Σενάριο διδασκαλίας Α' Λυκείου

1. Οιφορείσκοινωνικοποίηςησκαιηςχέςητουσμετουσθεςμούσ
O Κοινωνικόσ θεςμόσείναι θ επιδίωξθ κάποιου κοινωνικά ςθμαντικοφ ςκοποφ με κοινωνικά παραδεκτοφσ και παγιωμζνουσ τρόπουσ ατομικισ ι
ςυλλογικισ ςυμπεριφορά και δράςθσ. Μζςα ςτα πλαίςια του κεςμοφ τα άτομα καταλαμβάνουν διαφορετικζσ κζςεισ και ρόλουσ (ιεραρχικι δομι).
O Π.χ. Η εκπαίδευςθ είναι ζνασ κοινωνικά ςθμαντικόσ ςκοπόσ (ζχει ςθμαςία για ολόκλθρο το κοινωνικό ςφνολο ι για κάποιο ςθμαντικό τμιμα του).
Η επιδίωξθ του ςκοποφ τθσ εκπαίδευςθσ είναι κεςμόσ.
Οι τρόποι που επιδιϊκεται ο ςκοπόσ τθσ εκπαίδευςθσ δεν πρζπει να είναι αντίκετοι με τουσ νόμουσ τθσ κοινωνίασ ι με τουσ τρόπουσ
ςυμπεριφοράσ που θ κοινωνία αποδζχεται ωσ «ςωςτοφσ».
Μζςα ςτα πλαίςια τθσ εκπαίδευςθσ ςυναντάμε διαφορετικοφσ ρόλουσ και κζςεισ (π.χ. Διευκυντισ, κακθγθτισ, μακθτισ κ.λπ.
Στισ κοινωνίεσ μασ πολλζσ φορζσ οι κεςμοί ταυτίηονται με τουσ φορείσ κοινωνικοποίθςθσ… Αυτό ςυμβαίνει γιατί οι κοινωνίεσ που ηοφμε είναι κυρίωσ
τυπικά οργανωμζνεσ (ςυγκεκριμζνο ςφςτθμα οργάνωςθσ).
O Φορείσ κοινωνικοποίηςησ είναι τα άτομα, οι ομάδεσ ι οι κεςμοί που ςυντελοφν ςτθν κοινωνικοποίθςθ των ατόμων.
Οι φορείσ αυτοί μπορεί να είναι α) θεςμοποιημζνοι (π.χ. εκπαίδευςθ) ι β) μη θεςμοποιημζνοι (π.χ. παρζεσ).
Μια άλλη διάκριςη των φορζων κοινωνικοποίηςησ είναι:
O Πρωτογενείσ φορείσ: Οι ςχζςεισ χαρακτθρίηονται ωσ «ςτενζσ», προςωπικζσ, ςυναιςκθματικζσ (π.χ. παρζα, οικογζνεια).
O Δευτερογενείσ φορείσ:Οι ςχζςεισ είναι «τυπικζσ» και ρυκμίηονται με ςυγκεκριμζνο τρόπο (π.χ. ςχζςθ εργοδότθ εργαηόμενου).
Πρωτογενείσ φορείσ:
 Οικογζνεια:
O Διαμορφϊνει ςθμαντικά τουσ κανόνεσ, τισ ςυνικειεσ, τισ αξίεσ και τισ αντιλιψεισ του παιδιοφ από τθ ςτιγμι τθσ γζννθςισ του.
O Αποτελεί τον κακοριςτικισ ςθμαςίασ φορζα τόςο για τθν επιβίωςθ όςο και για τθ ςυναιςκθματικι ανάπτυξθ του ατόμου κατά τθν παιδικι του
θλικία.
O Ζρευνεσ ζχουν δείξει ότι ακόμα και ςιμερα που οι ςχζςεισ μεταξφ των μελϊν είναι πιο χαλαρζσ απ’ ότι παλιότερα (π.χ. διαηφγια, αυτονομία κ.λπ.)
οι νζοι ζχουν ανάγκθ επικοινωνίασ και ςτιριξθσ από τθν οικογζνεια.
 Παρέα σσνομηλίκων:
O Διαμορφϊνει τον τρόπο επικοινωνίασ, τθ ςκζψθ και τα πρότυπα ςυμπεριφοράσ.
O Η αποδοχι των κανόνων τθσ ομάδασ (π.χ. γλωςςικόσ κϊδικασ, ντφςιμο) αποτελεί ςτοιχείο που ευνοεί τθν αίςκθςθ του «ανικειν».
O Με τθν παρζα τα παιδιά ανεξαρτθτοποιοφνται από τθν οικογζνεια, αναπτφςςουν αυτοπεποίκθςθ και κοινωνικζσ δεξιότθτεσ (π.χ. επικοινωνία,
ςυνεργαςία, ομαδικότθτα). Υπάρχει ωςτόςο θ πικανότθτα να ακολουκιςουν αρνθτικά πρότυπα ςυμπεριφοράσ (π.χ. εξαρτθςιογόνεσ ουςίεσ,
χουλιγκανιςμόσ) ςτθν προςπάκειά τουσ να αντιδράςουν ςτο οικογενειακό περιβάλλον και να προβάλουν μια κακϊσ εννοοφμενθ ανεξαρτθςία.

2. Δευτερογενείσ φορείσ:
 Στολείο:
O Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα μιασ χϊρασ μεταβιβάηει ςτθ νζα γενιά τισ κοινζσ παραδόςεισ, αλλά και τθ ςυςςωρευμζνθ γνϊςθ τθσ κοινωνίασ.
O Λειτουργεί ςυμπλθρωματικά με τθν οικογζνεια ωσ προσ τθν εκμάκθςθ προτφπων ςυμπεριφοράσ.
O Συνδζεται με τισ ανάγκεσ για τθ μελλοντικι επαγγελματικι κοινωνικοποίθςθ τθσ νζασ γενιάσ και για τθν απόκτθςθ κοινωνικϊν δεξιοτιτων (κριτικι
ςκζψθ, ςυνεργαςία, ομαδικότθτα.
 Θρησκεία:
O Μζςα από τθ διδαςκαλία του κρθςκευτικοφ δόγματοσ και τισ κρθςκευτικζσ τελετζσ επιβεβαιϊνεται θ ςυλλογικι ταυτότθτα των ομοκριςκων (π.χ.
«εμείσ οι χριςτιανοί», «εμείσ οι μουςουλμάνοι») και ενιςχφονται τα ιδανικά και οι αξίεσ τθσ κοινωνίασ (Ντυρκζμ).
O Επθρεάηει τα πρότυπα ςυμπεριφοράσ των ομόκρθςκων ατόμων.
O Διαμορφϊνει τουσ κοινωνικοφσ κανόνεσ και τισ ςυμπεριφορζσ τουσ.
O Δραςτθριοποιείται με παρεμβάςεισ κοινωνικοφ περιεχομζνου (π.χ. ςυςςίτια για απόρουσ).
 Μ.Μ.Ε.:
O Ψυχαγωγοφν, ενθμερϊνουν, μορφϊνουν, αςκοφν κριτικι (ειλικρινι ι ιδιοτελι), επθρεάηοντασ τθν κοινι γνϊμθ, προβάλλουν πρότυπα
ςυμπεριφοράσ, αναδεικνφουν κοινωνικοφσ ρόλουσ, καταςκευάηουν είδωλα. Μποροφν να επθρεάςουν βακιά τθ ςκζψθ των ατόμων, αλλά και
ολόκλθρθ τθν προςωπικότθτά τουσ.
O Η μίμθςθ ι θ ταφτιςθ των νζων με διάφορα προβαλλόμενα και καταςκευαςμζνα πρότυπα ςυμπεριφοράσ αντανακλά τισ ανάγκεσ τθσ διαφιμιςθσ
και τθσ αγοράσ και όχι τισ δικζσ τουσ ανάγκεσ.
 Κράτος:
O Επιβάλλει κανόνεσ ςε όλα τα επίπεδα και επθρεάηει τισ ςχζςεισ των ανκρϊπων (επίπεδο οικονομικό – π.χ. φορολογία, κοινωνικό –π.χ.
εκπαιδευτικό ςφςτθμα, πρόνοια, πολιτικό π.χ. ελευκερία γνϊμθσ κ.λπ.).
O Αςκεί επίδραςθ ςτθ λειτουργία των ςθμαντικότερων φορζων κοινωνικοποίθςθσ (π.χ. με τθν αναμόρφωςθ των κανόνων δικαίου).
O Διαμορφϊνει τα πρότυπα ςυμπεριφοράσ των κυβερνωμζνων (π.χ. θ ςυμπεριφορά και το ικοσ των κυβερνϊντων επθρεάηει το αίςκθμα δικαίου
του πολίτθ, προάγει ι υπονομεφει τθ διαφάνεια, τθν ιςονομία κτλ.).