ανακαλύπτοντας τις σφίγγες στην ιστορία και τη μυθολογία

1. Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί:
Μελπομένη Γιαννακοπούλου
Βασίλειος Κοντογεώργος
Ανδρονίκη Τσιώρου
Μορφοποίηση – Επιμέλεια:
Μελπομένη Γιαννακοπούλου
Διευθυντής
Μιχάλης Σκαλοχωρίτης

2. Εισαγωγή
Με αφόρμηση τον τύμβο του Καστά στην Αμφίπολη, όπου στην είσοδό του
αρχικά βρέθηκαν δύο ακέφαλες σφίγγες που λειτουργούσαν ως φρουροί με
αποτροπαϊκό χαρακτήρα, δόθηκε η αφορμή να ασχοληθούμε με τον
μυστηριακό και άγνωστο κόσμο των σφιγγών και να προσπαθήσουμε να
φωτίσουμε μέσα από την έρευνα και τη βιωματική προσέγγιση κατά κύριο
λόγο άγνωστες πτυχές του μυθικού αυτού πλάσματος.
Αρχικά συγκεντρώθηκε πλούσιο εποπτικό υλικό από τον τύμβο του Καστά
και υπήρχε μια διαρκής ενημέρωση των παιδιών από τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης και την πρόοδο των αρχαιολογικών ανασκαφών και
ανατροφοδότηση και συζήτηση μέσα στο σχολείο.
Κατόπιν οι μαθητές μας δημιούργησαν υλικό απεικονιζόμενων σφιγγών σε
αγγεία, κοσμήματα, επιτύμβιες στήλες, αγάλματα, νομίσματα και πολλά άλλα.
Ζωγράφισαν μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία με παραστάσεις
σφιγγών, όπου ταξίδεψαν μέσω αυτών στον κόσμο των σφιγγών και τον
συμβολισμό τους. Επάνω σε κεραμίδια σχεδίασαν και έβαψαν με τέμπερες
ερυθρόμορφες και μελανόμορφες σφίγγες με την προτροπή και καθοδήγηση
της εκπαιδευτικού των Εικαστικών. Συνέδεσαν παραστάσεις αγγείων με
μύθους όπως το μύθο των Λαβδακιδών με τον Οιδίποδα και τη Σφίγγα.
Γνώρισαν τα είδη των αγγείων και τη χρήση τους και απόλαυσαν περίτεχνες
αναπαραστάσεις σφιγγών με φυτικά μοτίβα ή με μυθικά τέρατα ή με την
παρουσία θεοτήτων.
Μελέτησαν έναν ακόμα μύθο που μας έρχεται από το νησί της Χίου με τον
Οινοπίωνα, τη Σφίγγα και τον Ωρίωνα και την αιτιολογημένη απεικόνιση στα
νομίσματά τους, όπου αποτέλεσε και έμβλημα.
Ακολούθησε περιήγηση σε τρία χαρακτηριστικά Μουσεία της Αττικής με
τρόπο βιωματικό και διαδραστικό.
Στο Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης, στις 05/12/2014, οι μαθητές των δύο
τάξεων είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν, να απολαύσουν και να
εξοικειωθούν όχι μόνο με τον Κυκλαδικό πολιτισμό αλλά και την
αγγειοπλαστική όπου κυριαρχούν στις προθήκες και τέσσερα πήλινα αγγεία με
παραστάσεις σφιγγών.
Στις 11/03/2015, ξεναγήθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου
εκτός των άλλων γνώρισαν από κοντά τις δυο μαρμάρινες Σφίγγες, τη Σφίγγα
των Σπάτων και την άλλη αρχαϊκή επιτύμβια Σφίγγα.

3. Τέλος στις 24/04/2015, οι μαθητές της Γ΄ τάξης συνοδευόμενοι από τους
δασκάλους τους, Μελπομένη Γιαννακοπούλου, Βασίλειο Κοντογεώργο και την
εκπαιδευτικό των Εικαστικών, Ανδρονίκη Τσιώρου, πραγματοποίησαν
εκπαιδευτική επίσκεψη στο Μουσείο Κεραμεικού, χωρίς ξεναγούς, όπου
εφοδιασμένοι με ερωτηματολόγια επικεντρωμένα στις υπάρχουσες σφίγγες
του Μουσείου, συμπλήρωσαν περιόδους, τεχνοτροπίες, λειτουργίες,
εξέφρασαν συναισθήματα και σκέψεις και λειτούργησαν ως μικροί αρχαιολόγοι
και ερευνητές.
Ενισχύθηκε το πνεύμα της φιλαναγνωσίας μέσω διηγημάτων και ποιημάτων.
Χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους, τις γνώσεις τους και την κριτική τους
σκέψη, δημιούργησαν παραμυθικές ή μυθοπλαστικές ιστορίες με βασική
ηρωίδα κάθε φορά μια Σφίγγα και επινόησαν το δικό τους εξώφυλλο
σχεδιαστικά, συμπληρώνοντας τον τίτλο και τα στοιχεία του/της δημιουργού
μαθητή/μαθήτριας και τόσα άλλα.
Φτιάξαμε το δικό μας φωτογραφικό αρχείο.
Τελικά κάτι το άγνωστο και απόμακρο μέσα από το πολιτιστικό μας
οδοιπορικό έγινε πιο προσιτό και οικείο αφήνοντας όμως τον μυστηριακό του
χαρακτήρα να πλανάται στην ατμόσφαιρα. Η δημιουργία, η ανακάλυψη, η
συμμετοχικότητα, η δράση, η θετική διάθεση, έδωσαν δύναμη, πνοή και
έμπνευση και σφυρηλάτησαν μια πιο δυναμική προσέγγιση της πολιτιστικής
μας ταυτότητας και διαδρομής.

4. Πολιτιστικό πρόγραμμα: «Ανακαλύπτοντας τις Σφίγγες»
Υποθέματα
 Πολιτιστική διάσταση
Γνωριμία με πολιτιστικούς θησαυρούς του τόπου μας:
(γλυπτά Σφιγγών, αγγειογραφίες με ανάλογη θεματολογία, απεικονίσεις σε
νομίσματα, σε κοσμήματα κ.ά.)
 Κοινωνική διάσταση
Άμεση σχέση κοινωνίας σχολείου (οικογένεια, πολιτιστικοί φορείς, Μουσεία)
 Εικαστική διάσταση
 Τ.Π.Ε.
 Τοπική - Εθνική
Παιδαγωγικοί στόχοι:
Γνωστικοί – Γλωσσικοί:
 Γνωριμία και επαφή με τον αρχαίο πολιτισμό μας και ευαισθητοποίηση σε
μορφές τέχνης όπως: ζωγραφική, γλυπτική, πηλοπλαστική,
μεταλλοτεχνία
 Ανάγνωση κειμένων, ποιημάτων, παραγωγή γραπτού λόγου
 Ορολογίες
Κοινωνικοί - Επικοινωνιακοί:
 Ανάπτυξη κλίματος συνεργασίας, ομαδικότητας, άνοιγμα του σχολείου
στην κοινωνία/στάσεις
Ψυχοκινητικοί - Αισθητικοί:
 Ανάπτυξη κώδικα πολιτιστικών αξιών, πολιτισμική συνέχεια, δράσεις
Επιστημονικοί – Ερευνητικοί:
 Ομαδοποίηση πληροφοριών, ερωτηματολόγια, φωτογραφίες, χρήση της
νέας τεχνολογίας (Τ.Π.Ε.)

5. Μεθοδολογία υλοποίησης – Συνεργασίες με άλλους φορείς
 Μέθοδος project (Σχέδιο εργασίας)
 Έρευνα πεδίου: Συλλογή στοιχείων από το διαδίκτυο, από
εγκυκλοπαίδειες, από επιστημονικά βιβλία, από εφημερίδες με την ενεργό
συμμετοχή των μαθητών.
Εικαστικές δημιουργίες: Κατασκευές και βάψιμο διαφόρων ειδών αγγείων
όπως: (αμφορείς, κύλικες, κρατήρες, υδρίες, ληκύθους κ.ά.) με
ζωγραφικές αναπαραστάσεις Σφιγγών, όπου τα προαναφερθέντα αγγεία
φιλοξενούνται σε διάφορα Μουσεία τη Ελλάδας και του εξωτερικού.
Μουσειακή περιήγηση μέσα από συγκεκριμένες ιστοσελίδες του
διαδικτύου.
Συμπληρωματική χρήση οπτικοακουστικών μέσων.
 Έρευνα δράσης, βιωματική και διαθεματική προσέγγιση του
Θέματος/Συνεργασία με πολιτιστικούς και λοιπούς φορείς
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης,
Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού, κα Βάσω Αρβανιταντώνη)
Πεδία σύνδεσης με τα προγράμματα σπουδών των
αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων
 Γλώσσα – Ανθολόγιο: Παραγωγή γραπτού λόγου, όπως δημιουργία
παραμυθικής ή μυθικής ιστορίας με κεντρική ηρωίδα μια Σφίγγα,
«Συνομιλία με μια Σφίγγα», δημιουργία σταυρόλεξων, κρυπτόλεξων,
ακροστιχίδων, περιγραφές Σφιγγών σε συννεφάκια, γενεαλογικό δέντρο
της Σφίγγας, λεζάντες ως τίτλοι απεικονίσεων γλυπτών και λοιπών
παραστάσεων, ετυμολογία της λέξης, συνώνυμες φράσεις, αινίγματα κ.ά.
 Φιλαναγνωσία: «Η Σφίγγα με τα πράσινα μάτια», Νίκου Θεοδοσίου,
«Οιδίπους» ποίημα του Καβάφη επηρεασμένο από τον πίνακα του
Γουστάβου Μορώ «Ο Οιδίπους και η Σφίγξ», ποιητική συλλογή της
Τασούλας Καραγεωργίου «Η χελώνα του Κεραμεικού», όπου
περιλαμβάνεται και το ποίημα «Η χαρίεσσα Σφίγγα», χρήση
πληροφοριακού και εποπτικού υλικού από το Αρχαιολογικό Μουσείο του
Κεραμεικού, «Το μυστικό της Σφίγγας» διήγημα Δέσποινας Τσαρδάκα,
αναρτημένο στο διαδίκτυο κ.ά.

6.  Ιστορία: Μυκηναϊκός πολιτισμός όπου έχουν διασωθεί αρχαιολογικά
ευρήματα με απεικονίσεις Σφιγγών. Ηρακλής και σχετικός άθλος με τη
σύλληψη Σφίγγας.
Αναφορά σε μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία με παραστάσεις
Σφιγγών, που αφορούν και μετέπειτα χρονικές περιόδους.
 Μελέτη Περιβάλλοντος: Κεφάλαιο 1 «Τέχνες», Κεφάλαιο 4 «Ο
πολιτισμός σε κάθε βήμα»
Μέσω της διαδικτυακής περιήγησης σε Μουσεία, γνωριμία με διάφορες
πόλεις της Ελλάδας.
 Εικαστικά: Ζωγραφική, κατασκευές, πίνακες ζωγραφικής με κεντρικό
θέμα τη Σφίγγα. Βάψιμο αγγείων με παραστάσεις σφιγγών πιστών
απομιμήσεων.
Σχέδιο με αφορμή απεικονίσεις της Σφίγγας επάνω σε αγγεία.
Παρουσίαση επιτύμβιων και αναθηματικών γλυπτών με τη Σφίγγα και
ανάλογες εργασίες σχεδίου και φωτοσκίασης και δημιουργίες πάνω σε
κεραμίδια με ερυθρόμορφες και μελανόμορφες σφίγγες, χρησιμοποιώντας
οι μαθητές ανά ομάδες (ξηρά παστέλ, πινέλα και τέμπερες). Χρήση
κόκκινων και μαύρων χαρτονιών για κατασκευή μελανόμορφων αγγείων
και ζωγραφική νομισμάτων με βασική απεικόνιση μιας σφίγγας κάθε φορά
με την τεχνοτροπία της φωτοσκίασης (από την εκπαιδευτικό των
Εικαστικών Ανδρονίκη Τσιώρου)
 Τ.Π.Ε.: Χρήση του διαδικτύου ως συμπληρωματικού μέσου άντλησης
πληροφοριών και δημιουργία υλικού σε ψηφιακή μορφή.
 Μαθηματικά: Διατύπωση και λύση προβλημάτων με διαστάσεις
γλυπτών που απεικονίζουν σφίγγες και αμεσότερη σχέση με μ., δεκ., εκ.,
χιλ.
Χρονική εξέλιξη του προγράμματος κατά τη σχολική χρονιά
1ος
μήνας:
Αφόρμηση: Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στον λόφο Καστά και η ανακάλυψη
δύο Σφιγγών στη είσοδο του τύμβου. (θέμα επικαιρότητας)

7. Συζήτηση για τον συμβολισμό τους, τη μυστηριώδη και ασυνήθιστη μορφή
τους που εξήψε και ενεργοποίησε τη φαντασία τους.
Επιλογή του συγκεκριμένου θέματος, συζήτηση για τον τρόπο εργασίας,
επιλογή υποθεμάτων, χωρισμός σε ομάδες και ορισμός δραστηριοτήτων της
καθεμιάς, έρευνα και συλλογή υλικού από διάφορες πηγές.
2ος
μήνας:
Συνέχιση της έρευνας και της συλλογής υλικού, επεξεργασία και ταξινόμησής
του ανά ομάδες. Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και
επαφή και γνωριμία με την αγγειογραφία των αρχαίων, τα είδη των αγγείων
και τα ειδώλια των Κυκλαδιτών. Ενασχόληση και με αγγεία που έχουν ως
κεντρικές μορφές Σφίγγες.
3ος
μήνας:
Δραστηριότητες στις τάξεις, βαφή ζωγραφικών αγγείων με πιστές
απεικονίσεις σφιγγών, κατασκευές, μουσειακές περιηγήσεις μέσα από
συγκεκριμένες ιστοσελίδες, χρήση εποπτικού υλικού από το Αρχαιολογικό
Μουσείο του Κεραμεικού, αναφορά στον μύθο του Οιδίποδα της Σφίγγας και
σχετικές παραστάσεις σε αγγεία.
4ος
μήνας:
Υλοποίηση δράσεων, εκπαιδευτική επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό
Μουσείο, επικέντρωση και σε εκθέματα που έχουν παραστάσεις Σφιγγών,
βιωματική προσέγγιση. Μελέτη εκτενέστερη ανά ομάδες των σχετικών
απεικονίσεων. Ανάγνωση του διηγήματος «Το μυστικό της Σφίγγας». Συλλογή
φωτογραφικού υλικού. Σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα. Δημιουργία παραμυθικών
ιστοριών. Κατασκευή μελανόμορφων αγγείων ανά ομάδες με κόκκινα και
μαύρα χαρτόνια. Κανσόν. Σύνθεση σχηματοποιημάτων ανά δύο μαθητές.
5ος
μήνας:
Φιλαναγνωσία: «Η δασκάλα με τα πράσινα μάτια», ποίημα του Καβάφη
«Οιδίπους» Δημιουργίες σε κεραμίδια και σχεδιασμός νομισμάτων με
φωτοσκιάσεις. Επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού, χωρίς
ξεναγούς, διαδραστικά και βιωματικά με χρήση ερωτηματολογίου,
επικεντρωμένου σε Σφίγγες και συμπληρωμένου ανά ομάδες, όπου

8. φιλοξενούνται στο συγκεκριμένο Μουσείο. Απαγγελία του ποιήματος: «Η
Σφίγγα η χαρίεσσα»
6ος
μήνας:
Δημιουργία εκθεσιακού χώρου με παράθεση αγγείων, γλυπτών, κοσμημάτων,
νομισμάτων με σχετικές λεζάντες. Εικαστικές δημιουργίες των μαθητών και
απαγγελία λογοτεχνικών αποσπασμάτων που σχετίζονται με την εργασία.
Ανάγνωση παραμυθικών ιστοριών, ποιημάτων κ.ά. Εργασίες σε κεραμίδια και
κατασκευές μελανόμορφων αγγείων, υπό την καθοδήγηση της εκπαιδευτικού
Νίκης Τσιώρου και σχεδίων με φωτοσκιάσεις.
Δημιουργία αρχείου και σε ψηφιακή μορφή σχετικού με την πορεία και την
υλοποίηση της εργασίας σε ηλεκτρονική μορφή. Παρουσίαση της όλης
εργασίας από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στο
πρόγραμμα στην αίθουσα εκδηλώσεων με χρήση φορητού υπολογιστή,
βιντεοπροτζέκτορα, υπό την παρουσία γονέων.
Απονομή βραβείων στους μαθητές και τις μαθήτριες της Γ΄ τάξης για την
ενεργό, ερευνητική, διαδραστική και βιωματική συμμετοχή των στην
ολοκλήρωση του πολιτιστικού προγράμματος: «Ανακαλύπτοντας τις
Σφίγγες».

11. Ο Τυφώνας ήταν γιος της Γαίας και του Τάρταρου. Είχε
τεράστιο μέγεθος και πολύ μεγάλη δύναμη. Το σώμα του
κάλυπταν φτερά. Στους ώμους του είχε εκατό κεφάλια
δρακόντων. Από τη μέση και επάνω έμοιαζε με άνθρωπο
και από τη μέση και κάτω είχε σώματα
κουλουριασμένων φιδιών. Από τα μάτια του έβγαινε
φωτιά και από τα κεφάλια του ακούγονταν
εκκωφαντικοί θόρυβοι από κραυγές και συριγμούς.
Η Έχιδνα ήταν κόρη του Ουρανού και της
Γαίας. Είχε πρόσωπο όμορφης γυναίκας και
σώμα φιδιού.

14. Οι ελληνικές Σφίγγες θεωρούν οι περισσότεροι
αρχαιολόγοι ότι δέχτηκαν επίδραση από τις
αιγυπτιακές.
Οι βασικές τους διαφορές είναι:
Οι ελληνικές έχουν φτερά, ενώ οι αιγυπτιακές όχι.
Οι ελληνικές Σφίγγες στέκονται στα δύο πισινά τους
πόδια λες και βρίσκονται σε εγρήγορση, σε
επιφυλακή, ενώ οι αιγυπτιακές είναι καθισμένες και
στα τέσσερα πόδια.
Οι πρώτες είναι περισσότερο περίτεχνες και
λιγότερο ογκώδεις συνήθως από τις δεύτερες.

15. ΑρχαιολογικόΜουσείο
Δελφών 560 π.Χ.
Εθνικό ΑρχαιολογικόΜουσείο
570-550 π.Χ.
Εθνικό Αρχαιολογικό
Μουσείο 540 π.Χ.
Μουσείο Ακρόπολης
560 – 550 π.Χ.
Μουσείο Ακρόπολης
540 π.Χ.
ΑρχαιολογικόΜουσείο
Κορίνθου 550 π.Χ.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Κεραμεικού 560-550 π.Χ.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Κεραμεικού 550 π.Χ.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Αίγινας 470 - 460 π.Χ.

17. Κάποτε βασίλευε στη Θήβα ο Λάιος.
Είχε για σύζυγο την Ιοκάστη. Περνούσε
όμως ο καιρός και παιδιά δεν έκαμαν.
Πήρε την απόφαση λοιπόν να ζητήσει
χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. Η
Πυθία του είπε να μην αποκτήσει παιδί,
γιατί αν είναι γιος θα φονευθεί από
αυτόν, επειδή προκάλεσε την μήνι των
θεών με την απαγωγή και την αυτοκτονία
του Χρύσιππου, γιου του Πέλοπα, βασιλιά
της Ηλείας.
Όμως απέκτησε γιο και
προσπαθώντας να αποφύγει το
πεπρωμένο, κάλεσε έναν δούλο του
και του έδωσε εντολή, αφού
προηγουμένως είχε τρυπήσει ο ίδιος
ο Λάιος τους αστραγάλους του
βρέφους, περνώντας του χαλκάδες,
να το αφήσει στον Κιθαιρώνα για να
τον φάνε τα άγρια θηρία ή να
πεθάνει από το κρύο και την πείνα.

18. Αττικόςερυθρόμορφοςαμφορέας, 450- 440π.Χ.
Ένας βοσκός, ο Εύφορβος, σύμφωνα με
μια εκδοχή, βρήκε το βρέφος στο δάσος, το
λυπήθηκε καιτο παρέδωσε στη Μερόπη, τη
σύζυγο του βασιλιά της Κορίνθου Πόλυβου.
Αυτοί μην έχοντας παιδιά το θεώρησαν
«θείο δώρο», και το ονόμασαν Οιδίποδα,
επειδή είχε πρησμένα πόδια και το
αγάπησαν σαν να ήταν δικό τους παιδί. Έτσι
Μια μέρα όμως κάποιος τον
αποκάλεσε «νόθο». Θέλοντας να
μάθει την αλήθεια, πήγε στο
Μαντείο των Δελφών και πήρε
χρησμό από την Πυθία ότι θα γίνει
πατροκτόνος και σύζυγος της
μητέρας του και ότι αυτός και τα
παιδιά του θα γίνουν αιτία

19. Ο Οιδίποδαςκαιη Σφίγγα, ερυθρόμορφος στάμνος
475-425 π.Χ.,Μουσείο τουΛούβρου,Παρίσι
Σε ένα τρίστρατο με το όνομα «Σχιστή
οδός», συνάντησε μια άμαξα και ύστερα από
έντονη λογομαχία σκότωσε τον αμαξηλάτη
και τους συνοδούς – δούλους του εκτός από
έναν. Τελικά αποδείχθηκε από τη μαρτυρία
του διασωθέντα δούλου, ότι ο Λάιος που
κατευθυνόταν προς το Μαντείο των Δελφών
για να μάθει αν ζούσε το παιδί του,
κείτονταν νεκρός.
Δεν πρόλαβαν να πενθήσουν τον βασιλιά και μια άλλη
συμφορά έπεσε στην πόλη. Ένα φτερωτό τέρας, με κεφάλι
γυναίκας και σώμα λιονταριού, η Σφίγγα, είχε σταλεί από την
Ήρα καιτον Άρη από την πατρίδα της την Αρχαία Θήβα, για να
τιμωρήσει τους Θηβαίους και είχε βρει καταφύγιο στο βουνό
Φίκιο, αποκαλούμενο σήμερα Φαγά. Στεκόταν επάνω σε έναν
βράχο και ρωτούσε τους περαστικούς: «Ποιο ον το πρωί

20. ΟιδίποδαςκαιΣφίγγα,αττικήερυθρόμορφηπελίκη,475 - 425 π.Χ.
Βρίσκεταιστο Βερολίνο, Antikensammlung
Ο Οιδίποδας έλυσε τον γρίφο
απαντώντας ότι αυτό το ον είναι ο
άνθρωπος, αφού όταν είναι βρέφος
μπουσουλάει στα τέσσερα, μετά
σηκώνεται στα δυο του πόδια και στα
γηρατειά βαστά ένα μπαστούνι που το
χρησιμοποιεί σαν τρίτο πόδι για να
μπορεί να στέκεται όρθιος.
Η Σφίγγα θύμωσε που βρέθηκε κάποιος τόσο
σοφός και ευθύς αμέσως γκρεμίστηκε από
τον βράχο που στεκόταν και σκοτώθηκε και
έτσι οι κάτοικοι της Θήβας τον υποδέχτηκαν
με τιμές ήρωα και τον έκαναν βασιλιά, αφού
προηγουμένως παντρεύτηκε την Ιοκάστη.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, η Σφίγγα ήταν

21. Ο συγκεκριμένος μύθος ενέπνευσεπολλούς αγγειογράφους, όπου σε
αρκετά ερυθρόμορφα και μελανόμορφα αγγεία, όπως κύλικες,
αμφορείς, ληκύθους, κρατήρες, σκύφους, κά. κεντρικό θέμα είναι ο
Οιδίποδας καιη Σφίγγα. ΞένοικαιΈλληνες καλλιτέχνες, όπως ζωγράφοι
και γλύπτες εμπνεύστηκαν από τον παραπάνω μύθο, ενώ ο ποιητής
Κωνσταντίνος Καβάφης επηρεασμένος από τον πίνακα του Γουστάβου
Μορώ, έγραψε το ποίημα: «Ο Οιδίπους και η Σφιγξ».
Επάνωτου η Σφιγξ είναιπεσμένη
με δόντια και με νύχια τεντωμένα
καιμ’ όλην της ζωής την αγριάδα.
Ο Οιδίπους έπεσε στην πρώτηορμήτης,
τον τρόμαξεν η πρώτηεμφάνισήτης —
τέτοια μορφή και τέτοιαν ομιλία
δεν είχε φαντασθεί ποτέ έως τότε.
Μα μ’ όλο που ακουμπά τα δυο του πόδια
το τέρας στου Οιδίποδος το στήθος,
συνήλθε εκείνος γρήγορα —καιδιόλου
τώρα δεν την φοβάται πια, γιατί έχει
την λύσιν έτοιμη καιθα νικήσει.
Κι’ όμως δεν χαίρεταιγι’ αυτήν την νίκη.
Το βλέμμα του μελαγχολία γεμάτο
την Σφίγγα δεν κοιτάζει, βλέπειπέρα
τον δρόμο τον στενό πουπάειστας Θήβας,
καιπου στον Κολωνό θ’ αποτελειώσει.
Και καθαρά προαισθάνεταιηψυχή του
που η Σφιγξ εκείθα τον μιλήσει πάλι
με δυσκολότερα καιπιο μεγάλα
αινίγματα που απάντηση δεν έχουν.
Ο Οιδίποδαςκαιη Σφίγγα
( Ίκαρος 1983)
ΓκυστάβΜορώ, 1864
Ελαιογραφίασε καμβά
Μητροπολιτικό Μουσείο
Τέχνης, ΝέαΥόρκη

22. http://el.wikipedia.org/wiki/Οιδίπους_και_Σφίγγα_%28Γκυστάβ_Μορώ%29
http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=169&cat=2

23. Τζόρτζιο ντε
Κίρικο
«Ο Οιδίποδας και
η Σφίγγα»
1968
Νίκος
Εγγονόπουλος
«Τίποτε στη ζωή
δεν είναι αίνιγμα »
1969

24. Http://www.engonopoulos.gr/_homeEL/painting.oil.work3.html
ΑΙΝΙΓΜΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
ΑΠΟΤΡΟΠΑÏΚΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙΟΥ
ΝΑΞΙΩΝ ΟΡΘΡΟΣ ΣΠΑΤΩΝ
ΤΥΦΩΝΑΣ

25. Βρίσκω και κάθε φορά κυκλώνω οριζόντια και
κάθετα επίθετα που μπορούν να περιγράψουν μια
Σφίγγα. (Η ίδια η Σφίγγα αυτή τη φορά τα αποκαλύπτει)
ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΗ
ΑΝΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ
ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΚΡΥΨΙΝΟΥΣ
ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ
Ε
Π
Ξ Α Ι Ν Ι Γ Μ Α Τ Ι Κ Η Β
Χ
Α Π Ο Τ Ρ Ε Π Τ
Ρ
Μ
Α
Ρ
Ι
Ν
Η
Κ
Ρ
Υ
Ψ
Ι
Ν
Ο
Υ
Σ
Α Ν Α Θ Μ Α Τ Ι Κ Η Δ
Ω
Δ
Η
Σ
Ρ
Χ
Κ
Σ
Ρ
Μ
Η
Κ Ι Α
Μ
Θ Ο Ν
Ι
Α
Ι
Τ
Υ
Β
Ι
Α
Κ
Μ
Υ
Σ
Τ
Η
Ρ
Ι
Ω
Σ
Ι
Ω
Π
Η
Λ
Η
Μ
Α
Ρ
Μ
Α
Ρ
Ι
Ν
Η
Α Χ Α Ι
Χ
Χ
Χ
Χ Χ Χ
Β
Χ
Χ
ΩΩ
ΩΩ
Ω
Ω
Β
ΒΒ
Β
Β
Θ
Θ
Θ
Θ
Θ
Θ
Θ
Θ
Δ Δ
Δ
Δ Δ
Δ
Δ
Υ ΥΥ
Υ
Υ Υ
Υ
Β
ΒΒΒ
Β
Ι Ι
Ι
Ι
Ι
Η
Η
Η
Η
Η Ξ
Ξ

26. ΣΙΩΠΗΛΗ ΧΘΟΝΙΑ
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
του Μουσείου των Δελφών
για μαθητές Δημοτικού
«Ο Οιδίποδας, η Σφίγγα και τα
αινίγματα»
http://network.icom.museum/fileadmin/user_
upload/minisites/icom-greece/PDF/IMD-
2013_program.pdf
https://dimotikogallikou.wordpress.com/εκπαι
δευτικεσ-επισκεψεισ/
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
του Αρχαιολογικού Μουσείου
Χίου για μαθητές των Δ΄,
Ε΄και ΣΤ΄τάξεων του
Δημοτικού και της Α΄
Γυμνασίου
«Το Μυστικό της Σφίγγας»
http://www.chiospress.gr/koinonia/20940-
εκπαιδευτικα-προγραμματα-για-μαθητεσ-σε-
βιβλιοθηκη-και-μουσειο
ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ
«Μικροί - Μεγάλοι σε
δράση»
Το φυλλάδιο των Μικρών
(Σφίγγα, ένα χαρισματικό πλάσμα
κ.ά.)
Το τετράδιο των Μεγάλων
http://blogs.sch.gr/varvan/files/20
14/03/Κεραμεικος-φυλλάδιο-για-
παιδιά.pdf
http://blogs.sch.gr/varvan/files/2
014/03/Κεραμεικος-το-τετράδιο-
των-μεγάλων.pdf