IUS 4163 | TASAWUF PERBANDINGAN

1. IUE 4163
TASAWUF PERBANDINGAN
TAJUK : AL-HAL & AL-MAQAM
DISEDIAKAN UNTUK :
PROF MADYA DR. SYED HADZRULLATHFI BIN SYED OMAR
DISEDIAKAN OLEH:
NURUL HAFIZAH BINTI YAMIN [035350]
PROGRAM:
ISM PENGAJIAN USULUDDIN DENGAN KAUNSELING (7 A)

2. AL-HAL & AL-MAQAM
• Dua istilah yang digunakan ahli sufi untuk
menunjukkan peningkatan yang ditempuhi
oleh orang yang sedang menempuh jalan
tasawuf
• Ia juga menunjukkan halangan-halangan yang
terpaksa ditempuhi oleh ahli sufi semasa
mengalami peningkatan.

3. PERBEZAAN HAL & MAQAM
HAL
 Tidak terbatas kepada
bilangan tertentu
 Keadaannya yang sentiasa
berubah
 Merupakan anugerah Allah
SWT
 Usaha tersembunyi,
anugerah zahir
 Hasil daripada maqam
MAQAM
 Terbatas kepada bilangan
tertentu
 Kedudukan yang tetap dan
stabil
 Diperolehi daripada jalan
usaha bersungguh-sungguh
 Usaha zahir, anugerah
tersembunyi
 Hasil daripada amalan

4. AL HAL
• Suatu makna yang muncul di dalam hati tanpa dibuat-
buat dan diusahakan
• Anugerah dari Allah dan warisan dari amal soleh yang
disertai dengan hati yang suci, tetapi tidak kekal selama-
lamanya
• Berkata Junaid Rahimahullah:
“Hal ialah satu keadaan yang turun ke dalam hati
dan tidak tetap….. Hal tidak diperolehi
melalui jalan mujahadah, ibadat dan latihan jiwa”
• Anugerah semata-mata dan tidak terbatas kepada
bilangan kerana anugerah Allah tidak terhitung
banyaknya.

5. • al-ahwal iaitu pemberian rasa khawf,
tawaddu`, taqwa, ikhlas, shukr dan
mutma'innah di dalam diri seorang sufi.
• Anugerah spiritual bermakna ianya tidak
boleh diperolehi melainkan dianugerahkan
Allah hasil daripada ketaatan dan ibadah yang
berterusan

6. KATEGORI HAL
1. Muraqabah [rasa selalu diawasi oleh Tuhan]
2. Qurb [perasaan dekat kepada Tuhan]
3. Khauf [rasa takut pada Tuhan]
4. Raja [rasa pengharapan pada Tuhan]
5. Syauq [rasa rindu pada Tuhan]
6. Mahabbah [rasa cinta kepada Tuhan]
7. Tuma’ninah [rasa tenteram kepada Tuhan]
8. Musyahadah [perasaan menyaksikan Tuhan
pada mata hati]
9. Yaqin [rasa yakin pada Tuhan]

7. AL-MAQAM
• Maqam didefinisikan perjalanan rohani yang ditempuhi
oleh orang yang menempuh jalan Allah
• Menurut al-Qusyairi (w. 465 H)
Maqam adalah tahap adab (etika) seorang hamba dalam
rangka wushul (sampai) kepadaNya dengan berbagai upaya,
diwujudkan dengan suatu tujuan pencarian dan ukuran tugas.
• Maqam adalah kedudukan seseorang yang menunjukkan
dekatnya kepada Allah Swt. Kedudukan tersebut tidak
diperoleh begitu saja, tetapi harus melalui proses yang
sungguh-sungguh untuk mencapai darjat tertinggi melalui
peringkat-peringkat maqam.

8. • Seorang sufi tidak dibenarkan berpindah ke
suatu maqam lain, kecuali setelah
menyelesaikan syarat-syarat yang ada dalam
maqam tersebut.
• Tahap-tahap atau tingkat-tingkat maqam
berbeza di antara ahli-ahli sufi, namun mereka
bersependapat bahawa tahap permulaan bagi
setiap maqam ialah tawbah.

9. PERINGKAT MAQAM
• Maqam Taubat
• Maqam Wara’
• Maqam Zuhud
• Maqam Sabar
• Maqam Tawakkal
• Maqam Redha

10. MAQAM TAUBAT
• Pada tahap tawbah ini seorang sufi membersihkan dirinya (tazkiyyah al-
nafs) daripada perilaku yang menimbulkan dosa dan rasa bersalah.
• taubat bererti kembali dari perbuatan-perbuatan yang menyimpang,
berjanji untuk tidak mengulanginya lagi dan kembali kepada Allah.
• Menurut para sufi dosa merupakan pemisah antara seorang hamba dan
Allah karena dosa adalah sesuatu yang kotor, sedangkan Allah Maha Suci
dan menyukai orang suci.
• al-Daqqaq membahagi taubat kepada tiga tahap. Tahap pertama iaitu
taubat kemudian inabah (kembali) dan tahap terakhir iaitu awbah.
• Menurut al-Sarraj taubat terbahagi pada beberapa bahagian. Pertama,
taubatnya orang-orang yang berkehendak (Muridin), muta’arridhin,
thalibin dan qashidin. Kedua, taubatnya ahli hakikat (kaum khawwas).
Pada bahagian ini para ahli haqiqat tidak ingat lagi akan dosa-dosa mereka
karena keagungan Allah telah memenuhi hati mereka dan mereka
senantiasa berzikir kepadaNya. Ketiga, taubat ahli ma’rifat (khusus al-
khusus). Adapun taubatnya ahli ma’rifat yaitu berpaling dari segala
sesuatu selain Allah.

11. MAQAM WARA’
• Al-Khawwas :
Seseorang hamba yang tidak bercakap sesuatu perkara
kecuali berdasarkan kebenaran ketika marah mahupun
ketika reda. Tumpuannya untuk mencapai keredhaan
Allah adalah lebih dari segalanya
• Yahya bin Muaz :
Wara’ dapat dibahagikan kepada 2 bahagian; wara’ zahir
iaitu sesorang tidak bergerak kecuali kerana Allah SWT,
Wara’ Batin iaitu seseorang tidak membenarkan sesuatu
memasuki hati selain dari Allah.

12. MAQAM ZUHUD
• Menurut Abu Bakr Muhammad al- Warraq (w. 290/903 M ) kata zuhud
mengandung tiga hal yang mesti ditinggalkan iaitu
 huruf z berarti zinah (perhiasan atau kehormatan)
 huruf h berarti hawa (keinginan)
 d menunjuk kepada dunia (materi).
• Dalam perspektif tasawuf, zuhud bermaksud kebencian hati terhadap hal
ehwal keduniaan padahal terdapat kesempatan untuk mendapatkannya
hanya kerana semata-mata taat dan mengharapkan redha Allah SWT.
• Menurut Syaikh Syihabuddin ada tiga jenis kezuhudan iaitu :
 Kezuhudan orang-orang awam.
 Kezuhudan orang-orang khusus (kezuhudan dalam kezuhudan). Ini
bermaksud zuhud hanyalah kegembiraan akhirat, sehingga nafsunya
benar-benar hanya dipenuhi dengan akhirat.
 Ketiga, Kezuhudan orang-orang khusus dikalangan kaum khusus. Dalam
peringkat ketiga ini adalah kezuhudan bersama Allah. Hal ini hanyalah
dikhususkan bagi para Nabi dan manusia suci.

13. MAQAM SABAR
• Dalam perspektif tasawuf sabar berarti menjaga menjaga
adab pada musibah yang menimpanya, selalu tabah
dalam menjalankan perintah Allah dan menjauhi segala
laranganNya serta tabah menghadapi segala peristiwa.
• Ulama membahagikan sabar kepada 3 bahagian
Sabar dari dorongan untuk melakukan maksiat
Sabar dalam melakukan ketaatan kepada Allah
Sabar ketika menghadapi sesuatu musibah
‫ا‬‫َّل‬ِ‫إ‬ َ‫ك‬ُ‫ْر‬‫ب‬َ‫ص‬ ‫ا‬َ‫م‬ َ‫و‬ ْ‫ر‬ِ‫ب‬ْ‫ص‬‫ا‬ َ‫و‬ِ ‫ا‬‫اّلل‬ِ‫ب‬
Maksudnya: ”Bersabarlah (hai Muhammad) dan tiadalah
kesabaranmu itu melainkan dengan pertolongan Allah”

14. MAQAM TAWAKKAL
• Tawakkal ialah menyerahkan diri seutuhnya kepada Tuhan setelah
berusaha bersungguh-sungguh
• Dalam tasawuf, tawakkal ditafsirkan sebagai suatu keadaan jiwa yang
tetap berada selamanya dalam ketenangan dan ketenteraman baik dalam
keadaan suka mahupun duka
• Permulaan tawakkal adalah kesedaran diri bahawa pengalaman peribadi
• individu tidaklah cukup untuk menemukan hakikat hidup kerana rahsia
hidup itu hanya diketahui oleh Allah SWT.
• Allah berfirman yang bermaksud:
“Sesungguhnya aku bertawakkal kepada Allah, Tuhanku, Tuhan kamu. Tidak
ada sesuatu yang melata (di muka bumi), melainkan Dialah yang
menguasainya. Sungguh Tuhanku di atas jalan yang lurus
• Orang bertawakkal akan merasa tenteram dengan janjiNya, merasa cukup
dengan pemberian dan pengetahuan yang diberikan kepadanya dan dia
juga akan merasa puas dengan kebijaksanaanNya

15. MAQAM REDHA
• Redha adalah puncak daripada kecintaan yang diperoleh seorang sufi selepas
menjalani proses ‘ubudiyyah yang panjang kepada Allah SWT
• Redha terikat dengan nilai penyerahan diri kepada Tuhan yang bergantung kepada
usaha manusia dalam berhubungan dengan Tuhannya agar sentiasa dekat dengan
Tuhannya
• Yang terpenting daripada redha adalah tidak mengharapkan syurga dan tidak pula
berlindung kepada Allah Ta’ala daripada seksa neraka.
• Allah menghuraikan tentang tentang redha ini :
“Hai jiwa yang tenang kembali kepada Tuhanmu dengan hati yang puas lagi
diredhaiNya. Maka masuklah ke dalam golongan hamba-hambaKu dan masuklah ke
dalam syurgaKu. (Al-Fajr:27-30)
• 3 darjat redha
 Redha secara umum : redha kepada Allah sebagai Rabb dan membenci ibadah
kepada selainNya
• Redha terhadap Allah : redha terhadap qadha dan qadarNya
 Redha dengan redha Allah : menyerahkan keputusan dan pilihan kepada Allah.
mencapai kemanisan iman

16. KESIMPULAN
• Tasawuf merupakan suatu ilmu untuk mempelajari
tentang cara-cara membersihkan hati dari berbagai
penyakit hati dengan sifat-sifat terpuji sehingga merasa
dekatnya kehadiran Allah dalam diri
• Untuk dapat mencapai kehidupan tasawuf, sesorang
mestilah berupaya dan melakukan langkah-langkah
seperti mujahadah dan harus melalui maqam-maqam
iaitu taubat, wara’, zuhud, sabar, dan redha.
• Setelah menempuhi maqam-maqam, maka seseorang
akan merasakan kedudukan ahwal seperti muraqabah,
mahabbah, khauf, yakin.