1. “Журамласан үгийн
хялбар хэрэглээ”

2. Ц.Дамдинсүрэн,Б.Осор
“Монгол үсгийн
дүрмийн толь”
Олон хувилбар бичлэгтэй
монгол үгсийг журамласан
жагсаалт
Тайлбар
•авилга •авлига өөрчлөгдсөн
•авахуул •авхуул өөрчлөгдсөн
•авьяас •авьяас
•билэг •билиг оюун өөрчлөгдсөн
•бэлэг •бэлэг дурсгал
•бэлгэ •бэлгэ тэмдэг
•нисгэгч •нисэгч өөрчлөгдсөн
•овилгогүй •овилгогүй
•зааварчлагаа •зааварчилгаа Өөрчлөгдсөн
•зургадугаар •зургаадугаар өөрчлөгдсөн
•зөвлөгөө •зөвлөгөө
•магадлагаа •магадалгаа өөрчлөгдсөн
•далдирах •дальдрах өөрчлөгдсөн

3. •Долдугаар •долоодугаар өөрчлөгдсөн
•дөрөвдөх •дөрөв дэх өөрчлөгдсөн
•дурдатгал •дуртгал өөрчлөгдсөн
•дууриах •дуурайх өөрчлөгдсөн
•дуурсах •дуурьсах өөрчлөгдсөн
•дээшхи •дээших өөрчлөгдсөн
•идэвхи •идэвх өөрчлөгдсөн
•лавалгаа •лавлагаа өөрчлөгдсөн
•мөхөсдөх •мөхөстөх өөрчлөгдсөн
•мурий •мурий үйл үг
•муруй •муруй тэмдэг нэр
•мэдэрхүй •мэдрэхүй өөрчлөгдсөн
•номхтгох •номхотгох өөрчлөгдсөн
•нөгөөтэйгүүр •нөгөөтээгүүр өөрчлөгдсөн
•оношлогоо •оношилгоо өөрчлөгдсөн
•томъёо •томьёо өөрчлөгдсөн

4. •хэлсэнчилэн •хэлсэнчлэн өөрчлөгдсөн
•цоморлиг •цоморлог өөрчлөгдсөн
•цомхтгох •цомхотгох өөрчлөгдсөн
•Сэцэн •цэцэн мэргэн өөрчлөгдсөн
•цээж •чээж өөрчлөгдсөн
•сацуу •сацуу ирэхийн сацуу
•чацуу •чацуу нас
•шудрага •шударга өөрчлөгдсөн
•эзэлхүүн •эзлэхүүн өөрчлөгдсөн
•эрмэлзлэл •эрмэлзэл өөрчлөгдсөн
•гариг •гараг өөрчлөгдсөн
•цагираг •цагариг өөрчлөгдсөн
•хүртлэх •хүртэлх өөрчлөгдсөн
•шавьж •шавж өөрчлөгдсөн
•тундас •тунадас өөрчлөгдсөн

5. Цэцгий /цөцгий/ Цэцгий /нүдний/
Цөцгий /-н тос/
Өөрчлөгдсөн
Гацуур Гачуур /модны нэр
Гацуур /мөчир/
Өөрчлөгдсөн
Гэгээлиг /гэгээлэг/ Гэгээлэг Өөрчлөгдсөн
Дайчлагаа/дайчилгаа/ Дайчилгаа Өөрчлөгдсөн
Даяаршил /даяарчлал/ Даяаршил Өөрчлөгдсөн
Дийлэнх /дийлэнхи/ Дийлэнх Өөрчлөгдсөн
Довтолгоо /довтлогоо/ Довтолгоо Өөрчлөгдсөн
Доорх /доорхи/ Доорх Өөрчлөгдсөн
Дуртгал /дурдатгал/ Дуртгал Өөрчлөгдсөн
Зааварчилгаа
/зааварчлагаа/
Зааварчилгаа Өөрчлөгдсөн
Завьяа /завъяа/ Завьяа Өөрчлөгдсөн
Зөвлөлдөх /зөвөлдөх/ Зөвлөлдөх Өөрчлөгдсөн
Зөвлөгөө /зөвлөлгөө/ Зөвлөлгөө Өөрчлөгдсөн
Зөвлөгөөн /зөвлөлгөөн/ Зөвлөлгөөн Өөрчлөгдсөн
Хэчнээн /хичнээн/ Хэчнээн Өөрчлөгдсөн

6. Халти мөлт /хальт мөлт/ Халти мөлт Өөрчлөгдсөн
Хойших /хойшхи/ Хойших Өөрчлөгдсөн
Хошууч /хушууч/ Хошууч Өөрчлөгдсөн
Хөлөг /хүлэг/ Хөлөг /хөлөг онгоц/
Хүлэг /хүлэг морь/
Өөрчлөгдсөн
Оношилгоо /оношлогоо Оношилгоо Өөрчлөгдсөн
Оюунлаг /оюунлиг/ Оюунлаг Өөрчлөгдсөн
Өгүүлэл /үгүүлэл/ Өгүүлэл Өөрчлөгдсөн
Санаачилга /санаачлага/ Санаачилга Өөрчлөгдсөн
Сурталчилгаа
/сурталчлагаа/
Сурталчилгаа Өөрчлөгдсөн
Сэрвэгэр /сэрэвгэр/ Сэрвэгэр Өөрчлөгдсөн
Томъѐо Томьѐо Өөрчлөгдсөн
Төвд /түвд/ Төвөд Өөрчлөгдсөн
Төвшин /түвшин/ Төвшин /төв/
Түвшин /далайн/
Өөрчлөгдсөн

7. Зөв бичих,зөв дуудах,зөв найруулах хэлний соѐл
хэрэглээ нь аливаа ажил үйлийн
чанар,өгөөж,цаашлаад бие хүн нийгэм, хамт олны
дотор байр сууриа эзлэхэд яахын аргагүй нөлөөлнө.

8. Ер нь үгээр илэрхийлж болохгүй санаа бодол гэж
үгүй юм.Үг хүнийг амьдруулж бас үхүүлж чадаж
шидтэй.

9. Эрдэм сурахад хэл бүхэн сайхан буй
Эх хэлийг минь гүйцэх сайхан хэл үгүй
Б.Ринчен
Хүний харилцааны хамгийн чухал хэрэглүүрийн нэг бол хэл
юм.Үгийн утга бол маш нарийн байдаг. Үг гэдэг
хэлбэрөнгөн,утгын гүн нэгдэл юм.Жнь:
1.Үг –ямаа хэвдэг адгуус
2.Хоршоо үг –ямаа мал ямаа бас бус мал
3.Нийлмэл үг –ямаан арц ногоон ургамал
4.Өвөрмөц хэлц –тэмээ ямаа шиг ялгаатай
5.Хэвшмэл хэлц –зуун ямаанд жаран ухна зохисгүй

10. Гээгдэх эгшгийн дүрэм
1. Г + ЭЭ = ЭГ үзүүлсэн + ий = үзүүлсний
2. Э + ЭЭ = Э санаачилга + ыг = санаачилгыг
3. Г + Г = ЭГ ЭГ боловсор + л = боловсрол

11. Гээгдэхгүй эгшгийн дүрэм
1.Оноосон нэр
Улаанбаатар –Улаанбаатарын
2.Харь гаралтай үгс
менежер –менежерийн
3.Үйлт нэрийн “х”-ийн өмнөх
бичүүлэх –бичүүлэхээр

12. Заримдаг гийгүүлэгч 9
ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ
эгшигтэй 9 + 9 = хат – хатаж
мэдсэн + ий = мэдсэний
ЗГ
эгшиггүй 7 + 9 = хар –харж
хэлсэн + ий = хэлсний

13. “С,Х”-ийн дараах “Т,Ч”
С,Х Т,Ч эгшиггүй
Жнь:түүхч,түүхт,тусч,төрөлхтний,дархтны

14. Ялгах эгшиг
хэлний үзүүрийн: үнэ,сана,хяна
үнэр + ийг = үнэрийг
Н”
хэлний угийн : хүн,сан,дүн
хоолойн: бага,дарга,
хоргол оор хорголоор
“Г”
хэлний: баг, мөнгө,

15. Үеэр таслах
1.Э аа –жим
2. ЭГ ул-сын
3. ЭГГ урт-хан
4. ЭГГГ эрхт-ний Эхлэх үе нь
5. ГЭ бо-дол нэг гийгүүлэгч
6. ГЭГ бод-лыг
7. ГЭГГ хамт-лаг
8. ГЭГГГ тө-рөлхт-ний

16. Сорил
1.Дараах үгсэд дагавар нөхцөлийг зөв залган бичээрэй.
 хавтас л 2.Дараах үгсийг холбон бичээрэй.
 жижүүр л
 Бичиг л сана аа чил чих ыг
 Ажил л лаа шинж е
 Байгуул лага ын хичээ л л лээ
 Тус л мж -ийг,-ыг морь ы
 Үзүүлсэн ий, 3.Буруу бичсан үгийг олоорой.
 Мэдсэн ий а.тархины б.сургуулийн
 Явсан ы в.хайчилбарийг г.баталгаажуулсны

17. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа