1. ICT-Implementatie:
SUCCES OF STRUIKELBLOK?
Erik Bolhuis
Hogeschoolhooffdcoent, Master Leren & Innoveren
Hogeschool Windesheim

2. Fullan & Donnely, 2012, p. 8)

3. Fullan & Donnely, 2012, p. 9)

4. Hoe wordt ICT ervaren? Lust of last?

5. Hoe wordt de implementatie van ICT ervaren?
Lust of last?

8. MOGEN
IMPLEMENTATIES
OOK SMART?

9. (Nesta, 2012)

12. (Nesta, 2012)

13. Welke bijdrage had het ICT-middel
aan het verhogen van
leerrendement?

14. Wat was bij de laatste ICT
innovatie, het middel waarop de
innovatie dreef om docenten
zover te krijgen dat ze XX in de
klas gingen gebruiken?

15. Welke schaduwzijden van ICT
kregen in de laatste ICT-innovatie
een plaats?

16. Hoe innovatief was de inzet van
ICT?
Is er iets veranderd in het
lesgeven?

17. Welke bijdrage had het ICT-middel aan
verhogen leerrendement?

18. En hoe weten we
dat?

20. Alice in Wonderland-syndroom

21. Hoe innovatief is de inzet van ICT?

22. Fullan & Donnely, 2012, p. 28)

23. Waarom aandacht voor de
schaduwzijden van ICT?
ICT HEEFT een schaduwzijde. Aandacht voor de
schaduwzijde is een onderdeel van het professionele
gesprek in de school over op welke wijze ICT ingezet kan
worden om het leerrendement te vergroten.
Aandacht voor de schaduwzijde bij leerkrachten, verstevigt
de positie van leerkrachten t.o.v. ICT als middel om
leerlingen te leren hiermee om te gaan. Leerlingen moet
leren gebruik te maken van de mogelijkheden en zich te
verzetten tegen de ongewenste vormen.
(Fullan, 2013)

24. Schaduwzijden ICT
• Ondiep leren
• Breuk tussen HES en LES
• ICT gebruik voor educatie VS ICT gebruik ter vermaak
• 24/7
• Verlies van autonomie
• Controle over gebruik
• Cyber pesten
• Gebruikersonvriendelijke programma’s
• Afhankelijkheid
• …

25. Welke factoren bepalen of docenten
gebruik maken van ICT?
1. Efficacy: zich zeker voelen om ICT te kunnen zetten om het
leerrendement van leerlingen te vergroten;
2. Attitude: de houding van de docent t.o.v. de inzet van ICT.
Computerangst vs computerdweperij
3. Norming: wat is NORMaal in de school? Lesgeven met een krijtje?
Veel wordt op papier uitgereikt? Of een computer wordt ALTIJD in de
les gebruikt, wordt ALTIJD in vergaderingen gebruikt, wordt ALTIJD
gebruikt bij presentaties.

26. Box 1:
Wat zijn succesfactoren in de
implementatie waarmee rekening
gehouden moet worden?
Box 2:
Op basis van de succesfactoren,
wat zijn de veranderdoelen per
sub-populatie?
Box 3:
Wat weten we vanuit de
wetenschap over de methodieken
die we in willen zetten?
Box 4:
Ontwerp je interventieprogramma
Uitvoeren

28. ICT inzet in de klas is een kwestie van gedrag
• En het niet toepassen,
eveneens. Vanuit de
verslavingszorg veel bekend
over hoe gedrag te veranderen.
Interveniëren op gedrag en niet
op kennis!
• IMPB-model van Kreijs (Kreijns,
2009)

29. Veranderingen vinden plaats langs een patroon..
(Rogers, 1976)

30. Met daarin verschillende actoren:
• Management
• Afdelingsmanagement (bouwcoördinatoren, teamleiders, etc.)
• ICT-afdeling (hardware en software)
• ICT-coördinator(en)
• Docenten
• Onderwijsassistenten/toa’s, e.d.
• Leerlingen
• Ouders

31. Toetsing Innovators Early
Adaptors
Early
majority
Late
majority
Laggards
Management
Afdelings/te
amleiders
ICT-afdeling
ICT-coördiantor
Docenten
Onderwijs-assistenten
Leerlingen
Ouders

32. Succes- en faal factoren
• Breng per sub-populatie het gedrag in kaart van het gebruik van de
ICT-middel (in relatie tot verhogen van leerrendement van leren)
• Middel:
• Gesprekken
• Vragenlijsten
• Log-lijsten

34. Veranderdoelen
1. Wat zijn de veranderdoelen? (Denk aan SAMR, denk aan
Kennisnet)
2. Voor welke sub-populaties?
3. Welke VERANDERBARE factoren stuur je op?

35. Toetsing Veranderdoel 1 Veranderdoel 2 Veranderdoel 3 Veranderdoel 4 Veranderdoel 5
Management
Afdelings/te
amleiders
ICT-afdeling
ICT-coördiantor
Docenten
Onderwijs-assistenten
Leerlingen
Ouders

37. Factoren van invloed op ICT-gebruik:
•Verhogen eigen effectiviteit leerkrachten (Kreijns, Buuren, Acker &
Vermeulen, 2010)
•Personeelsbeleid (aannemen van leerkrachten met ICT-ervaring) (Kreijns,
Buuren, Acker & Vermeulen, 2010)
•Houding t.o.v. ICT (Kreijns, Buuren, Acker & Vermeulen, 2010)
•Leerkrachten een plan laten maken t.a.v. professionaliseren ICT
(Janssen, Kreijns, Bastiaens, Stijnen & Vermeulen, 2012)
• Attitude (Kreijns, Van Acker, Vermeulen & Van Buuren, 2013)
•Subjectieve norm (Kreijns, Van Acker, Vermeulen & Van Buuren, 2013)
•Self-efficacy (Kreijns, Van Acker, Vermeulen & Van Buuren, 2013)
•Eerder gebruik van ICT (Kreijns, Van Acker, Vermeulen & Van Buuren,
2013)
•De benodigde kennis en vaardigheden (Kreijns, Van Acker, Vermeulen &
Van Buuren, 2013)
• En het gebruik van ICT door collega’s (Kreijns, Van Acker, Vermeulen & Van
Buuren, 2013)
• Visie op ICT (Vermeulen, Van Acker, Kreijns & Van Buuren, 2014)
• Intellectueel uitdagen om ICT te gebruiken (Vermeulen, Van Acker, Kreijns
& Van Buuren, 2014

38. Mogelijke factoren van invloed op ICT-gebruik:
Minder grote bewijskracht:
•Emergent practice (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards,
2012)
•Good practice (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Shared practice (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Pioniers (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Early adaptors (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Late adaptors (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Management (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Schoolcultuur (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Beeldvorming ICT (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards, 2012)
•Veranderbereidheid (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards,
2012)
•Infrastructuur ICT (Franssen, Bootema, Van Goozen, Swager & Wijngaards,
2012)
•A comprehensive ICT policy plan (a policy plan grounded in a vision on
education and ICT integration with implications for how the school organization
should provide supportive conditions for teachers’ classroom practices and pupils’
learning activities) (Vanderlinde, Dexter & Van Braak, 2012)
•Professionalisering door een collega (Teunissen, 2013)

40. Interventieprogramma
Combineer de interventiestrategieën in een interventieprogramma
Ontwerp en produceer de materialen
Test in een pilot het interventieprogramma en de materialen uit, stelt
bij en voer het programma uit

41. Literatuur: (zie ook op: http://mnd.ly/1uDOHya) • Fullan, M. (2012). Stratosphere: Integrating technology, pedagogy, and change knowledge. Canada: Pearson.
• Janssen, S., Kreijns, K., Bastiaens, T., Stijnen, S., & Vermeulen, M. (2012). Teachers’ professional development: an analysis of the use of
Professional Development Plans in a Dutch school. Professional Development in Education,38(3), 453-469.
• Fransen, J., Bottema, J., Goozen, B. van, Swager, P. & Wijngaards, G. (2012). Acceptatie en duurzame implementatie van de didactische inzet van
ICT. Rapportage van een onderzoek naar de relaties tussen persoonlijke en contextuele factoren en hun invloed op brede acceptatie en duurzame
implementatie van ICT in de praktijk van het onderwijs. Rotterdam: Inholland Lectoraat eLearning.
• Janssen, S., Kreijns, K., Bastiaens, T. J., Stijnen, S., & Vermeulen, M. (2013). Teachers' beliefs about using a professional development
plan. International Journal of Training and Development, 17(4), 260-278.
• Kennisnet: Vier in balans monitor 2013: De laatste stand van zaken in het onderwijs. Den Haag: SDU
• Kreijns, K., Buuren, H. V., Acker, F. V., & Vermeulen, M. (2010). Waarom zetten leraren ict niet in hun onderwijs? Over houding, ervaren sociale
invloed en eigen effectiviteit van leraren aangaande het gebruik van (open) digitale leermaterialen in het onderwijs.
• Kreijns, K., Van Acker, F., Vermeulen, M., & Van Buuren, H. (2013). What stimulates teachers to integrate ICT in their pedagogical practices? The
use of digital learning materials in education. Computers in human behavior, 29(1), 217-225.
• Kreijns, K., Vermeulen, M., Kirschner, P. A., Buuren, H. V., & Acker, F. V. (2013). Adopting the Integrative Model of Behaviour Prediction to explain
teachers’ willingness to use ICT: a perspective for research on teachers’ ICT usage in pedagogical practices. Technology, Pedagogy and
Education, 22(1), 55-71.
• Kreijns, K., Vermeulen, M., Van Acker, F., & van Buuren, H. (2014). Predicting teachers’ use of digital learning materials: combining self-determination
theory and the integrative model of behaviour prediction. European Journal of Teacher Education, (ahead-of-print), 1-14.
• Nesta (2013) Evidence of impact. London: Nesta. Opgehaald op 18 november 2014 van: http://goo.gl/E767zZ
• Nesta (2013) Innovation flowchart. London: Nesta. Opgehaald op 18 november 2014 van http://goo.gl/a0owk7
• Rogers, E. M. (1976). New product adoption and diffusion. Journal of consumer Research, 290-301.
• Tan, S. C. (2010). School technology leadership: Lessons from empirical research.
• Taneri, P.O., Seferoglu, S.S. (2013). Instructional Use of Information and Communication Technologies: Teachers’ resistance to use of the new
technologies. International Journal of Technologies in Learning 19(3), 61-71.
• Teunissen, K. (2013). Bepaalt de Intentie van Docenten in het HBO-onderwijs om een Interactief Whiteboard te Gebruiken?
• Tondeur, J., Hermans, R., van Braak, J., & Valcke, M. (2008). Exploring the link between teachers’ educational belief profiles and different types of
computer use in the classroom. Computers in Human Behavior, 24(6), 2541-2553.
• Van Acker, F., van Buuren, H., Kreijns, K., & Vermeulen, M. (2013). Why teachers use digital learning materials: The role of self-efficacy, subjective
norm and attitude. Education and Information Technologies, 18(3), 495-514.
• Vanderlinde, R., Dexter, S., & van Braak, J. (2012). School‐based ICT policy plans in primary education: Elements, typologies and underlying
processes. British Journal of Educational Technology, 43(3), 505-519.
• Vermeulen, M., Van Acker, F., Kreijns, K., & van Buuren, H. (2014). Does transformational leadership encourage teachers’ use of digital learning
materials. Educational Management Administration & Leadership.