1. ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΛΕΜΕΣΟΥ
ΕΤΟΣ 14ο
l ΤΕΥΧΟΣ 76ο
l ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

2. Σταῦρος Ὀλύμπιος
Διευθύνεται
ἀπό Συντακτική Ἐπιτροπή
Τ.Θ. 56091, Τ.Τ. 3304
Λεμεσός - Κύπρος
Τηλ.: 00357-25864311
€1
Ἐξώφυλλο: Φορητή εἰκόνα Ἁγίου Πορφυρίου τοῦ
Καυσοκαλυβίτου
Ὀπισθόφυλλο: Παρεκκλήσιο Παναγίας Κυρᾶς,
Λουβαρᾶ
Ἐσωτερικοῦ €7
Ἐξωτερικοῦ €10
Διευθυντής Γραφείου Ποιμαντικῆς Διακονίας
Κατανυκτικά τροπάρια
Τριωδίου
Ἦχος πλ. δ´.
Τ
ῆς μετανοίας ἄνοιξόν
μοι πύλας Ζωοδότα,
ὀρθρίζει γὰρ τὸ πνεῦμά
μου, πρὸς ναὸν τὸν ἅγιόν
σου, ναὸν φέρον τοῦ σώ-
ματος, ὅλον ἐσπιλωμένον,
ἀλλ´ ὡς οἰκτίρμων κάθαρον,
εὐσπλάγχνῳ σου ἐλέει.
Τ
ῆς σωτηρίας εὔθυνόν
μοι τρίβους, Θεοτόκε,
αἰσχραῖς γάρ κατεῤῥύπω-
σα, τήν ψυχήν ἁμαρτίαις, ὡς
ῥᾳθύμως τόν βίον μου ὅλον
ἐκδαπανήσας, ταῖς σαῖς
πρεσβείαις ῥῦσαί με, πάσης
ἀκαθαρσίας.
Οἱ ἀρθρογράφοι ἔχουν τήν ἀπόλυτη εὐθύνη τῶν
ἀπόψεών τους

3. 1
Ἡ
περίοδος τοῦ Τριωδίου εἶναι μία
μικρογραφία τῆς ὅλης πνευμα-
τικῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Τό νά
παρακολουθεῖ κανείς τά νοήματα τῶν ὕμνων
τῶν ἡμερῶν εἶναι ἀρκετό, γιά νά δεῖ τήν πο-
ρεία τοῦ ἀγώνα πού ὁ ἄνθρωπος ἔχει κάνει
μπροστά του. Ἀρχίζοντας ἀπό τή βάση τῆς
πνευματικῆς ζωῆς μέχρι τό τέλος, πού εἶναι ὁ
ἁγιασμός καί ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι
μία πολύ πλούσια πνευματική περίοδος τό
Τριώδιο, πού λόγω τῶν ἰδιαίτερων συνθηκῶν
τοῦ κάθε ἀνθρώπου πλέον, ζώντας μέσα στίς
ποικίλες ὑποχρεώσεις πού ἔχει ὁ καθένας δέν
εἶναι εὔκολο ἀπόλυτα νά παρακολουθεῖ κα-
νείς ὅλες τίς πνευματικές εὐκαιρίες πού μᾶς
δίνει ἡ περίοδος αὐτή. Ἡ πορεία τοῦ Τριω-
δίου χωρίζεται σέ τρεῖς περιόδους. Ἡ μία
πρίν τήν ἔναρξη τῶν νηστειῶν, ἡ ἄλλη εἶναι ἡ
περίοδος τῶν ἁγίων νηστειῶν καί μετά ἡ Με-
γάλη Ἑβδομάδα τῶν Ἁγίων Παθῶν τοῦ Κυ-
ρίου καί τῆς Ἀναστάσεως. Ἡ περίοδος πρίν
τή νηστεία εἶναι μία προπαρασκευαστική πε-
ρίοδος, ἡ ὁποία μᾶς δείχνει πῶς μποροῦμε ν’
ἀγωνιστοῦμε καί ποιός εἶναι ὁ πραγματικός
τρόπος πού μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά μπεῖ μέσα
σ’ αὐτό τόν πνευματικό ἀγώνα. Ἡ βάση ὅλης
τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς δέν εἶναι τίποτα ἄλλο
παρά τό φρόνημα τῆς μετάνοιας. Ἡ μετάνοια
γεννᾶται ἀπό τήν ταπείνωση.
Ἡ πρώτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου εἶναι ἡ Κυ-
ριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου. Ἐκεῖ
ὁ Κύριος ξεκάθαρα μᾶς δείχνει ἕναν ἄνθρω-
πο γεμάτο ἁμαρτία, τελείως ἀνήθικο, ὁ ὁποῖος
ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ δικαιώνεται. Ταυτόχρονα
μᾶς δείχνει καί ἕναν ἠθικό ἄνθρωπο, εὐσεβῆ
καί «θρῆσκο», ὁ ὁποῖος τηρεῖ ὅλες τίς διατά-
ξεις τοῦ νόμου, ἀλλά ἀντί νά δικαιωθεῖ ἀπό
τόν Θεό κατακρίνεται, γιατί δέν βρῆκε τό
κλειδί μέ τό ὁποῖο ἀνοίγει τή θύρα τῆς πνευ-
ματικῆς ζωῆς. Αὐτό τό κλειδί εἶναι τό κλει-
δί τῆς μετάνοιας καί τῆς ταπείνωσης. Αὐτά
πᾶνε μαζί. Ἔτσι δέν μπορεῖ κανένας ἄνθρω-
πος ὁ ὁποῖος δέν ἔχει ταπείνωση νά ἔχει μετά-
νοια, ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά
μετανοήσει. Μόνο ὁ ταπεινός μετανοεῖ πραγ-
ματικά, γιατί μετάνοια σημαίνει συντριβή τῆς
καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου, καί μέσα ἀπ’ αὐτή τή
συντριβή ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά ἐπικαλεσθεῖ
τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο εἶναι τό μόνο
πού μπορεῖ νά τόν σώσει. Ἡ μετάνοια εἶναι
ὀδύνη, πόνος. Ἔτσι ὅμως μπορεῖς νά ἀνα-
μορφωθεῖς. Ἡ μετάνοια εἶναι τό κλειδί πού
ἀνοίγει τή θύρα τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἡ
ἀνθρώπινη φύση εἶναι τέτοια πού δέν μπορεῖ
νά ἐπιτύχει ποτέ τήν ἀναμαρτησία. Μόνο ὁ
Χριστός ὡς ἄνθρωπος ἦταν ἀναμάρτητος καί
κατά χάριν ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ ὁποία
ἔλαβε αὐτό τό χάρισμα ἀπό τόν Θεό. Δέν
μποροῦμε νά ἔχουμε ἕνα ὅραμα ὅτι κάποτε
θά γίνουμε ἀναμάρτητοι, γιατί εἶναι ἀδύνατο.
Ἀφοῦ λοιπόν ἡ ἁμαρτία εἶναι ἕνα δεδομένο
ἀναπόφευκτο, πρακτικά γιά ἐμᾶς, ἐκεῖνο τό
ὁποῖο θά μπορέσει νά μᾶς παραστήσει ἐνώ-
πιον τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι τά ἔργα μας καί ἡ
ἀρετή μας ἀλλά ἡ πραγματική μετάνοιά μας.
Ἔτσι καταρρίπτουμε τόν μύθο ὅτι θά γίνου-
με μόνο ἠθικοί καί ἐνάρετοι, γιατί ὅσο ἠθικοί
καί ἄν εἴμαστε, σίγουρα ἔχουμε καί ἁμαρτίες.
Ἔτσι τή σχέση μας μέ τόν Θεό δέν μποροῦμε
νά τήν οἰκοδομήσουμε πάνω στό ὅτι θά ξε-
φύγουμε ἀπό τήν ἁμαρτία ἀλλά στό γεγονός
τῆς μετάνοιας. Μαθαίνουμε νά μετανοοῦμε
καί νά στεκόμαστε σωστά μπροστά στόν Θεό
μέσα σ’ ἕνα πνεῦμα μετάνοιας.
Ἡ μετάνοια λοιπόν γεννᾶται ἀπό τήν ταπεί-
νωση. Ὁ ταπεινός ἄνθρωπος μετανοεῖ καί
δέν δικαιολογεῖται. Ἀπό τή στιγμή πού δικαι-
ολογεῖται κάποιος δέν μπορεῖ νά μετανοήσει.
Ὅταν παρέχει στόν ἑαυτό του ἐλαφρυντικά,
μειώνει ταυτόχρονα τή φλόγα τῆς μετάνοιας.
Γι’ αὐτό οἱ πατέρες δέν δεχόντουσαν καμία
δικαιολογία, ὄχι πώς δέν ὑπάρχει δικαιολο-
γία ὅταν ἁμαρτάνει κάποιος, ἀφοῦ ὅλοι μας
ὅταν ἁμαρτάνουμε ὑποκείμεθα σέ κάποιο γε-
Τό Τριώδιο καί ἡ πνευματική ζωή μαςΤό Τριώδιο καί ἡ πνευματική ζωή μας
τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου
Λεμεσοῦ κ. Ἀθανασίου

4. 2
γονός. Ὡστόσο, ἄν ἀντιμετωπίσει κανείς τήν
ἁμαρτία μέ πόνο καί στέκεται ὅπως οἱ Ἅγιοι
χωρίς δικαιολογία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί μα-
θαίνει τό ἦθος τοῦ Τελώνου, τότε αὐτό εἶναι
ἡ βάση τῆς ἐπιτυχίας. Ὅλα τά ἄλλα μᾶς ὁδη-
γοῦν πρός αὐτή τήν κατάσταση.
Ἡ δεύτερη Κυριακή τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ, δεί-
χνει τό μεγαλεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ στόν
ἄνθρωπο, πώς ὁ Θεός δέχεται τόν ἐπιστρέ-
φοντα ἄνθρωπο. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά
ἐκδιωχθεῖ ὁ μετανοῶν (ἄνθρωπος). Δέν ὑπάρ-
χει περίπτωση νά ἐπιστρέψεις καί ὁ Θεός νά
σέ διώξει.
Ἡ τρίτη Κυριακή μέ τή διήγηση τῆς Δευτέρας
Παρουσίας μᾶς δείχνει ὅτι ἡ πίστη δέν εἶναι
κάτι τό ἀφηρημένο ἀλλά τό συγκεκριμένο
μέσα ἀπό
τά ἔργα
τῆς ἀγάπης
καί τοῦ
πνευματι-
κοῦ ἀγώ-
να.
Τήν τέταρ-
τη Κυρια-
κή, ὁ Κύ-
ριος μᾶς
δείχνει τόν
ἀ λ η θ ι ν ό
τρόπο τῆς
ν η σ τ ε ί -
ας καί ὅτι
πρέπει νά
μ ε τ α θ έ -
σουμε τήν καρδιά μας ἐκεῖ ὅπου εἶναι ὁ θη-
σαυρός μας.
Ἀκολουθεῖ ἡ πρώτη ἑβδομάδα τῶν νηστειῶν
μέ τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἱστορικά
ὑπάρχει κάποιος λόγος μέ τό θέμα τῆς εἰκο-
νομαχίας, τό ὁποῖο βασάνισε τήν Ἐκκλησία
γιά περισσότερο ἀπό ἕναν αἰώνα καί μετά
ἀφοῦ δόθηκε ἕνα τέλος ἱστορικά καί θεολο-
γικά, ἡ Ἐκκλησία πανηγυρίζει αὐτή τήν ἡμέ-
ρα. Ὡστόσο, ὅπως καί οἱ πατέρες λένε, δέν
εἶναι ἕνα γεγονός ἱστορικό. Τό γεγονός τῆς
εἰκονομαχίας παραμένει πάντοτε μπροστά
μας . Γιατί ἡ εἰκονομαχία κτυποῦσε τό κέ-
ντρο τῆς ἴδιας τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου.
Ἦταν ἡ ἐξ’ ὑπαρχῆς αἵρεση πού ἐπαναλαμ-
βάνετο κάθε φορά μέ ἄλλη μορφή. Ἡ αἵρεση
ἔλεγε ὅτι ὁ Θεός δέν ἔγινε ἀληθῶς ἄνθρωπος.
Ἔτσι ἀφοῦ ὁ Θεός δέν ἔγινε ἀληθῶς ἄνθρω-
πος μπορεῖ νά γίνει ἀληθῶς κατά χάριν Θεός.
Ὅταν ἀρνοῦνταν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι νά προ-
σκυνοῦν καί νά βλέπουν τίς εἰκόνες καί οἱ
πατέρες καί ἡ ἐκκλησία ἐπέμεναν σ’ αὐτές,
δέν εἶναι γιατί οἱ μέν ἦταν εὐσεβεῖς καί φο-
βοῦνταν πώς ἦταν εἴδωλα καί οἱ ἄλλοι δέν
ἀσχολοῦνταν καί ὑποτιμοῦσαν τήν κατάστα-
ση. Σίγουρα δέν ἦταν ἔτσι.
Στέκονταν στό γεγονός ὅτι ἀφ’ ἧς στιγμῆς ὁ
Χριστός, ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἔγινε ἄνθρωπος
καί ἦταν τέλειος ἄνθρωπος καί τέλειος Θεός,
μποροῦμε νά περιγράφουμε καί νά ζωγρα-
φ ί ζ ο υ μ ε
τόν Χρι-
στό. Γιατί
στέκει ὅλη
αὐτή ἡ πί-
στη στήν
ἀ λ η θ ι ν ή
σάρκωση
τοῦ Θεοῦ
Λόγου. Σ’
αὐτό πού
ὁ εὐαγ-
γ ε λ ι σ τ ή ς
Ἰ ω ά ν ν η ς
λέγει ὅτι
«ὁ Λόγος
Σάρξ ἐγέ-
νετο καί
ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξα
αὐτοῦ», εἴδαμε τή σάρκωση τοῦ Θεοῦ. Δηλ.
αὐτή ἡ αἵρεση κτυποῦσε κατ’ οὐσίαν τό ἴδιο
βάθος τῆς πίστεως. Μέσα στόν χῶρο τῆς
Ἐκκλησίας δέν ἔχουμε νά κάνουμε μέ ἰδέες
ἤ θεωρίες ἤ φιλοσοφία ἀλλά μέ ἕνα πρόσωπο
πού λέγεται Ἰησοῦς Χριστός. Δέν πρόκειται
γιά ἰδέες τοῦ Εὐαγγελίου, ὅσο ὡραῖες κι ἄν
θεωρηθοῦν. Μέσα στήν Ἐκκλησία δέν λα-
τρεύουμε τήν ἀγάπη, τήν ἐλευθερία ὡς ἰδέες,
ἀλλά ἔχουμε νά ἀναπτύξουμε μία σχέση μέ
τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Αὐτός ὁ Χριστός ὁ ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος
καί παραμένει μέσα στήν Ἐκκλησία ὡς τό

5. 3
πρόσωπο τό ὁποῖο ἐμεῖς εἴδαμε. Δέν εἴδαμε
τόν πατέρα ποτέ. Ἀλλά εἴδαμε τόν Θεό Λόγο
καί βλέποντας τόν Θεό Λόγο εἴδαμε τόν
Πατέρα. Γιατί ὁ Χριστός εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ
Πατέρα καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ
Χριστοῦ. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός ἔγινε ἄνθρω-
πος, γιατί εἴμαστε εἰκόνες του καί εἶναι αὐτός
πού ἔπλασε τά πάντα. Ἔτσι μέσα στόν χῶρο
τῆς Ἐκκλησίας ἔχουμε αὐτό τό γεγονός τῆς
παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Ἀπό τή στιγμή πού
ἔχουμε ἕνα πρόσωπο, τότε ἡ στάση μας ἀπέ-
ναντι στό πρόσωπο αὐτό δέν εἶναι στάση πί-
στεως. Δέν εἶναι ἀρκετό νά πεῖς στόν Χριστό
ὅτι τόν πιστεύεις. Στίς ἰδεολογίες καί σέ συ-
στήματα ἰδεῶν, σέ κοσμοθεωρίες καί κομμα-
τικές ἰδεολογίες, μπορεῖς νά πεῖς ὅτι πιστεύ-
εις. Ὅμως μέσα στήν Ἐκκλησία δέν μπορεῖ
νά γίνει αὐτό. Ἐκεῖνο πού γίνεται εἶναι ὅτι,
ναί, πατᾶς πάνω στό σκαλοπάτι τῆς πίστεως
ὅμως δέν μένεις ἐκεῖ, ἀλλά ἀνεβαίνεις στήν
ἀγάπη. Μέσα στήν Ἐκκλησία καλεῖσαι νά
ἀναπτύξεις μία σχέση ἀγάπης μέ τόν Χρι-
στό, χρειάζεται καί ἡ ἀποδοχή τῆς ἀλήθειας
τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Εὐαγγελίου πού εἶναι
τό πρῶτο σκαλοπάτι. Δέν μπορεῖς νά μείνεις
ὅμως μόνο σ’ αὐτό. Πρέπει νά προχωρήσεις
στό τέρμα. Ὁ Ἀπόστολος λέει ὅτι θά καταρ-
γηθεῖ στό τέλος καί ἡ ἐλπίδα καί ἡ πίστη καί
θά μείνει ἡ ἀγάπη. Ἕνας νέος πού ἀναζητᾶ
καί ψάχνει νά δεῖ ποῦ βρίσκεται ἡ ἀλήθεια,
πρέπει νά καταλάβει πώς, ἐάν συγκρίνει τήν
Ἐκκλησία μέ τίς ἄλλες ἀλήθειες καί τή θε-
ωρήσει ὡς μία ἀλήθεια, ὅσο καλή διάθεση
καί ἄν ἔχει, δέν μπορεῖ νά καταλάβει πώς ἡ
Ἐκκλησία δέν μιλᾶ γιά μίαν ἀλήθεια, ἀλλά
μιλᾶ γιά τόν Χριστό πού εἶναι ἡ ἀλήθεια τοῦ
κόσμου. Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀλήθεια, ἡ ἐλευθε-
ρία, ἡ δικαιοσύνη, ἡ εἰρήνη, εἶναι τό Α καί τό
Ω, εἶναι τό πᾶν μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἑπο-
μένως, ὅ,τι κάνουμε στόν χῶρο τῆς Ἐκκλη-
σίας, ὅλοι οἱ ἀγῶνες πού κάνουμε εἶναι γιά
νά μπορέσουμε νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό
μέ ὅλη μας τήν καρδία. Γιά νά μπορέσουμε
νά ἀναπτύξουμε τή δική μας σχέση ἀγάπης
μέ τόν Χριστό. Πῶς γίνεται ὅμως αὐτό; Τό
πρῶτο πράγμα εἶναι νά ἐρευνήσουμε νά μά-
θουμε ποιό εἶναι αὐτό τό πρόσωπο. Γι’αὐτό
στήν ἀρχή τῆς πνευματικῆς ζωῆς πολύ βο-
ηθᾶ ἡ μελέτη. Τόσο πολύ πού οἱ πατέρες λένε
πώς γιά τούς ἀρχάριους ἀνθρώπους ἡ μελέτη
βοηθᾶ περισσότερο κι ἀπό τήν προσευχή ἤ
τουλάχιστον τό ἴδιο. Εἶναι πολύ σημαντικό
νά διαβάζουμε πνευματικά βιβλία, βίους τῶν
ἁγίων, νά δοῦμε πώς αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού
ἐρωτεύθηκαν τόν Θεό καί ἀγωνίστηκαν στή
ζωή τους, ὅπου κι ἄν βρίσκονταν, τή ζωή τους
τήν βάπτισαν μέσα σ’αὐτή τήν πορεία τῆς
σχέσης τους μέ τόν Θεό. Τότε ἀρχίζει καί ἡ
διαδικασία τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἀρχίζει ἡ
τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Καί παραμέ-
νουμε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπό αὐτή
τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. Αὐτές οἱ ἐντο-
λές δέν εἶναι ἐντολές ἰδιοτροπίας ἀλλά εἶναι
φάρμακα. Εἶναι ἡ θεραπευτική ἀγωγή τῆς
Ἐκκλησίας μας τήν ὁποία μόλις τηρήσει ὁ
ἄνθρωπος ἔχει ἀποτελέσματα. Ὅσο ὁ ἄνθρω-
πος τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, παράγεται
ζῆλος ὁ ὁποῖος εἶναι δύναμη, πού δίνει στόν
ἄνθρωπο τήν ἕλξη νά μπορέσει νά ἀγωνιστεῖ
περισσότερο. Μόλις ἀρχίσει ἡ μείωση τῆς τή-
ρησης τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, ἀρχίζει καί ἡ
ἐνέργεια νά πέφτει μέχρι πού νά σβήσει, νά
σταματήσει δηλ. ὁ πνευματικός ἀγώνας. Ὁ
Θεός στήν ἀρχή δίνει δωρεάν τή χάρη Του.
Μόλις μπεῖ κάποιος στήν Ἐκκλησία ὅλα εἶναι
εὔκολα. Μελέτη βίων ἁγίων, συμμετοχή σέ
διάφορες ἀκολουθίες, τήρηση νηστειῶν, ὅλα
γίνονται τόσο εὔκολα. Ἀκολούθως πρέπει νά
ἀγωνισθεῖ ὁ ἄνθρωπος, γιά νά λάβει τή Χάρη
αὐτή.
ὉΘεόςλοιπόνὁὁποῖοςἔγινεἀληθινόςἄνθρω-
πος καί εἶναι ὁ σεσαρκωμένος Θεός Λόγος
ἀποτελεῖ τό πρότυπο καθενός ἀπό ἐμᾶς ἀλλά
καί τό κέντρο τῆς ἀγάπης μας. Ἐμεῖς καλού-
μαστε νά ἔχουμε μία προσωπική σχέση μαζί
Του καί σ’ αὐτή τήν πορεία ξαναφτιάχνουμε
τόν συντετριμμένο ἑαυτό μας, πού αὐτό ἔχει
ὁπωσδήποτε ἕνα ἀποτέλεσμα: νά φτιαχτεῖ
ξανά ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού ἔσπασε ὁ διάβο-
λος μέσα ἀπό τήν πτώση. Μέσα στήν Ἐκκλη-
σία μ’ ὅλη αὐτή τή θεραπευτική ἀγωγή πρέπει
νά δοῦμε τό γεγονός τῆς θεραπείας μας, πού
εἶναι συγκεκριμένο καί ἔχει συγκεκριμένους
καρπούς.
(ἀπόσπασμα ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας)

6. 4
15 χρόνια Ἀρχιερατικῆς Διακονίας
καί Προσφορᾶς τοῦ Μητροπολίτου μας
15 χρόνια Ἀρχιερατικῆς Διακονίας
καί Προσφορᾶς τοῦ Μητροπολίτου μας
τοῦ Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ
Ἀρχιμανδρίτου Ἰσαάκ
Σ
τίς 14 Φεβρουαρίου 1999 παλλαϊκή
καί ἐνθουσιώδη ὑποδοχή ἐπεφύλαξε
ὁ κλῆρος καί ὁ λαός τῆς Λεμεσοῦ καί
ὄχι μόνο, στόν θεοπρόβλητο καί λαοπρόβλη-
το νέο Μητροπολίτη του. Τά «Ἄξιος, ἄξιος,
ἄξιος» δονοῦσαν τήν ἀτμόσφαιρα, ἐνῶ οἱ κα-
μπάνες τῶν ἐκκλησιῶν ἠχοῦσαν χαρμόσυνα.
Ἡ ἐνθρόνιση μέ ὅλη τή βυζαντινή μεγαλο-
πρέπεια.
15 χρόνια προσφορᾶς
καί ἀγάπης τοῦ Ποιμε-
νάρχη μας στόν λαό τῆς
Λεμεσοῦ.
Ὁ μακαριστός Ἀρχιεπί-
σκοπος Κύπρου κυρός
Χρυσόστομος, κατά
τήν ἡμέρα τῆς χειροτο-
νίας τοῦ Μητροπολίτη
μας, μεταξύ ἄλλων εἶπε:
«Προσκέκλησαι ὑπό
τοῦ Θεοῦ εὐαγγελί-
σασθαι τήν ἐν Χριστῷ
σωτηρίαν παντί τῷ
πληρώματι τῆς κατά
Λεμεσόν παροικούσης
Ἐκκλησίας μετά πάσης
ἐπιμελείας καί ἀγαθῆς συνειδήσεως ἀλλά καί
μετ’ ἀσαλεύτου πίστεως εἰς τήν εὐλογίαν καί
ἐνίσχυσιν τοῦ καλοῦντος σέ Κυρίου, καθ’ ὅτι
ὡς ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει «οὐχ ἑαυτῷ
τίς λαμβάνει τήν τιμήν, ἀλλά καλούμενος ὑπό
τοῦ Θεοῦ», «οὐκ ἄνεσις, οὐδέ τρυφή, οὐδ’
ἀρχή ἀνεξέταστος» ἡ Ἀρχιερωσύνη, ἀλλ’
ἔργον ἐστί καί φροντίς ἐστί καί λειτουργία
ὑπεύθυνος» σταυρόν καί θυσίας συνεπαγο-
μένη.
Ἡ ἀποστολή τοῦ Ἀρχιερέως δύσκολος καί
βαρεῖα, πολλῷ βαρυτέρα σήμερον καθίστα-
ται.
Ἔχε πάντοτε πρό ὀφθαλμῶν ὁδηγόν καί πρό-
τυπον τόν Ἐσταυρωμένον Κύριον.
Μή δειλιάσης, μή φοβηθῆς. Λάμβανε θάρ-
ρος καί φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός καί τῆς
θυσίας τοῦ Ἐσταυρωμένου καί Ἀναστάντος
Χριστοῦ. Ἔργον λοιπόν ποίει καλοῦ Σαμα-
ρίτου. Ἐπίδεε τά τραύματα, θεράπευε τάς
πληγάς, παρηγόρει τάς τεθλιμμένας καρδί-
ας. Ἄσβεστον διατήρει εἰς τάς ψυχάς τοῦ
λαοῦ, οὐ μόνον τόν πόθον ἀνακτήσεως τῶν
οὐρανῶν, ἀλλά καί τόν
πόθον ἀπελευθερώσε-
ως καί ἀνακτήσεως τῶν
πατρογονικῶν ἡμῶν
ἐδαφῶν καί τῶν ἱερῶν
καί τῶν ὁσίων. Εὐαγ-
γελίζου τήν ἐν Χριστῷ
πνευματικήν τοῦ λαοῦ
ἀπολύτρωσιν, ἀλλά καί
τήν ἐθνικήν τῆς πατρί-
δος ἀπελευθέρωσιν.»
Ἐπίσης ὁ Πανιερώ-
τατος Μητροπολίτης
Κιτίου κ. Χρυσόστο-
μος κατά τήν ὥρα τῆς
ἐνθρονίσεώς τοῦ Μη-
τροπολίτη μας, μεταξύ
ἄλλων εἶπε:
«Ὅλοι σήμερα προσευχόμαστε νά γίνεις εὔο-
σμος μυροθήκη τῆς θείας χάριτος καί ἱκανός
πηδαλιοῦχος, γιά νά καθοδηγεῖς τή νοητή
ὁλκάδα τῆς Ἐπισκοπῆς Λεμεσοῦ, πρός τήν
αἰώνια πατρίδα, τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Κα-
λεῖσαι νά τρέξεις δεξιά καί ἀριστερά, παντοῦ,
γιά νά ζητήσεις τό «ἀπολωλός», νά ἐπιστρέ-
ψεις τόν «πλανώμενον», καί μέ τήν χάρη τοῦ
Θεοῦ, νά σκύψεις μέ ἀγάπη, γιά νά θεραπεύ-
σεις τίς πληγές αὐτῶν πού ἔχουν πληγωθεῖ
ἀπό τήν ἁμαρτία.
Παντοῦ νά ἀναζητεῖς καί νά παρηγορεῖς
καρδιές, νά ἀνυψώνεις τό φρόνημα, νά ἐνδυ-
ναμώνεις ψυχές, νά στηρίζεις γόνατα παρα-

7. 5
λελυμένα, νά ἀνοίγεις μάτια καί αὐτιά πρός
γνώση καί ἐπίγνωση τῆς Ἀληθείας τοῦ Θεοῦ.»
Ὅλες αὐτές τίς προτροπές τίς ἔκανε πράξη.
«Δεῖ τόν ἐπίσκοπον ἀνεπίληπτον εἶναι, νηφά-
λιον, σώφρονα, κόσμιον, φιλόξενον, διδακτι-
κόν …» λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Ἡ πόλη
μας καί ἡ ἐπαρχία μας ἐδῶ καί 15 χρόνια ἔχει
τήν εὐλογία νά ἔχει στό πηδάλιο τῆς ἐκκλησί-
ας της Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος διαθέτει ὅλα αὐτά
τά χαρακτηριστικά.
Μέ τό πολυδιάστατο ποιμαντικό καί κοινω-
νικό του ἔργο ἔχει δείξει τό ἐνδιαφέρον, τήν
ἀγάπη καί τή στοργή τῆς Ἐκκλησίας σέ κάθε
ἄνθρωπο, χωρίς διακρίσεις. Στά παιδιά, στούς
νέους, στήν οἰκογένεια, στήν τρίτη ἡλικία.
Οἱ φιλάνθρωπες δραστηριότητες πολλαπλα-
σιάστηκαν, ἡ λειτουργία κοινωφελῶν ἱδρυ-
μάτων ἀνάβει τή φλόγα τῆς προσφορᾶς.
Ἡ Φιλόπτωχος Ἀδελφότητα τῆς Μητροπό-
λεως ἀναδιοργανώνεται καί ἱδρύονται ἐνο-
ριακές ἐπιτροπές στίς περισσότερες ἐνορίες,
γιά νά συμπαραστέκονται στούς ἀναξιοπα-
θοῦντες συνανθρώπους μας.
Τό Πολυδύναμο Κέντρο «Ἅγιος Ἰωάννης ὁ
Ἐλεήμων» μέ τό κέντρο προσφορᾶς ἀγάπης
ἡ Παραμυθία, τό πρόγραμμα «Ἀμάλθεια» γιά
παιδιά ἀπό μονογονεϊκές οἰκογένειες καί τό
κέντρο οἰκογενειακῆς καθοδήγησης, καθη-
μερινῶς δέχονται δεκάδες ἀνθρώπων, γιά νά
τούς στηρίξουν καί νά ἁπαλύνουν τόν πόνο
τους.
Οἱ κοινωνικοί λειτουργοί καί οἱ ψυχολόγοι
τοῦ Πολυδύναμου Κέντρου καί τῆς Φιλοπτώ-
χου Ἀδελφότητας εἶναι σέ ἐπαγρύπνηση, γιά
νά συμπαρασταθοῦν στούς πάσχοντες ἀδελ-
φούς μας. Οἱ συνάνθρωποί μας πού χρειάζο-
νται ἕνα πιάτο φαγητό ἔχουν φτάσει περίπου
τούς χίλιους, τά προγεύματα στά σχολεῖα τίς
δυόμισι χιλιάδες. Τό κέντρο προσφορᾶς ἀγά-
πης «Παραμυθία» καθημερινῶς προσφέρει
ἑκατοντάδες πακέτα μέ εἴδη πρώτης ἀνάγκης
γιά τά νοικοκυριά ἀδελφῶν μας, πού βρίσκο-
νται σέ μεγάλη οἰκονομική δυσκολία.
Ἡ ἔγνοια τοῦ Μητροπολίτη μας γιά τό συ-
νάνθρωπό μας δέν σταματᾶ ἐδῶ.
Μέ τίς δεκαπενθήμερες ὁμιλίες τῆς Τετάρτης
καί τῆς Πέμπτης, τίς καθημερινές Θεῖες Λει-
τουργίες, τίς ἀγρυπνίες, τά διάφορα συνέδρια

8. 6
προσφέρει τόν πατερικό λόγο καί συνδέει
τούς ἀνθρώπους μέ τήν ἐκκλησία.
Ἔσκυψε καί σκύβει μέ ἀγάπη πάνω ἀπό τά
παιδιά.
Οἱ κατηχητικές συνάξεις τῶν ἐνοριῶν μας
σφύζουν ἀπό ζωή. Οἱ ἐπισκέψεις του στά
σχολεῖα κάθε χρόνο καί οἱ συζητήσεις του μέ
τούς νέους ἀποτελοῦν τόν κρίκο τῆς σχέσεως
τῶν νέων μέ τόν Ἐπίσκοπό τους, τόν πνευμα-
τικό τους πατέρα.
Ἡ κατασκήνωση στόν Σαϊττά, πού ἀνακαι-
νίστηκε ἐκ βάθρων, γίνεται ἡ φωλιά γιά τά
μαθητικά νιάτα, τούς φοιτητές, τά νέα ζευγά-
ρια, τίς κυρίες, γιά τήν περίοδο τοῦ καλοκαι-
ριοῦ ἀλλά καί γιά ἄλλες περιόδους.
Τά φροντιστήρια ξένων γλωσσῶν, μαθημα-
τικῶν, χημείας, ἡ σχολή Ἁγιογραφίας, βυζα-
ντινῆς μουσικῆς, παραδοσιακῶν μουσικῶν
ὀργάνων, δέχονται κάθε χρόνο ἀρκετούς μα-
θητές σχεδόν δωρεάν.
Γιά νά μάθουν οἱ νέοι νά δοξολογοῦν καί νά
ὑμνοῦν τά ἔργα τῶν χειρῶν τοῦ Θεοῦ, τοῦ
Δημιουργοῦ καί Πλάστη μας, δημιουργήθηκε
τό Περιβαλλοντικό Κέντρο, ὅπου ἑκατοντά-
δες παιδιά καταφεύγουν ἐκεῖ κάθε χρόνο καί
θαυμάζουν τή φύση καί τά δημιουργήματα
τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Ραδιοφωνικός σταθμός τῆς Μητροπόλε-
ώς μας ἀποτελεῖ μία ὄαση μέ λόγο Ἀλήθειας
καί Ζωῆς γιά τόν ἄνθρωπο τῆς Μητροπόλεώς
μας ἀλλά καί γιά ὅλον τόν κόσμο μέσα ἀπό τό
διαδίκτυο.
Ἡ ἵδρυση τῆς Κοινότητας Νέων μέ τίς διά-
φορες ἐκδηλώσεις καί δραστηριότητές της
ἀποτελεῖ τήν ἔκφραση τοῦ ἐνδιαφέροντος
τοῦ Μητροπολίτη μας γιά τή νεότητα, ἡ ὁποία
ἀποτελεῖ τήν ἐλπίδα καί τό μέλλον τοῦ τόπου
μας. Οὐσιαστική εἶναι ἐπίσης καί ἡ συμπαρά-
σταση τοῦ Μητροπολίτη μας σέ νέους, πού
παλεύουν νά ἀπεξαρτηθοῦν ἀπό τά ναρκω-
τικά. Γνωστή εἶναι ἡ Ἁγία Σκέπη πού ὁ ἴδιος
δημιούργησε, ὅταν ἦταν ἀκόμα ἡγούμενος
στήν ἱερά Μονή Μαχαιρᾶ, καί τήν ἔχει συ-
νεχῶς κάτω ἀπό τή σκέπη καί τήν καθοδήγη-
σή του.
Οἱ τακτικές ἐκδόσεις τῆς Μητροπόλεως, τό
περιοδικό «Παράκληση», ἡ νεανική ἔκδοση
«Καθ’ὁδόν» καί τό ἡμερολόγιο πού καθιερώ-
θηκαν ἀπό τόν Πανιερώτατο, εἶναι πνευματι-

9. 7
κά ἐφόδια γιά τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας.
Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐνοριακοί Σύνδεσμοι Γυ-
ναικῶν πού συνέστησε ὁ Ποιμενάρχης μας,
ἀποτελοῦν τούς πολύτιμους συνεργάτες στό
πνευματικό, φιλανθρωπικό καί πολιτιστικό
ἔργο τῶν ἐνοριῶν μας, ὑπό τήν καθοδήγηση
τῶν ἐφημερίων τους.
Ἡ ὀργανωμένη ποιμαντική διακονία τῆς
στρατευμένης νεότητας, τῶν ἀσθενῶν καί
τῶν ἐργαζομένων στά νοσοκομεῖα καί στούς
οἴκους εὐγηρίας, ἡ πνευματική ἀντιμετώπι-
ση τῶν αἱρέσεων, ἡ ἵδρυση ἐκκλησιαστικῆς
βιβλιοθήκης καί τόσα ἄλλα ἀποτελοῦν τήν
καθημερινή παρουσία τῆς Ἐκκλησίας καί τή
μέριμνα τοῦ Ἐπισκόπου γιά τήν πνευματική
καί ἠθική καλλιέργεια τοῦ ποιμνίου του.
Καινούργιοι ναοί ἀνεγείρονται γιά νά γίνουν
πνευματικά καταφύγια τοῦ λαοῦ, ὅπου βρί-
σκουν παρηγοριά καί βάλσαμο στήν ψυχή
τους, καί δεκάδες κληρικοί, κατά τό πλεῖστον
ἀπόφοιτοι πανεπιστημίων, χειροτονοῦνται
γιά νά ποιμάνουν θεοφιλῶς ὡς ἐφημέριοι τόν
λαό τοῦ Θεοῦ. Τό ἰδιαίτερο δέ ἐνδιαφέρον
του γιά τούς ἐκτοπισθέντες ἀδελφούς μας
πού βρίσκονται σέ συνοικισμούς, τόν ὠθεῖ
νά χτίσει ναούς, γιά νά μήν ἀναγκάζεται ὁ
πονεμένος προσφυγικός λαός νά προσεύχε-
ται σέ λυόμενες ἐκκλησίες μέσα σέ ἀντίξοες
συνθῆκες.
Ἡ ἀγάπη του γιά τόν μοναχισμό τόν κάνει νά
ἀνακαινίσει καί νά ἐπανδρώσει τρία ἀνδρικά
μοναστήρια, τοῦ Τιμίου Προδρόμου Μέσα
Ποταμοῦ, τοῦ Συμβούλου Χριστοῦ καί τοῦ
Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ στό Μονάγρι ἀλλά καί
ἕνα γυναικεῖο, τῆς Παναγίας τῆς Ἀμιροῦς,
ὅπου καταφεύγουν οἱ ἄνθρωποι, νιώθοντας
τά μοναστήρια ὡς λιμάνια σωτηρίας.
Μέσα στή σκέψη του βρίσκεται καί ἡ πατρίδα
μας πού βρίσκεται κάτω ἀπό τήν μπότα τοῦ
κατακτητῆ. Γιά νά μήν ξεχαστεῖ ἡ γῆ τῶν πα-
τέρων καί τῶν ἡρώων μας, κάθε χρόνο ὀργα-
νώνονται διάφορες ἐκδηλώσεις, πού σκοπό
ἔχουν νά μήν ξεχνᾶ ὁ λαός μας τή γῆ πού τόν
γέννησε καί τώρα ὑποφέρει κάτω ἀπό τή μπό-
τα τοῦ κατακτητῆ.
Τό 2007, μέ δική του πρόταση, δημιουρ-
γεῖται ἡ Ἐπισκοπή Ἀμαθοῦντος μέ ἐπίσκοπο
τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο κ. Νικόλαο, ὁ
ὁποῖος στέκεται δίπλα στόν Μητροπολίτη μας
συνοδοιπόρος στό τεράστιο ἔργο πού ἐπιτε-
λεῖται στή Μητροπολιτική μας περιφέρεια.
Τό ἐνδιαφέρον του γιά τά παλαιά καί ἀρχαῖα
κειμήλια τόν ὁδηγεῖ στή δημιουργία Μουσεί-
ου, ὅπου φυλάγονται διάφορα ἱερά σκεύη,
εἰκόνες καί ἄμφια.
Ἀπό πρωίας μέχρι νυκτός βρίσκεται ἐπί πο-
δός, ἱερουργεῖ, ἐξομολογεῖ, οἰκοδομεῖ.
Δέν στέκει πάνω ἀπό τούς ἀνθρώπους ἀλλά
πλάι τους. Ἀφουγκράζεται τόν ἀνθρώπι-
νο πόνο καί σκύβει μέ ἀγάπη πάνω ἀπό τόν
ἄνθρωπο πού ὑποφέρει, ἐνδιαφερόμενος ὄχι
μόνο γιά τίς πληγές καί τίς ἀνάγκες τῆς ψυχῆς
ἀλλά καί τοῦ σώματος.
Ἀγκαλιάζει, παρηγορεῖ, ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο
στή χαρά καί στή λύτρωση. Γιά τό τεράστιο
ἔργο τοῦ Μητροπολίτη μας ὅλοι μας νιώθου-
με τήν ἀνάγκη νά ἀναφωνήσουμε
ΕΙΣ ΠΟΛΛΑ ΕΤΗ ΔΕΣΠΟΤΑ!

10. 8
Μέ ἀφορμή τήν πρόσφατη ἁγιοκατάταξη τοῦ
Ὁσίου Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβί-
του, δημοσιεύουμε ἀπόσπασμα ἀπό τήν εἰσή-
γηση τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Νεαπό-
λεως κ.Πορφυρίου, στό Μοναστικό Συνέδριο
τό ὁποῖο ὀργάνωσε ἡ Ἱερά Μονή Παναγίας
Χρυσοπηγῆς, στά Χανιά Κρήτης τό 2007.
Σ
τή χορεία τῶν σύγχρονων ὁσίων Γε-
ρόντων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας
μας, κατά κοινή ὁμολογία, ἐξέχουσα
καί δεσπόζουσα θέση κατέχει ὁ ὅσιος Γέ-
ροντας Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης. Τό
κύριο χαρακτηριστικό τοῦ Γέροντα σέ ὅλη
τή διάρκεια τοῦ ἐπιγείου βίου του ὑπῆρξε ἡ
ἄκρα ταπείνωσή του. Συμπορευόταν δέ μαζί
μέ αὐτήν ἡ ἀπόλυτη ὑπακοή, ἡ ζέουσα ἀγάπη
του, ἡ ἀγόγγυστη ὑπομονή του στούς ἀφόρη-
τους πόνους, ἡ σοφή διάκρισή του, ἡ ἀσύλ-
ληπτη διόρασή του, ἡ ἀπέραντη φιλομάθειά
του, ἡ ἀνεξάντλητη φιλοπονία καί ἐργατικό-
τητά του, ἡ ἀδιάλειπτη ταπεινή καί ἀποτε-
λεσματική προσευχή του, τό Ὀρθόδοξο καί
χωρίς κανένα φανατισμό φρόνημά του, τό
ζωηρό ἐνδιαφέρον του γιά τά προβλήματα
τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ἐπιτυχεῖς συμβουλές
του, ἡ μακροθυμία τοῦ πνεύματός του, ἡ βα-
θύτατη εὐλάβειά του, καθώς καί ἡ ἱεροπρέ-
πεια τῶν ἀκολουθιῶν του.
Ἡ ἁγιοτόκος νῆσος Κύπρος ἄν καί δέν εἶχε
τήν εὐλογία νά δεχθεῖ σωματικά τόν Γέροντα,
δέν ὑστερήθηκε τῶν εὐεργεσιῶν πού προ-
έρχονταν ἀπό τά ποικίλα χαρίσματα, μέ τά
ὁποῖα ὁ Χριστός τόν εἶχε χαριτώσει πλουσιο-
πάροχα. Ἡ φήμη του ὡς ἁγίου καί ἐνάρετου
μοναχοῦ τόν κατέστησε πόλο ἕλξης πολλῶν
εὐσεβῶν χριστιανῶν, πού ἀναζητοῦσαν λόγο
Θεοῦ, παρηγοριά καί ἐπίλυση τῶν σοβαρῶν
πνευματικῶν ἤ ἄλλων προβλημάτων πού
ἀντιμετώπιζαν.
Ὁ Γέροντας δεχόταν ταπεινά ὅλους, ἐφόσον
ἡ ὑγεία του τό ἐπέτρεπε, πάντοτε μέ πολλή
ἀγάπη. Στό πρόσωπό του εὕρισκαν τόν τα-
πεινό καί διακριτικό πατέρα, πού μέ τήν κατά
Θεόν ἀγάπη του ἔχυνε βάλσαμο, παρηγο-
ροῦσε καί θεράπευε κάθε ψυχή πού προσέ-
τρεχε σ’ αὐτόν.
Ὁ Μητροπολίτης Λεμεσοῦ Ἀθανάσιος, τότε
ἱερομόναχος Ἀθανάσιος Νεοσκητιώτης, μᾶς
ἀφηγεῖται: «Στή Νέα Σκήτη πού βρισκόμα-
σταν, ὁ Γέροντάς μας Ἰωσήφ Σπηλαιώτης
εἶχε πάθει καρδιακή προσβολή. Ἐμεῖς, μικροί
τότε, φοβόμασταν τί θά ἀπογίνουμε. Ἤμα-
σταν εἴκοσι περίπου μοναχοί. Ἐγώ ἤμουν ὁ
μεγαλύτερος, εἴκοσι πέντε ἐτῶν περίπου. Στή
Θεσσαλονίκη, πού βγῆκα γιά δουλειές, συνά-
ντησα ἕνα μοναχό τῆς συνοδείας τοῦ Γέρο-
ντα Πορφύριου. Μοῦ ἔδωσε τό τηλέφωνό του
καί μοῦ εἶπε νά τόν πάρω στίς πέντε ἡ ὥρα τό
πρωί. Συνήθως τήν ὥρα ἐκείνη ἀπαντοῦσε τό
τηλέφωνο. Πῆρα, λοιπόν, τηλέφωνο τήν ὥρα
ἐκείνη μέ ἀγωνία καί ἐλπίδα νά ἀπαντήσει ὁ
Γέροντας. Δυστυχῶς ὅμως ἐνῶ κτυποῦσε, ὁ
Γέροντας δέν ἀπαντοῦσε. Ἀποφάσισα νά δια-
βάσω τούς Χαιρετισμούς στήν Παναγία μας
καί μετά νά ξαναδοκιμάσω. Ἡ ἀγωνία μου
ὅμως δέν μέ ἄφησε νά ὁλοκληρώσω καί πρός
τό τέλος ξαναδοκίμασα. Ὁ Γέροντας σήκω-
σε τό ἀκουστικό τοῦ τηλεφώνου καί ἄκουσα
τή φωνή του νά μοῦ λέει ἐμμελῶς τό ἐφύμνιο
τῶν Χαιρετισμῶν: «Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευ-
τε». Γνώριζε, δηλαδή, ὄχι μόνο πώς προσευ-
χόμουν ἀλλά καί τί ἔλεγα. Ἡ κουβέντα μας
συνεχίστηκε ρωτώντάς με ποιός ἤμουν καί τί
μέ ἀπασχολοῦσε. Ὁ ἴδιος στή συνέχεια μοῦ
περιέγραψε μέ ἀκρίβεια τό πρόβλημα τῆς
ὑγείας τοῦ Γέροντά μας καί τί ἔπρεπε νά κά-
νουμε. Εὐχαρίστησα καί ὁλοκληρώσαμε τή
συνδιάλεξή μας».
Τήν πνευματική βοήθεια καί συμπαράσταση
τοῦ Γέροντα εἶχαν τήν εὐλογία νά δεχθοῦν
ὡς μάννα ἐξ οὐρανοῦ καί ἄνθρωποι πού δι-
αβιοῦσαν στή Μεγαλόνησο. Μέ προσωπικές
μεταβάσεις τους στό Ἡσυχαστήριό του, στό
Μήλεσι Ἀττικῆς, ἤ μέ τηλεφωνική ἐπικοινω-
Ἁγιοκατάταξη Ὁσίου Γέροντος ΠορφυρίουἉγιοκατάταξη Ὁσίου Γέροντος Πορφυρίου
τοῦ Ἐπισκόπου Νεαπόλεως κ. Πορφυρίου

11. 9
φθοῦν τόν Γέροντα Πορφύριο. Δέν γνώριζε
μέχρι τότε τίποτα γιά τόν Γέροντα, γι’ αὐτό
καί δέν ἔδειξε πολλή προθυμία.
-Τί νά πᾶμε, γιά νά μοῦ πεῖ «μιά-μιά-μιά»;
Στό τέλος πείσθηκε καί μαζί μέ τή φίλη της,
μία μοναχή καί τή μητέρα της, τήν κυρία Κων-
σταντία, ἔφθασαν στόν Γέροντα. Μπῆκαν στό
κελλί του καί ὁ Γέροντας, πού ἦταν τυφλός,
τήν ρώτησε:
-Γιατί ὅταν σέ
παρότρυνε ἡ φίλη
σου να’ ρθεῖτε,
δέν ἐρχόσουν,
γιά νά μή σοῦ πῶ
«μιά-μιά-μιά»;
Ντράπηκε τότε
ἡ Μαρία, πού
ἄκουσε τόν Γέ-
ροντα νά λέει
ἀκριβῶς τά ἴδια
λόγια πού ἔλεγε
προηγουμένως ἡ
ἴδια γιά τόν Γέ-
ροντα.
-Τί ἔχεις, παιδί
μου;
-Γέροντα, θά
χάσω τό φῶς μου.
-Ὄχι, παιδί μου,
τά ὀστᾶ σου θά
συνθλίβονται.
Ἡ Μαρία τότε
δέν κατάλαβε τί
τῆς ἔλεγε ὁ Γέρο-
ντας.
-Γονάτισε, εἶπε ὁ
Γέροντας.
Γονάτισε ἡ Μα-
ρία καί ὁ Γέρο-
ντας πῆρε τό κε-
φάλι της μέ τά
δύο του χέρια καί ἄρχισε νά προσεύχεται. Ἡ
Μαρία ἀργότερα διηγήθηκε ὅτι ἔνοιωσε τό
κεφάλι της νά θερμαίνεται ὑπερβολικά. Σέ
λίγο ὁ Γέροντας τῆς λέει:
-Δέν θά χάσεις τό φῶς σου, τά ὀστᾶ σου θά
συνθλίβονται.
Ἡ Μαρία δέν τό πολυπίστεψε τότε, μιᾶς καί
νία ἐδέχοντο λόγους παρακλήσεως, πλήρεις
Πνεύματος Ἁγίου. Δέν ἦταν λίγες οἱ φορές
πού μάθαιναν γιά ἄγνωστες πτυχές τῆς ζωῆς
τους.
Ἡ Μαρία Στυλιανοπούλου, εὐλαβέστατη καί
ἁγιασμένη ψυχή, καταγόταν ἀπό τήν κατεχό-
μενη Κυθρέα καί ζοῦσε ὡς πρόσφυγας στή
Λεμεσό, ὅπου καί ἐκοιμήθη τό 1998. Ἦταν
γνωστή εὐρέως
ὡς ἡ «Μαρία ἡ
ψηλή», γιατί ἦταν
γ ι γ α ν τ ό σ ω μ η
ἀλλά καί παρα-
μορφωμένη. Τό
ὕψος της ἦταν
δύο μέτρα καί
τριάντα ἑκατο-
στά.
Ἡ Μαρία σ’ ὅλη
της τή ζωή εἶχε
σοβαρά προβλή-
ματα ὑγείας. Τά
τελευταῖα χρόνια
τῆς ζωῆς της εἶχε
καμπουριάσει
καί διεκινεῖτο μέ
ἀναπηρικό καρο-
τσάκι.`
Ταξίδεψε στή
Βοστώνη τῆς
Ἀμερικῆς, γιά νά
ἐξετάσουν τήν
περίπτωσή της
ἀλλά καί γιά τόν
ὄγκο πού εἶχε
στό κεφάλι της
καί κινδύνευε
νά τυφλωθεῖ. Οἱ
γιατροί πού τήν
ἐξέτασαν δέν
συμφωνοῦσαν
γιά τά αἴτια πού προκάλεσαν τήν παραμόρ-
φωσή της. Προσεφέρθησαν δέ νά ἀγοράσουν
τόν σκελετό τῆς Μαρίας, γιά νά ἐξετάσουν
τήν περίπτωσή της. Αὐτό προκάλεσε πολύ με-
γάλη θλίψη στή Μαρία. Κατά τό ταξίδι τῆς
ἐπιστροφῆς πέρασε ἀπό τήν Ἀθήνα, ὅπου μία
γνωστή καί φίλη της τήν προέτρεψε νά ἐπισκε-

12. 10
δέν τῆς εἶχαν πεῖ κάτι τέτοιο οἱ γιατροί.
-Ἀπό ποῦ ἔπαθες τήν παραμόρφωση, σοῦ
εἶπαν οἱ γιατροί;
-Ὄχι, δέν συμφωνοῦσαν οἱ γιατροί.
Ἀπευθύνθηκε ὁ Γέροντας στήν κυρία Κων-
σταντία, τή μητέρα τῆς Μαρίας.
-Θυμᾶσαι τότε πού ἤσουν ἔγκυος τή Μαρία;
Ἄν καί ἡ Μαρία ἦταν σαράντα τριῶν χρόνων
τότε, ἡ μητέρα ἀπάντησε:
-Ναί, Γέροντα, θυμᾶμαι.
-Θυμᾶσαι πού σέ πῆρε ὁ σύζυγός σου σ’ ἕνα
γιατρό;
-Ναί, ναί.
-Θυμᾶσαι πού κατεβήκατε ἀπό τό χωριό σέ
μιά πλατεία;
Περιέγραψε ὁ Γέροντας μέ λεπτομέρεια τήν
πλατεία, ὅπως ἦταν πρίν σαράντα τρία χρό-
νια, καθώς καί τόν δρόμο πού βάδισαν γιά νά
φθάσουν στό ἰατρεῖο.
-Πέρασες τήν πράσινη πόρτα τοῦ ἰατρείου
καί ὅταν συναντήθηκες μέ τόν γιατρό, τοῦ πε-
ριέγραψες τό πρόβλημά σου μέ τούς πολλούς
ἐμετούς. Τότε ἐκεῖνος σοῦ ἔδωσε ἕνα φακε-
λάκι μέ δεκαπέντε χάπια. Θυμᾶσαι;
-Θυμᾶμαι, Γέροντα.
-Τά χάπια πού σοῦ ἔδωσε κατά λάθος ὁ για-
τρός ἦταν χάπια γιά τήν ἐπιληψία, γι’ αὐτό
καί παραμορφώθηκε ἔτσι τό παιδί σου.
Μετά τήν πάροδο λίγου χρόνου σταθεροποι-
ήθηκε τό φῶς τῆς Μαρίας. Ἄρχισε ὅμως τότε
ἕνα νέο μαρτύριο, ὅπως τῆς τό προεῖπε ὁ Γέ-
ροντας. Τά κόκκαλά της συνθλίβονταν τόσο
εὔκολα, ὥστε νά τρυπᾶνε ἀκόμη καί τό δέρ-
μα.
Ἡ μεγάλη ἀγάπη τοῦ Γέροντα γιά τόν μο-
ναχισμό καί τούς μοναχούς ἐκδηλώθηκε καί
στήν Κύπρο μέσῳ πνευματικοῦ του τέκνου,
τή μακαριστή Γερόντισσα Μαρία.
Ἡ μακαριστή Γερόντισσα Μαρία ἀγωνίστηκε
μέ τίς δυό ἀδελφές τῆς συνοδείας της, Σκέπη
καί Πηγή, γιά τήν ἀνασύσταση καί ἐπαναλει-
τουργία τῆς ἀρχαίας Ἱερᾶς Μονῆς Παναγί-
ας τῆς Ἀμιροῦς. Ἀπό τό 1985, ἡ Γερόντισσα
Μαρία εἶχε ὡς Πνευματικό της τόν Γέροντα
Πορφύριο, μέ τόν ὁποῖο ἐπικοινωνοῦσε τα-
κτικά. Τίς ἐμπειρίες της μέ τόν Γέροντα μᾶς
μεταφέρει ἡ μοναχή Σκέπη, πού ἔζησε μαζί
μέ τή Γερόντισσα ἀρκετά χρόνια, μέχρι τήν
κοίμησή της, τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2001. Κάποτε
ὁ Γέροντας Πορφύριος εἶπε στή Γερόντισσα:
-Ἐκεῖ, στήν Ἀμιροῦ νά πᾶτε, ὄχι σέ ἄλλο
τόπο, ἐκεῖ θά ἀναπαυθεῖτε. Θά ἔλθουν πολ-
λές μοναχές καί θά γίνει μεγάλο μοναστήρι.
Ὁ Γέροντας, μάλιστα, μέ τό διορατικό του
χάρισμα ἔβλεπε τήν τοποθεσία. Κάποια φορά
εἶχε ρωτήσει τή Γερόντισσα:
-Τί εἶναι αὐτός ἐκεῖ ὁ πύργος;
Ἡ Γερόντισσα ἀπόρησε.
-Ποιός πύργος; Μιλᾶτε γιά τό Μοναστήρι τῆς
Παναγίας μας; Δέν ἔχει κανένα πύργο ἐκεῖ.
Ὁ Γέροντας, ὅμως, ἐπέμενε:
-Ναί μωρέ, ἐκεῖ ἔχει ἕνα πύργο, ἀπό ἐκεῖ θά
σᾶς βλέπουν.
Τό γεγονός αὐτό ξεχάστηκε, ἀφοῦ ἡ Γερό-
ντισσα δέν γνώριζε γιά τήν ὕπαρξη κανενός
πύργου. Ἀργότερα, μετά τήν κοίμηση τοῦ Γέ-
ροντα ἀνακάλυψε τόν πύργο ψηλά στόν Κα-
κομάλλη, πάνω ἀπό τό μοναστήρι. Ἦταν πα-
ρατηρητήριο τοῦ Δασονομείου. Δασονόμοι,
οἱ ὁποῖοι ἐπισκέπτονταν τή Μονή, εἶπαν στίς
μοναχές ὅτι τίς βλέπουν ἀπό ἐκεῖ ψηλά, ὅταν
κοιτάζουν γιά πυρκαϊές.
Χωρίς νά ἔχει ἐπισκεφθεῖ τή Μονή ὁ Γέρο-
ντας Πορφύριος ἔβλεπε τά πάντα διά τοῦ δι-
ορατικοῦ του χαρίσματος καί τά περιέγραφε
στή Γερόντισσα. Τῆς ἔλεγε:
-Ἐδῶ βρίσκεται ἡ ἐκκλησία, προχωροῦμε
πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση. Ἐδῶ ὑπάρχει
ὑγρασία.
Τοῦ ἔλεγε:
-Ἐκεῖ ἀκριβῶς, Γέροντα, βρίσκεται τό ἁγία-
σμα τῆς Μονῆς.
Πράγματι, ὅταν ἀργότερα οἱ μοναχές ἐγκα-
ταστάθηκαν στή Μονή, ἀνακάλυψαν τόν
χῶρο αὐτό.
Ὁ ὁσιώτατος Γέροντας Πορφύριος, ὁ τῆς
Εὐβοίας γόνος, τοῦ Ἄθωνος ἀειθαλής βλα-
στός, τῶν Ἀθηνῶν τό καύχημα καί τῆς
Ἐκκλησίας μας δόξα, μέ τόν ἅγιο βίο καί τήν
πολιτεία του μᾶς ἀποδεικνύει ἔμπρακτα ὅτι
στήν τόσο ἀντιπνευματική καί καταναλωτική
ἐποχή μας, ἡ ὁδός τοῦ ἁγιασμοῦ εἶναι κατορ-
θωτή γιά κάθε ψυχή, πού ἀγαπᾶ τόν Θεό καί
παραδίδεται σέ Αὐτόν.

13. 11
«Κατά πᾶσαν δή οὖν τῶν μελιττῶν τήν εἰκό-
να τῶν λόγων ἡμῖν μεθεκτέον»
«Καί καθάπερ τῆς ροδωνιᾶς τοῦ ἄνθους δρε-
ψάμενοι τάς ἀκάνθας ἐκκλίνομεν, οὕτω καί
ἐπί τῶν τοιούτων λόγων»
Μ
εγαλούργησαν στό ἱστορικό πα-
ρελθόν ὁ Ἑλληνισμός καί ἡ Ὀρθο-
δοξία, γιατί εἶχαν ὡς κιβωτό καί
σχεδία τοῦ βίου τά ἀναλλοίωτα ἰδανικά, τίς
ἠθικές καί πνευματικές ἀξίες, πού νοηματο-
δοτοῦν τήν ἀνώτερη ζωή.
Τό μακρινό ταξίδι μας γίνεται μέσα ἀπό τήν
Ἑλληνική διανόηση, τή φιλοσοφία, τήν ποίη-
ση, τήν ἱστορία καί τήν τέχνη ἀπό τή μιά, καί
τίς Ἅγιες Γραφές καί τά ἔργα τῶν Πατέρων
ἀπό τήν ἄλλη, μέ συχνές ἀναφορές σέ μετα-
γενέστερα καί σύγχρονα ἔργα Ἑλλήνων καί
ξένων. Πηγή καί ἀφορμή τῶν ἀναζητήσεων
καί προβληματισμῶν μας εἶναι τό παιδαγωγι-
κό ἔργο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, «Πρός τούς
νέους, ὅπως ἄν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λό-
γων». Κιβωτός μορφωτικῶν καί διδακτικῶν
θησαυρῶν τῆς Ἑλληνικῆς παιδείας· ροδωνιά
πνευματικῶν εὔοσμων ἀνθέων τῆς ὀρθόδο-
ξης πίστης, ἔργο μέ διαχρονική παιδαγωγική
ἀξία γιά τήν ἑλληνική νεότητα καί γιά ὅσους
μετέχουν ἑλληνικῆς παιδείας κατά τόν Ἰσο-
κράτη.
Ὁ Μέγας Βασίλειος εὐμοίρησε νά γευθεῖ,
ἐκτός ἀπό τή Χριστιανική ἀγωγή ἀπό τήν
οἰκογένεια καί τίς σχολές, καί τή θύραθεν, τήν
ἑλληνική, στήν Ἀκαδημία τῆς Ἀθήνας. Ὄντας
νέος φιλομαθής καί προοδευτικός, ὅπως θά
λέγαμε σήμερα, προσπάθησε νά γίνει πανε-
πιστήμονας ἀπορροφώντας ὅλες τίς γνώσεις
τοῦ ἐπιστητοῦ. Δέν εἶχε παρωπίδες καί προ-
καταλήψεις. Ἔζησε σέ μιά κρίσιμη περίοδο
τῆς ἱστορίας. Ἡ νέα θρησκεία, ὁ Χριστιανι-
σμός, ἀκμαία καί νεανική, συγκρουόταν μέ
τή γερασμένη καί παρακμάζουσα εἰδωλο-
λατρία. Αἰρόμενος στό ὕψος τῶν ἱστορικῶν
περιστάσεων, ἄρχισε ἕνα τιτάνιο ἀγώνα συμ-
φιλίωσης καί σύζευξης τῶν δύο κόσμων, τῶν
δύο θρησκειῶν. Διέκρινε ὅτι πολλές ἀπό τίς
ἰδέες τῶν Ἑλλήνων, μέ τή βοήθεια τοῦ «σπερ-
ματικοῦ λόγου» καί τῆς θεϊκῆς «θείας πνοῆς»
πλησίασαν καί ἔψαυσαν τίς θεόσδοτες ἀλή-
θειες τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἔτσι ἀναγνωρίζο-
ντας τήν πραγματικότητα τῆς σύγχρονής του
νεολαίας θέλησε νά τήν παιδαγωγήσει μέ τό
κλασικό του αὐτό ἔργο. Πνεῦμα ἐλεύθερο
χωρίς προκαταλήψεις, ρατσισμό, σωβινισμό
καί μισαλλοδοξία μελέτησε καί διερεύνησε τά
ἔργα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, καί ὅπως οἱ μέ-
λισσες παίρνουν τό νέκταρ ἀπό τά λουλούδια
γιά νά φτιάξουν τό μέλι, ἔτσι κι’ αὐτός πρό-
σφερε στή νεολαία τήν Ἑλληνική διανόηση
προτρέποντας νά τήν μιμηθεῖ.
Καί ὅλα αὐτά χωρίς νά κάνει ἐκπτώσεις καί
συμβιβασμούς στήν οὐσία τῆς ἀληθινῆς θρη-
σκείας τοῦ Ἰησοῦ. Κύριος στόχος ἡ προετοι-
μασία τῆς νεανικῆς ψυχῆς γιά τή Βασιλεία
τῶν οὐρανῶν.
Ἀπαραίτητο ἐφόδιο τῆς νεότητας καί «θήρα-
μα κάλλιστον» καί παντοτινό εἶναι «ἡ πολύ-
μοχθος ἀρετή».
Δέν παραλείπει ὁ Μεγάλος Πατέρας ἀνθρώ-
πινη ἀλλά εὐγενική δραστηριότητα, πού νά
μήν προτρέπει τούς νέους ἐκείνης τῆς ταραγ-
μένης ἐποχῆς νά καλλιεργήσουν, ὥστε νά
ὠφεληθοῦν πνευματικά καί σωματικά. Ζώ-
ντας μέσα στήν κατείδωλη Ἀθήνα μπόρεσε
νά ἀρθεῖ πάνω ἀπό τά σοφιστικά μαθήματα
καί νά συζεύξει καί συμφιλιώσει τό Σωκράτη
Ἕλληνες καταγλαϊσμένοι ἀπό
τό φῶς τοῦ Εὐαγγελίου
Ἕλληνες καταγλαϊσμένοι ἀπό
τό φῶς τοῦ Εὐαγγελίου
τοῦ Πρωτ. Κυριακοῦ Ρήγα

14. 12
καί τόν Πλάτωνα μέ τόν Ἰησοῦ.
Ὅλοι «οἱ ἀθάνατοι καί ὡραῖοι» τοῦ κλασι-
κοῦ Ἑλληνισμοῦ γίνονται φορεῖς παιδείας
γιά τούς Χριστιανούς νέους. Ἀνευρίσκει καί
προβάλλει «τά ἀόρατα τοῦ Θεοῦ» στά ἀθά-
νατα ἔργα καί δικαιώνει τό λόγο τοῦ Ἰησοῦ,
ὅταν παρουσιάστηκαν μπροστά του οἱ Ἕλλη-
νες· «ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθεῖ ὁ Υἱός τοῦ
Ἀνθρώπου».
Ἐπιλέγει συγγραφεῖς καί ἥρωες τῶν Ἑλλή-
νων, πού δίδαξαν τήν Ἀρετή καί ἔγιναν πρό-
τυπα ἠθικῶν ἔργων.
Ὁ Ὅμηρος,
στήν Ὀδύσ-
σεια παρου-
σιάζει τόν
Ὀ δ υ σ σ έ α
στό νησί τῶν
Φαιάκων νά
δίνει μαθή-
ματα στούς
νέους, σε-
μνότητας καί
ἀρετῆς.
Ὁ Ἡσίο-
δος διδάσκει
ὅτι ἡ Ἀρε-
τή, ἀντίθετα
μέ τήν κα-
κία ἀπαιτεῖ
μόχθο καί
ἱδρῶτα καί
προέρχεται
ἀπό τούς
θεούς· «τῆς
δ’ ἀρετῆς
ἱδρῶτα θεοί
προπάροιθεν ἔθηκαν ἀθάνατοι». Κάτι ἀνά-
λογο μέ τόν αἰώνιο λόγο τοῦ Ἰησοῦ «στενή ἡ
πύλη καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός ἡ ἀπάγουσα εἰς
τήν ζωήν» καί «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ὑμᾶς
εἰσελθεῖν εἰς τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ». Ὁ Σω-
κράτης εἶναι αἰώνιο παράδειγμα μακροθυμί-
ας, ἀνεξικακίας καί ὑπομονῆς, προτιμώντας
τό «ἑλοίμην ἄν ἀδικεῖσθαι ἤ ἀνταδικεῖν» προ-
λαμβάνοντας τό Χριστιανικό «μή νικῷ ὑπό
τοῦ κακοῦ, ἀλλά νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τό κακόν».
Στόν Πλούταρχο ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος λά-
μπει μέ τή σεμνότητα, τή σωφροσύνη καί τήν
ἠθική ἀρετή του σεβόμενος τή ζωή καί τήν
τιμή τῆς αἰχμάλωτης οἰκογένειας τοῦ Δαρεί-
ου, τῆς μητέρας καί τῆς συζύγου του. Τό τε-
ράστιο τοῦτο κατόρθωμα τοῦ νικητῆ, σέ χρό-
νους καί καιρούς βάρβαρους καί ἀπηνεῖς μᾶς
φέρνει στό νοῦ τό σώφρονα Ἰωσήφ μπροστά
στόν πειρασμό τῆς γυναίκας τοῦ Αἰγύπτιου
Πετεφρῆ.
Ὁ μύθος τοῦ Προδίκου γιά τόν ἡμίθεο
Ἡρακλῆ ἀποτελεῖ πορεία πλεύσης στή ζωή
γιά τούς νέους κάθε ἐποχῆς, ὅταν βρεθοῦν στό
σταυροδρόμι
ἐπιλογῆς με-
ταξύ δρόμου
κακίας καί
ἀρετῆς.
Πολλά εἶναι
τά παραδείγ-
ματα τά δι-
δακτικά πού
παρουσιάζει
στούς νέους
ὁ Μέγας Βα-
σίλειος, γιά
νά ἀποδείξει
ὅτι ἡ ἀληθινή
παιδεία στόν
ἄνθρωπο δέν
εἶναι μόνο
ἐπαγγελματι-
κή καί τεχνο-
λογική ἀλλά
χριστιανική
ἠθική καί
ἀ ν θ ρ ω π ι -
στική. Αὐτή
ἡ παιδεία κράτησε τόν Ἑλληνισμό καί τήν
Ὀρθοδοξία ζωντανούς στά ζοφερά καί ἐρε-
βώδη χρόνια τῆς δουλείας «σάν τή σπίθα
κρυμμένη στή στάκτη».
Αὐτή θά συντηρήσει καί ἀναζωογονήσει καί
σήμερα τόν Ἑλληνισμό καί ἰδιαίτερα τόν Κυ-
πριακό Ἑλληνισμό, πού ἀγωνίζεται τόν ὑπέρ-
τατο ἀγώνα γιά φυσική καί Ἐθνική ἐπιβίωση.

15. 13
«Τόν καιρόν ἐξαγοραζόμενοι»«Τόν καιρόν ἐξαγοραζόμενοι»
τοῦ κ. Σάββα Ἀλεξάνδρου - Θεολόγου, Β.Δ.Α΄
Σ
τήν ὀρθόδοξη Πατερική Γραμματεία
μας, ὁ χρόνος θεωρεῖται ὡς ἕνα ἐνδο-
κοσμικό γεγονός. Δημιουργός του
εἶναι ὁ Τριαδικός Θεός. Ὁ Μέγας Βασίλει-
ος σέ ἕνα ἔργο του πού λέγεται «κατά Ἀρει-
ανῶν», θέλοντας νά τονίσει τή θεότητα τοῦ
Λόγου ὁ ὁποῖος ὄντας συναΐδιος μέ τόν Πα-
τέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι δημιουργός
τοῦ χρόνου, θά πεῖ: «οὐδείς οὕτως ἀνόητος
ἐστίν, ὥστε λέγειν τόν Λόγον δευτερεύειν τόν
Ποιητήν τῶν αἰώνων». Δηλαδή κανένας δέν
εἶναι τόσο ἀνόητος ὥστε νά ὑποστηρίζει ὅτι
ὁ Χριστός πού εἶναι δημιουργός τοῦ χρόνου
ὑπόκειται σέ αὐτόν καί ἄρα «ἦν ποτέ ὅτε οὐκ
ἦν», δηλαδή ὑπῆρχε χρόνος κατά τόν ὁποῖο ὁ
ἴδιος δέν ὑφίστατο ὡς ὀντότητα, ὡς ὕπαρξη.
Ἑπομένως μέ βάση αὐτή τή θεολογική τοπο-
θέτηση τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὁ Τριαδικός
Θεός ὑπέρκειται τοῦ χρόνου. Ὁ ἄνθρωπος
ὅμως ὑπόκειται σέ αὐτόν καί ἡ ἔννοια τοῦ
χρόνου, τοῦ καιροῦ συνδέεται ἄμεσα μέ τό
ἀνθρώπινο πρόσωπο καί τόν προορισμό του,
πού δέν εἶναι ἄλλος ἀπό τή θέωση καί τόν
ἁγιασμό.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης λέει «ἔχω ἐν τῇ
κτίσει τό κάτ’εἰκόνα, γίγνομαι δέ τῇ προθέσει
καί εἰς τό κάθ’ ὁμοίωσιν, οὕτω τό μέν ἐν τῇ
ἡμετέρᾳ φύσει ἔχομεν, τό δέ ὕστερον ἐκ τῆς
ἡμετέρας προαιρέσεως τοῦτο κατορθοῦμεν».
Δηλαδή ἔχω ἀπό τή φύση μου δεδομένο ὅτι
εἶμαι εἰκόνα Θεοῦ. Ὕστερα ὅμως ἔχοντας
ἀγαθή πρόθεση καί προαίρεση, ἐργαζόμενος
τίς ἀρετές καταφέρνω τό κάθ’ ὁμοίωση.
Ἀπό τή θεολογική ἀνάλυση τῶν δυό ἐννοιῶν,
δηλαδή τοῦ κατ’ εἰκόνα καί τοῦ καθ’ ὁμοίω-
ση, προκύπτει τό θέμα τῆς ἀξιοποίησης τοῦ
χρόνου τῆς ἐπίγειας ζωῆς μας, ὥστε ὅπως
ἀναφέρθηκε πιό πάνω ἐργαζόμενοι τίς ἀρε-
τές νά καταφέρουμε τόν στόχο μας, πού εἶναι
ἡ ἐνχρίστωση καί ἡ θέωσή μας. Ἑπομένως ἡ
παύλειος θέση «τόν καιρόν ἐξαγοραζόμενοι»
συνάδει μέ τό ὅλο πνεῦμα τῆς ὀρθόδοξης θε-
ολογίας μας ἡ ὁποία ὑποστηρίζει ὅτι πρέπει
νά ἐξαγοράζουμε τόν χρόνο μας μέ τέτοιο
τρόπο, ὥστε νά ἔχουμε πνευματικό κέρδος.
Στό Γεροντικό διαβάζουμε στίς περίφημες
διδαχές τῆς ὁσίας Θεοδώρας καί τά ἀκόλου-
θα: «ἠρώτησε ἡ ἀμμάς Θεοδώρα τόν Πάπα
Θεόφιλον τό ρητόν τοῦ Ἀποστόλου, τό τί
ἐστίν τόν καιρόν ἐξαγοραζόμενοι», δηλαδή
ρώτησε κάποτε ἡ ὁσία Θεοδώρα τόν Πάπα
Θεόφιλο τό θεολογικό νόημα τῆς θέσης τοῦ
ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου, πού ἀφορᾶ τήν
ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου μας, τοῦ καιροῦ μας.
Εἶπε τότε σέ αὐτήν «ἡ ἐπωνυμία δείκνυσειν
τό κέρδος, οἷον καιρός ὕβρεως σοί πάρε-
στιν, ἀγόρασον τῇ ταπεινοφροσύνῃ καί τῇ
μακροθυμίᾳ». Δηλαδή ἄν σέ μία δεδομένη
χρονική συγκυρία συνέβη καί νά σέ βρίσουν,
ἐσύ ἐξαγόρασε αὐτό τό χρονικό διάστημα,
ἀντιπαραθέτοντας τήν ταπείνωση καί τή μα-
κροθυμία γιά νά ἔχεις κέρδος πνευματικό.
Συνεχίζοντας ἀναφέρει « καιρός ἀτιμίας σοί
πάρεστιν, τῇ ἀνεξικακίᾳ ἀγόρασον τόν και-
ρόν καί κέρδησον». Δηλαδή ἄν σοῦ συνέβη
νά σέ ἐξευτελίσουν οἱ ἄνθρωποι, ἐξαγόρασε
αὐτόν τόν χρόνο, ἀξιοποίησέ τον πνευματι-
κά, βιώνοντας τήν ἀρετή τῆς ἀνεξικακίας.
Ἄν πάλι σοῦ ἔλθει καιρός ὅπου θά σέ κατηγο-
ρήσουν ἄδικα, ἀξιοποίησε αὐτόν τόν χρόνο
προβάλλοντας τίς ἀρετές τῆς ὑπομονῆς καί
τῆς ἐλπίδας. Καταλήγει δέ ἡ ὁσία Θεοδώρα,
ἐπικροτώντας πλήρως τίς πιό πάνω θέσεις
τοῦ Πάπα Θεοφίλου. «Καί πάντα τά ἐνάντια
ἐάν θέλωμεν κέρδη, γίνωνται ἡμῖν. Δηλαδή
τόν καιρόν μας θά τόν ἐξαγοράζομε, θά τόν
χρησιμοποιοῦμε, προβάλλοντας τίς ἀντίθετες
πρός τήν κακία ἀρετές, ἄν θέλομε νά ἔχουμε
πνευματικό ὄφελος.
Ὁ Μέγας Βασίλειος κινούμενος μέσα σέ
αὐτό τό κλίμα τῆς πνευματικῆς ἀξιοποίησης
τοῦ χρόνου θά πεῖ: «ἄνθρωπε, τήν γῆ μίμη-
σαι, καρποφόρησον ὡς ἐκείνη, ἵνα μή φανῆς
χείρων τῆς ἀψύχου. Δηλαδή ἄνθρωπε, νά μι-
μηθεῖς τή γῆ καί νά καρποφορήσεις καί ἐσύ
ὅπως ἐκείνη. Ἐσύ ἐννοεῖται πνευματικούς
καρπούς καί ἐκείνη γήινους. Πρόσεξε μήπως
φανεῖς λόγω τῆς πνευματικῆς ἀπραξίας καί

16. 14
ἄρα ἐννοεῖται τῆς μή σωστῆς πνευματικῆς
ἀξιοποίησης τοῦ χρόνου σου χειρότερος ἀπό
τήν ἄψυχη γῆ, χωρίς καρπούς πνευματικούς.
Στή συνέχεια ὁ μεγάλος αὐτός Πατέρας τῆς
Ἀνατολῆς συστήνει στόν ἄνθρωπο τό πῶς
ἀκριβῶς θά πραγματώσει στή ζωή του τήν
παύλειο θέση περί τῆς σωστῆς ἀξιοποίησης
τοῦ χρόνου. Ὑποστηρίζει πώς ὁ ἄνθρωπος
στήν ἐπίγεια ζωή του θά διαπιστώσει ὅτι
ὑπάρχουν δυό εἴδη πειρασμῶν. Καλεῖται δέ
νά ἀξιοποιήσει τόν χρόνο του ἀντιμετωπί-
ζοντάς τους σωστά, γιά νά ἔχει πνευματικό
κέρδος. Λέει χαρακτηριστικά «διπλοῦν ἐστίν
τό εἶδος τῶν πειρασμῶν: ἤ γάρ αἱ θλίψεις βα-
σανίζουσιν τάς καρδίας ἵνα διά τῆς ὑπομονῆς
αὐτῶν ἀπελέγχονται τό δοκίμιο αὐτῶν ἤ καί
αὐταί αἱ εὐθηνίαι τοῦ βίου , ἀντί πειρατηρίου
γίνονται». Δηλαδή διπλό εἶναι τό εἶδος τῶν
πειρασμῶν. Τό ἕνα εἶδος εἶναι οἱ θλίψεις πού
βασανίζουν τίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Σέ
αὐτή τήν περίπτωση ὁ ἄνθρωπος πού δείχνει
ὑπομονή φανερώνει ὅτι εἶναι καρδία δόκιμος
καί εὐάρεστος στόν Θεό. Τό ἄλλο εἶδος τοῦ
πειρασμοῦ εἶναι δυστυχῶς, ὅταν ὁ ἄνθρωπος
δέν ἀντιμετωπίζει θλίψεις. Σέ αὐτή τήν περί-
πτωση «χαλεπόν ἐστίν ἐν ταῖς ὑπερηφανίαις
μή ἐπαρθῆναι πρός ὕβριν». Δηλαδή εἶναι δύ-
σκολο ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχει ὅλα τά καλά νά
μήν πέσει στήν ἔπαρση, στήν ἀλαζονεία. Γι’
αὐτόν τόν λόγο πρέπει καί σέ αὐτή τήν πε-
ρίπτωση τόν χρόνο νά τόν ἀξιοποιεῖ σωστά
ἀναλογιζόμενος τό πρόσκαιρο καί φθαρτό
τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων.
Ἐξάλλου ἀπό τή δική του πλευρά ὁ μεγάλος
πατέρας μας, ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος, θά πεῖ
στά περίφημα «ἀσκητικά» του: «Σύστειλον
σέ αὐτόν ἀπό τῶν πολλῶν καί φρόντισον τῆς
ψυχῆς, ἵνα σώσης αὐτήν ἐκ τοῦ διασκορπι-
σμοῦ τῆς ἐνδοτάτης γαλήνης». Δηλαδή κατά
τήν πορεία τῆς ἐπίγειας ζωῆς σου, φρόντι-
σε νά μήν συμφύρεσαι μέ τούς πολλούς καί
ἐννοεῖται νά σπαταλεῖς ἄδικα τόν χρόνο σου,
ἀντίθετα φρόντισε τήν ψυχή σου, ὥστε μέσα
ἀπό τήν ἡσυχία, τήν ἄσκηση, τή νίψη, τήν
προσευχή νά μήν χάσει τήν ἐσωτερική της γα-
λήνη.
Ἀκριβῶς γι’ αὐτό τόν λόγο ὁ μεγάλος πατέ-
ρας μας ὁ ἅγιος Διάδοχος ὁ Φωτικῆς μᾶς κα-
λεῖ νά ἀξιοποιήσουμε σωστά τόν χρόνο μας,
ζώντας σέ αὐτό τόν βίο σάν νά εἴμαστε τυ-
φλοί. Ὑπό τήν ἔννοια ὅτι δέν προσκολλόμα-
στε στά πρόσκαιρα καί μάταια τοῦ βίου τού-
του. Λέει χαρακτηριστικά στά «100 γνωστικά
κεφάλαιά» του «ὡς πηροί τάς ὄψεις ἐνδιάγω-
μεν τῷ φιλοαπατεῶνι τούτῳ βίῳ».
Ἐπιπρόσθετα ὁ μεγάλος ἀσκητικός πατέρας
μας ὁ ἀββᾶς Νισθερῶος, σέ μία ἀπό τίς διδα-
χές του συστήνει στούς μοναχούς κάτι πού
ἰσχύει ἀπόλυτα καί γιά μᾶς τούς κοσμικούς,
πού ζοῦμε μέσα στόν κόσμο καί πού ἀφορᾶ
τή σωστή ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου. Λέει χαρα-
κτηριστικά «ὀφείλει ὁ μοναχός καθ’ ἑσπέραν
καί πρωίας λόγον ποιεῖν, τί ὧν θέλει ὁ Θεός
ἐποιήσαμεν κά τί ὧν οὐ θέλει οὐ ἐποιήσαμεν
καί οὕτως τρακτεύειν τήν ζωήν ἡμῶν ἅπα-
σαν».
Τόν καιρόν ἐξαγοραζόμενοι λοιπόν, πολε-
μώντας τά πάθη καί τίς κακίες, ἐργαζόμενοι
τίς ἀρετές καί χρησιμοποιώντας σέ αὐτό τόν
πνευματικό ἀγώνα τά ὅπλα πού μᾶς δίνει ἡ
Μητέρα μας, ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησία, καί πού
δέν εἶναι ἄλλα ἀπό τήν ἀσκητική, μυστηριακή
καί λειτουργική της ζωή.
Ὁ ἐπίγειος βίος μας καί ὁ χρόνος πού συμ-
φαίνεται μέ αὐτόν εἶναι πολύτιμα, διότι ἀπό
τή σωστή ἤ μή ἀξιοποίησή τους θά ἐξαρτη-
θεῖ ἡ καταξίωση ἤ ἡ ἀπαξίωσή μας ἀπό τόν
Θεό. Κατά τούς Θεοφόρους Πατέρες κατά
τή διάρκεια τοῦ ἐπίγειου χρόνου τῆς ζωῆς
μας συνεχής καί διαρκής πρέπει νά εἶναι ἡ
μετάνοιά μας, γιά τίς πολλαπλές πτώσεις μας.
Ὁ ἅγιος Θεόγνωστος, ἕνας μεγάλος φιλοκα-
λικός πατέρας τῆς ὀρθοδοξίας, μιλώντας ὑπ’
αὐτήν τήν ἔννοια γιά τή σωστή ἀξιοποίηση
τοῦ χρόνου θά πεῖ: «οὐ κολασθησόμεθα ἐπί
ἡμάρτομεν, ἀλλ’ ἐπειδή ἁμαρτήσαντες οὐ με-
τενοήσαμεν».

17. 15
Ὁ
Χριστός καθ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς
ἐπί γῆς παρουσίας του κήρυττε μέ
τούς λόγους καί τίς πράξεις του τό
μήνυμα τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Πολλές
φορές μιλοῦσε στούς ἀνθρώπους μέ παραβο-
λές παρουσιάζοντας αὐτά πού ἤθελε νά τούς
διδάξει μέ εἰκόνες ἀπό τήν καθημερινότητά
τους. Τίς χρησιμοποιοῦσε
ὡς διδακτικό μέσο, γιά
νά τούς ὁδηγήσει μέ ἕνα
ἐναργῆ τρόπο στήν καλύ-
τερη κατανόηση τοῦ κη-
ρύγματός του. Μία ἀπό
τίς παραβολές αὐτές τοῦ
Χριστοῦ εἶναι καί αὐτή
τοῦ «Ἀσώτου Υἱοῦ» ἤ τοῦ
«Σπλαγχνικοῦ Πατέρα»,
πού κατά πολλούς ἑρμη-
νευτές θεωρεῖται ὡς ἄρι-
στη διήγηση γιά τή σωτη-
ρία τοῦ κάθε ἀνθρώπου.
Γι’ αὐτό καί χαρακτηρί-
ζεται ἡ παραβολή αὐτή
ὡς «τό Εὐαγγέλιο τῶν
Εὐαγγελίων», ὡς «ὁ μαρ-
γαρίτης μεταξύ τῶν πα-
ραβολῶν».
Ἕνας ἀπό τούς μεγάλους
ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας
τῆς Κύπρου, ὁ Ἅγιος Νε-
όφυτος ὁ Ἔγκλειστος,
μέσα ἀπό τήν 32η κατήχη-
σή του, δίνει τή δική του
ἑρμηνευτική προσέγγιση
στή συγκεκριμένη παραβολή. Μᾶς παρουσι-
άζει τήν παραβολή αὐτή δίνοντάς της μία νέα
ὀνομασία, ἀπό τήν καθιερωμένη: ἡ παραβο-
λή τοῦ εὔσπλαγχνου πατέρα. Ἔτσι θέτει τήν
προσέγγισή της σέ μία νέα ἑρμηνευτική προ-
οπτική. Ὁ Ἅγιος τονίζει τή μεγάλη ἀξία τῆς
Ἡ παραβολή τοῦ Σπλαγχνικοῦ Πατέρα κατά
τόν Ἅγιο Νεόφυτο τόν Ἔγκλειστο
Ἡ παραβολή τοῦ Σπλαγχνικοῦ Πατέρα κατά
τόν Ἅγιο Νεόφυτο τόν Ἔγκλειστο
τοῦ Ἀρχιμ. Φιλοθέου Μαχαιριώτη
μετάνοιας τοῦ ἀσώτου, ἀλλά ὅμως μέσα ἀπό
τήν ἑρμηνευτική του προσέγγιση τονίζει ἰδι-
αίτερα τήν ἀπέραντη ἀγάπη τοῦ σπλαχνικοῦ
πατέρα.
Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος κατ’ ἀρχάς ἐξαίρει τή
μετάνοια, τήν ὠφέλεια πού προκύπτει ἀπό
αὐτή.
Ἡ νηστεία εἶναι τό ἄλλο
στοιχεῖο πού τονίζει ὁ
Ἅγιος Νεόφυτος στόν
πνευματικό ἀγώνα καί
καταδεικνύει τήν ἀνα-
γκαιότητά της. Γιά τό
τί εἶναι πραγματική νη-
στεία, ὁ Ἅγιος ἀναφέ-
ρει ὅτι εἶναι ἡ ἀπαλλαγή
ἀπό τά πάθη καί ἀπό τήν
ἁμαρτία. Αὐτή βοηθᾶ τόν
ἄνθρωπο στήν ἐν Χριστῷ
τελείωσή του, πού εἶναι
ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη,
ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά
φθάσει στόν φωτισμό καί
τή θέωση.
Ἐπίκεντρο, στή συνέχεια
τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώ-
του, θέτει τόν «φιλάνθρω-
πο πατέρα». Γνωρίζοντας
τή διδασκαλία τοῦ Ἀπο-
στόλου Παύλου, ὁ Ἅγιος
Νεόφυτος ἀναφέρει ὅτι ἡ
συνείδηση εἶναι αὐτή πού
κρίνει τή σχέση τοῦ κάθε
ἀνθρώπου μέ τόν Θεό
Πατέρα. Ὁ πατέρας δέν κρίνει ἀλλά πρωτί-
στως ἀγαπᾶ καί προσφέρει πλουσιοπάροχα
τόν πλοῦτο τῆς πατρικῆς ἀγάπης του. Ὁ νε-
ότερος γιός ζήτησε ἀπό τόν πατέρα τό «ἐπι-
βάλλον μέρος τῆς οὐσίας» καί ἀπομακρύν-
θηκε «μετ’ οὐ πολλάς ἡμέρας». Ἀφοῦ ζήτησε

18. 16
καί ἔλαβε τόν πλοῦτο τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ,
ἀπομακρύνθηκε ἀπό κοντά Του. Κατά τόν
ἴδιο τρόπο καί ὁ ἄνθρωπος πού ἀπομακρύνε-
ται ἀπό τόν σπλαχνικό πατέρα, ὁδηγεῖται στή
μακρινή χώρα τῶν παθῶν, τῆς φθορᾶς καί
τοῦ θανάτου. Μέ τήν ὑποταγή στήν ἁμαρ-
τία ὁ ἄνθρωπος καταδαπανᾶ τά χαρίσματα
καί τά τάλαντα πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός. Καί
σ’ αὐτό τό σημεῖο προβάλλεται ὁ εὔσπλαχνος
πατέρας. Παρόλο πού θά μποροῦσε νά μήν
ἐπιτρέψει στόν νεότερο γιό του νά κατασπα-
ταλήσει τόν πατρικό πλοῦτο, ἐντούτοις τοῦ
συμπεριφέρεται μέ
σεβασμό καί ἀγά-
πη. Δέν τοῦ στερεῖ
τήν ἐλευθερία του
καί τοῦ ἐπιτρέπει
νά ἀναχωρήσει.
Ἀφοῦ ζοῦσε μέ
αὐτόν τόν τρόπο ὁ
ἄσωτος γιός, ἔπεσε
λιμός σέ ἐκείνη τή
χώρα καί ἄρχισε
νά στερεῖται καί νά
πεινᾶ, γι’ αὐτό καί
προσκολλᾶται σέ
ἕναν πολίτη τῆς χώ-
ρας ἐκείνης πού τόν
ἔστειλε νά βόσκει
χοίρους. Ὁ Ἅγιος
Νεόφυτος παρου-
σιάζει ὅλη τήν
ἀνθρωπότητα νά
εἶναι προσκολλημέ-
νη σέ ἀκάθαρτους
πολίτες καί νά βό-
σκει ἀπό τά ξυλοκέρατα τῆς ἁμαρτίας. Πολί-
τη τῆς χώρας ἐκείνης θεωρεῖ τόν διάβολο πού
δεσμεύει μέ τήν ἁμαρτία τόν ἄνθρωπο κοντά
του καί ξυλοκέρατα θεωρεῖ τίς ἀπολαύσεις
ἀπό τήν ἁμαρτία πού μολύνουν τήν ψυχή,
ἐγκλωβίζουν τόν ἄνθρωπο καί τόν κρατοῦν
μακριά ἀπό τόν πατέρα. Αὐτή ἡ ἄποψη ταυ-
τίζεται μέ τίς θέσεις τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου.
Ἡ γλυκιά ἀνάμνηση ὅμως τοῦ στοργικοῦ
πατέρα πού εἶναι τό κεντρικό πρόσωπο τῆς
παραβολῆς, παρηγορεῖ μέ μόνο τήν ἀνάμνη-
ση τόν ἄσωτο γιό, ἀλλά καί ὅλους τούς ἁμαρ-
τωλούς ἀνθρώπους, πού εἶναι ἱκανή νά ὁδη-
γήσει τόν ἄνθρωπο στήν ἐπιστροφή καί στή
μετάνοια.
Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος προτρέπει ὅλους νά μήν
ἀναβάλλουν τήν ἐπιστροφή τους καί τούς
ἐνθαρρύνει νά μήν παραμένουν στήν ἁμαρ-
τία. Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι ἱκανή νά μαλα-
κώσει καί τίς πλέον σκληρές καρδιές καί νά
τίς μεταβάλει πρός τό καλύτερο. Γι’ αὐτό καί
δέν πρέπει νά ἀπελπίζεται ὁ ἁμαρτωλός, ἐπει-
δή λύπησε ὑπερβολικά τόν Θεό Πατέρα ἤ
ἐπειδή σκόρπισε τόν πλοῦτο τῶν χαρισμάτων
τοῦ Θεοῦ, γιατί τό
ἔλεος καί ἡ εὐσπλα-
χνία τοῦ Θεοῦ εἶναι
ἀπέραντη καί ἀμέ-
τρητη. Παρόλο
πού οἱ ἁμαρτωλοί
ἐνθυμοῦνται τόν
εὔσπλαχνο πατέ-
ρα τή στιγμή τῆς
ἀπελπισίας τους,
ἐντούτοις δέν τούς
ἀποστρέφεται ἀλλά
τούς δέχεται, ἀρκεῖ
ἡ μετάνοιά τους
νά εἶναι εἰλικρινής.
Τονίζει ἰδιαίτερα
τή σπλαχνικότητα
τοῦ Θεοῦ πατέρα
πού ὑπέρκειται τῆς
ἀπομάκρυνσης καί
τῆς ἀποστασίας. Ὁ
νεότερος γιός συ-
ναισθάνεται τήν
ἀναξιότητά του
ἀλλά ἔχει τή βεβαιότητα ὅτι ἐκεῖνος ἐξακο-
λουθεῖ νά παραμένει πατέρας του, γιατί ὁ
Θεός δέν ἀρνεῖται, ἀλλά εὐαρεστεῖται καί λέ-
γεται πατέρας τῶν μετανοούντων. Ὅλα αὐτά
ὁ Ἅγιος Νεόφυτος τά προσεγγίζει μέσα ἀπό
τήν ἀλληγορική ἑρμηνεία, πού δέν ξεφεύγει
τά πλαίσια τῶν ἀναφορῶν τοῦ κειμένου.
Συνεχίζοντας τήν ἑρμηνεία του ὁ Ἔγκλειστος
ἔχει πάντοτε σάν ἐπίκεντρο τόν Θεό Πατέρα
καί παροτρύνει τούς ἀνθρώπους νά ἐνθυ-
μοῦνται πάντοτε τήν καλοσύνη του, ἡ ὁποία
σάν ἀκτίνα φωτός ρίχνει στήν καρδιά τοῦ

19. 17
ἁμαρτωλοῦ τη θεία χάρη γιά νά ἔλθει σέ ἐπί-
γνωση τοῦ ἑαυτοῦ του καί νά μετανοήσει. Ἡ
ἀπόδειξη ὅτι θλίβεται, συντρίβεται καί τα-
πεινώνεται δείχνει τή θέση στήν ὁποία κατα-
τάσσει τόν ἑαυτό του. Θεωρεῖ ὅτι εἶναι ἀνά-
ξιος νά εἶναι γιός τοῦ πατέρα του, γι’ αὐτό
καί τόν παρακαλεῖ νά τόν κάνει «ὡς ἕνα τῶν
μισθίων του». Ἀκόμα καί σ’ αὐτή τήν περί-
πτωση βλέπουμε τή μεγάλη εὐσπλαχνία τοῦ
πατέρα, πού ἐνῶ θά μποροῦσε νά ἀρνηθεῖ
κάθε σχέση καί ἐπικοινωνία μέ τόν ἄσωτο
γιό του, δέν τό κάνει ἀλλά τόν ἀποδέχεται
καί τόν συγχωρεῖ ὡς πραγματικό παιδί του.
Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος τήν ἐπιστροφή τοῦ
ἀσώτου τήν διαιρεῖ σέ τρία στάδια: α) τήν
ἀνάμνηση τοῦ πατέρα, β) τήν ἀπόφαση νά
ἐπιστρέψει καί γ) τήν ἐξομολόγηση γιά νά
καθαρισθεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες.
Ὁ Ἅγιος θεωρεῖ τόν ἄσωτο ὡς ἐκπρόσωπο
τοῦ κάθε ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου. Οἱ πονη-
ροί πολίτες εἶναι αὐτοί πού ζοῦν τή ζωή τῆς
ἁμαρτίας καί ἔχουν σχέσεις μέ τόν διάβο-
λο, ἐνῶ ὁ θεῖος καί πατρικός πλοῦτος εἶναι
ἡ υἱοθεσία τήν ὁποία λαμβάνει ὁ ἄνθρωπος
μέ τό βάπτισμα. Ὁ πατέρας τῆς παραβολῆς
εἶδε τόν υἱό του ἀπό μακριά καί τοῦ ἔδειξε
τήν ἀγάπη του ἀκόμα πρίν αὐτός καταθέσει
τή μετάνοιά του. Προσέχει ἀπό μακριά ὁ πα-
τέρας, τόν ἐντοπίζει καί τρέχει πρός αὐτόν.
Ἔτσι καί ὁ Θεός πατέρας μόλις αἰσθανθεῖ
καί τήν παραμικρή ἀλλοίωση καί διάθεση
τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀμέσως τόν βοηθᾶ, τόν
ἀγκαλιάζει καί τόν συγχωρεῖ. Ὁ πατέρας δέ-
χεται τή μετάνοια καί τόν ἐνδύει μέ τήν πρώ-
τη στολή, πού εἶναι ἡ χάρις τοῦ θείου βαπτί-
σματος. Ἡ στολή αὐτή εἶναι ἡ καθαρότητα
καί ἡ ἀναγέννηση πού λαμβάνει ὁ χριστια-
νός, ὅταν ἐξέρχεται τῆς κολυμβήθρας. Μέ
τή μετάνοια δέχεται τό δακτυλίδι πού εἶναι ἡ
υἱοθεσία, τά δέ ὑποδήματα εἶναι ἡ ἐνίσχυση
πού παρέχει ὁ Θεός πατέρας σέ αὐτούς πού
μετανοοῦν, γιά νά βαδίζουν μέ ἀσφάλεια
τόν δρόμο τῆς ἀρετῆς.
Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος ἐντοπίζει τέσσερα στά-
δια σ’ αὐτή τή διαδικασία: α) τήν ἀνάσταση,
β) τήν ἐπιστροφή, γ) τήν ἐξομολόγηση καί δ)
τήν ταπείνωση. Δέν συγκαταβαίνει στήν πα-
ράκληση τοῦ παιδιοῦ του νά τόν καταστήσει
σάν ἕνα ἀπό τούς δούλους του, ἀλλά ἀντί γιά
δοῦλο, τόν δέχεται ὡς κληρονόμο. Ὁ Ἅγιος
διερωτᾶται ποιός μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ μία τέ-
τοια φιλανθρωπία καί νά παραμένει στήν
ἁμαρτία, ποιός δέν θά προτιμοῦσε νά συμ-
μετέχει στό δεσποτικό τραπέζι καί νά τρο-
φοδοτήσει τήν ψυχή του μέ οὐράνια τροφή.
Αὐτό καθρεπτίζεται στό πρόσωπο τοῦ μετα-
νοημένου ἀσώτου, ὁ ὁποῖος δαπάνησε στήν
ἁμαρτία τόν πλοῦτο του. Ἔτσι ὁ μόσχος ὁ
σιτευτός εἶναι αὐτή ἡ θυσία τοῦ μόσχου τοῦ
ἄμωμου, δηλαδή τοῦ Χριστοῦ, πού πρόσφε-
ρε θυσία τή ζωή του γιά τόν κάθε ἁμαρτω-
λό. Ὁ ἀμελής καί ράθυμος δέν ἔχει τίποτα νά
ὠφεληθεῖ, ἐνῶ αὐτός πού μετανοεῖ γίνεται
δεκτός στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ: «Ὁ πλοῦτος
τῆς οἰκονομίας καί τοῦ ἤθους, μέ τή βιβλική
θεολογία, τήν πατερική σοφία καί τήν ἐμπει-
ρία τῶν ἁγίων εἶναι χαρακτηριστικά στοιχεῖα
στά κείμενα τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου».
Ὅπως οἱ πόρνες, οἱ ληστές καί οἱ τελῶνες μέ
τήν εἰλικρινῆ μετάνοια ὁδηγήθηκαν στή σω-
τηρία, τό ἴδιο συμβαίνει καί σήμερα τονίζει ὁ
Ἅγιος: «ποιά λοιπόν ἄρα ἡμῖν ἐναπέμεινε σω-
τηρίας ὁδός. Τάχα οὐδεμία πλήν εἰλικρινοῦς
μετανοίας καί μόνης δι’ ἧς ἐσώθησαν πόρνοι
καί ἄσωτοι καί λησταί καί τελῶναι δι’ ἧς ἐκ
βυθοῦ παραπτώσεων εἰς οὐρανούς ἐνελκύ-
σθησαν ἄνθρωποι». Συνεχίζοντας ὁ Ἅγιος
προτρέπει τούς ἀναγνῶστες του νά μήν χά-
νουν τό θάρρος τους οὔτε νά ἀπελπίζονται,
γιατί δέν εἶναι καθόλου δύσκολο γιά τόν Θεό
νά συγχωρέσει καί νά ἀπαλλάξει τόν ἄνθρω-
πο ἀπό τήν ἁμαρτία: «Διό καί οὐχ ὡς μίσθιος
κατά τήν αἴτησιν, ἀλλά μᾶλλον ὡς κληρονό-
μος εἰσδέχεται καί ὡς υἱός διαδράσας γυμνός
καί ἐλθών ἐκ χώρας βαρβαρικῆς ἐνδύεται
καί ὑποδύεται παρευθύς καί διακοσμεῖται
φαιδρῶς ὡς υἱός. Τίς ἄρα ἐλεήσειεν ἄν τόν ἐν
τοιαύτῃ καί τηλικαύτῃ θείᾳ φιλανθρωπίᾳ μή
προσδραμόντα τῇ μετανοίᾳ, ἀλλ’ ἐμμένοντα
δεδουλωμένον τῇ ἁμαρτίᾳ καί τῇ ἀνομίᾳ εἰς
τήν ἀνομίαν».
Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος μέ τή χρήση τοῦ ὅρου «τῷ
εὐσπλάγχνῳ πατρί», δίκαια μπορεῖ νά θεω-
ρηθεῖ ὅτι αὐτός καθιερώνει τή νέα ὀνομασία
της: «Ἡ παραβολή τοῦ σπλαχνικοῦ πατέρα».

20. 18
Οἱ ἅγιες μητέρες τῶν Τριῶν ἹεραρχῶνΟἱ ἅγιες μητέρες τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν
«Τό τρισάριθμον μητέρων κλέος, τήν Ἐμμέ-
λειαν καί Νόνναν καί Ἀνθοῦσαν οἱ πιστοί
εὐφημήσωμεν. ἐν γάρ παιδείᾳ Κυρίου αὗται
ἐξέθρεψαν βλαστούς ἁγίους, Χριστοῦ ἱεράρ-
χας τρεῖς, τόν Μέγαν Βασίλειον, Γρηγόριον
Θεολόγον τε καί θεῖον Ἰωάννην τόν Χρυσό-
στομον».
Τ
ῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ὑπῆρξαν ἡρωϊκές
καί ἅγιες οἱ μητέρες. Ἀξίζουν ὕμνοι
καί αἶνοι καί δοξαστικά γιά τούς
εὐγενεῖς καί ὡραίους ἀγῶνες τους, τίς θερμές
προσευχές
τους, τή με-
γάλη ὑπο-
μονή στίς
πολλές θλί-
ψεις τους,
τό ἐνάρετο
καί ἅγιο
παράδειγ-
μα.
Μέ ὅλα
αὐτά καί
πρῶτα μέ
τή Χάρη
τοῦ Θεοῦ
κ α τ ό ρ -
θωσαν νά
ἀναδειχθοῦν οἱ οἰκογένειές τους πνευματικά
ἐργαστήρια ἁγίων.
Τί καλύτερο, νά ἀφήσουμε νά μᾶς μιλήσουν
οἱ ἴδιοι τρεῖς ἅγιοι πατέρες γι’ αὐτές, μέσα
ἀπό τά πατερικά συγγράμματά τους.
Μᾶς τίς παρουσιάζουν μέ χάρη πολλή, μέ
δέος ἱερό. Μᾶς ἀφηγοῦνται γιά τό ἔργο τους,
τούς ἀγῶνες τους, τόν μεγάλο ρόλο πού ἔπαι-
ξαν γιά νά ἀναδειχθοῦν αὐτοί στή ζωή τους,
γιά νά ἀνεβοῦν τά σκαλοπάτια τῆς Χριστια-
νικῆς ἀρετῆς καί ἁγιότητος.
Εἶναι ὕψιστη καί μεγάλη ἡ δύναμη πού ἔχει
ἡ συνεργός τοῦ Θεοῦ, πού λέγεται Μητέρα!
Ἐμμέλεια.Ἡ μητέρα τοῦ Μ. Βασιλείου.
Ὁἴδιος ὁ Μέγας Βασίλειος ὁμολογεῖ: «Ἐκ
παιδός ἔλαβον ἔννοιαν περί Θεοῦ παρά
τῆς μακαρίας μητρός μου».
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἐπίσης σημει-
ώνει: «Ἡ Ἐμμέλεια καταγόταν ἀπό τήν Και-
σάρεια τῆς Καππαδοκίας. Ἀπό γένος ἔνδοξο
καί ἀρχοντικό. Ἡ Ἐμμέλεια ἀπό τά πλούτη
καί τή λαμπρή καταγωγή της δέν ἐπηρεαζό-
ταν. Ἀγωνιζόταν νά ζήσει σύμφωνα μέ τό
εὐαγγέλιο καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ».
Ὅταν ἦρθε ἡ ὥρα νά ἀνοίξει τό σπιτικό της,
ἐπιλέγει νά
πάρει ὄχι
ἄνθρωπο μέ
πλούτη καί
ὑλικά ἀγαθά
ἀλλά πιστό
Χριστιανό,
ἄ ν θ ρ ω π ο
μέ κάλλος
ψυχῆς, τόν
Β α σ ί λ ε ι ο .
Καί στά δύο
γένη τοῦ νέου
ζεύγους ἦταν
γνώρισμα καί
ἔμβλημα ἡ
εὐσέβεια, ἡ
χριστιανική ζωή καί ἡ ἀρετή.
Δέκα τέκνα ἀπέκτησαν οἱ εὐλογημένοι γονεῖς,
ὁ Βασίλειος καί ἡ Ἐμμέλεια.
Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει γιά τήν
Ἐμμέλεια ὅτι ὑπῆρξε πολύτεκνος ἀλλά καί
καλλίτεκνος. Τῆς ἐδόθη ἡ χάρις τοῦ νά ἔχει
πολυπαιδία ἀλλά καί εὐτεκνία. Δέν ἀρκεῖτο
μόνο νά ἀφήσει παιδιά στή γῆ, ἔστω ἐπιτυχη-
μένα, ἀλλά νά τήν ἀξιώσει ὁ Θεός νά τούς δεῖ
οὐρανοπολίτες. Καί τήν ἀξίωσε ὁ Θεός.
Μητέρα μακαρία! Ὅλα τά ἄρρενα τέκνα της,
τέσσερα, Βασίλειος, Ναυκράτιος, Γρηγόρι-
ος, Πέτρος ἀφοσιώθηκαν στήν ὑπηρεσία τῆς
τῆς Πρεσβυτέρας Κυριακῆς Παρασκευᾶ