1. <br /> 33-р сургууль<br /> <br />Ээлжит хичээлийн технологийн шинэчлэлийн асуудал <br /> Багш П.Бямбасүрэн<br /> 2009-09-23<br /> <br /> <br />Ээлжит хичээлийн бэлтгэл үр өгөөжийг<br />дээшлүүлэх шаардлага үндэслэл.<br />Ээлжит хичээлийн уламжлалт технологи нь үүрэг зорилгоо биелүүлж ололт амжилт ихтэй байсан ч нийгмийн хөгжлийн явцад хуучирч одоогийн эрэлт хэрэгцээ шаардлагад нийцэхгүй байгаа нь ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын мэдлэг чадварын түвшин,залуусын хүмүүжил боловсрол хөгжлийн түвшингээс харагдаж байна.<br />Дэлхийн ихнэх улс орнууд нь хүн ардынхаа дотоод нөөц,бүтээх чадавхийг хөгжүүлж тасралтгүй дээшлүүлснээр улс орноо хөгжүүлнэ гэсэн ерөнхий чиг хандлагыг баримталж байна.Өөрөөр хэлбэл бодит чадвартай бүтээлч иргэн төлөвшүүлнэ гэж зорьж байгаа бөгөөд манай улсын боловролын салбар ч мөн энэ чиг хандлагыг баримталж баримжаа болгон ажиллах болсон билээ. Иймд багш бидний өмнө уламжлалт технологи дээрээ үндэслэн орчин үеийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлж ээлжит хичээлийн технологийг шинэчлэх арга зам,шинэ санаа оноог байнга эрж хайж үүнийгээ нэгж хичээлийн бэлтгэлдээ тусгаж бүтээлчээр ажиллах нь үүрэг болж байна.<br />Манай боловсролын салбар энэталаар сүүлийн 10-аад жил тасралтгүй янз бүрийн ажил,төсөл, арга хэмжээнүүд явуулж байгаа боловч дорвитой үр дүнд хүрэхгүй байгаа нь хэтэрхий гадны орныг хуулбарлах, хэлбэр талаас нь өөрчлөлт шинэчлэлийг хийж байгаа болон багш бидний хувь хүний хөгжил,сэтгэлгээний өөрчлөлт удаан байгаатай холбоотой юм. <br />Дэлхий дахинд боловсролыг глобалчлах явдал хүчтэй явагдаж байна. Дэлхий нийтээр сургалт нь мэдлэг олгох,чадвар суулгах буюу боловсрол олгох,хөгжүүлэх зорилготой гэж үзэж байна.<br />Математик сургалт ч бас энэ чиг хандлагаас зайлах аргагүй бөгөөд математикийн багш бид дээрх зорилгыг биелүүлэхийн тулд дараах зарчмуудыг зайлшгүй баримтлах болж байна.Үүнд:<br />1.Математикийн шинжлэх ухааны орчин үеийн ололтыг тусгах<br />2.Нийгмийн захиалгыг харгалзан үзэх <br />3.Хүүхдийн хүлээн авах боломж, сонирхол,хэрэгцээг харгалзан үзэх<br />4.Өөрийн болон орчны боломжийг харгалзан үзэх<br />Ийнхүү шаардлага улам хурц тавигдаж сургалтын технологийн шинэчлэл буюу үүний нэгж болох ээлжит хичээлийн технологийн хуучин шинийн шүтэн барилдлагаатай шинэчлэл зайлшгүй хэрэгтэй болж байна.<br /> <br /> <br /> <br /> Ээлжит хичээлийн арга зүйг яаж боловсруулах вэ? <br />Багш бид “Энэ хичээлийг яаж заах вэ?,Юу мэдэж байх ёстой вэ?,Юуг мэдэж авах ёстой вэ? Юуг асуухад ямар хариулт өгөх ёстой вэ?”гэх мэт олон” ёстойг” баримталж хичээлээ бэлтгэж боловсруулж явуулдаг. Харин”Хүүхэд яаж суралцдаг вэ?”гэдэг дээр төдийлэн анхаардаггүй. Тэрч байтугай багш бид дээд сургуулийн багш шиг лекц уншиж шалгаж цензур тогтоон алагчлах явдалыг гаргасаар л байна.<br />Хүн яаж суралцдаг вэ?<br />19-р зууны 70-аад оны үед прагматизмийн үндсэн санаауудыг томьёолсон Ч.Пирс”Хүний танин мэдэхүй бол түүний ухамсарт туссан бодит байдлын тусгал биш “зөвхөн” төрөлхийн адгуусан зөн билгийн хөгжил ,хүрээлэн буй нөхцөлд хариу үзүүлж буй үйлдлээрээ дадал боловсруулахад чиглэгдсэн биопсихологийн функц мөн” гэж үзжээ.<br />Хүний сэтгэц нь саланги чанартай байхын зэрэгцээ бүхэл бүтэн байдгийг олон эрдэмтэд судалж тогтоосон байдаг. Америкийн судлаач Томас Амстрон хүний логик математикийн,хэл ярианы,харилцааны,өөрийгээ удирдах,орон зайн ,бие бялдрын ,хөгжмийн чадамжуудыг ялгаж тодорхойлоод эдгээр чадамжууд нь хувь хүн бүрт харилцан адилгүй хэмжээгээр байгалаас заяаж өөрт түлхүү заяасан түүнийгээ цаашид хөгжүүлсэн тэр чадамжиндаа илүү тулгуурлан ертөнцийг танин мэдэж амьдардаг гэж үзжээ.<br />Оросын сэтгэл судлаач Л.С.Выготский: <br />Эзэмшихүйг –үг тэмдэг,ухагдахуун хэрэглэн харьцах үйл ажиллагаа нь анхны гадаад,хамтын ,материаллаг,дэлгэрэнгүй хэлбэрээс тодорхой үе шатуудыг дамжин хувийн,дотоод,сэтгэцийн,хураангуй хэлбэрт шилжих үйл явц. <br />Суралцахуйг- энэхүү эзэмшихүйгээр дамжин сэтгэцийн шинэ бүрдэл төлөвшүүлдэг/хөгжүүлдэг/ танин мэдэхүйн өвөрмөц үйл ажиллагаа .<br />Суралцахуйг хэрэгжүүлэх нийгмийн хэрэглүүр нь сургалт гэж тус тус тодорхойлсон. <br />Иймд багш бид сэтгэл судлалын үндэс дээр тулгуурлан ээлжит хичээлийн тогоглцоо арга,хэлбэр,агуулга, үйл ажиллагааг хүн яаж сурдаг талаархи шинэ ойлголтуудаар баяжуулснаар тодорхой үр дүнд хүрч болох юм. Ээлжит хичээлийн үр дүнг дээшлүүлэхийн төлөө байнга судалгаа шинжилгээ хийж сурагч ,эцэг эхгэй байнга харьцаж ажиллаж богино хугацаанд үр дүнтэй ажиллахын тулд ямагт чармайх ёстой. Бусдын юмыг даган дууриахаас илүү өөөрийн гэсэн онцлогтой бусдынхаар баяжагдсан байдлаар эээлжит хичээлээ боловсруулах нь зүйтэй. Хүүхэд бүр,анги бүр өөр өөрийн онцлогтой давтагдашгүй тул бусдын туршлага өмнөх туршлага гэдэг бол тэр чигээрээ байх боломжгүй юм. Гэхдээ ямарч тохиолдолд нэг цагийн хичээлд суусан хамгийн их,бага мэдлэгтэй ямарч сурагч ямар нэг зүйлийг мэдэж,хийж бүтээлчээр цагийг өнгөрөөхөөр ээлжит хичээл <br />боловсруулагдсан байх ёстой. Ээлжит хичээлийн арга зүйг боловсруулахдаа нэг талаас стандартын шаардлагыг хангах зорилт тавихын зэрэгцээ нөгөө талаас суралцагчдын эзэмшсэн мэдлэг,дадлага,чадварын элементүүдийг тодорхойлон үнэлж дүгнэх боломжийг хамт тооцсон байх нь чухал бөгөөд шинэ ба хуучин аргуудыг харьцуулан судалж давуу болон дутагдалтай талуудыг илрүүлэн өөрийн болгох нь чухал. <br />Хүн эрдэм мэдлэгийг үйл ажиллагаагаар эзэмшдэг гэдгийг судлаачид тогтоосон. Тодорхой мэдлэг нь хүүхдийн өөрийнх нь үйл ажиллагааны үр дүн болж байвал түүнд насан туршид нь хэрэглэгдэх оюуны багаж болдог. Хүүхдэд хичээлээр шинэ мэдлэг эзэмшүүлье гэвэл дараахь 3 зүйлийг анхаарах ёстой. <br />1.-Тухайн мэдлэгийг эзэмшихэд яв цав тохирох үйл ажиллагааг нарийвчлан тогтоож хэлбэрийг нь тогтоох <br /> 2.-Үйл ажиллагааг оновчтой бүрэн зохион байгуулах <br /> 3.-Сурагчдад хийх бүтээх урам зоригийг нь хөгжөөх буюу харилцааны асуудал дээр анхаарах<br />Багш бид эхний 2дээр нь анхаардаг боловч 3-рх дээр нь алдсаар байгаа. Бид сурагчдаа сайн,муу гэж 2туйл руу хуваан дүгнэж бидний нэгийг нь нөгөөтэй эсвэл ямар нэг түвшинтэй харьцуулсан дүгнэлт тэдэнд итгэл үнэмшил болон хөгжих дээшлэх замыг нь боогдуулсаар байна. Зүй нь сурагч бүр өөрөө өөртэйгээ жишигдэж өмнөхөөсөө дээшилдэг,би ахиж байна шүү гэдэг урмыг л хичээл бүрээс авдаг бол олон сурагч шавхагдашгүй нөөц боломжоо ашиглах болно.Нэгж хичээлийн бэлтгэл үүнд л чиглэгдвэл үр өгөөж нь дээшлэх боломжтой.<br /> Мөн хамгийн үр дүнтэй хичээл явуулахын тулд сургалтын зарчмуудыг үндэслэн тухайн нөхцөлд тулгуурлан :<br />-сурагчдын сонирхлыг өдөөх,хичээл эхлэхэд сурагчдыг бие сэтгэл зүйн хувьд бэлтгэх,таатай орчинг бий болгох, <br />-сурагчид хоорондоо харицах бие биендээ дэм болох хамтарч ажиллах,<br />-зөвлөлдөх,хэлэлцэх,өрсөлдөх,хүлээцтэй,хүндэтгэлтэй халуун дулаан уур амьсгал бий болгох,<br />-үнэт зүйлсийн олон хувилбар гарахад нь туслах,<br />-амраах,урам оруулах гэх мэт олон зүйлийг анхаарч ээлжит хичээлийг бэлтгэх, боловсруулах, явуулах шаардлагатай болж байна.<br /> <br /> Дүгнэлт<br /> <br />Аристотель 23зууны тэртээд “Сайн иргэн бол өөрийн эрхээ хамгаалахыг улсаас шаардах ёсгүй,харин өөрийн хүслээр нийгмийн сайн сайхны төлөө ажилладаг байх нь зүйтэй “гэж хэлж байжээ.<br />Боловсролын шинэчлэл бол багшийн шинэчлэл шинэчлэгдсэн багш сурагчаа сургуулиа эцэг эхийг нийгмийг ээлжит хичээлээр,нэгж хичээлээрээ дамжуулан шинэчлэнэ. Ардын хувьсгалын дараа анхны багш Чимэд яаж зөвдөж буруудаж байж нийгмийн өөрчлөлтөнд оролцож онцгой үүрэг хүлээж байгааг киноноос бид харж байсан. Тэр үеийн нийгэм, үзэл баримтлал огт өөр ч гэсэн түмний хүүхдийг мэдлэг боловсролтой зөв хүмүүжилтэй эх орондоо хэрэгтэй хүн болгох гэсэн Чимэд багшийн чин сэтгэл нь одоогийн багш бидэнд ч байгаа билээ. <br />Орчин үеийн багш бид ажил амьдралдаа итгэл үнэмшилтэй хандаж зүгээр нэг мэдлэг дамжуулагч биш боловсролын эцсийн үр дүн болох бие хүний төлөвшилд онцгой анхаарал тавьж хичээл хүмүүжлийн ажлаа зохион байгуулах ёстой болж байна.<br /> Ашигласан ном<br />1.Өөртөө итгэж бусдыг дагуулах ёсон. УБ 2006он<br />2.Математикийн хичээлийн технологийн шинэчлэл. УБ 2001он<br />3.Багшийн лавлах Л.Оюунчимэг<br />4.Сургалтын менежмент УБ 1998он<br />5.Боловсрол судлал УБ 1995он<br />6.Сургалтын арга зүй УБ 1999он<br />