Janusz Morbitzer

3.  Uwagi wstępne
 Dzieci sieci jako uczniowie
 Internet a mózg ludzki
 Trzy wymiary uczenia się
 W stronę nowej szkoły
 Intelektualny potencjał współ-
czesnego ucznia
 Refleksje końcowe

7.  dwa oblicza: najbardziej
inteligentne czy najbardziej
tępe pokolenie w historii?

9.  cyfrowi tubylcy (autochtoni)
(ang. digital natives)
 cyfrowi imigranci
(ang. digital immigrants)

11.  włączanie urządzeń komputerowych (62%)
 sprawne posługiwanie się myszką (70%)
 granie w proste gry elektroniczne (66%)
 obsługa ekranu dotykowego smartfona (47%)
 korzystanie z co najmniej jednej aplikacji (57%)

12.  13% pamięta nr telefonu do mamy
 42% pamięta adres domu
 14% potrafi zawiązać sznurowadła
 38% potrafi napisać swoje imię i nazwisko
 58% potrafi jeździć na rowerze
 23% potrafi samodzielnie pływać

13.  poznawanie rzeczywistości z ekranu (tablet)
– wideodeficyt (dziecko poznaje złożoną rzeczy-
wistość za pomocą płaskiego ekranu, zubożone
poznanie zmysłowe przy nadmiarze bodźców)
 do 2. roku życia kluczowe są „żywe” kontakty
z innymi ludźmi – zakaz kontaktu z ekranem
dotykowym (dziecko powinno poznawać i tes-
tować świat w naturalnym otoczeniu – smak!)
 brak kontaktu z człowiekiem zastąpiony kontak-
tem medialnym hamuje rozwój neuronów
lustrzanych (uczenie się przez naśladowanie)
 zbyt wczesny kontakt z mediami koreluje pozy-
tywnie z dysfunkcjami (dysleksja, dysgrafia)

18.  istotą pamięci transaktywnej jest dzielenie
się zapamiętywaniem informacji z innymi
 Internet redukuje potrzebę posiadania
partnerów, z którymi dzielimy się informacją
 Internet jest zawsze obecny, w bezustannej
gotowości do pracy, „wie” niemal wszystko

19.  nowe technologie (Internet, gry kompute-
rowe) sprawiają, że istotne są zdolności
operacyjne (natychmiastowe reagowanie)
i zanikają zdolności klasyczne (czytanie)
 drastyczny spadek znajomości słów i języka
(tracimy wspólny kod pojęć!), krytycyzmu,
umiejętności czytania ze zrozumieniem

22.  myślenie i uczenie się nie są procesami
„zamkniętymi” w umyśle jednostki
 myślenie i uczenie się to działania inter-
aktywne, zachodzące między jednostką
a daną sytuacją
 wiedza jest osadzona w kontekście
i powstaje po części jako wynik działania,
kontekstu i kultury, w której wiedza jest
rozwijana i wykorzystywana

24.  celem chodzenia do szkoły jest poszukiwanie
odpowiedzi na nurtujące dzieci pytania
– zaspokojenie ciekawości poznawczej dziecka
 czytanie i pisanie są niezbędnymi narzędzia-
mi do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi
 celem uczenia się nie powinny być jedynie
wysokie oceny (dyskusyjna wartość oceny)

26.  kognitywny (poznawczy) – psychologia
uczenia się
 emocjonalny (uczucia, emocje, motywa-
cja – pochodna ciekawości poznawczej)
– psychologia rozwoju i osobowości
 społeczny (interakcje między jednostką
a otoczeniem – poziom interpersonalny
i poziom społeczny) – teoria socjalizacji

28.  płynna nowoczesność
 cyfrowi tubylcy
 Internet – nowe mózgi

29.  wzorowana na modelu epoki industrialnej
 edukacja transmisyjna (jednokierunkowość)
 model skoncentrowany na nauczycielu
 anachroniczny system klasowo-lekcyjny
 nauczająca od pasa w górę (Ken Robinson)
 zasada jednego uniwersalnego rozmiaru
 przepaść między pokoleniem sieci (cyfrowi
tubylcy) a nauczycielami (cyfrowi imigranci)

31.  umiejętność wyszukiwania informacji,
analizowania, syntetyzowania, kryty-
cznej oceny, konstruowania wiedzy
 zdolność interpretowania informacji
i czynienia z niej racjonalnego użytku

32.  OBECNIE – przyswajanie dużej ilości treści
podawanych przez nauczyciela – edukacja
transmisyjna (model wygodny dla ucz-
niów przeciętnych i mało kreatywnych)
 PRZYSZŁOŚĆ – liczy się nie to, co wiemy, ale jak
poruszamy się w cyfrowym świecie i co potra-
fimy zrobić z informacjami, które znajdujemy
(uczeń w roli badacza i eksperymentatora)

33.  obecnie – szkoła jako instytucja
i miejsce nauczania (certyfikowania)
 w przyszłości (niedalekiej) – szkoła
jako środowisko uczenia się
(poszukiwanie i przetwarzanie inf.,
tworzenie wiedzy, kreatywność)

35.  odwrócona klasa (szkoła)
 kształcenie strategią wyprzedzającą
 akademia Salmana Khana
 metoda projektów (WebQuest)

36.  likwidacja systemu klasowo-lekcyjnego
(w zamian: interdyscyplinarne projekty)
 szkoła zrównoważona – trzy elementy:
 szkoła jako atrakcyjna i akceptowana
wartość, do której uczeń chce chodzić
• przestrzeń realna – tradycyjna
• przestrzeń społeczna(centra nauki,
kultury, muzea, parki krajobrazowe)
• przestrzeń wirtualna (Internet)

38.  zdolność adaptacji do środowiska
 umiejętność wykorzystania wiedzy
 zdolność do radzenia sobie z szeroką
klasą problemów abstrakcyjnych
(wg psychologii różnic indywidualnych)
 to, co mierzą testy inteligencji (A. Jensen)

39.  poznawcza
 emocjonalna

40.  jak inteligentny jesteś? (how intelligent are you?)
ujęcie ILOŚCIOWE – inteligencję można zmierzyć
i wyrazić liczbowo; istnieje jeden rodzaj pomiaru
 jak jesteś inteligentny? (how are you intelligent?)
ujęcie JAKOŚCIOWE – inteligencji nie można
wyrazić ilościowo; istnieje wiele rodzajów
inteligencji (koncepcja inteligencji wielorakich)

41.  int. płynna jest wrodzona (zdeterminowana
biologicznie), decyduje o przetwarzaniu
informacji; jest to tzw. hardware inteligencji
 int. skrystalizowana (zwana społeczną) stanowi
wynik inwestowania int. płynnej (edukacja, zaanga-
żowanie); oparta na kulturze; z wiekiem wykazuje
tendencje wzrostowe; tzw. software inteligencji

42.  codziennie wysyłamy ok. 155 mld maili,
500 mln twittów, miliony komentarzy
 codziennie zamieszczamy ok. miliona
wpisów na rozmaitych blogach
 codziennie wysyłamy kilka mld SMS-ów
 każdego dnia piszemy ok. 3,6 bln słów,
co odpowiada ok. 36 mln książek (1 bln=1012)

44.  proces uczenia się jest procesem kognitywno-
afektywnym (ogromna rola emocji, akcep-
tacji, ciekawości poznawczej i motywacji)
 rozwój mózgu najsilniej stymuluje sztuka
 neurony lustrzane (uczenie się przez obserwa-
cję i naśladownictwo, empatia, współczucie)
 mózg nie jest organem do zapamiętywania
inf., lecz do ich przetwarzania (aktywność!)

45.  telewizja (niszczy zdolność
myślenia abstrakcyjnego)
 urządzenia ekranowe, np. tablet (przyciąga
uwagę i zubaża poznanie – świat jest trój-
wymiarowy i polisensoryczny – zapach, smak)
 nadmiar niezrozumiałych bodźców (zagro-
żenie: chaotyczna struktura neuronalna)
 TIK może pomagać, ale i szkodzić (IBE, 2014)

46.  perspektywa „starego belfra” (negatywna)
 ocena „dawnego architekta” (krytyczna)
 perspektywa współczesna (pozytywna)
 perspektywa polityczna (po co inteligencja?)

48.  możliwości intelektualne można zwiększać,
podobnie jak predyspozycje sportowe
 najlepszym sposobem jest pokochanie idei,
inteligentnych rozmów, mądrych książek,
udział w rozwijających intelektualnie zajęciach
 budowanie stymulującego środowiska
poznawczego we własnym umyśle, które
pozwala nieustannie ćwiczyć swój umysł

49.  racjonalnej współpracy nauczycieli
i uczniów (model: trener – zawodnik)
 zaprzestania wtłaczania uczniów
w ciasne ramy programów szkolnych
i blokowania ich kreatywności
 inspirowania uczniów, uwzględniania
ich emocji, motywacji i zainteresowań

50.  ciekawość świata
 samodyscyplina
 odpowiedzialność (!)
 pozytywne nastawienie
 wytrwałość i sumienność

51.  Jak nowe media (Internet) oddzia-
łują na mózgi cyfrowych tubylców
i różne rodzaje inteligencji (zwłaszcza
inteligencję poznawczą i emocjonalną)?
 Dlaczego istnieje społeczne przyz-
wolenie na takie oddziaływanie?
(uzależnienia, cyfrowa demencja)