More Related Content
Similar to D nimsuren 4tsag
Similar to D nimsuren 4tsag (20)
More from Цэрэн-Очир Мөнхжаргал
More from Цэрэн-Очир Мөнхжаргал (9)
D nimsuren 4tsag
- 2. LOGO
СЭТГЭЛИЙН БАЙГАЛЬ БУЮУ ДАНЗАНГИЙН
НЯМСҮРЭН
"Дарьгангын найрагч түүнийг Эрээнцавын эвдрээгүй
"Нямсүрэн гэж Утга зохиолын их өргөөнд авгайлан дуудах бүлгээ.
, ,Гадаад төрх өмссөн зүүсэн тэр ч байтугай яриа хөөрөө нь ч
, ,анхаарал татах юмгүй хөдөөх эр гайхамшигг яруу тансаг шүлэг
.гоо сайхны этгээд нарийн мэдрэмжтэй бүлгээ
Энэ найрагч дэлхийн чулуунд хяруу
,цавцайх өглөө эрт дэрсээр шүлгээ бичиж явсан
.нэгэн бүлгээ Модны мөчирт шувуу навчны нь
, ,оронд суухыг анзаарч цэлгэр талд шүлгээ бичиж
" “цэнгэг агаарт халамцаж явдаг энэ найрагч
“ ,онгон шөнийн цагаан униараас аяга дүүрэн ууж
" “дээлийн хормой шиг ногоон толгодын дунд
жаахан охины гарыг дэрлэж унтаад сэрэхдээ
дорнын цэнхэр аялгууг мэдэрч шүлэг
.бичсэн бүлгээ
Тэр бол энгийн юмнаас энгийн
бус гоо сайхныг олж харах
төрөлхийн билигтэй найрагч
билээ. "Тэнд Эрээнцавд яагаа ч
үгүй эрт, зуны зургадугаар
сард ганц шар навч модноос
тасарч унадаг“ тэр бол
Нямсурэнгийн шүлэг юм.
Нямсүрэн бол үнэхээр олон
ногоон навчин дундах ганц
шар навч бүлгээ.
- 3. LOGO
Энгийн юм бүхэнд би хайртай
,Эрдэнийн биш ерийн чулуу шиг байх
…дуртай
.Ертөнц бүхэлдээ сайхан өнгөөр түүнд буудаг юм
, , ,Бороо ганц нэг дусалж борог өвс норох сартай шөнө бухал дээр унтах
.чөдөртэй морьд тургилах нь түүний хувьд ер бусын юм
,Энгийн юмны гоо сайхныг олж хардаг чанар нь түүнийг найрагч болгож
хорвоо дээр ердийн юм гэж үгүй
" “бүгд гайхамшигтай гэсэн ойлголт төрүүлдэг.
" .Тэнд нэг өвс салхинд сэвэгнэх нь Нямсүрэнгийн хувьд ер бусын юм
, ,Хонох айлд үеийн бүсгүй байх хоточ нохой сарны гэрэлд хуцах
" “ .тэр ч байтугай аймаар санагдах нь хүртэл түүнд сайхан санагдана
,Хаврын өглөө эрт хазаар аваад мориндоо явахад сэрүүн цас үнэртах
,дээврийн цас хайлж янжуурын цог дээр тусах бүүр түүр холд нэг
.юм жингэнэхийг энэ найрагч андахгүй
, ,Морины хомоол усанд хөвж долгион дээр ганц нэг ялаа сууж модон
,тэрэгний ялуу урсгаж салхинд одод зүлгэгдэхэд
.сэрж мэдэрдэг найрагч
- 4. LOGO
Дөрвөн цаг
Бороо ганц нэг дусах нь сайхан
Борог өвс норсон байх нь сайсан
Хаврын цас гэр лүү урсах нь сайхан
Хаа нэгтээ шувууд ганганах сайхан
Алтан хараацай дэргэдүүр нисэх сайхан
Аяны хүн манай уяан буух сайхан
Айлын маань айлд бүсгүй байх сайхан
. Айл нүүж ирэх сайхан
Хангайн бороо гэнэт асгах нь сайхан
Харанхуйн дунд цахилгаан гялбах нь
сайхан
Хонон өнжин бороо зүсрэх нь сайхан
.Холоос гийчин ирэх сайхан
Шаргал талын өвс халиурах нь сайхан
Шанхны үзүүрт салхи нь сэвэлзэх
сайхан
Сартай шөнө бухал дээр унтах сайхан
,Чамайг зүүдлээд газарт ойчих нь
сайхан
Үе үе бороо амсхийх нь сайхан
Өлгөсөн цувнаас ус дусах нь сайхан
Үүлэн чөлөөнөөс нар гарах нь сайхан
Үүдээр болжморууд нисэн өнгөрөх
. сайхан
Шөнө дөл хүлэг морь янцгаах сайхан
Шүлэг нойроос сэрж орчлонг бодох сайхан
Өрхний завсраар гэгээ орох сайхан
Өглөө болох сайхан
Цайран цайран бороо орох нь сайхан
Цавьдар морьтой хүнь наашаа давхих нь
сайхан
Борооноос өмнө ирлээ гэж ярих нь сайхан
Боржигон эмээлээ аваад орж ирэх нь сайхан
Сартай толгодод ингэ гунганах сайхан
- -Шанзны үзүүрт Ай нан аа суух сайхан
Шаргал дөл угалзлан гал ноцох нь сайхан
,Царай зүс бүдэг бадаг гэрэлтэх нь сайхан
Хөх лонхон тогоруу дуугарах сайхан
Хөдөө цайдам борооших сайхан
Анирхан ахуйд цэцэг дохих сайхан
Аадрын өмнөх байдал сайхан
Тооноор сар гэрэлтэх сайхан
Тогоотой сүүнд тусах сайхан
Шөнө орой сар гарах сайхан
Чөдөртэй морьд тургилах сайхан
Зун
- 5. LOGO
Хөдөө сумын бага сургуулийн багш эр Монголын яруу найргийн
хамгийн онцгой туурвилуудын нэгийг 1979 онд бичжээ. Мөн л
Нацагдоржийнхтой адилхан “Дөрвөн цаг” нэртэй тэр шvлэг маш энгийн
бvтэцтэй, ер бусын тансаг сайхан дvрслэлтэй, хамгийн чухал нь гэгээн
сайхан сэтгэлээр бичигдсэн:
vvХаврын цас гэр л урсах нь сайхан
…Хаа нэгтээ шувууд ганганах сайхан
Шаргал дөл угалзлан гал ноцох нь сайхан
v v …Царай з с б дэг бадаг гэрэлтэх нь сайхан
Гадаа уул толгод гялбалзах нь сайхан
…Ганц нэг өвс салхинд сэвэгнэх сайхан
vСар орой болж х йтрэх нь сайхан
v …Салхинд одод з лгэгдэх нь сайхан
Тэр ганганаж байгаа шувууд, галын гэрэлд царай зvс нь бvдэг бадаг
vзэгдэх бvсгvйчvvд, салхинд зvлгэгдээд улам гялтганаж буй оддоос бид
амьдралд өшрөхгvй, цөхрөхгvй, сөхрөхгvй, vзэн ядахгvй байх хvчийг
авдаг. Тийм хvчийг яруу найраг өгдөг юм аа гэдгийг ийм энгийнээр
хэлчихдэг,
Нямсvрэн vнэхээр сайхан яруу найрагч байжээ. Г Аюурзана
- 6. LOGO
Шиврэн шиврэн бороо орох нь сайхан
Ширэг зүлэг ногоорох нь сайхан
Зүүн өмнө солонго татах сайхан
Зүс бороо гэрэлтэх сайхан
Гэгээн борооны усыг тосох сайхан
Гэзэг үсээ хүүхнүүд угаах сайхан
Агь хүмүүлийн үнэр сэнгэнэх нь сайхан
Аясхан бодол хол ойрыг санах сайхан
Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар
сайхан
Эх нутаг минь шүлэг шиг сайхан
Эх орон минь дуу шиг сайхан
Эргэх дөрвөн цагт амьд явах сайхан
Эрээнцавд бороо орох нь сайхан
Дөрвөн цаг Зун
- 7. LOGO
Дөрвөн цаг өвӨл
Өглөө босоход цас орсон байх нь сайхан
Өрхний оосор даялахад тооноор цас унах
сайхан
Гадаа уул толгод гялбалзах нь сайхан
Ганц нэг өвс салхинд сэвэгнэх сайхан
Үдэш орой айлын гэрэл харагдах сайхан
Үрээ морины хөл хөнгөрөх сайхан
Хонох айлд үеийн бүсгүй байх сайхан
Хоточ нохой сарны гэрэлд хуцах сайхан
Тооноор цас будран орох нь сайхан
Тогооны таган дээр унаад хайлах нь
сайхан
Гэрийн хойморт аав суух сайхан
Гэрэлтэй үүдээр ээж орж ирэх сайхан
Хөтлийн оройд нар тусах сайхан
Хөсөг тэрэг гарч ирэх сайхан
Тэрэгний дугуй чахран чухран эргэх нь
сайхан
Тэргэн дороос шувуу нисэх сайхан
Тэнгэр будангуйрч судайх нь сайхан
Тэртээ холын юм үзэгдэх үгүйтэй нь сайхан
,Салхи эргэж утаа хуйрагнах сайхан
Цас эргэлдэн эргэлдэн малгайлах сайхан
Зуухны галд нозоорон нойр хүрэх нь сайхан
Зуны орой согтуу гэж тэрхэн зуур зүүрмэглэх
сайхан
- ... ?Хээ н Цай уу гэх бүдэг бадаг үг дуулдах нь
сайхан
Хэн гуай нь эгч гараас зөөлөн татах нь сайхан
Цайдам хоолой цайвалзаж цанхиртах сайхан
Цаад уулс гялс гялсхийн харагдах нь сайхан
Цас шуурч тогтоод гялбас гялбасхийх сайхан
Цагаан өдөр мэлтэс мэлтэсхийх сайхан
Одод тодрох нь сарны ойролцоо илүү сайхан
Онгон талд адуу минь байх шиг сайхан
Он цагийн гурьан марал бодол зөгнөх сайхан
Ондоо гарагийн хөлөг ирж явах шиг сайхан
- 8. LOGO
Дөрвөн цаг өвӨл
Цас орон орон лавсах нь сайхан
Цаг эргэж ирэх сайхан
,Царайлагхан чамайгаа намайг
тоогоогүйг тоосон гэж бодох сайхан
Цаг гэрт цохисоор байх нь сайхан
Тэргэл сартай шөнө гадаа зогсох сайхан
Тэргэн дээр хураасан бараа сүглийх сайхан
Тэртээх хөндий цайвартаж сүүдэртэх нь сайхан
Тийшээ очмооргүй аймаар санагдах нь сайхан
Явган шуурга гадаа исгэрэх нь сайхан
Яндан юмуу нэг юм хаа нэгтээ дар дархийх
сайхан
Гэнэт гэнэтхэн нүдгүйлэн харанхуйлах нь
сайхан
Гэрийн хаяагаар цас хунгарлах сайхан
Айлын гэрээс хүмүүс гарцгаах сайхан
Арилсан тэнгэрт шувуу нисэх сайхан
Уул тал руу гүйх сайхан
Улаан хацартай хүүхдүүд тоглох сайхан
Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар
сайхан
Эх нутаг минь шүлэг шиг сайхан
Эх орон минь дуу шиг сайхан
Эргэх дөрвөн цагт амьд явах сайхан
Эрээнцавд цас орох нь сайхан
- 9. LOGO
Дөрвөн цаг хавар
,Цас хайлж ханзрах нь сайхан
Цаг ирэх сайхан
Чамайг хүлээх сайхан
Цаг харах сайхан
Шувуу ирээд буух сайхан
Чулуун дээр суугаад нисэх сайхан
Харгуй замаар хүн явах сайхан
Хадан дээр би суух сайхан
Айлын бүсгүй усанд явах сайхан
Арын булаг руу дурандах сайхан
Цэнхэр зэрэглээ сүүмэлзэх нь
сайхан
Цэнхэр дээл чамд зохио нь сайхан
Толгодын орой зэрэглээтэх сайхан
Торгон салхи сэвэлзэх сайхан
Хөх ногооны униар татах сайхан
Хөх мананд нь ороолдон суух сайхан
Амгалан шөнө нойр хулжих сайхан
Алсын чимээ анирлах сайхан
Бүүр түүр холд нэг юм жингэнэх сайхан
Бүүвэй бүүвэй хорвоо сайхан
Хэн нэгэн ирээд явах сайхан
, ?Хэрэг богож надаас гал байна уу Гэх сайхан
,Ертөнцийг аргадах хийгээд бусдыг бодох
сайхан
,Юм бүхнийг хайрлах гол мөрөн урсах хоёр
сайхан
,Цөн түрж гол урсах нь сайхан
,Цөмөрвөл би ч бас урсана даа гэж бодох
сайхан
,Өглөө голын эрэгт ганцаархнаа сайхан
Орой голын хөвөөнд чамтайгаа сайхан
Хашаа тэргэн дээр шаазгй үглэх сайхан
Хаанаас хэн ирэх нь зөн шиг сайхан
Дөрвөн зүгээс ураг садан ирэх нь сайхан
Дөтийн замаар хань нөхөд ирэх нь сайхан
- 10. LOGO
Дөрвөн цаг хавар
Цэнхэрлэж нутгийн бараа харагдах нь сайхан
Цэлэлзэж нүдний нулимс гарах сайхан
Дөрөөн дээр өндийгөөд исгэрэн давхих
сайхан
Дөрвөн туурайн хооронд шувуу нисэх сайхан
Хаврын өглөө эрт босох сайхан
Хазаар аваад моринд явах сайхан
Сэрүүн цас үнэртэх нь сайхан
Сэмжин мөснөөс нь хүлхэх сайхан
Он он жил хөдөө суух сайхан
Од мэт хөх дан сууцанд амьдрах сайхан
Дээр яваа сансрын хөлөг эргэж ирэх сайхан
Дээврийн цас хайлж янжуурын цог дээр дусах
сайхан
Ургамал цэцэг ургаж ногоорох нь сайхан
Утасны мод хөхөрч гандах нь сайхан
Он жилүүд ирэх сайхан
Он жилүүд одох сайхан
Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар
сайхан
Эх нутаг минь шүлэг шиг сайхан
Эх орон минь дуу шиг сайхан
Эргэх дөрвөн цагт амьд явах сайхан
Эрээнцавд гол урсах сайхан
- 11. LOGO
Дөрвөн цаг
намар
Навч ганц нэг унах нь сайхан
Нар толгодын цаанаас гарах сайхан
Сэв сэв салхи үүсэх сайхан
Сэм сэмхэн хуй босох сайхан
Гол мяралзан урсах нь сайхан
Ганц нэг ялаа долгионд нь суух сайхан
Морины шарх хомоол тэрүүхэнд хөвөх
сайхан
Модон тэрэгний ганц ялуу урсаж өнгөрөх
сайхан
Хол ойрыг санагалзаж уярах сайхан
Хот айлаас хэн нэг нь явахад үг захимаар
сайхан
Торолзох барааг харах сайхан
Торгон алчуур дэрвэх сайхан
Сэмжин цагаан үүл нүүх сайхан
Сэтгэл зүрхэн дундуур хөвөх сайхан
Шивэр авир бороо салхилах сайхан
Шивээн толгой ганхах сайхан
Морьтой хүн давхин одох сайхан
Морин төвөргөөн дуулдах сайхан
Тэнгэрийн хаяаг харах сайхан
Тэрэг хөсөгний зам зурайх сайхан
Өмнө зүгт шувуу нисэх сайхан
Үүлсийн дунд ганганах сайхан
Наран шаргалтаж тоорогтох сайхан
Навчсын шар шуурга хаялах сайхан
Шаргал бороо нартай орох сайхан
Шанз ятгын утас буйлах нь сайхан
Шаавай төрсөн Хонгорзул эгчирхэх нь
сайхан
Шалдар бульдар дүү минь түүнийг санах нь
сайхан
Ган жийжүү дөрөө гадаа дуугарах сайхан
Ганган морьтой хүн буух сайхан
Намрын сарын шинийн гурван ирэх сайхан
Намуун үдэш аргын тооны сар гарах сайхан
- 12. LOGO
Дөрвөн цаг намар
Хууч яриа нойрон дунд сонсдох сайхан
Хуучин сүмийн тууринд хэмээн ярилцах нь
сайхан
Цонхоор сар тусах шөнө үлгэр ярих сайхан
Цоороо аваад дуултал чөтгөр уярчээ гэх
сайхан
Сар орой болж хүйтрэх нь сайхан
Салхинд одод зүлгэгдэх нь сайхан
Өдөр шөнө тэнцэх хорин хоёрон болох сайхан
Хүлэг морь адилхан цаг унтах сайхан
Дэлхийн чулуунд хяруу цавцайх сайхан
Дэрсээр дээр нь шүлэг бичих сайхан
Дээвэр дэвэх салхинд сэтгэл гэгэлзэх нь
сайхан
Дэндүү ойрын хайраас холд байх нь сайхан
Модны мөчирт шувуу навчны оронд суух
сайхан
Монгол аялгуугаар жиргэх сайхан
Дээр төрийн сүлдний нар мандах сайхан
Дэргэд алтан соёмбоны гал ноцох сайхан
Хэн нэгэн ирээд дуулах сайхан
Хэн нэгэн одоод гуних сайхан
Эргэх нэгэн хайр зүрхэнд хөгжимдөх
сайхан
Ээлжлэн ирэх цаг хонхоо цохих нь сайхан
Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар сайхан
Алаг нүдний нулимсан дусалд
Ай миний эх орны дөрвөн цаг
Асгаруулан мэлтэлзүүлэн байна уу
даа
- 13. LOGO
Бороо орж байна уу даа, гадаа
Бодол минь сэргэх чинь...
Болдогсон бол дахиад хүүхэд болох сон
Бор биеэ гаргаад
Борооны дундуур гүйхсэн дээ...
Д.Нямсүрэнгийн яруу найраг
ертөнцийг дэндүү гэхээр гэрэл гэгээтэй
харж, эгэл юмсын чанадыг ер бусын яруу
сайхнаар мэдэрч, түүнийг дээд оюуны
эрчимлэг мандалд энэрэхүй зөөлөн утга
уянгаар адисладаг Г. Мэнд - Ооёо
- 14. LOGO
"Хаа нэгтээ шувуу ганганах сайхан", "Үүдээр болжморууд нисч
өнгөрөх сайхан", "Хөх лонхон тогоруу дуугарах сайхан", "Алтан
хараацай дэргэдүүр нисэх сайхан", '"Арилсан тэнгэрт шувуу нисэх
сайхан", "Шувуу ирээд буух сайхан", "Дөрөөн дээр босоод исгэрэн
давхихад, дөрвөн туурайн хооронд шувуу нисэх сайхан", "өмнө зүгт
шувуу нисэх сайхан", "модны мөчирт шувуу навчны оронд суух
сайхан'", "хойноос ирээд сартай толгоддоо шувуу шиг би өнжлөө“
"Өмнийн цэнхэр энэ ууланд очихдоо өөрийнхөө шувуудтай ингэж эгшиглэв ээ'
гэж нэгэн шүлэгт нь буй. "Өөрийнхөө шувуудтай" гээд байгаа шүү. Түүнд өөрийн
шувууд буй. Тэр шувууд бол түүний сэтгэлийн тэнгэрт ниссэн шүлгүүд нь юм.
"Шувуу солонгорон донгоджээ", "Хаа газрын шувуу шиг л тэр хаврын хөх
зэрэглээн дунд яваа", "Өвгөн шувуу шиг гундан суусныг нь бодвол", "Дөрвөн
цагийн шувуу болжмор минь зүүдлэгдэх ахуй", "хаврын шувуудын жиргээн дунд
хайртай гэж дахин хэлнэ’
Шувуунд маш их хайртай.
Тэр танд олон шувуудаар дамжуулан юу
?хэлнэ вэ
Тэр дээвэр дээр түрүүхэн
Нэг бүрзгэр болжмор байсан
Тэнгэрийн дуунаар
Газар унаагүй байгаа?
Шувуу бол түүнд эрх чөлөө, ирэх буцах,
дураар аялахын бэлгэдэл мэт!
- 15. LOGO
Хөдөөнөөс би
явахгүй
Хөдөө минь
Хөдөө минь
Хөдөөнөөсөө би явахгүй
Хөх тэнгэр
Салхинд сэрчигнэх өвс
Хүсэл мөрөөдөл
Чиний нүдтэй учирсан
Хөдөөнөөсөө би холдохгүй
Хүлэг морьд
Шувуудын жиргээ
Хөх нуурын хотгороо
Орхиж чадахгүй
Зээр гөрөөс нь
Зэрэгцэж хоносон
Зэндмэнэ шаргал талаа
Орхиж чадахгүй
Орчлонгийн зайд
Од мэт орших
Орон сууцны дан байшингаа ч
Орхиж чадахгүй
Одоо ч бас байгаа
Олон олон утасны модны жингэнээ
Орой үдшийн бүхнээ
Орхиод явж чадахгүй
Эргэнэгийн тэнд
Ээрүүлтэй утсаа дунгуйлдаж суугаа
Эмэг эхээ
Орхиод явж чадахгүй
Хөх Монголын нүүдэл
Хөсөг тэргээ орхихгүй
Буурлын сургаалаас холдохгүй
Буянт малаасаа хөндийрөхгүй
Хүйтэнд нь ч хөрч үзсэн
Халуунд нь ч халж үзсэн
Хөгшдийн цайнд ч идээшсэн
Хөдөөгөө би орхихгүй
Хайр сэтгэл
Халамцуу өдрүүд
Сайн муу хоёроо
Сар нартайгаа орхихгүй
- 16. LOGO
Хүний сайнтай энд л нөхөрлөсөн юм
Хүлгийн сайхныг энд л унасан юм
Хүний үрийг энд л хүлээсэн юм
Хүслийн дуугаа энд л зохиосон юм
Уул усанд нь уярч
Урьхан сэтгэлтэй болсон би
Уй баяслаа хуваалцаж
Урт богино дуугаа дуулсан би
Хөдөө минь
Хөдөө минь
Хөдөөнөөсөө би явахгүй
Хөх тэнгэр
Салхинд сэрчигнэх өвс
Хүсэл мөрөөдөл
Чиний нүдтэй учирсан
Хөдөөнөөсөө би холдохгүй.
Хөдөөнөөс би
явахгүй