Б.Батжаргал

1. Банкны дотоод аудитын
шалгалтын чиглэл
ИЗОУИС ИЗСЭЗС
САНХҮҮ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН БАГ
БАНКНЫ ХЯНАЛТ, ШИНЖИЛГЭЭ
лекц №6

2. 1. Банкны дотоод аудитын шалгалтын чиглэл
2. Банкны дотоод зохион байгуулалтын бүтцэд
хамаарах аудит
Судлах зүйлс:

3. Банкны дотоод аудитын шалгалт нь банк, түүний
салбар нэгж болон ажилтнуудын үйл ажиллагаа нь
1.Хууль эрх зүйн хүрээнд явагдаж байгаа эсэх,
2.Банкны зорилго, төлөвлөгөө төсөвтэй нийцэж
байгаа эсэх.
3.Санхүүгийн болон удирдлагын мэдээллийг цаг
хугацаанд нь үнэн зөв, бүрэн бүтэн боловсруулж
байгаа эсэх,

4. 4. Аливаа ажил гүйлгээгээ хувь нийлүүлэгчид,
харилцагч. хадгаламж зээмшигчдийн эрэлт
хэрэгцээ. эрх ашигт нийцүүлэн явуулж байгаа
эсэх.
5. Банкны ашигт ажиллагаа, хөрвөх чадвар,
эрсдэлийн түвшинг зохистой хэмжээнд байлгах
замаар тогтвортой байдлаа хадгалж чадаж байгаа
эсэхийг тус тус шалгаж дүгнэх, зөвлөх, үүрэг
даалгавар өгөхөд чиглэгдэнэ.

5. Банкны дотоод аудитын шалгалт нь банкны
бүхий л үйл ажиллагааны салбар хүрээг хамран
хийгдэнэ. Үүнд:
• Касс, мөнгөн гүйлгээ
• Нягтлан бодох бүртгэл
• Зээлийн үйл ажиллагаа
• Хадгаламжийн үйл ажиллагаа
• Гадаад төлбөр тооцооны үйл ажиллагаа

6. • Салбар хоорондын тооцоо
• Дотоод, гадаад мэдээллийн систем, программ
хангамж
• Банкны үйл ажиллагааны шалгуур
үзүүлэлтийн хангалт
• Бичиг хэрэг, дотоод ажил
• Хяналтын системд хамаарах бусад
асуудлуудыг хамрана.

7. Банкны үйл ажиллагаанд ашиглагдах программ
хангамжуудыг системийн, хэрэглээний гэж ангилна.
Шинээр программ боловсруулах, шинийг худалдан
авч турших ажилбарын үе шатуудад хяналт шалгалтын
холбогдох мэрэгжлийн ажилтнууд оролцож санал бодлоо
солилцож, аюулгүй байдал, дараа шалгалт хийхэданхаарал
хандуулах шаардлагатай асуудлууды гтэмдэглэж авбал
зохино. Ер нь аливаа шинэ программ нэвтрүүлэхэд хяналт
шалгалтын албанаас заавал зөвшөөрөл санал авна.
Программ хангамж түүний ашиглалтанд хийх
хяналт шалгалт

8. Системийн болон хэрэглээний программын зардал,
үнэлгээ, чанар үр ашгийг тооцоолсон байдал
гүйцэтгэлийн тайланг гаргаж танилцуулсан байдал
зэргийг шалгаж үнэлгээ өгнө.
 Мэдээллийн системийн операторуудын ажил
үүргийн хуваарь зохистой эсэх
 Ажилтнуудын ур чадрар, мэдлэгийг дээшлүүлэх,
ажиплах орчныг сайжруулах чиглэлтэй арга
хэмжээний үр өгөөжийг тестийн аргаар шалгана.

9. Хэрэглэгчдийг шаардлагатай мэдээллээр шуурхай
хангах, банкны үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх, хурдасгах
зорилготой мэдээллийн автоматжуулсан системийг
нэвтрүүлдэг билээ.
Иймд мэдээлэл үнэн зөв байх, хэрэглэгчдэд
шуурхай тараах, иэдээллийн аюулгүй байдлыг
хангахад чиглэгдсэн хяналт шалгалтын механизм
ажиллах ёстой.

10. Хянан шалгагчид:
1.Мэдээлэл боловсруулахад оролцдог ажилтнуудын
эрх үүргийг тусгаарласан журам мөрдөгдөж баигаа
эсэх
2.Боловсрогдсон мэдээлэлд хандах, засвар хийх,
хэвлэж авах дэг журам түүний хэрэгжилт
3.Мэдээллүүдийн уялдаа үнэн зөв эсэхийг хянах
давхар хяналтын механизм ажиллаж байгаа эсэх

11. 4. Мэдээллийн сангийн нөөцлөлт хамгаалалт.
хадгалалтын журам мөрдөгдөж байгаа эсэх
5. Дотоод, гадаад зөвшөөрөлгүй хандалтын
мэдээллийн сангийн хамгаалагдсан байдал
6. Диск болон дискний мэдээлэл бүрэн байгаа эсэх
мэдээлэл хамгаалах нөөц компьютер ажиллаж байгаа
эсэх, түүний аюулгүй байдал зэргийг салбарууд болон
мэдээлэл технологийг хариуцсан нэгж дээр шалгана.

12. Газар дээрхи хяналт шалгалтын тайлан үр дүн
Банкны хяналт шалгалтын хэсэг батлагдсан
удирдамжийн дагуу шалгапт хийж үр дүнгийн
тайлан бичнэ. Шапгалтын багийн гишүүд хуваарийн
дагуу хийсэн шалгалтын чиглэл тус бүрээр тайлан
бичих бөгөөд багийн ахлагч хянан нэгтгэж нэгдсэн
тайлан боловсруулна.

13. Тайлангийн эхний хэсэгт:
 Шалгалтын ямар бүрэлдэхүүнтэй баг
ажилласан хэн ямар чиглэлээр шалгалт хийсэн
 Шалгалтыг явуулсан болон хамарсан хугацаа
 Шалгагдсан субьектын нэр хаяг
 Шалгалтанд ашигласан мэдээлэл, баримт
материалын талаар товч тусгана.

14. Хоёрдугаар хэсэгт: Шалгалтанд хамрагдсан үйл
ажиллагааны чиглэл тус бүрээр хэрхэн шалгаж, ямар
ололт амжилт дутагдал зөрчил, илрүүлсэн, түүний
шалтгаан үр дагавар, арилгих арга замын талаар
санал, дүгнэлтээ бичнэ.
Аливаа асуудлыг тоо баримтаар нотлон хариуцах
эзэн, цаг хугацаагаар нь тодорхой тусгана.

15. Гуравдугаар хэсэгт: Шалгалтын дүнгээ нэгтгэн
дотоод журмын дагуу үнэлгээ өгнө. Өөрөөр хэлбэл
ажлыг оноогоор дүгнэнэ.
Дөрөвдүгээр хэсэгт: Шалгалтын мөрөөр авч явуулах
арга хэмжээний талаархи саналаа тусгана. Шалгалтын
тайланд шалгалт эхэлсэн өдрийн байдлаархи гүйлгээ,
үлдэгдлийн тэнцэл орлого, зардпын тайлан зээлийн
ангилалын, том зээлдэгчдийн зээлийн тайлан,
хуримтлуулж тооцсон зээл, хадгаламжийн хүүгийн
тайлан мэдээнүүд гэх мэт.

16.  Өмнөх шалгалтаар илэрсэн зөрчил дутагдлыг
арилгуулахаар өгсөн үүрэг даалгаврын биелэлт
 Шалгалтын явцад харилцагчдаас авсан лавлагаа
мэдээлэл зэргийг баталгаажуулан хавсаргана.
 Шалгалтын явцад хариуцлага хүлээлгэж
тогтоосон актууд
Мөрдөгдөж байгаа хууль эрх зүйн актуудыг зөрчиж
харилцагчид болон банкинд хохирол учруулсан
нөхцөлд акт бичнэ.

17. Актын тэмдэглэл хэсэгт ямар ажиллагааг шалгасан
тухай
1.Зөрчигдсөн хууль эрх зүйн актуудын нэр бүлэг зүйл,
заалт
2.Зөрчил дутагдлаас үүссэн үр дагавар эрсдэл хэмжээг
тодорхойлж хариуцах эзнийг олж тогтоосон тухай
3.Авах арга хэмжээний төрлийн тухай тусгаж нотлох
баримтуудыг хавсарган хариуцах эзнээр гарын үсэг
зуруулна.

18. Шалгалтын дүнг ТУЗ-ийн хуралдаанаар
хэлэлцүүлнэ. ТУЗ шалгалтын дүнг хэлэлцээд:
Нэгдүгээрт: банк болон салбар нэгжийн ажилд
үнэлэлт дүгнэлт өгсөн
Хоёрдугаарт: шалгалтын мөрөөр авах арга
хэмжээний талаар гүйцэтгэх захиралд үүрэг даалгавар
өгөх буюу эрхийн хүрээнд даалгавар өгөх авах арга
хэмжээний талаар
Гуравдугаарт: шалгалтын багийн ажилд үнэлэлт
дүгнэлт өгсөн шийдвэр гаргана.