Prezentacja wygłoszona podczas XVIII Kongresu Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku i Opinii.

2. Wbrew oczekiwaniom*
ciągle pozostaliśmy tylko
ludźmi i tak też należy na
nas patrzeć.
*
o E.behawioralna
o Automatyzacja
o RTM
o Boty
o CRO
o …

3. A miało być tak pięknie, czyli
o upadku paradygmatu
oświeceniowego

4. Media oświecenia zaburzyły
naturalny, przyjemny sposób nabywania
wiedzy i społecznego funkcjonowania.
Mity, czarownice,
plotki, kołtun
Mity, celebryci, plotki,
gluten-free
Druk spowodował dominacje książki, racjonalnego myślenia w ciszy, oddzielenia od emocji, widzenia świata jako
uosobionych sił

5. Jaki obraz najbardziej wam odpowiada?
Jaki budzi największe obrzydzenie?
Jaka kolorystyka? Jaki motyw? Kompozycja? Znaki
szczególne?
Nasze potrzeby motywowane
ewolucyjnie upominają się o swoje
w świecie online
Wieszamy na ścianie
to co lubimy,
czyli znów na
sawannie

6. Większa dostępność nie powoduje większego
zaangażowania w oświeceniowy sposób działania.
On się tylko ludziom przydarza
Jeśli można mieć
zapalniczkę, po co
krzesać?
Jeśli można mieć obraz, po
co składać litery?

7. Nowoczesne średniowiecze,
co to znaczy?
- Cenimy grupowy konsens zamiast indywidualnego dochodzenia do
wniosków. Powracają więzi lokalne i zaufanie zwłaszcza do
znajomych.
- Racjonalny „projekt życiowy” i autorytety są w odwrocie: wracamy do
moralnych kryteriów oceny wiedzy i radości doświadczania
ciałem.
- Skomplikowanie świata czyni atrakcyjną wiarę i magię w
codziennym życiu.
- Rozwój technologii nie ma służyć emancypacji, tylko szybszego
zaspokajania popędów (sex i zabijanie). Technologia daje nową
magiczna siłę.

8. Nowe media to
tylko remedia
PRZEDWCZORAJ WCZORAJ DO DZIŚ DZIS I JUTRO
Rytuały przygotowania jedzenia,
ochrona przed złym duchem
Racjonalna produkcja
żywności
Rytuały przygotowania
jedzenia, ochrona przed
złym duchem
Mana, amulet, znaki runy Produkty Teologia marki
Politeizm Racjonalny ateizm Celebryci jako opiekunowie
wydarzeń i osobiści idole;
Szamanizm i nowe stany
świadomości
Podróż na księżyc VR i gry komputerowe
Bycie ze sobą razem Efektywne wykorzystanie
czasu
Usługi doświadczeniowe,
slow life

9. Dzięki czynnikowi online
upadek paradygmatu
oświeceniowego następuje
jeszcze szybciej i jeszcze
łatwiej go wyrażać

10. Komputer i Internet to
wspaniałe wynalazki, ale
jak się okazuje katalizują
zmiany kulturowe związane
z nowoczesnym
średniowieczem
Źródło:
- M.Spitzer, „Digital Dementia”
- N.Carr, „The Shallows: What the Internet is doing to our
brains”
- S.Turkle, „Alone Together”
- L.Cuban, „Oversold & Overused, Computers in
Classroom”
- G.Small, G.Vorgan, „iBrain, Surviving the Technological
Alteration of the Modern Mind”
- ….

11. Wiadomo, że to dopiero początek…
- Duża część negatywnych zjawisk
w świecie online ma charakter
„chorób wieku dziecięcego”
- Sposób w jaki korzystamy obecnie
ze świata online robi się coraz
bardziej „human kind” (a nie
oświeceniowy), sukcesywnie
dostosowujemy to narzędzie do
naszej natury
- Mit digital natives

12. Ekran i online nie są w stanie substytuować
„reala” (przynajmniej na razie)
- Ludzki mózg uczy się najlepiej poprzez realne
doświadczanie – kinestetyka, sensoryka, relacje
społeczne
- Online też zajmuje czas
- Kłopot nie polega nawet na tym co robimy będąc
online, tylko czego nie robimy w tym czasie

13. Sposób zorganizowania
treści oraz charakter jej
użytkowania bardzo
utrudnia głębokie
przemyślenie i
kontemplację (1/2)
- Bardzo dużo, różnorodnych
bodźców
- Ludzki „potencjał multitaskingu”
jest różny, ale ciągle dość
ograniczony

14. Sposób zorganizowania
treści oraz charakter jej
użytkowania bardzo
utrudnia głębokie
przemyślenie i
kontemplację (2/2)
- Dekoncentrująca, rozpraszająca forma
podania i zorganizowania treści
- Promowanie powierzchowności, ilości i
zmienności, jeśli chodzi o podawane treści
- Koncentracja przede wszystkim na
dekodowaniu treści, a nie jej przetwarzaniu
– płytkie myślenie, surfowanie
- Efekt TL;DR (too long didn’t read)

15. „W świecie online mądrzy
mają szansę stać się
jeszcze mądrzejsi, za to
głupi mają dużą szansę
utwierdzić się w swojej
głupocie.”
- Dostęp do informacji nie zwiększa poziomu
wiedzy niezbędna jest kompetencja w
posługiwaniu się wiedzą, źródłami informacji
czy podstawami w logice myślenia
- Wszyscy stali się dziennikarzami,
recenzentami, czy autorytetami –
dezinformacja, fake news, fake sources

16. Online wcale nas tak dobrze nie
socjalizuje i ukulturalnia jak byśmy
sobie tego „życzyli”
- Online nie jest w stanie zapewnić takiego
poziomu doznania jak bezpośredni kontakt,
zjawisko „wspólnej samotności” wśród osób
nadużywających mediów społecznościowych
- Grupowanie „feed’u” w ramach naszych
preferencji – „nie muszę zadawać się z ludźmi,
z którymi nie chcę się zadawać”
- Łatwość realizowania potrzeb, instant win
- Uwolnienie mniej akceptowalnych społecznie
instynktów - anonimowość, depersonalizacja,
hate speach, dostęp do wcześniej
niedozwolonych treści

17. W związku z tym całkiem
normalne jest, że w
otaczającej rzeczywistości
mamy do czynienia z
przejawami „nowoczesnego
średniowiecza”

18. Legendy,
narracje
parareligijne,
aura

19. Ogarnąć świat
– powrót do legendy
Mity, plotki i fakenewsy nie mają „fosy” i
łatwo wchodzą nam do umysłu – czerpiemy
informacje ze strumienia w którym zaufanie
wyznacza stopień, zaznajomienia z
królikiem i jego znajomymi.
Technologia wzmacnia mit „eliksirów”. Ale
też mit złych czarowników-koncernów.
Powstają legendy żywieniowe i zdrowotne.
Prawdę potwierdzamy sobie przez to, że
jest zgodna z naszymi emocjami.

20. Narracje parareligijne

21. Narracje parareligijne
Superhero z nadprzyrodzonymi mocami zaspokojenie
potrzeb duchowych

22. Marki wpisują się w
wyobrażone wizje zbawienia
technologia natura
Możemy dać się „zbawić” przez „technologię” która nas
unieśmiertelni albo przez „naturę”, która nie da nas zepsuć.
Oba kierunki mają swoje magiczne siły, swojego antychrysta i
swoje rytuały
Z jednej strony robot do seksu,
z drugiej techniki tantry

23. Odpowiedź
marketingu:
teologia marki
Marki zaczynają mieć moce…
gdyż narracje marketingowe
korzystają z instrumentarium legend i
magicznych opowieści.
Marka ma przywrócić aurę
wyjątkowości dla masowego produktu
i działa jak amulet, który wspiera
nasze dążenie do zbawienia poprzez
narrację o szczęściu

24. Rytuały, magia,
amulety

25. W co nas pakuje
marka: rytuały, fetysze,
amulety
Mit powrotu do źródła
Mit wiecznej młodości
Mit magicznej zmiany i nowości
Mit magicznej siły i atrakcyjności
Mit kontroli nad losem
Marka która wspiera nasze dążenie do
zbawienia poprzez role produktu w narracji o
szczęściu:

26. Rytuały, fetysze, amulety

27. Myślenie
Magiczne

28. Myślenie magiczne
7 Zasad
1. Obiekty zawierają esencje (Lennon siedział przy
tym pianinie)
2. Symbole mają moc (zaklęcia, ceremonie, prawo
analogii)
3. Specjalne działania wywołują niebezpośrednie
konsekwencje (przynoszenie szczęścia,
wzmaganie kreatywności)
4. Umysł nie ma ograniczeń i oddziałuje poza materią
5. Człowiek nie kończy się na śmierci (Elvis żyje)
6. Świat jest żywy – zwierzęta, obiekty i metafizyczne
twory są jak ludzie
7. Nic nie dzieje się bez przyczyny (karma działa)

29. Myślenie magiczne

30. Myślenie magiczne

31. Ludzie są tylko ludźmi i nawet w
świecie bardzo
zdigitilalizowanym,
zautomatyzowanym ludźmi
pozostaną
W związku z tym należy ich
ciągle oglądać i badać metodami
antropologicznymi

32. Stare i sprawdzone metody
antropologiczne remedium na
badanie konsumenta jutra
• Automatyzacja i mierzalność online nie oznacza, że się wszystko obserwuje w całości.
• Uwzględnienie nieracjonalnych aspektów ludzkiego zachowania zakorzenionych w:
• potrzebie magii
• rytualizmie
• nadawaniu przedmiotom aury
• narracjach o półmitologicznych postaciach herosów
• …