Profesor Włodzimierz Piątkowski

1. HOLISTYCZNE ZDROWIE
PERSPEKTYWA SOCJOLOGII MEDYCYNY
z Zakładu Socjologii Medycyny i Rodziny
Instytutu Socjologii UMCS
kierownik:
prof. nadzw. dr hab. Włodzimierz Piątkowski
z Samodzielnej Pracowni Socjologii Medycyny
Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
kierownik:
prof. nadzw. dr hab. Włodzimierz Piątkowski

3. Prof. dr hab. Julian Aleksandrowicz 1908 - 1988

6. Pod red. Marii Gumińskiej

11. Społeczno-kulturowe i materialne uwarunkowania zdrowia

13. Choroby cywilizacyjne – perspektywa socjologiczna
Łańcuch etiologiczny chorób
(Saxon Graham 1974)
POZIOM ŚRODOWISKOWY
Czynniki środowiska przyrodniczego (ekologicznego): klimat, ukształtowanie terenu, promieniowanie
Sytuacja społeczna: klasa społeczna, zawód, warunki mieszkaniowe
Wzory zachowań: sposoby odżywiania, wpływ przepracowania
POZIOM JEDNOSTKOWY
Cechy genetyczne: podatność na wystąpienie chorób, dziedziczenie chorób
Historia fizjologiczna organizmu: przebyte choroby, doznane urazy, zużycie organizmu
Cechy socjo-psychologiczne: sposób pełnienia ról społ., stres i radzenie sobie
CZYNNIKI POŚREDNICZĄCE
ZMIANY PATOLOGICZNE

14. Kategorie chorób Styl życia / zachowania (X – ryzyko, XX – wysokie ryzyko)
Niewłaściwa
dieta
Picie alkoholu Palenie tytoniu Brak ruchu Stres psychiczny Zanieczyszczenie
środowiska
Choroby układu krążenia
Choroby serca
XX XX XX XX
Wylew
XX XX X XX XX
Nadciśnienie
XX XX X XX XX
Nowotwory
Dolny odcinek przewodu pokarmowego
XX
Gardło
XX X
Jama ustna
X XX
Żołądek
X
Choroby układu pokarmowego
XX
Marskość
XX
Cukrzyca
XX XX XX XX
Osteoporoza
XX XX X XX
Schorzenia związane z odżywianiem
XX X XX
Choroba wrzodowa
XX XX XX XX
Uszkodzenie płodu
XX XX X

15. Co sprawiło, że Polacy rzadziej umierają na serce?
2
3
3
6
9
12
0 2 4 6 8 10 12 14
37% poprawa jakości leczenia w tym:
leczenie niewydolności
serca za pomocą
nowoczesnych leków
ratowanie życia
pacjentom z zawałem
leki podawane po
zawale, by nie dopuścić
do kolejnego incydentu
operacje w stabilnej
chrobie wieńcowej, np.
bajpasy
leki obniżające poziom
cholesterolu
leki na nadciśnienie
-4
-2
10
11
39
-10 0 10 20 30 40 50
54% zmiana trybu życia w tym:
niższe stężenie
cholesterolu związane z
dietą o niższej
zawartości tłuszczów
zwierzęcych
ograniczenie palenia
rekreacyjne uprawianie
sportu
nadwaga i otyłość
cukrzyca
Źródło: Uniwersytet Medyczny w Gdańsku i Instytut Kardiologii w Warszawie

16. KULTURA
BIOSFERA
Społeczność
Styl życia
Środowisko stworzone przez
człowieka
Biologia
człowieka
Środowisko
fizyczne
Zachowanie
człowieka
Środowisko
psycho-
społ-ekon.
System
medyczno
społeczny
opieki nad
chorym
Praca
Rodzina
Ciało Intelekt
Hart ducha
Mandala zdrowia – model
ekosystemu człowieka
Źródło: Słońska Z. Promocja zdrowia. Zarys problematyki. W„: Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna” 1994. 1 / 2.

17. Czynniki warunkujące zdrowie jednostki według
koncepcji pól zdrowia M. Lalonde’a
53
21
16
10
Styl życia
Środowisko
Czynniki genetyczne
Opieka medyczna

18. Miejsce zdrowia w hierarchii wartości

19. Jak mądrze dbać o własne zdrowie
1. Poznaj swój organizm. Wsłuchaj się w jego potrzeby. Obserwuj różne
powtarzające się reakcje, charakterystyczne objawy
2. Nie ukrywaj przed bliskimi osobami swoich problemów ze zdrowiem
3. Znajdź lekarza, który będzie miał czas, żeby Cię wysłuchać, do którego będziesz
miała pełne zaufanie
4. Badaj się systematycznie. Nie odwlekaj wizyt u lekarza
5. Nie bój się wizyty u lekarza. Nie krępuj się opowiedzieć o swoich dolegliwościach
6. Myśl pozytywnie. Odganiaj czarne myśli. Postaraj się nie bagatelizować, ale i nie
wyolbrzymiać swoich problemów zdrowotnych
7. Ustal z lekarzem przyczynę dolegliwości. Pytaj lekarza, tak długo, aż zrozumiesz,
na czym polegają Twoje problemy ze zdrwiem i jak lekarz zamierza Cię leczyć.
8. Zanim zrobisz skomplikowane badania, podejmiesz decyzję o sposobie leczenia,
sprawdź diagnozę u kilku specjalistów
9. Nie eksperymentuj z lekami, dietą, różnymi metodami leczenia. Jeśli zdecydujesz
się na jakiś rodzaj terapii, staraj się zachować konsekwentnie
10. Powtarzaj sobie, że Twoje zdrowie jest najważniejsze i dlatego warte wszelkiego
wysiłku, poświęcenia, cierpliwości.

21. Miller et al. 2002

22. System ochrony zdrowia – analizy i interpretacje
socjologiczne
Relacje między:
Nadsystemem społeczno-cywilizacyjnym a systemem medycznym
wg Z. Bizonia „Wzorce adaptacji systemu medycznego do zmian społecznych” (1976)
Nadsystem społeczno-cywilizacyjny
- Funkcjonalność
- Zdolności adaptacyjne
Nadsystem
społeczno-cywilizacyjny
Ekonomia System
medyczny
Prawo
Religia

23. Zdrowie
publiczne
Nauki
przyrodnicze
Nauki
kliniczne
Nauki
społeczne
Nauki
techniczne
ZDROWIE
PUBLICZNE
pedagogika
Teoria
organizacji
prawo
administracja
Informatyka
medyczna
etyka
psychologia
socjologia
epidemiologia
demografia
higiena
ekonomia
Polityka
społeczna

24. Contemporary transformations in health and medicine
DISEASE
HOSPITAL
ACUTE
CURE
INTERVENTION
TREATMENT
PATIENT
HEALTH
COMMUNITY
CHRONIC
PREVENTION
MONITORING
CARE
PERSON

25. Dziękuję Państwu za uwagę