ΥΛΙΚΟ

1. ΠΡΟΤΥΠΑ – ΕΙΔΩΛΑ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Με παραγωγικό τρόπο σκέψης: Γενικότερες αξίες που
οδηγούν το άτομο ή την κοινωνία στην πρόοδο… πρότυπα)
Η διαμόρφωση και χαλύβδωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, η ηθικοπνευματική ανέλιξη και
κοινωνική βελτίωση του ατόμου πραγματοποιούνται στους κόλπους της κοινωνίας.. Ένα κύριο
συντελεστικό μέσο της πραγμάτωσης αυτών των στόχων είναι η χρησιμοποίηση και προβολή
κάποιων προτύπων και η προσπάθεια εφαρμογής των μηνυμάτων που δεχόμαστε από αυτά..
ΟΡΙΣΜΟΣ: Πρότυπο είναι ένα υπόδειγμα τρόπου ζωής, το οποίο προβάλλεται μέσα από
εξειδικευμένους τύπους ανθρώπων και από τις ηθικές αξίες που επικρατούν..Το πρότυπο είναι
καταρχήν θετικό, όμως στη σύγχρονη κοινωνία, που χαρακτηρίζεται κατά πολύ ως αλλοτριωμένη,
αναπτύσσονται τέτοιες μέθοδοι ταύτισης προσώπων (είδωλα) και καταστάσεων με τα πρότυπα,
ώστε ο ρόλος τους να αποβαίνει και αρνητικός..
ΜΟΡΦΕΣ ΠΡΟΤΥΠΩΝ
☺ πρότυπα κοινωνικής ζωής: συγκεκριμένα πρόσωπα που έχουν να επιδείξουν επιστημονική,
πολιτική, καλλιτεχνική ή γενικότερα πνευματική δράση άξια μίμησης και θαυμασμού.. /
φανταστικό κατασκεύασμα, ιδεατό δημιούργημα που συγκεντρώνει πνευματικά και ηθικά
πλεονεκτήματα..
☺ επιστημονικό πρότυπο, πρότυπο επιστημονικής έρευνας και αναζήτησης..
☺ πρότυπο στην τέχνη, φυσικό ή φανταστικό για την καλλιτεχνική δημιουργία..
☺ τεχνολογικό πρότυπο, υποδειγματικό τεχνικό μέσο..
ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ - ΕΙΔΩΛΑ
♦ Στις μέρες μας αμφισβητείται η ποιότητα και ο ρόλος των προτύπων και επικρατεί η αντίληψη ότι
τα σύγχρονα πρότυπα έχουν πάρει τη μορφή ειδώλων και συνεπώς διαδραματίζουν ανασχετικό
ρόλο στην κοινωνική πρόοδο και στην καλλιέργεια της ανθρώπινης προσωπικότητας..
↘ οι οικονομικά επιτυχημένοι..
↘ οι αστέρες της τηλεόρασης, της μουσικής, του κινηματογράφου, του χώρου του θεάματος και της
μόδας, του αθλητισμού..
↘ άτομα που αντιπροσωπεύουν τη διασημότητα, το ηχηρό – γνωστό όνομα..
↘ πρόσωπα που μπορούν να φέρουν σε πέρας το καταναλωτικό πρότυπο που προβάλλει η
σύγχρονη εποχή..
↘ άνθρωποι που ενσαρκώνουν τη γρήγορη άνοδο, τον πλουτισμό με κάθε μέσο, τον αμοραλισμό..
↘ πολιτικά πρότυπα, προσωπικότητες που αναδεικνύονται σε χαρισματικά όντα μέσα από τις
κατάλληλες «τροποποιήσεις» που γίνονται από τα ΜΜΕ..
↘ πρόσωπα που ενσαρκώνουν την ανάγκη φυγής από μια στείρα και καθημερινή πραγματικότητα..
♦ η κοινωνία προβάλλει έντονα και ορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς και χαρακτήρα, τα οποία
αποσκοπούν στη διαιώνιση και συντήρηση συγκεκριμένων κοινωνικών ρόλων (αναπαράγεται η
εικόνα του άντρα – κυρίαρχου και της γυναίκας – καλλονής..)..
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ – ΕΙΔΩΛΩΝ
☹ νέκρωση της σκέψης, απουσία περιθωρίων ελεύθερης δράσης, αμφισβήτησης και ανάπτυξης
ανεπηρέαστης προσωπικότητας..
☹ εθισμός των νέων στην κατανάλωση έτοιμων ιδεών, με αποτέλεσμα να μην αποκαλύπτεται η
αλήθεια που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια.. παθητικότητα, αδράνεια, χειραγώγηση..
☹αλλοτρίωση, καθώς εκλείπουν πλέον τα ηθικά και πνευματικά ιδεώδη και ο μοναδικός ορατός
σκοπός αποτελεί η οικονομική και κοινωνική υπεροχή.. έτσι, όμως επέρχεται αποξένωση από τους
συνανθρώπους και ξεριζώνεται κάθε αίσθημα συναδέλφωσης, αλληλοβοήθειας και αγάπης..

2. ☹δημιουργία αισθημάτων κατωτερότητας όταν δεν υπάρχει δυνατότητα εξισορρόπησης του νέου
με τα πρότυπα και κατ’ επέκταση ανάπτυξη αντικοινωνικής συμπεριφοράς, καθώς με νόμιμα και
θεμιτά μέσα δεν κατορθώνει τους στόχους του..
☹ καταστρατηγούνται οι αξίες, οι ιδέες, τα ιδανικά και διαμορφώνονται άτομα ψυχρά, κυνικά,
χωρίς αισθήματα..
☹ επικράτηση του υλιστικού πνεύματος και θεοποίηση του χρήματος, με παράλληλη αδιαφορία
καλλιέργειας του εσωτερικού κόσμου..
☹δημιουργείται ένας λανθασμένος τρόπος σκέψης και μια κοινωνική νοοτροπία σύμφωνα με την
οποία μεγαλύτερη σημασία έχει ο τίτλος και η επιφάνεια και όχι η αξία, η ουσία, η εσωτερικότητα,
η συμμετοχή στα κοινά, η μέθεξη πνευματικών και πολιτιστικών αγαθών.. με αυτό το σκεπτικό,
όμως, αναστέλλεται κάθε δυνατότητα ολοκληρωμένης προσωπικότητας, εξυπηρετούνται
επιλεκτικά κοινωνικά και κομματικά συμφέροντα και η κοινωνία πέφτει σε τέλμα και
στασιμότητα..
ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΝΑΓΚΗ ΑΠΟ ΠΡΟΤΥΠΑ;
 Αν αναλογιστούμε τα χαρακτηριστικά της νεανικής ηλικίας, δηλαδή
↘ βρίσκονται στο μεταίχμιο παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης, ανωριμότητας και ωριμότητας..
αναζητούν επομένως κάποια σταθερά σημεία αναφοράς..
↘ χαρακτηρίζονται από ζωτικότητα και ενεργητικότητα, που για να τις διοχετεύσουν δημιουργικά
χρειάζονται κάποια καθοδήγηση..
↘ επιζητούν ιδεολογικά στηρίγματα και κίνητρα για εποικοδομητική δράση..
 Αν αναλογιστούμε τα προβλήματα της σύγχρονης εποχής
↘ ρευστή κοινωνική κατάσταση, κατάρρευση ιδεολογιών, υποκρισία, συμφέροντα, ανηθικότητα,
απουσία νομιμοφροσύνης, αδικίες, ανισότητες, βία, εγκληματικότητα, ανεργία, οικολογικά
ζητήματα..
↘ παγκόσμιες ανακατατάξεις, πληθώρα προβλημάτων σε εθνικό επίπεδο..
↘ δημιουργία μιας νέας πραγματικότητας στα πλαίσια του πνεύματος συνεργασίας των λαών..
⇒τότε, έναντι των παραπάνω τα πρότυπα είναι αναγκαία επειδή
↪ παρέχουν πνευματικά και ηθικά ερείσματα..
↪ καθοδηγούν σε δύσκολες περιστάσεις..
↪ εμπνέουν εμπιστοσύνη με το συνδυασμό θεωρίας και πράξης..
↪ συμβάλλουν στην αναβάθμιση του επιπέδου ζωής..
ΠΟΙΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ;
√ επιβάλλεται να καλλιεργούν την πίστη στην αυταξία του ανθρώπου, ανεξάρτητα από την
οικονομική του δύναμη ή την κοινωνική του φήμη..
√ αποτελεί επιτακτική ανάγκη να συμβάλλουν στη διαδικασία εξανθρωπισμού και να είναι φορείς
μιας υπερατομικής συνείδησης, ορθώνοντας την κοινωνική πρόοδο πάνω από ένα εκμαυλιστικό –
ατομικιστικό ευδαιμονισμό..
√ κρίνεται απαραίτητο να μην διστάζουν να θίγουν τα «κακώς κείμενα» της κοινωνίας, να μη
συμβιβάζονται, να μην απομακρύνονται από την υπεράσπιση των ιδανικών..
√ θεωρείται δέον να διαθέτουν πλατιά πνευματική και ψυχική καλλιέργεια και να προάγουν με τη
δράση τους ό,τι ευγενικότερο έχει να επιδείξει η ανθρώπινη φύση..
Σημείωση: τα παραπάνω, χωρίς το δεοντολογικό χαρακτήρα, αποτελούν επίσης υλικό για το «γιατί
τα πρότυπα είναι αναγκαία»..