ICT en leren. Document bij de module ICT en leren van Tollnet.

1. 1
ICT en leren: weten waarom en waartoe.
1
Katrien Bernaerts katrien.bernaerts@pov.be
Bram Bruggeman bram.bruggeman@pov.be
1 Couros, Alec Valintino. "Examining the open movement: Possibilities and implications for education."
Dec. 2006.

2. 2
1. ICT en leren
Technologie treftonderwijs in de kern2
Technologie verandert het onderwijs. Steeds meer cursisten en leerlingen hebben toegang tot
een computer. Er is niet alleen sprake van een onvoorstelbare toename van informatie, maar
ook van een onvoorstelbare toename van de toegankelijkheid daarvan via informatie- en
communicatietechnologie. Dit treft het onderwijs in de kern. Of die kern nu bestaat uit kennis,
opdrachten, de docent, de lerende, de organisatie of de cultuur.
Nog niet beseft elke leraar dat door deze technologie alles in het onderwijs aan het schuiven
gaat. Niet alleen hoe er geleerd wordt, maar ook wat er wordt geleerd. Niet alleen de
programma’s gaan schuiven, ook de cursisten zijn onderhevig aan deze veranderingen. Niet
alleen de docenten en de schoolleiding, ook de volledige organisatie die we school noemen of
universiteit. En wie ook gaat schuiven zijn de uitgevers van schoolboeken, de ontwerpers van
cursussen en leeromgevingen, de begeleiders van scholen, de lerarenopleiders, de
beleidsmakers. ICT dwingt hen te bedenken wat ze eigenlijk ‘in de kern’ aan het doen zijn.
Je eigen visie op onderwijs vormen is dus essentieel. Want alle onderzoek wijst in de volgende
richting: de sleutel ligt in handen van de leerkracht. Het is de leerkracht die ICT effectief
maakt, en niet omgekeerd.
2 Mirande M. (2000). Stilstaan bij een haastig medium. p. 11-12.

3. 3
Wat hebben we in het informatietijdperk werkelijk nodig en wat vermag het onderwijs daaraan
bij te dragen? Volgens Mirande lijken vier accenten in toenemende mate van belang:3
Wat betekent technologie voor het leren en voor leraren?4
Door de oogwimpers bekeken zijn er drie belangrijke consequenties voor de manier waarop
geleerd zal gaan worden, die een revolutionaire verandering inhouden ten opzichte van het
‘traditioneel’, boekgestuurde curriculum (lineair, éénrichting, gestandaardiseerd, tegen
standaard normen getoetst):
1. Vrijheid
Dit is de belangrijkste consequentie (Martens, 2011). De ICT-revolutie zal cursisten de vrijheid
geven om datgene op te zoeken en te bestuderen wat ze zelf willen weten. Met
nieuwsgierigheid als belangrijkste drijfveer.
Waar en wanneer ze dat willen (‘ubiquitous’ leren). Daar waar de boekdrukkunst een
onderwijsvorm met zich meebracht die sterk gestandaardiseerd en daarmee verplichtend was
(dezelfde ‘cursus’ waar iedereen doorheen moet), zal deze standaardisatie onvermijdelijk
3 Mirande M. (2000). Stilstaan bij een haastig medium. p.15.
4 Martens R. (2011). Waarom ICT de sleutel tot beter onderwijs is. OnderwijsInnovatie – nummer 4,
december 2011, p.11-13
Informatie
tijdperk
Leren,niet voor
school,maar
voor leven in de
globalvillage
Het delen van
kennis en
inzichten met
anderen
Reflecteren,
aandachtvoor
langzaamheid
Het vinden van
een eigen weg,
doorselectief
te zijn

4. 4
afnemen. Dat kan een verrijking worden, waar onderwijshervormers al lang van dromen.
Iedereen die les geeft droomt ervan dat cursisten en leerlingen oprecht geïnteresseerd zijn. Het
vergroten van de keuzevrijheid vergroot simpelweg in belangrijke mate de kans dat een cursist
datgene onder ogen krijgt dat hij echt interessant vindt.
2. Samenwerking
ICT en mobiele technologie maken het mogelijk veel meer samenwerking op te zetten tussen
cursisten, waarbij de traditionele grenzen van klas of school beginnen vervagen. Ook maken ze
andere samenwerkingsverbanden mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het gebruik van
leeropdrachten uit echte bedrijven die voor cursisten zeer motiverend blijken te zijn.
3. Competentie
Standaardisatie (1 cursus voor alle cursisten) leidt vaak tot ongewilde onderlinge vergelijkingen.
Uit motivatieonderzoek is bekend dat het werken met personal goals veel motiverender is dan
het werken met normenscores of afzetten tegen groepscores. Cursisten en leerlingen worden
dan dus niet met een normscore of met de groep vergeleken, maar worden vooral afgezet tegen
hun eigen mogelijkheden, interesses en groei, met ‘zelfsturend’ materiaal.
Een flexibele elektronische leeromgeving kan veel meer rekening houden met de unieke
ontwikkeling van een cursist. Het onderwijsmodel wordt dan precies aangepast aan wat de
cursist op een bepaald moment nodig heeft. Een cursist wordt minder in een standaard mal
geperst en krijgt daardoor een groter gevoel van competentie en betrokkenheid.

5. 5
2. ICT en de leerkracht
De leraar heeft ongeveer voor 30% rechtstreeks impact op het leerrendement van een leerder.
Bron afbeelding: Pedro De Bruyckere
http://www.slideshare.net/thebandb/verandering-in-het-onderwijs-en-het-belang-van-de-leerkracht
“Onderwijsvernieuwing zonder dat leraren die zien zitten is gedoemd tot mislukken.”
Rob Martens
“To live, learn, and work successfully in an increasingly complex, information-rich and
knowledgebase society, students and teachers must utilize technology effectively.”
Abdul Waheed Khan, UNESCO

6. 6