Ээнэгших онол ба Хэрэгцээний шатлалын онолын уялдаа холбоо

1. А. Хишигтөгс Даалгавар 7
Хэрэгцээний шатлалын онол
Маслоу хэрэгцээний шатлалыг 5 ангилж үзжээ:
1. Физиологийн хэрэгцээ буюу хооллох, хувцаслах гэх мэт.1
2. Бүрэн бүтэн байдлын хэрэгцээ буюу аюулгүй байх, хайрлуулах гэх мэт.2
3. Харилцаа хамаарлын хэрэгцээ буюу бүлэгт хамаарах, хамтрах гэх мэт.3
4. Үнэлүүлэх хэрэгцээ буюу бусдаар хүлээн зөвшөөрөгдөх гэх мэт.4
5. Өөрийн хэрэгцээ буюу бие даасан, насанд хүрсэн хүн байх гэх мэт.5
Эдгээрийн эхний 2 хэрэгцээ нь тэргүүний хэрэгцээ, дараагийн 2 хэрэгцээ нь
хоёрдогч хэрэгцээ, харин хамгийн сүүлийн хэрэгцээ нь дээд хэрэгцээ хэмээн үндсэн 3
категори болгон багцалж болох аж.
Тэргүүн хэрэгцээ нь бодгал хүн-ий шинж, хоёрдогч хэрэгцээ нь хувь хүн-ий шинж
бол дээд хэрэгцээ нь бие хүн-ий шинжболно. Бодгалхүн нь байгаль дээрх бүхамьтадтай
адил анхдагч буюу суурь хэрэгцээний дагуу хооллож, эхийн хамгаалтад ордог. Хувь хүн
нь нийгмийн харилцаанд шаардлагатай уялдан хоёрдогч хэрэгцээнүүдтэй нүүрлэлддэг.
Харин бие хүн нь Маслоугийнхоор хамгийн дээд хэрэгцээ буюу өөрийн хүсэл сонирхлын
болоод утга учир, үнэт зүйлийн дагуух бүтээсэн би-гийнхээ шатанд хүрдэг.
Түүнийхээр хэрэгцээ бол бодит нөхцөл байдал хүссэн зорилго хоёрын хооронд
гарч ирсэн тогтвортой бусбайдалыг ойлгохявдал.Харин мотиваци нь хувь хүнийг тухайн
үйлдэлд идэвхжүүлж, өмнө байсан тэнцвэрт байдлыг дахин бий болгохын төлөө
зүтгүүлдэг хүчин зүйл.
Ээнэгшихүйн онолын харьцуулалт
Бие хүний нийгэмшлийн мөчлөг нь ХэрэгцээнийШатлалын онолын (цаашид ХШО
гэх) үе шаттай адил. Тэр тусмаа ээнэгшихүйн онол ялангуяа хүүхдийн буюу хүний бага
насны хэрэгцээ хийгээд нийгэмшлээс бүтээгдэж буй зан хандлыг авч үздэг болохын
хувьд ХШО-ын тэргүүн хэрэгцээ буюу аюулгүй байх, хайрлуулах хэрэгцээтэй түлхүү
холбогдож байна.
ХШО нь өлсөх, хувцаслах гэдгээрээ физиологийн хэрэгцээг болон аюулгүй байх,
хайрлуулах гэдгээрээ сэтгэл зүйн мотивацийг шаарддаг. Үүнтэй адил ээнэгших онол нь
1 Physiology
2 Safety
3 Relation
4 Estimate
5 Self

2. материаллаг хэрэгцээнээс сэтгэл зүйн хэрэгцээ үүсдэг тухай өөрөөр хэлбэл физик
орчноос үүдэлтэйгээр хүний зан хандал бүрэлдэхийн хувьд ХШО-той ижилсдэг байна.
Хүн байгалийн амьтантай адилсалсан хэрэгцээнүүдтэй тул амьтад дээр онолуудын
туршилтуудыг хийцгээсэн.
Ээнэгших онол илүү микро түвшинд нарийн жичтэй судалгаанд суурилсан бол
ХШО нь макро түвшинд ерөнхийлж категорчилсон судалгаанд үндэслэжээ. Хувьсах
хэмжигдэхүүнээр ХШО нь мотивацийг чухалчилсан бол ээнэгших онол нь дадалжилтыг
чухалчилсан гэмээр.Өөрөөр хэлбэл дөнгөж ертөнцтэй танилцажбуйхүнийхувьдсүрдэх,
айх зэрэг мэдрэлүүд хүчтэй ажиллагаанд орсноор тэдгээр цаашид үргэлж айж сүрдэх
боломжтой болдог. Энэ нь зөвхөн эсэн мэнд орчны хувьд бөгөөд нийгмийн харилцаанд
гажуудлын эх үүсвэр болох дадлуудыг мартаж болохгүй.
ХШО-ыг бодвол ээнэгших онол нь “ээж” гэх мэт илүү тодотголтой хандсан.
Хэдийгээр бизнес, эдийн засаг, улс төр, олон улсын харилцаа гэхчлэн нийгмийн
салбаруудад Маслоугийн ХШО нь алдаршсан боловч ээнэгших онол дутахааргүй харин
ч илүү жичтэй байж болно. Ялангуяа бие хүн болоод нийгэмшлийн хувьд социологич
болон нийгмийн ажилтнуудын хувьд ээнэгших онолоор нарийн судалгаануудыг уудлан
хийх нөөц бололцоо байна. Ээнэгших онолоор хүүхэд хамгийн анхных шигээ ээждээ
үргэлж наалдахгүй бөгөөд даруй салан изоляцлагдана. Энэ нь ХШО-ын дээд шат болох
өөрийн хэрэгцээ буюу бие хүнд хүрсний шинж болно. Натурлаг бодгал хүнээс нийгмийн
харилцааны актор болж хувь хүний үе шатыг дамжин эцэст нь би бүрэлдэх буюу бие хүн
болдог. Бие хүн хамгийн дээд хэрэгцээ.