Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng (YDAACI) Page: https://www.facebook.com/YDAACI

1. Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng –
Miễn dịch lâm sàng
fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls
CA LÂM SÀNG
HỘI CHỨNG CAI CORTICOSTEROID BÔI TẠI CHỖ (Topical Corticosteroid - TCS)
NGHIÊM TRỌNG
Nguồn: Nguyen AP, Kong JS, Teuber SS. J Allergy Clin Immunol Pract. 2021;0(0)
Lược dịch: Nhóm bác sĩ trẻ Dị ứng - MDLS
Bệnh nhân nam 34 tuổi đột ngột xuất hiện hồng ban có bong vảy vùng mặt. Trong vài ngày, tổn
thương ban ra rộng toàn thân, ngứa nhiều và đau. Bệnh nhân kèm theo sốt cao 39,7o
C, cần nhập viện
điều trị. Qua thăm khám phát hiện các mảng tổn thương dày và chảy dịch vùng mặt, kèm theo các
mảng hồng ban vùng thân mình và các chi đối xứng, không có tổn thương niêm mạc (Hình 1). Bệnh
nhân có tiền sử viêm da cơ địa nhiều năm, tự điều trị bằng hydrocortisone dạng thuốc mỡ/kem bôi 1%
(có lúc lên tới 2,5%) bôi nhiều lần/ngày, hằng ngày kèm theo corticosteroid bôi tại chỗ hoạt lực mạnh
(phân nhóm III) ngắt quãng trong những đợt cấp tính. Ngoài ra, bệnh nhân không điều trị thuốc khác,
tuy nhiên đã đột ngột chuyển từ hydrocortisone sang crisaborole 1 tuần trước khi có triệu chứng.
Với >90% diện tích da tổn thương kèm theo sốt, ban da dạng hồng ban, có thể nghĩ tới các hội
chứng hệ thống như SJS/TEN, HSS/DRESS hay hội chứng sốc nhiễm độc. Không có tổn thương niêm
mạc, hạch lympho hay các tổn thương nội tạng kèm theo, công thức máu và tốc độ máu lắng bình
thường giúp loại trừ những chẩn đoán này. Ở bệnh nhân này, với nền là tổn thương da dạng eczema có
điều trị corticosteroid bôi tại chỗ mạn tính, hội chứng cai TCS là 1 chẩn đoán hiếm gặp có thể nghĩ tới.
Trong một tổng quan toàn diện được bảo trợ bởi Hiệp hội Eczema quốc gia về hội chứng cai TCS cho
thấy các dấu hiệu và triệu chứng thường gặp bao gồm hồng ban, cảm giác nóng, châm chích, ngứa và
nặng lên khi tiếp xúc với nhiệt hoặc ánh sáng mặt trời. Hồng ban có thể xuất hiện trong vòng 24 h cho
tới vài tuần sau khi ngừng TCS và thường phát triển từ vị trí tổn thương ban eczema ban đầu, nhưng
sau đó sẽ lan rộng ngoài phạm vi bôi TCS mạn tính và thường lan từ mặt xuống cổ, thân mình và các
chi.
Hai tổn thương ban được mô tả gồm: Ban sẩn mụn mủ và ban dạng phù – đỏ da
(Erythrodermatoedematous). Bệnh nhân có tổn thương kiểu Erythrodermatoedematous thường có rối
loạn dạng eczema trước đó và thường có hồng ban kèm theo sưng phù và bong vảy da. Tổn thương mô
bệnh học thường gặp bao gồm biểu bì mỏng, hiện tượng xốp bào, lớp hạt mỏng hoặc biến mất, thâm
nhiễm quanh mạch rải rác, và các mạch máu giãn rộng vùng hạ bì. Type ban sẩn – mụn mủ thường xuất
hiện nhất khi lạm dụng TCS trong mĩ phẩm hoặc để điều trị các rối loạn dạng trứng cá. Mô bệnh học
cho thấy type ban sẩn mụn mủ giống với tổn thương trong trứng cá đỏ (rosace). Mặc dù không được

2. Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng –
Miễn dịch lâm sàng
fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls
làm sinh thiết da, bệnh nhân này vẫn được chẩn đoán hội chứng cai TCS dạng phù - đỏ da dựa trên
những thăm khám lâm sàng. Sốt và ban đỏ biến mất nhanh sau khi tiến hành điều trị Corticosteroid
đường toàn thân, tình trạng của bệnh nhân được kiểm soát bằng dupilumab (kháng IL4) và crisaborole,
điều này cũng bác bỏ giả thuyết bệnh nhân có mẫn cảm với crisaborole vì dupilimab không làm ảnh
hưởng đến kết quả test áp khi chẩn đoán viêm da tiếp xúc dị ứng, hơn nữa, khi tiếp tục bôi crisaborole
mà không kèm dupilumab, tình trạng viêm da vẫn tiếp tục được kiểm soát.
Hội chứng cai TCS là một chẩn đoán loại trừ. Những nhà lâm sàng điều trị những bệnh da có
đáp ứng ứng với TCS nên có nhận thức về nó. Bệnh thường liên quan đến TCS hoạt lực từ trung bình
đến mạnh, tuy nhiên chúng tôi báo cáo 1 trường hợp hiếm về hội chứng cai TCS xảy ra đối với TCS có
hoạt lực yếu nhất (nhóm VII). Việc nhận diện hội chứng cai TCS có thể là một thách thức trong thực
hành lâm sàng do thiếu tiêu chuẩn chẩn đoán. Nó có thể dễ dàng bị chẩn đoán nhầm thành các hội
chứng hệ thống như SJS/TEN, HSS/DRESS hay hội chứng sốc nhiễm độc. Cần thêm nhiều nghiên cứu
nữa để xác định các yếu tố nguy cơ cũng như tần số và thời gian sử dụng TCS có thể góp phần gây ra
hội chứng này.

3. Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng –
Miễn dịch lâm sàng
fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls
Hình 1: Diễn biến lâm sàng. (A) Ban khởi đầu xuất hiện rải rác các mảng hồng ban trên các vị trí
thường bị tổn thương ở bệnh nhân viêm da cơ địa. (B) Các mảng hồng ban lan rộng hơn xuống ngực
sau vài ngày. (C) Sau 1 tuần, tổn thương ban đỏ sáng màu xuất hiện toàn thân. (D) Nhìn cận cảnh tổn
thương cho thấy các mảng hồng ban phù nền, hội lưu với nhau kèm theo đóng vảy và chảy dịch.