1.Популяцийн зан төрхийн бүтэц 2.Өрсөлдөөн ба Сөргөлдөөн Нөөцийн төлөөх өрсөлдөөн Бэлгийн шалгарал Эцэг эхийн халамж ба бүлийн сөргөлдөөн Эзэмшил нутаг 3.Үржлийн систем 4.Нийгмийн зан араншин Хамаатны шалгарал Төрөл саднаа таних Хамтын ажиллагаа 5.Нийгмийн зан араншин3.4.Өшөө хорсол 6. Эусоциаль шавьж Төрлүүд Хамтын ажиллагаа Сөргөлдөөн 7.Харилцаa 8.Судалгааны арга, шигтгээ Мониторинг Харьцуулсан судалгаа: Зүйлүүдийн хооронд ялгарж байгаа зан араншинг (хүсвэл экологийн исвэл өөр хүчин зүйлтэй корреляци үүсгэн) харьцуулдаг судалгаа. Симуляцын судалгаа Загвар хийх судалгаа: Ямар нэгэн зан авирыг математикийн исвэл алгоритмын томъёо ашиглан загварчилж параметр ашиглан хамгийн оновчтой функцийг дүгнэн тооцоолох судалгаа. 9.Дүгнэлт: Популяцийн зан төрхийг амьдралын хэлбэрээр нь 4 хуваана. Амьтаны зан араншинг ерөнхий 4 хэлбэрээр илэрхийлнэ. Үржлийн системыг моногами, полигами гэж ерөнхий 2 ангилдаг. Колоны гишүүн нь морфологи болон зан араншин нь хийж байгаа үүргэсээ шалтгаалан өөр өөр байна. Судалгааны ерөнхий 4 арга байдаг. 5.Ном зүй

1. Этологи
/Подуляцийн зан төрхийн бүтэц/
1

2. Агуулга
2
1. Популяцийн зан
төрхийн бүтэц
I. Өрсөлдөөн ба
Зөрчилдөөн
II. Нөөцийн төлөөх
өрсөлдөөн
III. Бэлгийн шалгарал
IV. Эцэг эхийн халамж
ба бүлийн сөргөлдөөн
V. Эзэмшил нутаг
2. Үржлийн систем
3. Нийгмийн зан
араншин
I. Хамаатны шалгарал
II. Төрөл саднаа таних
III. Хамтын ажиллагаа
IV. Өшөө хорсол
4. Эусоциаль шавьж
I. Төрлүүд
II. Хамтын ажиллагаа
III. Сөргөлдөөн
5. Харилцаa
6. Судалгааны арга,
жишээ
I. Харьцуулсан
судалгаа
II. Туршилтын заль
судалгаа
III. Загвар хийх судалгаа
7. Дүгнэлт
8. Ном зүй

3. Популяцийн зан төрхийн бүтэцПопуляцийнзантөрхийн
бүтэц
Ганцаарчилсан
амьдралын хэлбэр
Бүлэг амьдралын
хэлбэр
Цуглаан /Колони/
Сүрэг
Түр хугацааны
Удаан хугацааны
3

4. 1.Өрсөлдөөн ба Зөрчилдөөн
1.1.Нөөцийн төлөөх өрсөлдөөн
/Motacilla alba/ Өв тэгш хувиаарлалт
4

5. 1.Өрсөлдөөн ба Зөрчилдөөн
1.2.Бэлгийн шалгарал
Үржлэлд
орох хос
сонгох
Нөөц
/Acrocephalus schoenobaenus/
Ген
/Gazella dorcas/ /Tropheus moorii/ /Paradisaea raggiana/
5

6. 1.Өрсөлдөөн ба Зөрчилдөөн
1.3.Эцэг эхийн халамж ба бүлийн сөргөлдөөн
6
Үр төлөө орхиж явах
Эцэг эхийн нэг нь халамжлах
Эцэг эх хоёулаа халамжлах
Эцэг эхийн халамж
Бүлийн сөргөлдөөний төрлүүд
• Хүйс хоорондын сөргөлдөөн
• Эцэг эх-Үр төл хоорондын сөргөлдөөн
• Ахан дүүс хоорондын сөргөлдөөн

7. 1.Өрсөлдөөн ба Зөрчил
1.4. Эзэмшил нутаг
Үнэрт бодис
•Panthera tigris amoyensis
Хархаар
зориулагдсан
•Lemur catta
Сонсголын
•Canis lupus
Ритуализагчлагдсан
дайралт
•Felis catus
7
A
Идэш тэжээл, үржилт, үржилт
орох хос сонгох, үр удмаа өсгөх,
оромж
B
Үржилт, үржилт орох хос
сонгох, үр удмаа өсгөх, оромж
C
Оромж
D
Үржилт, үржилт орох хос сонгох
E
Амрах
F
Өвлийн оромж
Төрлүүд Тэмдэглэх арга

8. 2.Үржлийн систем
Моногами
•Нийгмийн
•Сексуал
•Гений
Полигами
•Полигими
•Шууд өрсөлдөөн
•Шууд бус өрсөлдөөн
•Хамтын үржлийн систем
•Полиандри
•Промискуитет
8

9. 3.Нийгмийн зан араншин
3.1.Хамаатны шалгарал
Альтруизмын
онол
•Амьтадын бусадын төлөө өөрийгөө золислох зан төрх.
•Альтруист зан төрхийг үзүүлсэнээр бодгальд ноогдох өртөг нь тухайн
бодгалийн ойрын төрөл бодгалиуд мэнд үлдсэнээр ирэх нийт зохилдох
чадварыг ашиг тусаас бага
Нийт зохилдох
чадвар
• Бодгаль түүнтэй ойр садан төрлийн холбоотой организмуудын
үржлийн амжилтаар тооцоогддог аливаа бодгалийн зохилдох
чадварын хам шинж.
Дүрэм
•rB-C>0
Хамаатны
шалгарал
•Бодгаалийн бусадын төлөө өөрийгөө золиослох зан төрхийн үйлдэл ойр
төрлийн холбоотой бодгалиудын мэнд үлдэх байдлыг хангаж, тэгснээр
өөрийн генотипийн зарим хэсгийг ч гэсэн дараагийн үе удамд дамжуулах
боломж олгодог.
9

10. 3.Нийгмийн зан араншин
3.2.Төрөл саднаа таних
10

11. 3.Нийгмийн зан араншин
3.3.Хамтын ажиллагаа
Зүйлийн хоорондох Симбиоз
11
Chlorocebus pygerythrus
Desmodus rotundus
Elacatinus oceanops
Coris gaimard

12. 3.Нийгмийн зан араншин
3.4.Өшөө хорсол
12

13. 4. Эусоциаль шавьж
4.1.Төрлүүд
13
Aphididae Isoptera Formicidae Vespidae
Sphecidae Thysanoptera Apidae
Austroplatypus
incompertus

14. 4. Эусоциаль шавьж
4.2.Хамтын ажиллагаа
14
Synalpheus regalis Apis mellifera

15. 4.Шавьж
4.3.Сөргөлдөөн
Хүйс хоорондын харьцаа
0.5+(0.5x0.5)=0.72
Apis mellifera ♀
0.5х0.5=0.25
Apis mellifera ♂
Өрсөлдөөн
15
Platythyrea punctata

16. 5.Харилцаa
16

17. 6.Судалгааны арга, жишээ
6.1.Харьцуулсан судалгаа
Зүйлүүдийн хооронд ялгарж байгаа зан араншинг
(хүсвэл экологийн исвэл өөр хүчин зүйлтэй корреляци
үүсгэн) харьцуулдаг судалгаа.
17
Жигүүртний багийн үүрний паразитын тоо
Овог Төрлийн тоо Зүйлийн тоо
Anas
platyrhynchos
1 1
Indicatoridae 4 17
Cuculidae 12 ~50
Neomorphinae 2 3
Passeridae 2 17
Fringillidae 1-2 5

18. 6.Судалгааны арга, жишээ
6.2.Туршилтын заль судалгаа
18
Тодорхой нэгэн зан авирыг залах исвэл саад болж үр
дүнг ажиглах судалгаа.

19. 6.Судалгааны арга, жишээ
6.3.Загвар хийх судалгаа
19
Ямар нэгэн зан авирыг
математикийн исвэл
алгоритмын томъёо
ашиглан загварчилж
параметр ашиглан
хамгийн оновчтой
функцийг дүгнэн
тооцоолох судалгаа.
Sturnus vulgaris дэгдийхээгээ
хооллох зохилт идэшлэх онол

20. Ном зүй
 Х.Тэрбиш, Я.Адъя “Экологи” 2009 он
 Чарльз Ж. Кребс “Экологи” 2005 он
 А.Гүрбадам, М.Наранхажид, Ч.Цолмон “Хүний экологи”
2008 он
 Б.Болдгив “Экологи, эволюцийн нэр томъёоны Англи-
Монгол тайлбар толь” 2013 он
 http://en.wikipedia.org/wiki/Behavioral_ecology
 http://en.wikipedia.org/wiki/Evolutionarily_stable_strategy
 http://www.life.umd.edu/classroom/zool360/L18-
ESS/ess.html
 http://eebweb.arizona.edu/Faculty/Dornhaus/courses/mat
erials/3%20methods%20&%20modelling%20in%20behavior%
20bw.pdf
 https://camargue.unibas.ch/behav_ecol_sociobiol2008.pdf
20