ตอนแรกเกือบได้สอนโครงงานแล้ว แต่ไหงไม่ได้สอน เป็นไรเล่า พานักเรียนทำโครงงานเล่นอยู่ก็มันส์แล้ว

1. 1
นักวิทยาศาสตรศึกษาวิทยาศาสตรกันอยางไร
ความหมายของวิทยาศาสตร
วิทยาศาสตร เปนคําที่ตรงกับภาษาอังกฤษวา “Science” ซึ่งมีรากศัพทมาจากภาษาละตินวา “Seire”
หมายถึง การเรียนรู สําหรับความหมายของวิทยาศาสตรนั้น มีผูใหความหมายของวิทยาศาสตรไว ดังนี้
มังกร ทองสุขดี (2523) ไดใหความหมายของวิทยาศาสตรไววา วิทยาศาสตร คือ ความรูที่เกี่ยวกับ
ธรรมชาติที่อยูรอบๆ ตัวเรา ซึ่งมนุษยไดศึกษาคนควาสะสมมาตั้งแตอดีตจนกระทั่งถึงปจจุบัน และจะศึกษา
ตอไปในอนาคตอยางไมรูจักจบสิ้น
สํารวย รังสินธุ และคมกฤษณ ติณจินดา (2540) ไดเสนอวา วิทยาศาสตรเปนวิชาที่ศึกษาคนควาเพื่อ
เขาใจ และสามารถอธิบายถึงขอเท็จจริงของสิ่งตางๆ รวมทั้งปรากฏการณตางๆ ที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ
ประเสริฐ ศรีไพโรจน (2551) ไดนิยามความหมายของวิทยาศาสตรไววา วิทยาศาสตร คือ ความรู
เกี่ยวกับสิ่งตางๆในธรรมชาติท้ังสิ่งมีชีวิตและไมมีชีวิต รวมถึงกระบวนการคนหาความรูอยางมีขั้นตอน มี
ระเบียบแบบแผน
ดังนั้นอาจสรุปไดวา วิทยาศาสตร คือ ความรูที่มุงศึกษาธรรมชาติรอบตัวเราอยางมีระบบ เพื่ออธิบาย
สิ่ ง ที่ เ กิ ด ขึ้ น ในธรรมชาติ น้ั น โดยจุ ด มุ ง หมายของวิ ช าวิ ท ยาศาสตร น้ั น เป น การแสวงหาความจริ ง และ
การศึกษาทางวิทยาศาสตรจึงเปนแนวทางที่กอใหเกิดการแสวงหาความรู รูจักที่จะใชสติปญญา นําความรู
ความเขาใจมาประยุกตใหเกิดประโยชน
องคประกอบของวิทยาศาสตร
ความรู กระบวนการสรางความรู
องคประกอบของวิทยาศาสตร
(ขอเท็จจริง, กฎ, ทฤษฎี, …) (กระบวนการทางวิทยาศาสตร)
ภาพที่ 1 แผนภาพองคประกอบของวิทยาศาสตร
องคประกอบของวิทยาศาสตรอาจแบงไดเปน 2 อยางคือความรู และกระบวนการสรางความรู โดย
ความรูนั้นเปนสิ่งที่มีอยูมากอนแลว ไดแก ขอเท็จจริง ปรากฏการณธรรมชาติ และ/หรือมีผูอธิบายไว ไดแก
ทฤษฎีตางๆ กฎตางๆ ซึ่งการไดมาของทฤษฎีหรือกฏเกณฑตางๆ นั้นมาจากกระบวนการสรางความรูทาง
วิทยาศาสตร อันไดแกกระบวนการทางวิทยาศาสตรนั่นเอง

2. 2
ความรูทางวิทยาศาสตร (The Body of Knowledge)
ความรูทางวิทยาศาสตรอาจจําแนกออกไดเปน 4 ประเภท คือ
1. ขอเท็จจริง (Fact) คือ ปรากฏการณหรือสิ่งที่มีอยูจริงในธรรมชาติ ขอเท็จจริงเปนผลจาก
การสังเกตปรากฏการณธรรมชาติโดยตรง และเปนสิ่งที่เปนจริงเสมอเปลี่ยนแปลงไมได แตการ
บันทึกผลหรือการสังเกตอาจเกิดความคลาดเคลื่อนได
2. หลักการ (Principle) เปนความรูทางวิทยาศาสตรที่นําความคิดรวบยอด (Concept) ที่ได
จากขอมูลมาผสมผสานกันเพื่อใชในการอางอิง
3. ทฤษฎี (Theory) เปนความรูทางวิทยาสาสตรประเภทหนึ่ง ที่นักวิทยาศาสตรสราง
แบบจําลอง (Model) ขึ้นมาเพื่อใชอธิบายขอเท็จจริงยอยๆ ในขอบเขตที่เกี่ยวของได และทฤษฏี
สามารถเปลี่ยนแปลงหรือลมเลิกได หากมีการคนพบขอเท็จจริงที่นําไปสูการสรางทฤษฎีใหม
4. กฎ (Law) เปนหลักการที่เนนในเรื่องความสัมพันธระหวางเหตุและผล และเขียนเปน
สมการแทนได กฎมีความเปนจริงในตัวของมันเอง สามารถทดสอบไดและผลการทดสอบตรงกันทุก
ครั้ง แตกฎไมสามารถอธิบายไดวาทําไมความสัมพันธระหวางเหตุและผลจึงเปนเชนนั้น สิ่งที่จะ
อธิบายกฎไดคือทฤษฎี
กระบวนการทางวิทยาศาสตร
การกําหนดปญหา (Problem define)
การตั้งสมมติฐาน (Hypothesis)
การตรวจสอบสมมติฐาน (Testing hypothesis)
การวิเคราะหและแปลความหมายขอมูล (Analysis and Interpretation)
การสรุปผล (Conclusion)
ภาพที่ 2 แผนผังกระบวนการทางวิทยาศาสตร
การกําหนดปญหา ไดมาจากการสังเกต รวบรวมขอมูล ความอยากรูอยากเห็น สิ่งสําคัญในการตั้ง
ปญหา คือ ตองใหปญหาสัมพันธกับขอมูลที่มีอยู และกําหนดขอบเขตของปญหา เพื่อใหตัวปญหาเดนชัดวา
อะไรคือเหตุ อะไรคือผลของปญหานั้นๆ

3. 3
การตั้ ง สมมติ ฐ าน เมื่ อ ตั้ ง ประเด็ น ป ญ หาได แ ล ว เราจะต อ งพยายามหาคํ า ตอบที่ ส อดคล อ งกั บ
ขอเท็จจริง และมีทางเปนไปไดอยางมีเหตุผลกับปญหาที่ตั้งขึ้น เรียกวา สมมติฐาน โดยการตั้งสมมติฐานที่ดี
ควรมีการแนะแนวทางการตรวจสอบปญหาไดชัดเจน และอาจมีไดหลายสมมติฐานสําหรับประเด็นปญหา
หนึ่งๆ
การตรวจสอบสมมติฐาน เปนขั้นตอนที่อาศัยการรวบรวมขอมูลตางๆ มาสนับสนุนหรือคัดคาน
สมมติฐาน เพื่อตรวจสอบกลั่นกรองวาสมมติฐานนั้นยอมรับไดมากนอยเพียงใด (ในการไดมาซึ่งขอมูลตางๆ
นั้น ในทางวิทยาศาสตรมกจะเปนผลการทดลอง หรือคาที่สังเกตไดจากการทดลองดวยเครื่องมือวัดตางๆ เชน
ั
เครื่องชั่ง เทอรโมมิเตอร เปนตน) ซึ่งในการทดลองเพื่อตรวจสอบสมมติฐาน เราจะตองกําหนดปจจัยหรือสิ่งที่
เราตองการพิจารณา ใหอยูในรูปของตัวแปร
ตัวแปร คือ ปจจัยหรือสภาพแวดลอมตางๆ ที่มีผลตอการกระทํา ตัวแปรที่เราตองคํานึงถึงในการทํา
การทดลองมี 3 ประเภท คือ
1. ตัวแปรอิสระ หรือ ตัวแปรตน (Independent variable) เปนปจจัยที่เปนตนเหตุที่เราสงสัย
ไมอยูในความควบคุมของธรรมชาติ
2. ตัวแปรตาม (Dependent variable) เปนปจจัยที่เปนผลมาจากตัวแปรตน
3. ตัวแปรควบคุม (Control variable) เปนปจจัยที่ผูทดลองควบคุมใหคงที่ตลอดการทดลอง
ซึ่งเราจําเปนตองควบคุมเพื่อใหขอสรุปของการทดลองเปนที่ยอมรับ
การวิเคราะหและแปลความหมายขอมูล ถือเปนขั้นตอนที่สําคัญ เพราะขอมูลที่ไดมาจากการทดลอง
จะมีคุณคาตอเมื่อมีการคิดวิเคราะหอยางถี่ถวนและหลากหลาย เชน ขอมูลที่ไดบอกถึงแนวโนมอะไร แสดง
ความสัมพันธระหวางอะไรกับอะไร สนับสนุนหรือคัดคานสมมติฐานที่ตองการตรวจสอบหรือไม ซึ่งการ
วิเคราะหและแปลความหมายขอมูลจะนําไปสูขอสรุปของการทดลอง หรือการนําไปสูสมมติฐานใหม หรือ
อาจนําไปใชพยากรณ (Predict) สิ่งที่อยูนอกเหนือไปจากผลการทดลองได
การสรุปผล เปนการรวบรวมผลจากการวิเคราะหและแปลความหมายของขอมูล และเสนอความคิดที่
รอบคอบมากลาวโดยยอ เพื่อย้ําวาผลการตรวจสอบสมมติฐานที่ตั้งขึ้นวาสนับสนุนหรือคัดคาน
เจตคติทางวิทยาศาสตร (Scientific Attitudes)
เปนสิ่งสําคัญอยางหนึ่งที่จะตองปลูกฝงใหเกิดขึ้น เปนเสมือนตัวกํากับความคิด การกระทํา การ
ตัดสินใจในการปฏิบัติงานทางวิทยาศาสตร โดยลักษณะของเจตคติทางวิทยาศาสตรอาจแบงไดเปน 2 ลักษณะ
คือ

4. 4
1. เจตคติที่เกิดจากการใชความรู
1.1 กฎเกณฑ ทฤษฎี และหลักการตางๆ ทางวิทยาศาสตร
1.2 การอธิบายปรากฏการณธรรมชาติในเชิงวิทยาศาสตร โดยถือผลที่เกิดจากการสังเกต ทดลอง
ตามที่เกิดจริง โดยอาศัยขอมูลองคประกอบที่เหมาะสม
2. เจตคติที่เกิดจากความรูสก
ึ
2.1 กิจกรรมทางวิทยาศาสตรมุงที่กอใหเกิดความคิดใหมๆ เพื่ออธิบายปรากฏการณธรรมชาติ
คุณคาสําคัญจึงอยูที่การสรางทฤษฎี
2.2 ความกาวหนาทางวิทยาศาสตรจะมีมากขึ้นถาไดรบการสนับสนุนจากบุคคล
ั
2.3 การเปนนักวิทยาศาสตร หรือการทํางานที่ตองใชความรูทางวิทยาศาสตร เปนสิ่งที่นาสนใจ
และมีคุณคา
คุณลักษณะของบุคคลที่มีเจตคติทางวิทยาศาสตร
ภาพที่ 3 คุณลักษณะบุคคลที่มีเจตคติทางวิทยาศาสตร
บุคคลที่มีเจตคติทางวิทยาศาสตร จะเปนบุคคลที่มีลกษณะดังตอไปนี้
ั
- เปนบุคคลที่มเี หตุผลไมหลงเชื่อสิ่งใดงายๆ ตองคิดไตรตรองอยางรอบคอบ
- เปนบุคคลใจกวาง ยอมรับความคิดเห็นของบุคคลอื่น
- เปนบุคคลที่มีความละเอียด รอบคอบ ไมใจเร็วดวนได
- เปนบุคคลมีน้ําใจ ไมเห็นแกตัว ไมหวงแหนความรู
- เปนบุคคลที่มีความอดทน ไมเกียจคราน
- เปนบุคคลที่มีความสนใจใครรในสิ่งตางๆ รอบตัว แสวงหาความรูอยูเสมอ
ู
- เปนบุคคลที่มความซื่อสัตย บันทึกสิ่งที่เห็นตามจริง ไมมีความลําเอียง
ี

5. 5
ประโยชนของวิทยาศาสตร
วิทยาศาสตรมีประโยชนตอมนุษยและมีบทบาทสําคัญตอการพัฒนาประเทศ ผลของการศึกษาคนควา
ทางวิ ท ยาศาสตร เกี่ ย วโยงกั บ ความเจริ ญในด า นต า งๆ เช น การแพทย การสื่ อ สารคมนาคม การเกษตร
การศึกษา การอุตสาหกรรม การเมือง การเศรษฐกิจ ฯลฯ สรุปไดดังนี้
1. วิทยาศาสตรชวยใหมีความสามารถในสังคม ในสังคมที่มีสิ่งแวดลอมทางวิทยาศาสตร บุคคลที่
มีความรูทางวิทยาศาสตร จะเปนผูมความสามารถ และมีความสําคัญตอการพัฒนาชุมชนและสังคม
ี
2. วิทยาศาสตรชวยแนะแนวอาชีพ วิทยาศาสตรกอใหเกิดอาชีพหลายสาขา และเปนประโยชนตอ
การดํารงชีวติ
3. วิทยาศาสตรชวยใหเกิดความเจริญทางรางกายและจิตใจ การไดรับความรูทางวิทยาศาสตรทั้ง
ทางดานทฤษฎีและปฏิบัติ ในสวนที่เกี่ยวของกับสุขภาพ อนามัย อาหาร การดํารงชีวิต จะชวยใหรางกาย
เจริญเติบโตและมีสุขภาพแข็งแรง
4. วิทยาศาสตรชวยใหเปนผูบริโภคที่สามารถ หมายถึง การตัดสินใจในการใชสินคาหรือบริการ
ตางๆ โดยอาศัยหลักการทางวิทยาศาสตร
5. วิทยาศาสตรชวยใหรูจักใชเวลาวางใหเปนประโยชนในการศึกษาคนควาเรื่องที่สนใจ
6. วิทยาศาสตรชวยใหรูจักใชทรัพยากรธรรมชาติใหเปนประโยชน

7. วิทยาศาสตรชวยแกปญหาตางๆ
ความเจริญกาวหนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มีบทบาทสําคัญตอชีวิตประจําวัน การที่เราจะอยู
ได อ ย า งทั น โลกและทั น เหตุ ก ารณ จํ า เป น ต อ งศึ ก ษาหาความรู ท างวิ ท ยาศาสตร ใ หม อยู เ สมอ เพราะ
วิทยาศาสตรมีประโยชนเกี่ยวของกับชีวิต และเปนสวนหนึ่งของการสรางคุณภาพ

6. 6
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับโครงงานวิทยาศาสตร
โครงงานวิทยาศาสตร คืออะไร?
โครงงานวิทยาศาสตร (Science project) เปนกิจกรรมที่เปดโอกาสใหนักเรียนไดใชความสามารถ
แสดงออกถึงความคิดริเริ่ม สรางสรรคผลงานทางวิทยาศาสตรในรูปแบบตางๆ เพื่อฝกใหนักเรียนรูจักนํา
วิธีการทางวิทยาศาสตร หรือทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรมาใชในการแกปญหา รูจักใชเวลาวางใหเกิด
ประโยชน นอกจากนี้ไดมีผูใหความหมายของโครงงานวิทยาศาสตร ไวหลายอยาง ซึ่งมีความหมายโดยนัยไม
ตางกันมากนัก ดังนี้
สมาคมวิทยาศาสตรแหงประเทศไทย ไดใหความเห็นวา โครงงานวิทยาศาสตรเปนการศึกษา
ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งทางวิทยาศาสตรอยางมีหลักเกณฑ และตองสําเร็จรูปในตัว ผูศึกษาจะตองมีความ
ละเอียดรอบคอบ มีการสังเกต และบันทึกผลที่ไดจากการศึกษาไวตามลําดับทุกขั้นตอน และวางภาพ
การดําเนินงานอยางรัดกุม
สถาบั น ส ง เสริ ม การสอนวิ ท ยาศาสตร แ ละเทคโนโลยี (สสวท.)ได ใ ห ค วามหมายของ
โครงงานวิทยาศาสตรไววา เปนการฝกใหนักเรียนมีความสามารถนําวิธีการทางวิทยาศาสตรไปใชใน
การแกปญหา หรือการประดิษฐ คิดคนหาความรูตางๆ ไดดวยตนเอง
ประดิษ ฐ เหล าเนตร (2542) ไดเสนอความเห็น ว า โครงงานวิ ทยาศาสตร เป นการศึก ษา
คนควาทดลอง ตรวจสอบสมมติฐานอยางมีหลักเกณฑ โดยอาศัยวิธีการทางวิทยาศาสตรหรือทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร ผูศึกษาจะวางแผนออกแบบการทดลอง หรือประดิษฐคิดคนอยางมี
ลําดับขั้นตอน มีการเก็บรวบรวมขอมูล แปรผลหรือวิเคราะหขอมูลที่ไดจากการทดลอง การสรุปผล
แลวนํามาเขียนเปนรายงานการทดลองใหสมบูรณ และสามารถนําเสนอผลงานที่จัดทําขึ้นไดดวย
ตนเอง
จากความหมายขางตนอาจสรุปไดวา โครงงานวิทยาศาสตร คือ กิจกรรมการศึกษาเรื่องราวใดๆก็ตาม
โดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร ตั้งแตการสังเกต การตั้งปญหา การตั้งสมมติฐาน การออกแบบวิธีการ
ดําเนินการ การคัดเลือกเครื่องมือเพื่อใชในการศึกษา การปฏิบัติการทดลองหรือศึกษาขอมูล การบันทึกและ
เก็บรวบรวมขอมูล การวิเคราะหและแปลความหมายของขอมูลที่ได และการนําเสนอผลการศึกษานั้น เพื่อการ
แกปญหาสิ่งที่พบเห็นหรือนําไปใชประโยชนในชีวิตประจําวันได
ความรูเพิ่มเติม กระบวนการทางวิทยาศาสตรประกอบดวยขั้นตอนยอยดังนี้
การกําหนดปญหา (สังเกต รวบรวมขอมูล) การตั้งสมมติฐาน (การตั้งคําตอบที่สอดคลองกับความจริง)
การวิเคราะหและแปลความหมายขอมูล การทดสอบสมมติฐาน (การสํารวจ/ทดลอง/ประดิษฐ)
การสรุปผล (เสนอความคิดและผลการดําเนินการโดยยอ)

7. 7
ทําโครงงานวิทยาศาสตรกันไปทําไม?
ในการทําโครงงานวิทยาศาสตร นอกจากจะเปนการสรางประสบการณตรงในการใชกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตรในการแกไขปญหาตางๆ ดวยตนเองแลว ยังมีประโยชนในดานอื่นๆอีกหลายประการ คือ
1. เพื่อสงเสริมใหนักเรียนสามารถศึกษาหาความรูตางๆไดดวยตนเอง
2. เพื่อสงเสริมใหนกเรียนมีโอกาสในการแสดงออกในการนําเสนอ
ั
3. เพื่ อส งเสริ ม ใหนั ก เรี ย นมี เ จตคติ ที่ดี ตอวิ ท ยาศาสตร และเปน นั ก วิ ทยาศาสตรที่ดีใ น
อนาคต
4. เพื่อสงเสริมความสัมพันธอันดีใหเกิดระหวางกลุมเพื่อน ครู และชุมชน
5. เพื่ อ ส ง เสริ ม ให นั ก เรี ย น ครอบครั ว และชุ ม ชนมี ค วามสนใจด า นวิ ท ยาศาสตร แ ละ
เทคโนโลยี
ประเด็นสําคัญที่ตองตระหนักในการทําโครงงานวิทยาศาสตร
ในการทําโครงงานวิทยาศาสตร สิ่งที่นักเรียนตองคํานึงถึงนั้นมีไมมาก แตเปนสิ่งที่สําคัญมาก และ
นักเรียนไมควรละเลยเปนอยางยิ่ง คือ
1. จะตองเกี่ยวกับกิจกรรมที่ใชกระบวนการทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
2. นักเรียนเปนผูริเริ่ม และเลือกเรื่องที่จะทําการศึกษาดวยตนเอง ครูเปนเพียงผูแนะนํา
3. เปนกิจกรรมที่ไมมุงเนนการเอาชนะ แตมุงที่จะฝกฝนความเปนนักวิทยาศาสตรของ
นักเรียน
อะไรคือโครงงานวิทยาศาสตร?
โครงงานวิทยาศาสตรมีมากมาย แตเราอาจจะกําหนดลักษณะของโครงงานวิทยาศาสตรออกเปน
ประเภทตางๆ โดยใชลักษณะของโครงงานเปนเกณฑในการจําแนกซึ่งอาจแบงไดเปน 4 ประเภท คือ
1. โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการสํารวจ
2. โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการทดลอง
3. โครงงานวิทยาศาสตรประเภทสิ่งประดิษฐ
4. โครงงานวิทยาศาสตรประเภททฤษฎี

8. 8
โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการสํารวจ
โครงงานวิทยาศาสตรประเภทนี้จะเปนการสํารวจขอมูลตางๆ ที่เกิดจากความอยากรูอยากเห็น เพื่อ

นํามาประกอบการศึกษาหรือจําแนกหมวดหมู โดยมักเปนการออกไปสํารวจนอกหองปฏิบัติการ หรือนําสิ่ง
ตางๆมาศึกษาในหองปฏิบัตการ ลักษณะเดนของโครงงานวิทยาศาสตรประเภทการสํารวจจะเปนการศึกษาหา
ิ
ความรูอยางงายๆ ไมมีความซับซอนมากนัก
ตัวอยางโครงงานวิทยาศาสตรประเภทการสํารวจ
1. การสํารวจชนิดของเปลือกหอย
โรงเรียน อนุบาลนิรมล (จังหวัดชุมพร)
ผูทําโครงงาน ด.ญ.สุชญา จิระพินทุ, ด.ญ.สุธรรมา แซลิ่ม และด.ช.วัชรชัย แสงจันทร
อาจารยที่ปรึกษา อ.ทําเนียบ นอยนาเวศ, อ.มาฆะ ทิพยคีรี และอ.วรพงศ วงศวโรทัย
เคาโครงเรื่องยอ/บทคัดยอ
โครงงานวิทยาศาสตรเรื่องสํารวจชนิดเปลือกหอย จัดทําขึ้นเพื่อศึกษาปริมาณของเปลือกหอยชนิด
ตางๆ ในบริเวณอาวสะพลี อําเภอปะทิว จังหวัดชุมพร เนื่องจากสมาชิกในกลุมมีบานอยูติดกับชายทะเล เปนผู
ชอบสะสมเปลือกหอยเปนงานอดิเรก พบวาเปลือกหอยที่มีอยูเกลื่อนกลาดทั่วไปบนหาดทรายมีมากมายหลาย
ชนิดไมคอยมีผูสนใจ กลุมผูจดทําจึงตกลงที่จะทําโครงงานสํารวจเปลือกหอยขึ้น
ั
จากการสํารวจพบวา เปลือกหอยมีหลายชนิดใหความงามและรูปรางสีสันแตกตางกันมาก บางชนิดมี
ปริมาณมาก บางชนิดมีปริมาณนอย จากการศึกษาตอไปพบวามีปริมาณเปลือกหอยแครงมากที่สุด รองลงมา
คือหอยไฟไหม สวนหอยชอน หอยเบี้ยผูหรือหอยกระดุม หอยเชลล มีปริมาณนอยที่สุด รวมทั้งหอยจอบ ซึ่ง
ชาวบานในทองถิ่นบอกวาเคยมีมากเมื่อสมัย 30 ปที่ผานมาแลว ไดลดจํานวนลงเรื่อยๆ จนในปจจุบันพบนอย
มาก
จากการสํารวจเปลือกหอยทําใหทราบวา มีหอยหลายชนิดที่กําลังลดปริมาณลงเรื่อยๆ และกําลังจะ
สูญพันธุ ขอมูลจากการสํารวจนี้อาจจะเปนหนทางหนึ่งที่สามารถชวยทําใหคนในทองถิ่นหันมาชวยอนุรักษ
หอยและรักษาสิ่งแวดลอมในถิ่นของตน

9. 9
2. การสํารวจและอนุรักษปาจากริมคลองสนามไชย
โรงเรียน วัดแสมดํา (กรุงเทพมหานคร)
ผูทําโครงงาน ด.ญ.อนัตตา เฮงได, ด.ญ.ปยะนุช มาวาลย และด.ญ.อรอนงค อินทชื่น
อาจารยที่ปรึกษา อ.พงษศักดิ์ แพงคําอวน
เคาโครงเรื่องยอ/บทคัดยอ
การสํารวจและการอนุรักษปาจาก ริมคลองสนามไชย เพื่อศึกษาการใชประโยชนของตนจาก การใช
พื้นที่ปาจาก สาเหตุพื้นที่ปาจากถูกทําลาย ศึกษาระบบนิเวศของปาจาก ทดลองปลูกตอนจากเปรียบเทียบ 2
บริเวณ การสํารวจปริมาณปาจาก การอนุรักษพื้นที่ปาจาก และการปลูกตนจากที่บานและโรงเรียน โดยสํารวจ
ในพื้นที่หมูที่ 3, 4 และ 10 แขวงแสมดํา เขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร กับหมูที่ 6 ต.พันทายนรสิงห อ.
เมือง จ.สมุทรสาคร ใชแบบสํารวจและแบบสอบถามจากประชาชนที่อาศัยอยูริมคลองสนามไชย ชวงเวลา
เดือนตุลาคม 2540 – มิถุนายน 2541 พบวาประชาชนใชประโยชนไดสารพัด ตั้งแตยอดออน ใบแก ใบออน มง
จาก สะโพกจาก กานใบ ผลจาก ใบแกใชประโยชนมากที่สุด คือ นํามาทําหลังคาบาน รองลงมา คือยอดจาก
นํามาทําใบออนหอขนมแทนใบตองและทําใบจากสําหรับสูบแทนบุหรี่ และผลจากทําขนมหวาน
ปาจากทําใหประชาชนมีรายไดเฉลี่ยวันละ 79 บาท จากการรับจางตัดใบจาก เย็บใบจาก ปาจากใหรม
เงา ให ความรมรื่น รักษาสิ่งแวดลอม เปนแหล งที่อยูอาศัย และแหลงอาหารของสัตว และพืชหลายชนิด
สําหรับพื้นที่ปาจากสวนใหญประชาชนครอบครองคนละไมเกิน 50 ตารางวา เปนปาจากที่อยูใกลบานซึ่งขึ้น
เองตามธรรมชาติเปนสวนใหญ พื้นที่ปาจากถูกทําลายมากกวาเดิม มีสาเหตุสวนใหญนําไปทําวังเลี้ยงกุงและ
เลี้ยงปลา การสํารวจระบบนิเวศปาจากพบวามีความสําคัญตอการดํารงชีวิตของคน พืช และสัตวหลายชนิด
พบสัตวหลายชนิดที่อาศัยในปาจาก เชน ลิงแสม นกกระยาง นกกวัก ตัวเงินตัวทอง เปนตน และพบพืชหลาย
ชนิดที่ขึ้นในปาจาก เชน ปรง ไข ลําแพน ลําพู ตะบูน โกงเกง เหงือกปลาหมอ เปนตน
ปริมาณปาจากริมคลองสนามไชย พบวาทิศเหนือจากวัดแสมดําขึ้นไปหนาแนนกวาทิศใต การทดลอง
ปลูกตนจากบริเวณพื้นที่น้ําทวมขังเจริญเติบโตดีกวาริมคลองสนามไชย การอนุรักษตนจากโดยใหนักเรียนที่
เปนอาสาสมัครนําไปปลูกที่บาน พบวามีการเจริญเติบโต 122 ตน และที่โรงเรียนมีการเจริญเติบโต 78 ตน

10. 10
โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการทดลอง
โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการทดลอง จะมีสิ่งที่เกี่ยวของ ตัวแปร โดยตัวแปรในการทดลองสวน
ใหญจะมี 3 ประเภท คือ
- ตัวแปรตน (บางทีก็เรียก ตัวแปรอิสระ) คือ สิ่งที่เราตองการศึกษา
- ตัวแปรตาม คือ ผลที่เกิดจากตัวแปรตน
- ตัวแปรควบคุม คือ สิ่งที่เราจะตองควบคุมไมใหมีผลตอตัวแปรตาม
ดังที่กลาวมาแลวขางตน สมมติฐาน คือ การเดาคําตอบลวงหนาอยางมีเหตุผล โดยใชขอมูลที่มีใน
เบื้องตน
กรณีศึกษา มามาคัพ
เหตุการณ เราไปที่รานคาซื้อมามาคัพมาทาน
ขอมูลที่เราสังเกตได คือ น้ํารอน มามา และเวลาที่ทําใหมามาสุก
จากขอมูลขางตน เราอาจตั้งสมมติฐานไดวา
สมมติฐาน ถาเวลามีผลตอการที่น้ํารอนจะทําใหมามาสุกแลว ระยะเวลาที่แตกตางกันจะทําใหเสน
มามาจะสุกในแบบตางๆกัน
ตามประสบการณผูเขียนเสนมามาจะเปนได 3 แบบ คือ ดิบ สุก และอืด
ตัวแปรตน คือ เวลา
ตัวแปรตาม คือ เสนมามาสุก
ตัวแปรควบคุม คือ อุณหภูมิของน้ํารอน, ปริมาณน้ํารอน, ชนิดของถวยมามา
ในการทําโครงงานวิทยาศาสตรประเภทการทดลองนี้ จะเริ่มดวยการตั้งปญหาจากสิ่งที่สังเกตได การ
ตั้งสมมติฐานการทดลอง การระบุตัวแปรตางๆอยางชัดเจน การออกแบบการทดลองอยางมีข้ันตอน การ
เลือกใชเครื่องมือในการทําการทดลอง การทําการทดลองอยางถูกวิธีและทดลองซ้ําหลายๆครั้งเพื่อใหไดขอมูล
ที่ถูกตอง การวิเคราะหผลการทดลองอยางมีประสิทธิภาพ และสรุปผลการทดลองอยางรัดกุม

11. 11
ตัวอยางโครงงานวิทยาศาสตรประเภทการทดลอง
1. การผลิตกระแสไฟฟาจากใบพืช
โรงเรียน โพฒิสารศึกษา (จังหวัดนครสวรรค)
ผูทําโครงงาน ด.ญ.วณีพรรณ อวนโพธิ์กลาง, ด.ญ.นภัส รุงโรจนรัตนากร, ด.ญ.ภควัต ชัยสถิต.
ด.ช.พงษพนธ โสมขันเงิน และด.ช.วงศวสุ เฉลยทรัพย
ั
อาจารยที่ปรึกษา อ.อรนุช สังขทอง และอ.ศิริกุล หุตะนาวิน
เคาโครงเรื่องยอ/บทคัดยอ
จากการศึ ก ษาโครงงานวิ ท ยาศาสตร เรื่ อ งการผลิ ต กระแสไฟฟ า จากใบพื ช มุ ง ศึ ก ษาปริ ม าณ
กระแสไฟฟาที่ไดจากสารละลายจากใบพืช 3 ชนิด คือ ใบมะดัน ใบมะกอก ใบมะยม โดยใชนํ้ากลั่นเปนตัวทํา
ละลาย 600 cm3 ตอใบพืช 30 g และมีแผนทองแดง แผนสังกะสี เปนตัวนําไฟฟา ปรากฏวา สารละลายจากใบ
มะกอกใหปริมาณกระแสไฟฟา 49.50 mA ถาตองการเพิ่มปริมาณกระแสไฟฟา เพื่อใชกับเครื่องใชไฟฟาตอง
เพิ่มจํานวนเซลล โดยการนําสารละลายจากใบพืชมาแบงออกเปน 5 เซลล เซลลละ 100 cm3 แลวนําไปตอเขา
กับเครื่องไฟฟา คือ นาฬิกาและหลอดไฟ ผลที่ได คือ สารละลายจากใบมะกอกจํานวน 2 เซลลทําใหนาฬิกา
เดินไดและหลอดไฟสวาง
ผลการทดลอง ถาเพิ่มจํานวนเซลลเปน 5 เซลล สารละลายที่ไดจากใบมะกอกจะทําใหนาฬิกาเดินได
และหลอดไฟสวางไดดีกวาสารละลายที่ไดจากใบมะดันและใบมะยม ในจํานวน 5 เซลลเทาๆกัน

12. 12
เอกสารอางอิง
มังกร ทองสุขดี. (2523). การวางแผนการเรียนการสอนวิทยาศาสตร. กรุงเทพฯ: สามเจริญพานิช.
สํารวย รังสินธุ และคมกฤษณ ติณจินดา (2540). MODERN COMPACT PHYSICS 1-6. กรุงเทพฯ:
บริษัท สํานักพิมพแม็ค จํากัด.
ประดิษฐ เหลาเนตร. (2542). เทคนิคการสอนและการทําโครงงานวิทยาศาสตร ระดับประถมศึกษา
และมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ: บริษัท เซ็นเตอร ดิสคัฟเวอรี จํากัด.
Mark Windale และปาริฉัตร พวงมณี. (2549). หนังสือชุดกิจกรรมสงเสริมการเรียนรู “การสืบคนทาง
วิทยาศาสตร” ระดับมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ: สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
แหงชาติ.
ฤทัย จงสฤษดิ์. (2550). พิมพครั้งที่ 3. ปรุงโครงงานวิทยาศาสตรใหอรอย. กรุงเทพฯ: สํานักงานพัฒนา
วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ.
ประเสริฐ ศรีไพโรจน. (2551). สารานุกรมวิทยาศาสตร ม.ตน. กรุงเทพฯ: บริษัท ธนธัชการพิมพ จํากัด.
วราภรณ ตระกูลสฤษดิ์. (2551). แนวทางการจัดการเรียนรูแบบโครงงาน. กรุงเทพฯ: เอ็ม ไอ ที พริ้น
ติ้ง.
อมรวิชช นาครธรรพ และคณะ. (2551). การศึกษาในวิถีชุมชน: การสังเคราะหประสบการณในชุด
โครงการวิจัยดานการศึกษากับชุมชน. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
สุธีระ ประเสริฐสรรพ. (2552). วิจัย...ในความคิด. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
__________________. (2552). วิจัย...พลังเปลี่ยนการเรียนรู. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุน
การวิจัย.
__________________. (2552). วิจัย...เรื่องใกลตัว. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
__________________. (2552). เรียนรู...คูวิจัย. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
__________________. (2552). วิจัย...ในจินตนาการ. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.