге болады.
Жүректі науқас қалыптағыдай беткей тыныс алғанда және максимальді тыныс шығарып,
тынысты кідірткенде тыңдалады.
Жүрек қақпақшаларының дыбыстар естуге болатын 5 аускультациялық нүктелер бар:
Жүрек ұшына (1) митрльді қақпақша (М) қызметінде пайда болатын дыбыстар жақсы
өткізіледі;
Төстің оң жағында 2 қабырға аралығына (2) – аорталды қақпақшадан (А) дыбыстар;
Төстің сол жағында 2 қабырға аралығына (2) – өкпе артериясынан (Р) дыбыстар;
Семсер тәрізді өсіндінің негізінде, және оның оң және сол жағында үш жармалы қақпақшада
(Т) түзілген дыбыстар жақсы естіледі.
4 қабырға аралығында орнласқан Боткин- Эрба нүктесі қолқа қақпақшасын тыңдауға
арналған қосымша нүкте.
7.Бициллинді егу ерекшеліктері

ӘӨ -05.1.8-07.8
Әр түрлі ауруларды (ревматизм, инфекциялық асқынулар)
емдеу және алдын алу үшін қолданылады.
Бициллин -1 – пенициллиннің дибензилэтилендиамин тұзы, суда
жақсы ерімейді. Микробқа қарсы әсері 7-14 күнге созылады.
Бициллин -3 – пенициллиннің калийды, новокаинды тұздары және
бициллин – 1 қоспасы. Әсер ету ұзақтығы- 4-7 күн.
Бициллин -5 – пенициллиннің новокаинды тұзы, бициллин – 1
қоспасы. Әсер ету ұзақтығы 4 апта.
Бициллин қатаң түрде инъекция алдында инъекцияға арналған
сумен ерітіледі. Бициллинді еріткен кезде суспензия пайда болады.
Инъекция орнында дәрілік депо пайда болып, одан дәрі ұзақ уақыт
қанға өтіп тұрады.
Бициллин тек бұлшық етке егіледі. Әсіресе сан бұлшық етке салған
тиімді: жүрген кезде қанның циркуляциясы жақсарады, бұл дәрінің қанға сорылуын
күшейтеді.
Инені бұлшық етке енгізгеннен кейін поршеньді тартып, иненің тамырға түспегеніне көз
жеткізу керек. Дәріні енгізіп болған соң инъекция орнына жылы қойып, науқастың жағдайын
бақылау қажет.
V Тәжірибелік тапсырмаларды орындаудағы студенттердің өзіндік жұмысы-
105 минут
Бұл кезеңде студенттер 2 шағын топ бойынша және жеке өзі орындайды.
Студенттерге СӨЖ кезінде берілетін тапсырмалар:
І- шағын топша:
сұрастыру.
2. Жүрек аускультациясының ережелері.
3. Қан қысымын анықтау.
ІІ- шағын топша:
қарап тексеру.
2. Бициллинді егу ерекшеліктері
3. Жүрек ұшы түрткісінің (ЖҰТ) пальпациясы:
Студенттердің білім деңгейін тест арқылы бақылау-10 мин.
I-нұсқа
1. Ревматизм себептерінен бөтен:
а) жиі суықтану
в) стрептококктық инфекция
с) организмнің қызып кетіп тұруы
д) жиі қайталанған баспа
е) организмде инфекцияның созылмалы ошақтары болу

ӘӨ -05.1.8-07.8
2. Ревматизмге тән емес симптом:
а) ірі буындардың тұрақсыз ауырсынуы
в) эпигастрий аймағының ауырсынуы
с) жүрекке салмақ түсу және ауырсыну
д) жүрек соғу
е) күш түскенде ентікпе
3. Ревматизмге тән емес асқыну:
а) жүрек ақаулары
в) тромбоэмболия
с) қан жоғалту
д) қан айналым шамасыздығы
е) шарлы эмболия
4. Ревматизмде тағайындалмайтын дәрмек:
а) антибиотиктер
в) сульфамидтер
с) қабынуға қарсылар
д) десенсебилизациялаушылар
е) кортикостероидтер
5. Ревматикалы кардит-бұл:
а) жұқпалы стрептококкты ауру
в) стрептокк антигендеріне созылған гиперергиялық реакция
с) вирусты кесел
д) құрт ауруы
е) жедел стафилококкты кесел
6. Жүректің функционалдық шуларына тән емес:
А. тұрақсыз
В. тұрақты
С. қысқа (созылмалы) биязы
Д. жүрек қақпақшаларының басқа зақым белгілері болмауы
Е. шектелген
7. Тамыр қабырғасының пульсациясын зерттеу-бұл:
А. электрокардиография
В. фонокардиография
С. флебография
Д. энцефалография
Е. сфизмография
8. Пульстің бір минуттегі қалыпты жиілігі:
А. 40-50
В. 50-60
С. 60-80
Д. 80-100
Е. 100-120
9.Жүректің жиі соғуы:
А. брадикардия
В. тахикардия
С. тахипноэ

ӘӨ -05.1.8-07.8
Д. экстрасистолия
Е. Декстракардия
10.Жүректің сирек соғуы:
С. брадипноэ
Е. декстракардия
2-НҰСҚА
1. Ревматикалы кардит-бұл:
а) жұқпалы стрептококкты ауру
в) стрептокк антигендеріне созылған гиперергиялық реакция
с) вирусты кесел
д) құрт ауруы
е) жедел стафилококкты кесел
2. Ревматизм диагнозын растамайтын лабораториялық мәлімет:
а) нейтрофильдік лейкоцитоз
в) лейкопения
с) ЭТЖ 30 мм/сағ жоғары
д) оң мәнді йодты және формолдық сынамалар
е) қанда С-реактивті белок пайда болу /СРБ+++/
3. Ревматизмге тән емес белгі:
а) ірі симметриялы буындардың тұрақты емес (ұшқыш) ауырсынуы
в) жүректің жиі соғуы
с) жүрек тұсының ауырсынуы мен ауырлануы
д) жоғары қызба
е) күш түскенде ентігу
4.18 жасар науқас келесі шағымдарды ұсынады: температура
38 С,жүрек соғу, тізебуында- рының ісінуі және ауырсынуы; жүрек
тұсында салмақ сезімі, жүргенде ентікпе. Обьективті: тері және
кілегей қабықшалары бозарған. Жүрек тондары әлсіреген, жүрек
ұшында систолалық шу, тахикардия. Пульс -100 соғу 1мин,
қасиеттері қанағаттанарлық. ҚҚ-100/70 с.б.т. Болжам диагноз:
а) ревматәрізше артрит
в) инфекциялы эндокардит
с) ревматизм, а/ф, ревмокардит
д) миокардиопатия
е) миокардиосклероз
5.Ревматизмі бар 20 жасар науқаста пайда болды: кеудесінің оң бүйірі
шаншу, ентікпе, тахикардия, мазасыздық, сонан кейін қан
қақыру, плевраның үйкеліс шуы, оң өкпеде ылғалды сырылдар. Бұл
науқасқа мына асқыну пайда болды:
а) өкпе инфарктісі,тромбоэмболия

ӘӨ -05.1.8-07.8
в) миокард инфарктісі
с) жедел пневмония
д) өкпеден қан кету
е) жүрек демікпесі
6.Ревматәрізше артриттің ең маңызды диагностикалық белгілер жұптасуы:
а) тұрақты артральгия, остеофитоз, буын “блогы”
в) буын осьнің зақымдануы, аяқ-қол буындарының басым зақымдалуы
с) жедел моноартит , табан улкен саусағының артриті
д)буындардың аз қимылдылығы, симметриялы зақымдалуы
е)анкилоз пайда болуы
7. Жүректің функционалдық шуларына тән емес:
А. тұрақсыз
В. тұрақты
С. қысқа (созылмалы) биязы
Д. жүрек қақпақшаларының басқа зақым белгілері болмауы
Е. шектелген
8. Тамыр қабырғасының пульсациясын зерттеу-бұл:
А. электрокардиография
В. фонокардиография
С. флебография
Д. энцефалография
Е. сфизмография
9. Пульстің бір минуттегі қалыпты жиілігі:
А. 40-50
В. 50-60
С. 60-80
Д. 80-100
Е. 100-120
10.Жүректің жиі соғуы:
С. тахипноэ
Е. декстракардия
І нұсқа ІІ нұсқа
1-С 1-В
2-В 2-В
3-С 3-Д
4-В 4-С
5-В 5-А
6-В 6-А
7-Е 7-В
8-С 8-Е
9-В 9-С

ӘӨ -05.1.8-07.8
10-А 10-В
Бағалау критерийлері:
10 дұрыс жауап: - «5»; 8-9 дұрыс жауап: - «4»; 6-7 дұрыс жауап: - «3»
5 және одан төмен дұрыс жауап:- «2».
Сабақты пысықтау -10 минут. Бұл кезеңде бүкіл топтағы студенттерге кейс иллюстрацияны
сипаттау тапсырмасы тарқатылады.
№1-Тапсырма
№1 тапсырманың жауабы:
РЕВМАТИЗМ
1. ПРЕДНИЗОЛОН 2. БИЦИЛЛИН-5 3.САЛЬБУТАМОЛ
4. РИБОКСИН 5. ДЕЛАГИЛ
№2 –тапсырма
РЕВМАТИЗМ ауруын емдеуде қолданатын дәрілерді
көрсетіңіз
1.МОРФИН
2.ПРЕДНИЗОЛОН
3.САЛЬБУТАМОЛ
4.БИЦИЛЛИН-5 5.МУКАЛТИН
6.РИБОКСИН
7.БЕРОТЕК
8.ДЕЛАГИЛ
Көрсетілген ауруларға қажет диетаны таңдап алыңыз

ӘӨ -05.1.8-07.8
№2-тапсырманың жауабы
Қант диабеті
Гепатит
Жедел
жұқпалы
аурулар
Туберкулез Іш өтуІш қату
Семіздік
Бүйрек
аурулары
Жүрек
аурулары
Асқазан
жарасы
Холецистит
№
№ №№
№ № №
№ №
№№

ӘӨ -05.1.8-07.8
Бағалау критерийлері:
10 дұрыс жауап: - «5»; 8-9 дұрыс жауап: - «4»; 6-7 дұрыс жауап: - «3»
5 және одан төмен дұрыс жауап:- «2».
Кейс жағдаят:
Науқас Д 28 жаста, аймақтық терапевт дәрігерді үйіне шақыртты. Науқас дәрігерге келесі
шағымдар айтты. Осы сырқатпен науқастанбас бұрын 2 апта көлемінде бадамша безі
қабынуы, жұтынғанда ауырсынуына, дене қызуы жоғарлауына, тәбет болмау, бас ауруға
шағымы болған. Науқас сырқаты аса көңіл бөлмеген. Ацетил салицил қышқылының 1
таблеткасын ішуге қабылдап қызуын түсіріп отырған. Науқасты қазір жүрек тұсында
жағымсыз сезімге, жүрек ауырсынуға ентігу мазалау, анда-санда соғып кетуге ірі буындары
(тізе шынтақ ) ісінуге,қимыл жасауда ауырсынуға, сырқырап қақсауға бас ауру, кейде бас
айналуға шағымданды. Тәбет нашар.
Объективті: науқас тері жабындары, боздау, лимфа түйіндері ұлғаймаған. Өкпеде
визикулалықтыныс, сырылдар байқалмады. Минутына науқас 20 тыныс қимылын жасады.
Жүрек тондары тұйықталған. Жүрек ұшында систолдық шу естіледі. Ырғақты 1 минутта
тамыр соғысы 68рет. АҚҚ 130/90 мм сб тең. Іші жұмсақ, бауыр және көк бауыр ұлғаймаған.
Қағу белгісі теріс мәнді екі жағында. Диурез өзгеріссіз.
Лабараторлы қан анализінде лейкоцитоз 12,5 литрде. ЭТЖ 27 мм/сағ. С—реактивті белок
анықталады. ЭКГ зерттеуде: синусты ырғақ, ЖЭӨ қалыпты қарынша ішілік өткізгіштік
бұзылу, атриовентрикулалық блокада, миокардиодистрофия белгілері анықталады.
Көрсетілген ауруларға қажет диетаны таңдап алыңыз
Қант диабеті
Гепатит
Жедел
жұқпалы
аурулар
Туберкулез Іш өтуІш қату
Семіздік
Бүйрек
аурулары
Жүрек
аурулары
Асқазан
жарасы
Холецистит
№ 9
№ 7 № 13№ 10
№ 3 № 11 № 4
№ 5 № 1
№ 5№ 8

ӘӨ -05.1.8-07.8
1 Қандай сырқатты ойлау керек?
2 Емдеу тактикаңыз
ЖАУАБЫ: Ревматизм
Сабақты қорытындылау-10 минут. Төмендегі бағалау параметрлері бойынша студенттерге
жалпы қорытынды баға қойылады. Оқытушы студенттерді бағалау кезінде оларға сабақ
айтуда, дағдыны және басқа да тапсырмаларды орындауда жіберген қателіктерін айту қажет.
№ Бағалау
критерийлері
Аты- жөні
Теориялықбілімі
Тәжірибиелік
дағдыларбөлімі
Тесттіңнәтижесі
Кейсжағдаяттар
бойыншабағалау
Қорытын-дыбаға
1
2
3
Үйге тапсырма -5 минут
Тақырыбы: Б 2 оқыту модулі Жүрек ақаулары
Дайындалуға арналған сұрақтар:
1. «Жүрек ақауларына» анықтама беру.
2. Жүректің жүре пайда болған ақаулары.
3. Этиологиясы. Жүрек ақаулары кезіндегі патологиялық өзгерістер.
4. Митральді қақпақша жеткіліксіздігінің мәні,
5. Солжақ атриовентрикулярлы тесіктің стенозы,
6. Қолқа қақпақшасының жеткіліксіздігі және қолқа тесігінің стенозы.
7. Осындай акаулар кезінде гемодинамиканың бұзылуы.
8. Компенсациялық және декомпенсациялық ақаулардың симптомдары
Ұсынылатын әдебиеттер:
Негізгі әдебиеттер:
4. Ішкі аурулар. Б. С. Калимурзина. – 2005
5. Внутренние болезни: учебник: в 2-х т + СД. Мухин Н. А., Моисеев В. С., Мартынов
А. И.- М., ГЭОТАР-Медиа, 2009. Т. 1-672с., Т. 2-592 с
6. Терапия с курсом ПМСП. Смолева Э. В. – Ростов-на Дону «Феникс», 2008
Қосымша әдебиеттер:
12. Акушерство и гинекология. Г. К. Степанковский, Б. М. Венцовский. – М., 2008.
13. Лекарственные средства. Машковский М. Д.- М., 2009.

ӘӨ -05.1.8-07.8
14. Новые технологии в образовательном процессе. Учебно-методическое пособие.
Муминов Т. А., Даулетбакова М. И. – Алматы, 2003.
15. Синдромная патология дифференциальная диагностика и фармакотерапия. Г. Д.
Тобулток. – М., 2006.
16. Скорая медиицнская помощ. Руководство для фельдшеров А. Л. Верткин. – м.,
ГЭОТАР- Медиа, 2007. -400с.
17. Терапия с курсом ПМСП. Э. В. Смолева. – ростов – на Дону, «Феникс», 2008.
18. Туберкулез легких и его дифференциальная диагностика (клинико-
рентгенологический атлас). В 2-х т. Муминов Т. А. – Алматы, 2003. – 808 с.
19. Фельдшер сорой помощи. Шелехов К. К. – «Феникс», 2007.
20. Болезни органов дыхания. Палеев Н. П. – М.- Медицина. – 2000. – 728 с.
21. Фельдшер общей практики. Э. В. Смолева, Степанова Л. А. – «Феникс», 2003.
22. Ішкі аурулар. Бимурзаев Ғ. Н, Зарипова Г. К.

ревматизм

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to ревматизм

Similar to ревматизм (20)

More from Вспомогательный образовательный сайт

More from Вспомогательный образовательный сайт (20)

ревматизм