ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

1. Επιμέλεια: Βογιατζή Μαρία
Φιλόλογος

2. Πριν την ανάπτυξη του θέματος
 Διαβάζουμε προσεκτικά 2-3 φορές το θέμα.
 Το θέμα έχει άμεση ή έμμεση σχέση με το κείμενο που μας
έχει δοθεί. Άρα, κάθε απορία που μας έχει δημιουργηθεί ή
κάθε ενδεχόμενη ασάφεια στη διατύπωση του θέματος είναι
πιθανό να «ξεπεραστεί» αν ανατρέξουμε στο περιεχόμενο
του κειμένου.
 Εντοπίζουμε το κύριο νόημα – έννοια – φαινόμενο.
 Χωρίζουμε το θέμα σε δεδομένα και ζητήματα.
 Εάν δεν υπάρχουν ζητήματα με τη μορφή ερωτήσεων,
δημιουργούμε εμείς τις ερωτήσεις.
 Προσέχουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο.

3.  Πρόλογος
 Κύριο Μέρος
 Επίλογος

4.  Γενική αναφορά
◦ εγγενή χαρακτηριστικά του ανθρώπου
◦ χαρακτηριστικά της σύγχρονης εποχής
◦ αναγωγή σε κάτι γενικότερο
◦ σύγκριση στον άξονα του χρόνου
◦ αναφορά στην αντίθετη έννοια
ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΑΜΕ ΣΤΟ/ΣΤΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ/-Α
 Μετάβαση στο Α΄ ζητούμενο

5. Παράδειγμα
«Η έμφυτη κοινωνικότητα του ανθρώπου τον έχει οδηγήσει στη
σύσταση των κοινωνιών μέσα στις οποίες για να υπάρξει
δημιούργησε διάφορα οργανωτικά συστήματα με κυρίαρχα τα
πολιτεύματα. Επειδή όμως οι πολιτικές λειτουργίες δεν είναι πάντα
άψογες αλλά αντίθετα παρουσιάζουν ενίοτε προβλήματα, ειδικά τα
τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει τους νέους ανθρώπους σε μια
απέχθεια και αποστροφή προς την πολιτική».

6. Παράδειγμα
«Η αλόγιστη καταστροφή του φυσικού χώρου, μέσα στον οποίο και
από τον οποίο ζούμε, έχει προχωρήσει τον τελευταίο καιρό με ρυθμό
επικίνδυνο. Την ίδια στιγμή και παράλληλα με αυτήν, συντελείται και
η καταστροφή, άμεση ή έμμεση, των μνημείων που ο πολιτισμός
των αιώνων μας έχει κληροδοτήσει στον τόπο μας. Εταιρείες και
άτομα προσπαθούν με διακηρύξεις και θεωρητικές αναλύσεις να
πείσουν -ποιους; - για την ανάγκη και την υποχρέωση που έχουμε να
σεβαστούμε και να προφυλάξουμε το φυσικό περιβάλλον και τα
ιστορικά μας μνημεία. Η πρόθεση είναι αναντίρρητα ορθή και
επαινετή, όμως υπάρχει κίνδυνος να εξαντληθεί σε σχήματα λόγου, αν
δεν αναζητηθούν οι ρίζες του κακού και δεν εξαντληθούν στη ρίζα
τους».

7. Παράδειγμα
«Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν διασφαλίσει στη σύγχρονη
εποχή συνεχή ροή πληροφοριών, οι οποίες κρίνονται απολύτως
αναγκαίες για τη διαμόρφωση των πολιτικών αντιλήψεων και της
γενικότερης δράσης των πολιτών. Έχει, ωστόσο, από νωρίς
διαπιστωθεί πως η αυξημένης σημασίας αξία της πληροφόρησης
προκαλεί το ενδιαφέρον πολλών επιχειρηματικών ή πολιτικών
παραγόντων που επιχειρούν τη χειραγώγηση των πολιτών με τη
διάδοση ανακριβών πληροφοριών. Πρόκειται για το ιδιαίτερα
επιζήμιο φαινόμενο της παραπληροφόρησης, το οποίο επηρεάζει
πολλαπλώς την πορεία της κοινωνίας».

8. Παράδειγμα
«Η άρχουσα τάξη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, καθώς δεν
είχε δικά της πολιτικά πρότυπα, μιμήθηκε τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά,
εγκαινιάζοντας την ελληνική ξενομανία. Στις μέρες μας, όμως, τα
πράγματα έχουν αλλάξει. Η ξενομανία έχει προσβάλει όλο τον
κοινωνικό κορμό και απειλεί με αφανισμό τα εθνικά χαρακτηριστικά
του ελληνικού λαού. Μπροστά σ’ αυτό τον κίνδυνο πολιτικοί,
διανοούμενοι, αλλά και απλοί πολίτες έχουν κινητοποιηθεί, χωρίς
όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα».

9. 
Παράδειγμα
«Αναγκαία προϋπόθεση, ώστε οι πολίτες να μπορούν να
διαμορφώσουν ολοκληρωμένη και αντικειμενική άποψη για τα
διαδραματιζόμενα στην πολιτεία τους, είναι η έγκυρη και ακριβής
ενημέρωση. Η αξία μιας τέτοιας ενημέρωσης είναι αναμφισβήτητη,
αφού επιτρέπει τη λήψη πολιτικών ή άλλων αποφάσεων με γνώμονα
την πραγματική κατάσταση και όχι ένα πλασματικό πλαίσιο. Η
σύγχρονη πραγματικότητα, βέβαια, αποδεικνύει πως οι πολίτες
βρίσκονται διαρκώς σε πλάνη ως προς τις επικρατούσες συνθήκες,
καθώς η ενημέρωση που τους παρέχεται συνιστά προϊόν
συστηματικής παραπληροφόρησης. Πρόκειται για έναν ισχυρό
μηχανισμό χειραγώγησης που επιδρά καταλυτικά σε πολλές εκφάνσεις
της κοινωνικής και πολιτικής ζωής».

10. Γενικά:
 Τα ζητούμενα πρέπει να αναπτυχθούν με τη σειρά που έχουν τεθεί στην
εκφώνηση, και, μάλιστα, χωρίς να διαπλέκεται η απάντηση του ενός με
την απάντηση του άλλου.
 Στο Κύριο Μέρος πρέπει να εμφανίζονται μόνο εκείνες οι ιδέες που
σχετίζονται με τα ερωτήματα του θέματος. Με άλλα λόγια, αν το θέμα
ζητά αίτια και συνέπειες ενός φαινομένου, δε θα πρέπει να γράψουμε
ορισμό, μορφές ή λύσεις αναφορικά με αυτό το φαινόμενο.
 το Κύριο Μέρος πρέπει να αναπτύσσεται σε 4 – 6 παραγράφους (80 –
100 λέξεων) αφιερώνοντας τουλάχιστον δύο παραγράφους στην ανάπτυξη
του κάθε ζητουμένου.
 Στην ανάπτυξη κάθε παραγράφου εφαρμόζουμε μια από τις 8 μεθόδους
ανάπτυξης παραγράφων και φροντίζουμε να συνδέουμε τις παραγράφους
μεταξύ τους επιλέγοντας τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις – φράσεις.

11.  Θεματική πρόταση: παρουσίαση θέσης – απάντησης στο ερώτημα-
ζητούμενο.
 Λεπτομέρειε.ς/Σχόλια: τεκμηρίωση της άποψης με επιχειρήματα.

12. Χαρακτηριστικά εποχής
 ΑΝΙΣΟΜΕΡΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
 ΑΚΡΑΤΟΣ – ΣΤΕΙΡΟΣ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ
 ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗ ΖΩΗΣ – ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ
 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ
 ΥΛΙΣΜΟΣ – ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΜΑΝΙΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ
 ΚΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

13.  ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ – ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΣ – ΑΠΩΛΕΙΑ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
 ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΗ
 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
 ΞΕΝΟΜΑΝΙΑ – ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ – ΜΟΔΑ
 ΑΠΟΠΝΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ – ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΓΧΥΣΗ /
ΑΝΤΙΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΝΕΥΜΑ
 ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

14. Φορείς αγωγής
 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
 Αλλαγή δομής και ρόλων, σύγχυση ρόλων άντρα-γυναίκας.
 Πολύωρη απουσία των γονέων από το σπίτι, απώλεια επαφής,
χαλάρωση των δεσμών μεταξύ των μελών.
 Άγνοια των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το παιδί ιδίως στην
εφηβεία, εγκλωβισμός σε πατροπαράδοτες μεθόδους
διαπαιδαγώγησης (η βία μέσο αγωγής), αυταρχισμός, καταπίεση.
 Όχι σπάνια, παροχή υπερβολικής ελευθερίας και παραμέληση
του παιδιού.
 Υπερτίμηση των δυνατοτήτων του παιδιού, υπερβολικές οι
απαιτήσεις τους.
 Καλλιέργεια ατομικισμού και υλισμού, αδυναμία διοχέτευσης
υγιών προτύπων στα νεότερα μέλη…

15.  ΣΧΟΛΕΙΟ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
 Στείρα απομνημόνευση, άγονος εγκυκλοπαιδισμός, χρησιμοθηρική
γνώση, τυποποίηση διδασκαλίας, τεχνοκρατισμός, έλλειψη ιδανικών,
ανταγωνισμός, βαθμοθηρία, αδυναμία δημιουργίας ‘σφαιρικού’
ανθρώπου / η αδυναμία της προσφοράς αυτής είναι αίτιο πολλών
αρνητικών φαινομένων.
 ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ
 Ανευθυνότητα λειτουργών, δεν τηρείται ο κώδικας δημοσιογραφικής
δεοντολογίας, υποταγμένα στο κέρδος και στα ποσοστά
ακροαματικότητας – τηλεθέασης, οικονομικά εξαρτημένα…
παραπληροφορούν, προπαγανδίζουν, σκανδαλοθηρούν, εξευτελίζουν
τον ανθρώπινο πόνο, κομματικά όργανα συχνά, δεν πολιτικοποιούν –
κοινωνικοποιούν… προβολή αρνητικών προτύπων: επιθετικά, βίας,
υλιστικά, καταναλωτικά, ηρωοποίηση αντικοινωνικών μορφών
συμπεριφοράς

16.  ΠΟΛΙΤΕΙΑ – ΚΡΑΤΟΣ
 Δυσλειτουργία κρατικής μηχανής, απουσία προγραμματισμού,
γραφειοκρατία, αδυναμία επίλυσης προβλημάτων.
 Ασυνέπεια, αναξιοπιστία, αναξιοκρατία, φιλαρχία πολιτικών,
αρνητικά πρότυπα → απογοήτευση – καλλιέργεια ατομικισμού –
απομάκρυνση του πολίτη από τα κοινά.
 Προσπάθεια κάποιων επιτηδείων να αναρριχηθούν στην εξουσία με
οποιοδήποτε μέσο, καλλιέργεια εθνικισμού, επεκτατισμός,
μαζοποίηση…

17.  Τις συνέπειες ενός φαινομένου – προβλήματος καλό είναι να τις
χωρίζουμε σε επίπεδα. Αναλυτικότερα, τα επίπεδα που είναι χρήσιμο
να διερευνήσουμε για την ανάπτυξη των συνεπειών, επιδράσεων,
αποτελεσμάτων είναι:
 Ατομικό
 Κοινωνικό
 Πολιτικό
 Οικονομικό
 Πολιτιστικό
 Εθνικό
 Διακρατικό
 Πνευματικό
 Ηθικό
 Ψυχολογικό

18. ΦΟΡΕΙΣ ΑΓΩΓΗΣ
Οικογένεια Σχολείο Μ.Μ.Ε. Πολιτεία

19. Αλλά και φορείς, όπως:
 Πνευματική ηγεσία
 Εκκλησία
 Ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

20. ΒΑΣΙΚΑ ΕΙΔΗ ΕΠΙΛΟΓΩΝ
 Ανακεφαλαιωτικός
 Συμπερασματικός
 - Στον επίλογο δεν παρουσιάζονται νέες ιδέες ή απόψεις που δεν
έχουν τεκμηριωθεί στο κύριο μέρος της έκθεσης.
 Προσοχή!!! Προτιμότερο θα ήταν στον επίλογο να
αποφεύγονται ευχές, προτροπές, συμβουλές, στοιχεία δηλαδή,
που απομακρύνουν από την ορθολογική αντιμετώπιση του
προβλήματος που δόθηκε για ανάλυση.

21.  α) «Καθίσταται, λοιπόν, σαφές πως η παραπληροφόρηση συνιστά μείζον
πρόβλημα για τη σύγχρονη κοινωνία, αφού κατευθύνει τους πολίτες στη
λήψη λανθασμένων αποφάσεων, και για μακρά διαστήματα συνθέτει μια
πλασματική και αναληθή εικόνα για την κατάσταση της χώρας. Θα πρέπει,
επομένως, οι πολίτες να αντιταχθούν δυναμικά στις προσπάθειες
παραπλάνησής τους, με όπλο τις πολλαπλές πηγές πληροφόρησης, αλλά και
την οξυμένη κριτική τους σκέψη».
 β) «Συνοψίζοντας, γίνεται αντιληπτό πως οι συνέπειες της
παραπληροφόρησης είναι εξαιρετικά επώδυνες για την πολιτεία, αφού όχι
μόνο θέτει σε κίνδυνο την ορθή λειτουργία της δημοκρατίας μέσω της
χειραγώγησης των πολιτών, αλλά και γιατί μπορεί να επιφέρει σημαντική
επιδείνωση του οικονομικού κλίματος μέσω της διασποράς ανυπόστατων
φημών και εικασιών. Είναι, άρα, απολύτως σημαντική η καταπολέμηση
αυτού του φαινομένου τόσο από τη μεριά των πολιτών όσο και από τη μεριά
της ευνομούμενης πολιτείας».