Dop 10 uit de IWO nieuwsfeed van het afgelopen jaar.

1. De top 10 uit de IWO nieuwsfeed
van het afgelopen jaar
Marielle Emmelot
UMC Utrecht
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

2. IWO nieuwsfeed
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

3. IWO nieuwsfeed
• Gestart 01-01-2014
• Zoekmachine (zoekterm osteoporosis):
– International Osteoporosis Foundation
– Google
– Pubmed
– Medworm
– Science Daily
– WebMD health channel
• Wekelijks 150 nieuwsfeeds beschikbaar
• Wekelijks 5-10 nieuwsfeeds geplaatst op de website
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

4. IWO nieuwsfeed
• Selectie middels:
– Klinisch relevant onderzoek
– Artikelen van Nederlandse onderzoekers
– Goede overzichtsartikelen over een relevant onderwerp
– Richtlijnen / positie papers
• Kwaliteitscheck
• In 2015: 323 berichten op de website geplaatstcopyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

5. Vraag 1:
• Vitamine D suppletie:
– Hoe hoog moet je doseren?
– Naar welke spiegel moet je streven?
– Welke positieve effecten heeft vitamine D suppletie?
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

6. Treatment of Vitamin D Insufficiency in Postmenopausal
Women: A Randomized Clinical Trial. Hansen KE et al. JAMA
Intern Med. 2015;175(10):1612-21.
• Vraagstelling: Wat is het effect van 1 jaar een lage
dosering vitamine D, een hoge dosering vitamine D of
placebo op totale fractionele calcium absorptie, BMD,
mobiliteit en spiermassa in postmenopauzale vrouwen
met een vitamine D insufficiëntie?
• Inclusie:
– 25-OH-vit D spiegel: 35 – 67.5 nmol/l
– ≥ 5 jaar postmenopauzaal
• Exclusie:
– Leeftijd > 75 jaar
– O.a. hypercalciemie, osteoporose en/of fracturen, DM,
colecalciferol > 400 EH/dag, malabsorptie,
nierinsufficiëntie, gebruik botactieve medicatie
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

7. Vitamine D suppletie
• Medicatie
– Colecalciferol 800 IU/dag (n=75)
– Colecalciferol 50.000 IU/dag gedurende 15 dagen, daarna
50.000 IU 1 keer per 15 dagen (streven vit D spiegel > 75)
(n=79)
– Placebo (n=76)
Alle groepen kregen voldoende calcium via de voeding binnen
• Uitkomsten
– Primaire uitkomst: verandering in totale fractionele calcium
absorptie (TFCA)
– Secundaire uitkomst: BMD (middels DEXA)
– Overige uitkomsten:
• Spierfunctie (TUG, 5STS) /spiermassa (DEXA)
• Pijn/functionele status/lichamelijke activiteit/valincidenten (vragenlijsten)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

8. Vitamine D suppletie
Mean
age
op
baseline:
61
jaar
TFCA
gecorrigeerd
voor
baseline
TFCA:
-­‐ Hoge
dosis:
toename
1%
-­‐ Lage
dosis:
afname
2%
(p=0.009)
-­‐ Placebo:
afname
1.3%
(p=0.03)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

9. Vitamine D suppletie - BMD
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

10. Vitamine D suppletie – spierkracht/mobiliteit
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

11. Vitamine D suppletie – conclusie:
• Een hoge dosering vitamine D suppletie leidt tot een lichte
toename van de calciumabsorptie, echter zonder effect op
de BMD, spiermassa, spierkracht of functionaliteit
• Er is derhalve geen reden om een vitamine D spiegel > 75
nmol/l na te strevencopyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

12. Vraag 2:
• Wat kun je doen om de spierkracht te verbeteren en
daarmee het valrisico te verkleinen?
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

13. Myostatine antilichamen
• Myostatine: member van de transforming growth factor
beta (TGF-beta) superfamily
• Myostatine remt de groei van skeletspieren
• Bij afwezigheid van het protein
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

14. Myostatin antibody (LY2495655) in older weak fallers: a
proof-of-concept, randomised, phase 2 trial. Becker C et al.
Lancet Diabetes Endocrinol. 2015;3(12):948-57
• Vraagstelling: Verbetert LY de spiermassa en het fysiek
functioneren bij oudere personen met een recente val en een
verlaagde spierkracht
• Inclusie-criteria:
– ≥ 75 jaar
– Minimaal 1 val de afgelopen 12 maanden
– Lage handknijpkracht (mannen <37 kg, vrouwen < 21 kg)
– Trage chair stand test (≥ 12 sec)
– In staat om zelfstandig op te staan uit de stoel, 10 meter te lopen en de trap op
te lopen
• Exclusie-criteria:
– Verminderde ADL a.g.v. een andere reden dan verminderde spierkracht (bijv
door dementie)
– Ernstig ziek zijn
– Ernstige vitamine D deficiëntie (25-OH-vit D < 25 nmol/l)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

15. Myostatin antibody
• Medicatie
– LY2495655 315 mg 1 keer per 4 weken een injectie
gedurende 20 weken (n=102)
– Placebo (n=99)
Gevolgd door 16 weken observatie
• Uitkomsten:
– Primaire uitkomst: verandering in appendiculaire lean body
mass (aLBM) – via DEXA
– Secundaire uitkomsten:
• Fysieke functioneren: 4 treden traplopen, 5 keer zit tot staan
(met en zonder gebruik armen), normale loopsnelheid
• Andere testen: 6- minuten looptest, snelste loopsnelheid,
isometric leg extension strength, handknijpkracht, 12 treden
traplopen
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

16. Myostatin antibody
Mean
age
op
baseline:
81-­‐82
jaar
70%
vrouw,
28%
sarcopenie
Geen
effect
op
spierkracht
en
uithoudingsvermogen
Geen
belangrijke
bijwerkingen
(injecRe
reacRe)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

17. Myostatin antibody
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

18. Myostatin antibody
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

19. Myostatin antibody - conclusie
• De resultaten van myostatine antilichamen lijken
veelbelovend m.b.t. spiermassa en fysiek functioneren in
deze fase 2 studie, vooral bij de meest kwetsbare groep
• Klinische relevantie?
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

20. Vraag 3
• Hoe lang moet je zoledroninezuur doorgeven?
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

21. Reassessment of fracture risk in women after 3 years of
treatment with zoledronic acid: when is it reasonable to
discontinue treatment? Cosman F et al. J Clin Endocrinol
Metab. 2014;99(12):4546-54
• Vraagstelling:
– Wat zijn significante predictoren voor het optreden van
fracturen bij vrouwen die zoledroninezuur (ZOL) na 3 jaar
behandeling stoppen?
– In welke subgroepen verlaagd ZOL het fractuurrisico bij
continueren van ZOL na 3 jaar?
• Inclusiecriteria:
– 1233 vrouwen die 3 jaar ZOL hebben gebruikt (HORIZON)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

22. Zoledroninezuur na 3 jaar
• Medicatie:
– Zoledroninezuur 5 mg i.v. 1 keer per jaar (n=616)
– Placebo (n=617)
gedurende 3 jaar met daarnaast calcium/vitamine D suppletie
• Uitkomsten:
– Morfometrische wervelfracturen
– Klinische niet-wervelfracturen
• Karakteristieken:
– Mean age 75 jaar
– 55% BMD femurhals ≤ -2.5
– 26% BMD LWK ≤ -2.5
– 63% minimaal 1 prevalente wervelfractuur
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

23. Zoledroninezuur na 3 jaar
• Predictoren voor het optreden van fracturen indien de
zoledroninezuur na 3 jaar gestopt wordt:
– Wervelfracturen:
• BMD femurhals ≤ -2.5: OR 3.3 (1.4-8.0), p 0.008
• BMD totale heup ≤ -2.5: OR 4.0 (1.8-9.0), p 0.0007
• Incidente morfometrische wervelfractuur tijdens eerste 3 jaar: OR
4.75 (1.4-16.8), p < 0.015
– Niet-wervelfracturen:
• BMD totale heup ≤ -2.5: voor 1 decline - HR 1.7 (1.2-2.6), p 0.008
• Incidente niet-wervelfractuur tijdens eerste 3 jaar: HR 2.5 (1.2-5.3),
p 0.014
• Prevalente wervelfractuur: HR 3.0 (1.4-6.3), p 0.005
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

24. Zoledroninezuur na 3 jaar
Effect
van
behandeling
binnen
subgroepen
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

25. Zoledroninezuur na 3 jaar - conclusie
• ZOL kan 3 jaar veilig gestopt worden indien:
– BMD total hip > -2.5
– Geen recente incidente fractuur
– Niet meer dan 1 risicofactor
(55% van de totale populatie)
• Indien in bovenstaande gevallen de ZOL gestopt wordt
is de kans op een nieuwe fractuur de komende 3 jaar:
– 3.2% voor een morfometrische wervelfractuur
– 5.8% voor een niet-wervelfractuur
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

26. The Effect of 6 versus 9 Years of Zoledronic Acid Treatment
in Osteoporosis: A Randomized Second Extension to the
HORIZON-Pivotal Fracture Trial (PFT). Black DM et al. J Bone
Miner Res. 2014 Dec 26.
• Vraagstelling: Wat is de effectiviteit en veiligheid van van
zoledroninezuur (ZOL) bij langdurig gebruik (9 jaar)?
• Inclusiecriteria:
– 190 vrouwen die 6 jaar ZOL hebben gebruikt (HORIZON)
• Medicatie:
– Zoledroninezuur 5 mg i.v. 1 keer per jaar (n=95)
– Placebo (n=95)
gedurende 3 jaar met daarnaast calcium/vitamine D suppletie
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

27. Zoledroninezuur 9 jaar
• Uitkomst:
– Primaire eindpunt: change in totale heup BMD
– Secundaire eindpunten: fracturen, botturnover makers en
veiligheid
• Karakteristieken:
– Mean age 78 jaar
– 45% BMD total hip ≤ -2.5
– 55% minimaal 1 prevalente vertebrale fractuur
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

28. Zoledroninezuur 9 jaar – BMD/botmarkers
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

29. Zoledroninezuur 9 jaar - botmarkers
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

30. Zoledronine 9 jaar – fracturen/veiligheid
Veiligheid:
-­‐ Overall
veilig
-­‐ Kleine
toename
cardiale
arrythmieen
in
ZOL9
groep
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

31. Zoledroninezuur 9 jaar - conclusie
• ZOL kan bij vrijwel iedereen na 6 jaar gestopt worden.
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

32. Vraag 4:
• Wat is de beste volgorde in medicatie?
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

33. Denosumab and teriparatide transitions in postmenopausal
osteoporosis (the DATA-Switch study): extension of a randomised
controlled trial. Leder BZ et al. Lancet 2015;386(9999);1147-1155.
• DATA studie: de combinatie van denosumab met
teriparatide gedurende 2 jaar geeft een betere stijging
van de BMD dan 1 van de 2 middelen apart
• Vraagstelling: Wat gebeurt er als je van het ene middel
overgaat op het andere middel met de BMD?
• Inclusiecriteria: 77 postmenopauzale vrouwen die de
DATA studie doorlopen hebben
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

34. Switchen met medicatie
• Uitkomsten:
– Primaire uitkomst: verandering in BMD LWK
– Secundaire uitkomsten: veranderingen in BMD totale
heup, femurhals en distale radius, en botturnover markers
• Karakteristieken:
– Mean age 65 jaar
– 40% had al een eerdere klinische fractuur
N=27
N=27
N=23
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

35. Switchen met medicatie - BMD
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

36. Switchen met medicatie - botmarkers
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

37. Switchen met medicatie - conclusie
• Bij switchen van teriparatide naar denosumab neemt de
BMD verder toe
• Bij switchen van denosumab naar teriparatide neemt de
BMD af
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

38. Vraag 5:
• Bij kwetsbare ouderen in het verpleeghuis is de
behandeling van osteoporose vaak lastig door veel
comorbiditeit en cognitieve problematiek
• De vraag is of de behandeling van osteoporose bij
kwetsbare ouderen vereenvoudigd kan worden?copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

39. Efficacy and Safety of Single-Dose Zoledronic Acid for
Osteoporosis in Frail Elderly Women: A Randomized Clinical
Trial. Greenspan SL et al. JAMA Intern Med. 2015 Apr 13
• Vraagstelling: Wat is het effect en de veiligheid van een
eenmalige zoledroninezuur toediening op de
behandeling van osteoporose bij kwetsbare, oudere
vrouwen woonachtig in een VPH?
• Inclusie:
– Vrouwen > 65 jaar
– Woonachtig in VPH
– Osteoporose: heup/wervelfractuur of BMD < -2.0
– Nog geen behandeling voor osteoporose
• Exclusie:
- MDRD < 30 mL/min
- levensverwachting < 2 jaar
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

40. Eenmalige zoledroninezuur toediening
• Medicatie:
– Eenmalig 5 mg zoledroninezuur i.v. (n=89)
– Placebo (n=92)
Beide groepen kregen vitamine D 800 IU/dag (opladen indien
vitamine D spiegel te laag was) en calcium 1200 mg/dag
• Uitkomsten:
– Primaire uitkomst: percentage verandering van de BMD
van de heup en de wervelkolom na 12 maanden
– Secundaire uitkomsten:
• Bijwerkingen
• Botturnover markers
– Overige uitkomsten:
• BMD na 24 maanden
• Functionaliteit/comorbiditeit/cognitie/overleving
• Fragility fractures
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

41. Eenmalige zoledroninezuur toediening
-­‐
Mean
age
op
baseline:
85
jaar
-­‐
95%
(pre)
frail
-­‐
74%
beperking
in
ADL
-­‐
93%
beperking
in
iADL
-­‐
Meeste
paRënten
hadden
cogniReve
beperkingen
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

42. Eenmalige zoledroninezuur toediening
• Botturnovermarkers:
– Afname botresorptie
– Afname botformatie
Deze effecten houden 2 jaar aan
• Fysiek en cognitief functioneren:
– Dit nam in beide groepen gelijk af
• Bijwerkingen:
– Evenveel bijwerkingen en ernstige bijwerkingen in beide
groepen
– Iets meer griepachtige verschijnselen in de eerste 3 dagen
na het infuus in de zoledroninezuurgroep
– Geen ernstige hypocalciemie, nierinsufficiëntie of AF.
• Overige:
– Geen verschil in overlijden of fracturen tussen beide
groepen
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

43. Eenmalige zoledroninezuur toediening -
conclusie
• Zoledroninezuur kan veilig gegeven worden aan
kwetsbare, oudere vrouwen woonachtig in het VPH
• Het effect van een eenmalige toediening van
zoledroninezuur houdt minimaal 2 jaar aan
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

44. Vraag 6:
• Hoe groot is de kans op osteonecrose van de kaak na
een tandextractie indien een kans behandeld wordt voor
osteoporose?
• Hoe kun je dit risico verkleinen?
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

45. Occurrence and risk indicators of medication-related
osteonecrosis of the jaw after dental extraction: a
systematic review and meta-analysis. Gaudin E et al. J Clin
Periodontol. 2015 Sep 12
• Vraagstelling: Hoe vaak komt medicatie gerelateerde ONJ
na tandextractie voor bij patienten die behandeld worden
met antiresorptieve medicatie (ARD) voor osteoporose of
voor oncologische redenen?
• Methode:
– Systematische search in Pubmed/MEDLINE, EMBASE en
LILACS databases
– Prospectieve studies: patienten behandel met ARD waarbij
info gegeven werd over medicatie gerelateerde ONJ
– Meta-analyse: incidentie van medicatie gerelateerde ONJ op
patientenniveau
– Subanalyses: toedieningsroute ARD en chirurgische techniek
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

46. Medicatie gerelateerde ONJ
• In totaal 13 artikelen gevonden:
– N=2662 patienten
– 80% osteoporose, 20% oncologie
– 80% toedieningsroute oraal, 20% iv
• Incidentie:
– ARD voor oncologische redenen: 3.2%
– ARD voor osteoporose: 0.15%
• Risicofactoren voor ONJ:
– Concommiterende medicatie (chemotherapie)
– Pre-existente osteomyelitis
• Tandextractie volgens een aangepast extractieprotocol
verlaagd het risico op ONJ
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

47. Diagnosis and management of osteonecrosis of the jaw: a
systematic review and international consensus. Khan AA et
al. J Bone Miner Res. 2015 Jan;30(1):3-23.
• Het risico op ONJ na tandextractie is te verkleinen door:
– Bij oncologische patienten overweeg stoppen van
medicatie (geen bewijs voor)
– Bij patienten met osteoporose is stoppen met medicatie
niet zinvol (tenzij veel risicofactoren voor ONJ: DM,
peridontale aandoeningen, glucocorticosteroiden, immuun
deficienties, roken)
– Gebruik van antibiotica voor en/of na de procedure
– Anti-microbiele mondspoeing
– Goede sluiting van de wond na tandextractie
– Goede mondhygiene
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

48. Medicatie gerelateerde ONJ - conclusie
• ONJ bij het gebruik van ARD ivm osteoporose komt niet
vaak voor
• Het risico op ONJ bij het gebruik van ARD ivm
osteoporose is te verkleinen door goede mondhygiene,
antimicrobiele mondspoelingen en antibioticaprofylaxe
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

49. Kortom…
De nieuwsfeed van de IWO geeft een mooie samenvatting
van de recente literatuur op het gebied van osteoporose,
dus neem eens een kijkje op de website:
www.stichtingiwo.nl
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

50. EXTRA
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

51. • Effects of zoledronic acid on bone mineral density in
premenopausal women receiving neoadjuvant or adjuvant
therapies for HR+ breast cancer: the ProBONE II study.
Hadji P et al. Osteoporos Int. 2014 Apr;25(4):1369-78.
• 5-year follow-up of a randomized controlled trial of
immediate versus delayed zoledronic acid for the prevention
of bone loss in postmenopausal women with breast cancer
starting letrozole after tamoxifen: N03CC (Alliance) trial.
Wagner-Johnston ND et al. Cancer. 2015 Apr 30
• Adjuvant denosumab in breast cancer (ABCSG-18): a
multicentre, randomised, double-blind, placebo-
controlled trial. Gnant M et al. Lancet. 2015 May 29
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

52. copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

53. Bisphosphonates and their influence on fracture healing: a
systematic review. Molvik H et al. Osteoporos Int. 2015 Jan
9.
Effect of osteoporosis medications on fracture healing.
Hegde V et al. Osteoporos Int. 2015 Sep 29
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

54. Effects of zoledronic acid on bone fusion in osteoporotic
patients after lumbar fusion. Chen F et al. Osteoporos Int.
2015 Nov 10
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

55. Ulnar fractures with bisphosphonate therapy: a systematic
review of published case reports. Tan SH et al. Osteoporos
Int. 2015 Feb;26(2):421-9
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

56. The Carcinogenicity of Alendronate in Patients with
Osteoporosis: Evidence from Cohort Studies. Chen LX et al.
PLoS One. 2015;10(4)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

57. Agreement between physicians' and nurses' clinical
decisions for the management of the fracture liaison service
(4iFLS): the Lucky Bone™ program. Senay A et al.
Osteoporos Int. 2015 Nov 24
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

58. The long-term effect of comprehensive geriatric care on gait
after hip fracture: the Trondheim Hip Fracture Trial—a
randomised controlled trial. Thingstad P. Osteoporos Int. 14
sept 2015.
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

59. Calcium plus vitamin D supplementation and risk of fractures: an
updated meta-analysis from the National Osteoporosis Foundation.
Weaver CM et al. Osteoporos Int. 2016;27(1):367-76. Epub 2015 Oct 28
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

60. Calcium/vitamine D suppletie – alle fracturen
15
%
reduced
risk
of
total
fractures
(SRRE,
0.85;
95
%
CI,
0.73–0.98)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

61. Calcium/Vitamine D suppletie - heupfracturen
30
%
reduced
risk
of
hip
fractures
(SRRE,
0.70;
95
%
CI,
0.56–0.87)
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

62. A 7-year randomized, placebo-controlled trial assessing the long-
term efficacy and safety of bazedoxifene in postmenopausal
women with osteoporosis: effects on bone density and fracture.
Palacios S et al. Menopause. 2015 Aug;22(8):806-13
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

63. BZA en fracturen
The
cumulaRve
incidence
of
nonvertebral
fractures
was
similar
among
treatment
groups
(Kaplan-­‐Meier
rate
esRmates:
BZA,
11.2%;
BZA20,
12.0%;
PBO,
10.8%)
Wervelfracturen:
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

64. A phase 2 study of MK-5442, a calcium-sensing receptor
antagonist, in postmenopausal women with osteoporosis
after long-term use of oral bisphosphonates. Cosman F et al.
Osteoporos Int. 2015 Nov 10
copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot

65. copyright
mw. Dr. M.H. Emmelot