1. Ο ήλιος στη βυζαντινή υμνογραφία
Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 8 Σεπτεμβρίου (ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ)
Η Γέννησις σου Θεοτόκε, χαράν εμήνυσε πάση τη
οικουμένη, εκ σου γαρ ανέτειλεν ο Ήλιος της
δικαιοσύνης, Χριστός ο Θεός ημών, και λύσας την
κατάραν, έδωκε την ευλογίαν, και καταργήσας τον
θάνατον, εδωρήσατο ημίν ζωήν την αιώνιον.
Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 25 Δεκεμβρίου (ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ)
Η Γέννησις σου Χριστέ ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω
το φως το της γνώσεως, εν αυτή γαρ οι τοις άστροις
λατρεύοντες, υπό αστέρος εδιδάσκοντο, σε προσκυνείν τον
Ήλιον της δικαιοσύνης, και σε γινώσκειν εξ ύψους
Ανατολήν. Κύριε δόξα σοι.

2. Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ 2 Φεβρουαρίου (ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ)
Χαίρε, κεχαριτωμένη Θεοτόκε Παρθένε, εκ σου γαρ
ανέτειλεν ο Ήλιος της δικαιοσύνης, Χριστός ο Θεός
ημών, φωτίζων τους εν σκότει. Ευφραίνου και συ,
Πρεσβύτα δίκαιε, δεξάμενος εν αγκάλαις, τον
ελευθερωτήν των ψυχών ημών, χαριζόμενον ημίν και την
Ανάστασιν.
Εγκώμια
Ὑπὸ γῆν ἐκρύβης, ὥσπερ ἥλιος νῦν, καὶ νυκτὶ τῇ τοῦ
θανάτου κεκάλυψαι· ἀλλ᾿ ἀνάτειλον φαιδρότερον
Σωτήρ.
( Κρύφτηκες κάτω ἀπὸ τὴ γῆ, Σωτήρ, ὅπως κρύβεται ὁ ἥλιος, καὶ ἔχεις καλυφθεῖ
τώρα ἀπὸ τὴ νύχτα τοῦ θανάτου· ὅμως ἀνάτειλε λαμπρότερα διὰ τῆς ἀναστάσεὼς
σου.)
ςὩ λίου δίσκονἡ , σελήνη Σωτήρ, ποκρύπτει, κα σἡ ἀ ὶ ὲ
τάφος ν ν κρυψεν, κλιπόντα το θανάτου σαρκικ ς.ῦ ἔ ἐ ῦ ῶ
( Ὅπως ἡ σελήνη ἀποκρύπτει τὸ δίσκο τοῦ ἥλιου (ὅταν συμβαίνει
ἔκλειψη), ἔτσι καὶ Σένα ἔκρυψε τώρα ὁ τάφος καὶ ἔπαθες σωματικὴ ἔκλειψη
διὰ τοῦ θανάτου σου.)
Τ ν λιον κρ ψαντα τ ς δ ας κτ νας...ὸ ἥ ύ ὰ ἰ ί ἀ ί
ωσ φ θεασ μενος, προσ λθε τ Πιλ τ καὁ Ἰ ὴ ά ῆ ῷ ά ῳ ὶ
καθικετε ει λ γων....ύ έ
Το συγκεκριμένο τροπάριο ψάλλεται κατά την λιτάνευση του Επιταφίου-
όμως σπανίως ακούγεται σήμερα- και περιγράφει την στιγμή που ο
Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας καθικετεύει τον Πιλάτο, να του επιτρέψει να
ενταφιάσει το σώμα του Ιησού!

3. Η φιλολογική ερμηνεία
Ο ήλιος παρουσιάζεται στη βυζαντινή υμνογραφία με αλληγορική
σημασία και οι φυσικές του ιδιότητες και οι επιδράσεις του μεταφορικά.
Ο ήλιος ταυτίζεται με το Χριστό. Όπως με την ανατολή του ήλιου ξεκινά
μια καινούρια μέρα για όλους,έτσι με το Χριστό-ήλιο ανατέλλει ένας
καινούριος κόσμος αγάπης,ισότητας, σεβασμού, ανθρωπιάς για όλους
ανεξαίρετα τους ανθρώπους. Ο ήλιος διώχνει το σκοτάδι κι ευνοεί την
καρποφορία, την ανάπτυξη- ο Χριστός φωτίζει όσους βρίσκονται σε
πνευματικό σκότος, αποκαλύπτει τις ανομίες και αδικίες, ευνοεί και
ενισχύει την καλλιέργεια αρετών. Όπως ο ήλιος δίνει ζωή σε κάθε
οργανισμό πάνω στη γη, έτσι ο Χριστός είναι ζωοδότης και
νοηματοδοτεί την ύπαρξη.
Η θεολογική ερμηνεία: Χριστός- ήλιος και φως
(Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)
“....Στά τροπάρια πού ψάλλουμε στήν Εκκλησία υμνείται ο Χριστός ως «ήλιος
τής δικαιοσύνης». Στό απολυτίκιο τής εορτής ψάλλουμε: «σέ προσκυνείν τόν
ήλιον τής δικαιοσύνης». Καί σέ ένα άλλο τροπάριο πού συνέταξε ο άγιος
Ιωάννης ο Δαμασκηνός καί διαλαλεί τήν ευεργεσία τού Χριστού πρός τό
ανθρώπινο γένος, μεταξύ τών άλλων γράφεται: «εσκήνωσεν εν ημίν... πρός
τούς εν σκότει καθημένους ο ήλιος τής δικαιοσύνης». Ο Χριστός είναι ο
άκτιστος ήλιος πού λάμπει καί ακτινοβολεί στόν κόσμο, αλλά είναι καί η
τέλεια δικαιοσύνη.
Είναι γνωστή σέ όλους μας η αξία τού κτιστού ηλίου. Κάθε ημέρα πού
ανατέλλει ο ήλιος σκορπά τό φώς, τήν ζεστασιά στούς ανθρώπους, φωτίζει καί
τά πιό σκοτεινά σημεία, είναι η ζωή τών ανθρώπων καί τού κόσμου. Χωρίς
τόν ήλιο δέν θά μπορούσε νά υπάρξη ζωή. Μπορεί κανείς νά φαντασθή τό τί
θά συμβή στήν γή άν σταματήση νά στέλλη ο ήλιος τίς ακτίνες του; Αυτό
συμβαίνει περισσότερο μέ τόν Χριστό. Αυτός είναι ο άκτιστος ήλιος πού
φωτίζει τήν κτίση, αλλά ιδιαίτερα φωτίζει τόν εσωτερικό μας κόσμο, τήν
καρδιά, τήν λογική, όλη μας τήν ύπαρξη. Αυτό τό καταλαβαίνουμε κυρίως
από τό ότι, πρίν τήν ενανθρώπηση τού Χριστού, ο κόσμος βρισκόταν στό

4. πνευματικό σκοτάδι, αλλά καί σήμερα όσοι δέν συνδέονται μέ τόν πνευματικό
αυτόν ήλιο ζούν μέσα στό σκοτάδι τής απελπισίας, δέν έχουν κανένα νόημα
ζωής.
Ο Χριστός είναι ο ήλιος τής δικαιοσύνης. Όπου λάμπει αυτός ο ήλιος, δηλαδή
όπου οι άνθρωποι ανοίγουν τήν καρδιά τους σέ αυτό τό φώς, εκεί υπάρχει
δικαιοσύνη, φυγαδεύεται η αδικία. Όταν κάνουμε λόγο γιά δικαιοσύνη καί
δικαίωση δέν εννοούμε απλώς τήν αποκατάσταση τής κοινωνικής αδικίας,
αλλά τήν αποκατάσταση τής ανθρωπίνης φύσεως από τήν φθορά πού
δημιούργησε η προγονική αμαρτία, αλλά καί οι προσωπικές μας αμαρτίες,
εννοούμε τήν θέωση τού ανθρώπου.
Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τόν Θεό γιά νά ζή σέ έναν κόσμο γεμάτο
φώς, ζωή ειρήνης, αγάπης, δικαιοσύνης, αυτό πού ζούσαν οι πρωτόπλαστοι
μέσα στόν Παράδεισο. Ύστερα, μέ τήν αμαρτία, επήλθε η αδικία, η διαίρεση,
η φθορά τής ανθρωπίνης φύσεως, οι πόλεμοι, η κοινωνική ακαταστασία. Έτσι,
ζούμε σέ έναν κόσμο μίσους, διαιρέσεως, αδικίας, σκότους. Όταν σέ αυτόν
τόν κόσμο λάμπη ο Χριστός, ο ήλιος τής δικαιοσύνης, καί εμείς αφήνουμε τήν
καρδιά μας νά τήν φωτίσουν οι ακτίνες Του, τότε επέρχεται η αποκατάσταση
τής φύσεώς μας, μπορούμε νά ζήσουμε όπως ο Αδάμ στόν Παράδεισο,
γεμίζουμε από χαρά, ειρήνη, αγάπη, πληρότητα ζωής.
Αυτόν τόν ήλιο τής δικαιοσύνης τόν βρίσκουμε μέσα στήν Εκκλησία, καί
συγκεκριμένα στήν μυστηριακή καί ασκητική της ζωή. Αυτόν κοινωνούμε στό
μυστήριο τής θείας Ευχαριστίας καί αμέσως ψάλλουμε: «Είδομεν τό φώς τό
αληθινόν». Αυτός μάς θερμαίνει κατά τήν προσευχή. Αυτός μάς ενδυναμώνει
γιά νά σκορπάμε τήν αγάπη μας στούς ανθρώπους πού υποφέρουν. Αυτός
φωτίζει τά διανοήματά μας. Η Εκκλησία είναι τό Σώμα τού ηλίου τής
δικαιοσύνης, τού Χριστού, γι’ αυτό καί αυτή είναι φωτεινή, όπως λαμπρό
ήταν τό Σώμα τού Χριστού επάνω στό Όρος Θαβώρ, όταν μεταμορφώθηκε ο
Χριστός καί έλαμψε τό «πρόσωπον αυτού ως ο ήλιος, τά δέ ιμάτια αυτού
εγένετο λευκά ως τό φώς» (Ματθ. Ιζ', 2).....
Από αυτό τό φώς εμπνέονται οι Χριστιανοί καί σκορπούν τήν χαρά καί τήν
αγάπη στούς γύρω τους, αποκαθιστούν τήν αδικία πού δημιουργείται από τούς
ανθρώπους, βοηθούν πονεμένους ανθρώπους νά ξεπεράσουν τό πρόβλημά
τους καί γενικά αποκαθιστούν τίς κοινωνικές αδικίες, τίς ακαταστασίες, τά
κοινωνικά προβλήματα. Οι άνθρωποι τού ηλίου τής δικαιοσύνης έχουν μέσα
τους πληρότητα ζωής, αλλά καί γίνονται φώς, αγάπη καί χαρά στούς
συνανθρώπους τους.

5. Στήν δύσκολη περίοδο πού περνάμε από κοινωνικής καί οικονομικής πλευράς
πρέπει νά αισθανόμαστε ότι ο Χριστός, ο ήλιος τής δικαιοσύνης, η Εκκλησία
πού είναι τό ένδοξο Σώμα αυτού τού ακτίστου ηλίου, είναι η παρηγοριά τής
κοινωνίας καί τών ανθρώπων. Αυτός εκδιώκει τήν απελπισία καί τήν
απόγνωση καί προσφέρει ελπίδα καί Φώς.
Μέ τήν ευκαιρία τής σημερινής μεγάλης εορτής εύχομαι σέ όλους τούς
ευλογημένους Χριστιανούς τής Ιεράς Μητροπόλεώς μας νά αισθανθούν αυτό
τό φώς τού ηλίου τής δικαιοσύνης μέσα στήν καρδιά τους, ώστε στήν
συνέχεια νά φωτίζουν τόν χώρο στόν οποίο ζούν καί εργάζονται.– “
(Εγκύκλιος γιά τά Χριστούγεννα 2010)
Βασίλης Τσαρούχης (Β4)