1. 15-р дунд сургууль 7д анги
26-р дунд сургуулийн багш Л. Хоролсүрэн
e-mail: suren_405440@yahoo.com
2011 оны 10 дугаар сарын 25

2. ЗОРИЛГО
2011 оны 10 дугаар сар 25
1 Магтаал, цолны тухай ойлголттой болох
2 Зөв сайхан бичих, ярих, уран сайхан уншиж
сурах

3. Суралцахуйн дараалал LOGO
1 Өмнө хичээлийг бататгах/ түргэн хэллэг/
2 Магтаал, цолны тухай мэдэх
3 Уран сайхан уншиж сурах
4 Шинэ мэдээлэл олж авах

4. Өмнөх хичээлээ сэргээцгээе
Саваг сайтай сарлаг
Шанх сайтай шарга
Алаг шавар алга
Араг савар олго

5. Толин хул Шарга азарга
Аварга зээрд
Буган халиун
Гоё халиун

6. 10-р сарын 25
Хурдан морины цол
 Бүрэн эрхт Монгол улсын  Туулай сайхан зоог хотолзуулсан  Ирэх наадмын өмнө
 ..............аймгийн.......сумын  Тураг сайхан биеийг  Өсөх цолыг тэмдэглүүлсэн
 Ард.....................-ийн холбилзуулсан  Олон түмэн ардын өмнө
 Өтгөн сүргийн гүүний унага аа!  Шашир сайхан дэлийг  Онц сайхан үзэмж болсон
 Хангай дэлхийн сүрийг бадруулагч сагсалзуулсан  Эзэн хүнээ баярлуулсан
 Хамаг амьтны ханашгүй  Шанам сайхан сүүлийг  Ижил олноо арвижуулсан
самбалзуулсан
 Баяр цэнгэлийн манлай  Магтаж болшгүй эрдэмтэй
 Эрчимт дөjвөн туурайг
 Төрийн наадмын баясгалан жирэлзүүлсэн  Мандуулж баршгүй үзэсгэлэнтэй
болсон  Элдэв зүйлийн
 Эрдэмт дөрвөн хөлийг
 Түмэн агтын түрүүнд гялалзуулсан  Эрдэнэсийн шинж бүрдсэн
 Түдэлгүй хурдалдаг  Дайрч ирсэн даянгийн хүлэг  Энх амгалан
 Мянган агтын түрүүнд  Давхиж гарсан хангайн буга  Түмний эх
 Мятралгүй хурдалдаг  Түмний дуртгал  Торгон жолоо
 Мяндсан жолоо сунган гүйдэг  Даяарын гайхамшиг  Тод магнай хүлэг ээ!
 Заан дөрвөн соѐог яралзуулан  Ган зуузай 
 Заамал зургаан хүзүүг сунгасан  Галт идэр хүлэг ээ! 
 Төө сайхан чихийг солбилзуулсан  Энэ наадмын өмнө
 Төгрөг сайхан нүдийг  Эрхэм цолыг өргөн дэлгэрүүлсэн
тормолзуулсан

7. ҮГИЙН ТАЙЛБАР
Шанам - сагсгар, самбагар
Шашир - босоо нарийн гоёмсог
зассан дэл

8. Магтаал
Монгол хүний бэлгэдэх зан
сэтгэлгээ болоод үгийн ид чадалд
итгэх үзлийн илэрхийлэл болох зан
үйлийн учир зорилго бүхий
мэргэжлийн аман яруу найргийн
нэгэн зүйлийг магтаал гэнэ.Морь
бөхийн цол бол монгол магтаалын
өвөрмөц хэлбэр юм.

9. Магтаалыг сэдвийн талаас нь:
 Уул усны магтаал
 Эрийн гурван наадмын
магтаал
 Таван хошуу малын магтаал
 Эд хэрэглэлийн магтаал гэж
ангилж болно

10. Цол
Гавьяа байгуулагсдад албан
ѐсоор олгох хүндэт нэр. -
Я.Цэвэл
“Үсгийн дүрмийн тайлбар толь”

11. Бататгал хичээл
1. Морины цолыг яагаад шүлэг шиг уншихгүй
аялгуулан дууддаг вэ ?
2. Түрүү хэдэн морийг цоллодог вэ?
3. “Адуу” гэсэн үгийн утгын хүрээнд багтах
үгийг нэрлэнэ үү?
4. Адууны зүсийг нэрлэн хэлнэ үү?

12. Бататгал хичээл
5. Морийг сойж уралдуулдаг хүнийг юу гэж
нэрлэдэг вэ?
6. Сүүлдэж ирсэн даагыг юу гэж нэрлэдэг вэ?
Хэрхэн цоллодог вэ?
7. “Түмний эх” гэсэн үгийг монгол бичгээр
хэрхэн бичих вэ?
8. Морины цолыг хэзээ, хаана дуудах вэ?

13. Эрийн гурван наадам
Эрт дээр үеэс эрхэмлэн тэмдэглэсээр ирсэн Монголчуудын
үндэсний баяр-Эрийн гурван наадам ЮНЕСКО-гийн соѐлын өвд
бүртгэгдлээ.Эрийн гурван наадам нь биеийн тамир спортын шинжтэй, зан
үйлийн хэлбэртэй, ардын урлагийн зүйлсийг хослуулсан уламжлалт ѐслол
юм. Энэ баяр наадмын үед эр хүний хүч самбааг сорих бөхийн барилдаан,
нум сум харвах эрдэм, хүлэг морины хурд сорих тэмцээн тусгай ѐс журмын
дагуу болдог.
Спортын энэ гурван төрлийг үзүүүлэхдээ эртнээс уламжилж
ирсэн дэг жаягийн дагуу тусгай хувцас өмсгөл хэрэглэн зан үйлийн
хөдөлгөөн хийж магтаал шүлэг хэлдэг байна. Мөн шалгарч түрүүлсэн
хүчит бөх, мэргэн харваач хурдан морьдод уран цэцэн хэллэг бүхий үгтэй
цол чимэг олгодог юм. Эрийн гурван наадам нь тусгай болзол
шаарддаггүй, оролцох хүсэлтэй хүн бүхнийг чөлөөтэй хамруулдаг туйлын
ардчилсан хэлбэр агуулгатайгаараа онцлог юм. Энэхүү баяр ѐслолыг эрт
дээр үеэс уул усаа тахих, дайн тулаанд мордох, ялаад эргэж ирэх, төрийн
тэргүүн суулгах, Цагаан сар, томхон найр хурим зэрэг тэмдэглэлт үйл
явдлыг тохиолдуулан янз бүрийн сар улиралд хийж ирсэн уламжлалтай.
Харин 1921 оноос хойш жил бүрийн 7-р сарын 11-нд Ардын хувьсгалын
ялалтын өдрийг ѐслон тэмдэглэж улсын баяр наадмыг хийх болсон нь
зөвхөн цаг улирлын хувьд төдийгүй тэмдэглэлт үйл явдлын хувьд бүх ард
түмний сэтгэлд нийцтэй, шинэ агуулгаар баяжсан төрийн ѐслол болжээ.

14. Эрийн гурван наадам
Эрт дээр үеэс эрхэмлэн тэмдэглэсээр ирсэн Монголчуудын
үндэсний баяр-Эрийн гурван наадам ЮНЕСКО-гийн соѐлын өвд
бүртгэгдлээ.Эрийн гурван наадам нь биеийн тамир спортын шинжтэй, зан
үйлийн хэлбэртэй, ардын урлагийн зүйлсийг хослуулсан уламжлалт ѐслол
юм. Энэ баяр наадмын үед эр хүний хүч самбааг сорих бөхийн барилдаан,
нум сум харвах эрдэм, хүлэг морины хурд сорих тэмцээн тусгай ѐс журмын
дагуу болдог.
Спортын энэ гурван төрлийг үзүүүлэхдээ эртнээс уламжилж
ирсэн дэг жаягийн дагуу тусгай хувцас өмсгөл хэрэглэн зан үйлийн
хөдөлгөөн хийж магтаал шүлэг хэлдэг байна. Мөн шалгарч түрүүлсэн
хүчит бөх, мэргэн харваач хурдан морьдод уран цэцэн хэллэг бүхий үгтэй
цол чимэг олгодог юм. Эрийн гурван наадам нь тусгай болзол
шаарддаггүй, оролцох хүсэлтэй хүн бүхнийг чөлөөтэй хамруулдаг туйлын
ардчилсан хэлбэр агуулгатайгаараа онцлог юм. Энэхүү баяр ѐслолыг эрт
дээр үеэс уул усаа тахих, дайн тулаанд мордох, ялаад эргэж ирэх, төрийн
тэргүүн суулгах, Цагаан сар, томхон найр хурим зэрэг тэмдэглэлт үйл
явдлыг тохиолдуулан янз бүрийн сар улиралд хийж ирсэн уламжлалтай.
Харин 1921 оноос хойш жил бүрийн 7-р сарын 11-нд Ардын хувьсгалын
ялалтын өдрийг ѐслон тэмдэглэж улсын баяр наадмыг хийх болсон нь
зөвхөн цаг улирлын хувьд төдийгүй тэмдэглэлт үйл явдлын хувьд бүх ард
түмний сэтгэлд нийцтэй, шинэ агуулгаар баяжсан төрийн ѐслол болжээ.

15. Гэрийн даалгавар LOGO
1. Цолоо аялгуулан дуудаж сурах
2. “Монгол наадам” сэдвээр 50-60
үгтэй эх зохион бичээрэй.
3. Интернэтээс алдартай хурдан
морьдын тухай мэдээлэл олж
аваарай
Жич: Даалгавараа suren_405440@yahoo.com
электрон шуудан луу явуулах ба
www.khorolsuren_26.miniih.com блог дээр
үзсэн хичээлээ бататгаарай.

16. LOGO
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА
....ВВВ....,